03/2007 Michael Hanstein; Reinhard Gruhl markup
text typed - structural and semantic tagging completed - spell check performed - no orthographical standardization
01/2008; 04/2008; 10/2008; 01/2009; 03/2009; 07/2009; 02/2010 Reinhard Gruhl markup
some corrections inserted


image: as0000

[gap: frontispiz]

image: as0001

ADAMI FRIDERICI KIRSCHII ABVNDANTISSIMVM CORNVCOPIAE LINGVAE LATINAE ET GERMANICAE SELECTVM, QVO CONTINENTVR Vocabula Latina omnis aeui, antiqui, medii ac noui, pariter ac Graeca, Latinitate donata, nec non formulae dicendi elegantiores et Constructiones Verborum; praeterea Deorum, Dearum, Gentium, Regnorum, Regionum, Vrbium, Marium, Fluuiorum, Insularum, Montium, Animalium, Arborum, Herbarum, Florum et Mineralium Nomina; nec non Theologorum, Iure Consultorum, Medicorum, Philosophorum, Philologorum, Poetarum, ac Mythicorum, Artibus liberalibus, aliisque disciplinis, Rei quoque Militari ac Monetariae verba propria, eorumque Significationes et Explicationes, Syllabarum longitudine uel breuitate signis expressa: CVI ADIVNGVNTVR IN FINE Calendarium Romanum, compendia scribendi olim in Latio vsitatissima, siue Notae et Sigla antiquorum; deinde adiecta est Tabula alphabetica Charact. Latin. in Codicibus MStis [abbr.: Manuscriptis] pro Seculorum ratione occurrentium, tum Specimen Scripturae ueteris, APPENDIX REGIONVM, VRBIVM, MONTIVM ET FLVVIORVM; ET AD POSTREMVM Consanguinitatis pariter atque Affinitatis Tabula, Nominaque Numeralia. EDITIO NOVISSIMA, A mendis non paucis studiose repurgata, Parte vtraque aucta, in ordinem redacta, ac denique tironum purioris Latinitatis studiosorum vsui accommodata. CVM PRIVILEGIIS. LIPSIAE SVMTV ENGELHARTI BENIAMINIS SVIKERTI CIC IC CCLXXIV.



image: as0002

[gap: prolegomena]

image: as0036

Explicatio signorum, quibus in hoc Lexico verba distinguuntur.

* Asteriscus verba mere graeca indicat.

+ Signo crucis peregrina, noua et barbara sunt notata.

Obs. vel Obsol. verba obsoleta sunt insignita.



page 1103, image: s0552

Excordatus, a, um, der kein Herz bat, verzagt. Fresn.

Excordor, ari, Depon. [1)] rasen, unsinnig seyn. 2) irren. Commod.

Excoriatio + , onis, f. [1)] Schindung, Abziehung der Haut. 2) Wundreibung, wie bey den kleinen Kindern geschieht. Farina teredinum infantum excoriationibus inspergitur, wenn die Kinder sich wund gerieben haben, so streuet man Wundmehl hinein. Medic.

Excoriator + , oris, m. Schinder. (Corium)

Excorio + , are, [1)] schinden, die Haut abziehen. 2) bis aufs Blut stäupen. Arnold. Lub.

Excorporo + , are, leiblich trennen, vom Leibe scheiden.

Excors, ordis, o. unverständig, dumm, unbesonnen. Cic. (Cor)

Excorticatio, onis, f. Abschälung der Rindena sequenti.

Excortico + , are, abschälen, ausschälen, die Rinden, Schaalen abziehen. Med. (Cortex)

Excreabilis, Adi. siehe Exscreabilis.

Excreatio, onis, f. id quod Exscreatio, Aushustung, Ausspeyung. Plin.

Excreatus, siehe Exscreatus.

Excredo + , ere, einem den Credit benehmen, sagen, daß man einem nicht trauen soll. Conc.

Excrementitius, a, um, auswerfbar. Cupiditas excrementitia, Begierde, den Ueberfluß von sich zu geben.

Excrementum, i, n. Auswurf allerley Unflaths, der aus dem Leibe gehet, Unrath, Koth. Plin. (Excerno)

Excremo, are, ausbrenn. Tertull.

Excreo +, siehe Exscreo.

Excrescentia + , ae, f. [1)] das Auswachsen. Vlcerum excrescentia. Plin. Carnis, geil Fleisch, Schwammfleisch, Aufwallung des Fleisches. 2) Gewächs, Anwachs. Med. a sequenti.

Excresco, creui, cretum, crescere, [1)] auswachsen, wachsen, überhand nehmen. In longitudinem, in die Länge wachsen. Plin. 2) Metaph. Luxus in dies excrescit, die Pracht nimmt von Tage zu Tage zu. Colum. (Cresco)

Excreta, orum, n. plur. Auswurf, Unflath.

Excretia, ae, f. i. q. Excrementum. Vitruu.

Excretio, onis, f. Auswurf. Plin.

Excretum, i, n. das Unreine, das im Siebe bleibet, oder sonst ausgefeget wird. Colum.

Excretus, a, um, [1)] erwachsen, aufgewachsen. Virg. (Excresco) 2) ausgesiebt, ausgebeutelt. Colum. (Excerno)

Excruciabilis, e Adiect. würdig, gepeiniget zu werden. Plaut.

Excruciatus [1], a, um, geplagt, gepeiniget, gemartert. Idem.

Excruciatus [2], us, m. die Marter Quaal. Prudent.

Excrucio, aui, atum, are, sehr peinigen, quälen, plagen, ängstigen, abmartern. Excruciare se animo, sich von Herzen bekümmern. Plaut. Aliquem omni supplicio excruciare, einem alle Marter anthun. Catull. Excruciatur vicem meam, er hat Mitleiden mit mir. Plin. (Crux)

Excrusto + , are, ausschälen. Gloss.

Excubatio, onis, f. Hut, Wacht, Wachthaltung, Vorsorge. Val. Max. (Excubo)

Excubiae, arum, f. plur. [1)] die Wacht. Quint. Excubias nocte diuidere, die Nachtwache eintheilen. Solin. Excubias agere, Schildwache stehen. Suet. Excubias. disponere, Schildwachten ausstellen. Tac. 2) alle von dem Oberherrn auferlegte Beschwerlichkeit, jeder Frohndiensi. Dipl.

Excubialis + , e Adi. zu der Wache gehörig.

Excubitarius + , ii, m. i. e. qui cubicularii munere functus est, der ein Kämmerling gewesen ist. ICt. (Cubiculum)

Excubito + , are, wachen. Gloss.

Excubitor, oris, m. ein Wächter, Hüter, der die Wache hat. Iul. Caes.

Excubitorium + , ii, n. das Wachthaus. Anastas.

Excubitus, us, m. die Wache. In excubitu esse, auf der Wache seyn. Hirt.

Excubo, bui, bitum, bare, [1)] wachen, Wacht halten, Schildwache stehen. Ante portas et pro portis, vor den Thoren Wache halten. Liu. Tibull. 2) Metaph. Animo excubare, wachsam seyn. Cic. 3) Oua excubare, Eyer ausbrüten. Colum. 4) Excubat laurus ante limina, es steht ein Lorbeerbaum vor der Thüre. Plin.

Excubus + , i, m. WächterSarisb.

Excudo, cudi, (cusi Charisius et Probus dixerunt ) cusum, cudere, [1)] schmieden, heraus schlagen, ausarbeiten, verfertigen. Aliquid. Virg. 2) Ignem excudere, Feuer schlagen. Virg. 3) Opus aliquod, ein Werk verfertigen. Cic. 4) Alicuius dicta excudere, eines Rede bey sich überlegen. Ouid. 5) Apes excudunt ceras, die Bienen bereiten das Wachs. Virg. 6) Oua excudere, Eyer legen. Colum. 7) Nummos, Geld schlagen. 8) Excudere librum, ein Buch drucken. (Cudo)

Exculcator, oris, m. Werfer. item Schleuderer. Milites exculcatores, wurden vor Alters diejenigen Soldaten genennet, welche mit Schleudern wider die Feinde stritten, oder mit Pfeilen schossen. Hodie: Grenadierer. Veget.

Exculcatus, a, um, [1)] ausgetreten, vertreten. 2) Metaph. verlegen, altväterisch. Verbis vti nimis obsoletis exculcatisque, verlegener und nicht mehr gebräuchlicher Wörter sich bedienen. Aul. Gell.

Exculco, are, [1)] austreten. Iul. Caes. 2) mit Füssen treten. 3) Suis pugnis furfures: ex aliquo exculcare, einen mit Fäusten so abdreschen, daß der Staub davon gehet. Plaut. (Calco)