03/2007 Michael Hanstein; Reinhard Gruhl markup
text typed - structural and semantic tagging completed - spell check performed - no orthographical standardization
01/2008; 04/2008; 10/2008; 01/2009; 03/2009; 07/2009; 02/2010 Reinhard Gruhl markup
some corrections inserted


image: as0000

[gap: frontispiz]

image: as0001

ADAMI FRIDERICI KIRSCHII ABVNDANTISSIMVM CORNVCOPIAE LINGVAE LATINAE ET GERMANICAE SELECTVM, QVO CONTINENTVR Vocabula Latina omnis aeui, antiqui, medii ac noui, pariter ac Graeca, Latinitate donata, nec non formulae dicendi elegantiores et Constructiones Verborum; praeterea Deorum, Dearum, Gentium, Regnorum, Regionum, Vrbium, Marium, Fluuiorum, Insularum, Montium, Animalium, Arborum, Herbarum, Florum et Mineralium Nomina; nec non Theologorum, Iure Consultorum, Medicorum, Philosophorum, Philologorum, Poetarum, ac Mythicorum, Artibus liberalibus, aliisque disciplinis, Rei quoque Militari ac Monetariae verba propria, eorumque Significationes et Explicationes, Syllabarum longitudine uel breuitate signis expressa: CVI ADIVNGVNTVR IN FINE Calendarium Romanum, compendia scribendi olim in Latio vsitatissima, siue Notae et Sigla antiquorum; deinde adiecta est Tabula alphabetica Charact. Latin. in Codicibus MStis [abbr.: Manuscriptis] pro Seculorum ratione occurrentium, tum Specimen Scripturae ueteris, APPENDIX REGIONVM, VRBIVM, MONTIVM ET FLVVIORVM; ET AD POSTREMVM Consanguinitatis pariter atque Affinitatis Tabula, Nominaque Numeralia. EDITIO NOVISSIMA, A mendis non paucis studiose repurgata, Parte vtraque aucta, in ordinem redacta, ac denique tironum purioris Latinitatis studiosorum vsui accommodata. CVM PRIVILEGIIS. LIPSIAE SVMTV ENGELHARTI BENIAMINIS SVIKERTI CIC IC CCLXXIV.



image: as0002

[gap: prolegomena]

image: as0036

Explicatio signorum, quibus in hoc Lexico verba distinguuntur.

* Asteriscus verba mere graeca indicat.

+ Signo crucis peregrina, noua et barbara sunt notata.

Obs. vel Obsol. verba obsoleta sunt insignita.



page 1303, image: s0652

Gracilentus, a, um, [1)] dünne. 2) mager. Aul. Gell. (Gracilis)

Gracilesco, ere, [1)] dünne. 2) mager werden. Plin.

Gracilipes, pedis, o. dünnfüssig. Petron. (Gracilis et Pes)

Gracilis, e Adiect. [1)] geschmeidig, geschlank. Gracilis virgo, eine geschlanke Jungfer. Ter. 2) dünne. Gracilis liber, ein dünnes Büchelchen. Mart. 3) mager. 4) Metaph. Gracilis vindemia, eine schlechte Weinlese. Plin. Comparat. Gracilior, ius [note of the transcriber: no inflectional type definition in the print]. Idem. Superlat. Gracillimus, a, um [note of the transcriber: no inflectional type definition in the print]. Suet. 5) Subst. eine Art eines blasenden musicalischen Jnstruments, das einen klaren Ton von sich giebt. Isidor.

Gracilitas, atis, f. [1)] Dünne, Schmächtigkeit. Cic. 2) Metaph. die trockne Schreibart. Gracilitates consectari. Idem.

Graciliter, Aduerb. idem quod Gracilis.

Gracilitudo, inis, f. idem quod Gracilitas. Non. ex Accio.

Gracilo, are, gaxen, glucken, wie eine Henne. Auct. Philom.

Gracilus, a, um, id. quod Gracilis.

Gracula, ae, f. et Graculus, i, m. eine (Dale,) Dole, Häher, Hetzel, ein gewisser Vogel. Quint. (a Garrulitate sic dicta )

Gracus, i, m. [note of the transcriber: no inflection and gender determination in the print] et Graculus, i, m. Idem . Varr.

Gradale, is, n. wird bey dem Gottesdienste ein Responsorium genennet, quia in gradibus canitur. Amalar.

Gradalis, e Adi. [1)] stufen- oder schrittweise. 2) zu Fusse, fortschreitend. Gradalis pugna, Fußturnier. Coru. (Gradior)

Gradarius, a, um, stufenweise, Schritt für Schritt gehend. Annus gradarius, Stufenjahr. Iul. Firm. Gradarius equus, Zelterpferd, Paßgänger. Lucil.

Gradatim, Aduerb. [1)] von einem Tritte zum andern, Fuß für Fuß, Schritt für Schritt, stufenweise. 2) ordentlich. 3) nach und nach. Varr.

Gradatio, onis, f. [1)] das Aufsteigen von einem Tritte zum andern. Cic. 2) eine Menge Stufen. Vitruu. 3) eine Figur in der Rhetoric, wenn man gleichsam stufenweise von einem um andern fortgehet. Vt in his: nam quae reliqua spes libertatis manet, si illis et quod libet, licet, et quod licet possunt, et quod possunt audent, et quod audent faciunt, et quod faciunt, vobis molestum non est? Auct. ad Herenn.

Gradatus, a, um, stiegen- oder stufenweise, mit Stufen versehn. Plin.

Gradilis, e Adiect. mit Stufen. Panis gradilis, Spendbrodt, daher also benennet, weil zu Rom vor den Beckenhäusern, oder wo das Brodt ausgetheilt [correction of the transcriber; in the print ausgetheit] wurde, Stufen waren, auf welche man steigen mußte. Prudent. adv. Symmach.

Gradior, gressus sum, gradi, Depon. gehen, fortschreiten. Ad naues gradi, zu den Schiffen gehen. Virg. Viam rectam graditur, er ist auf dem rechten Wege. Colum.

Gradisca, ae, f. die gefürstete Grafschaft Gradisca, im österreichischen Kreisse; das Städtchen gleiches Namens heißt deutsch Gradisch. Geogr.

Gradiuicola, ae, c. [1)] ein Verehrer des Mars. 2) ein Kriegsmann. Sil. (Gradiuus et Colo)

Gradiuus, i, m. der Kriegsgott Mars. Senec. a gradiendo in bello vltro citroque, siue a vibratione hastae, quod Graeci dicunt [gap: Greek word(s)] sic appellatus.

Graduale + , is, n. [note of the transcriber: no inflection and gender determination in the print], et Gradale, is, n. ein Gesang, der immer höher und höher steiget.

Gradus, us, m. [1)] ein Schritt. Gradum facere ad aliquid, hinzu gehen, hinzu schreiten. Cic. 2) Componere gradum ad praeliandum, sich auf dem Streitplatz zum Fechten richten. Gradus enim erat apud Romanos locus, quo congressuri gladiatores armis se componebant. Idem. 3) Gradu depelli. Nep. Gradu deiici, überwunden werden, eigentlich aus seiner Lage gebracht werden. Idem. Denn heißt auch Gradus so viel, als die Positur im Fechten. Passim ap. Script. aetatis aur. Metaph. heißt es, aus seiner Fassung gebracht werden. Cic. 4) die Stufen und Sprossen an Treppen und Leitern. Centum gradibus aditur turris, es sind 100 Stufen auf diesen Thurn zu steigen. Liu. 5) Metaph. Aetatis gradus, die Stufen des Alters. Cic. 6) Ehrenstelle, Amt, Würde. Altissimus dignitatis gradus, hohe Ehre. Cic. Senatorius gradus, Rathsherrnwürde. Conferre alicui gradum Doctoris, einen zum Doctor machen. De gradu dignitatis demoueri, von seiner Ehrenstelle entsetzt werden. Cic. Tenere gradum dignitatis Consularis, Bürgermeister seyn. Idem. Assequi gradum honoris, eine Ehrenstelle erlangen. Idem. 7) es sind auch Gradus in der Freundschaft. Gradus prohibiti, verbotene Grade, in welche man nicht heyrathen darf. Graduum computatio, die Zählung der Grade, oder Stufen. ICt. Gradus propinquitatis, Verwandtschaftsgrad. 8) Gradus torturae, nennet man diejenige Manier in der peinlichen Frage, da erst von dem geringen Martern angehoben, und immer zu empfindlichern fortgefahren wird, um die Wahrheit von dem Beklagten zu erfahren. ICt. 9) Gradus ist der 360ste Theil des Aequatoris, wie eines jeden Cirkels. Gradus longitudinis, ist auf der Erdkugel ein Theil zwischen zween Meridianis. Gradus latitudinis, zwischen zween Parallelis. Geogr. 10) ein Mittel, ein Weg zu etwas. Gradus ad rempublicam. Cic. 11) Gradus officiorum, der Unterschied der Pflichten. Idem. 12) Stabilis et non expers dignitatis gradus, ein langsamer und gravitätischer Gang der Rede. Es wird von den langen Pedibus gesagt. Idem.

Graecalis + , e Adiect. griechisch.

Graecanice, Adu. griechisch.

Graecanicus, a, um, griechisch. Plin.

Graecatim, Aduerb. nach Art der Griechen,


page 1305, image: s0653

auf griechische Manier. Tertull. (Graecor)

Graecatio, onis, f. Manier der Griechen, Nachahmung ihrer Sitten. Vet. Gloss.

Graecatus, a, um, nach griechischer. Art gemacht. Comparat. Graecatior. Apul.

Graece, Adu. griechisch. Cic.

Graecia, ae, f. Griechenland. Geogr. Magna Graecia hieß bey den Alten der unterste Theil von Jtalien, wo heute zu Tage das Königreich Neapolis ist. Ouid.

Graeciensis, e Adiect. griechisch. Plin.

Graecigena, ae, c. in Griechenland gebohren. August.

Graecingarium + , ii, n. guter griechischer Wein. Monach, S. Gall.

Graecismus, i, m. griechische Redensdart, wenn die lateinischen Redensarten nach der griechischen Construction zusammengesetzt sind. Dicitur et Hellenismus.

Graecisso, are, nach der griechischen Art reden.

Graecitas, atis, f. die griechische Sprache. ICt. die ganze griechische Litteratur.

Graecium, ii, n. Grätz, die Hauptstadt in Steyermark an dem Flusse Muer. Geogr.

Graecolonus + , i, m. einer, der griechisch und lateinisch kann. Luitpr.

Graecor, ari, Depon. [1)] nach Art der Griechen leben. Hor. 2) auf griechischen Fuß fressen und sauffen, im Luder liegen. Assuetus graecari, einer, der des liederlichen Lebens gewohnt ist. Hor.

Graecostasis, is, f. Pallast, in welchem die griechischen Abgesandten zu Rom, wenn sie bey dem Rathe etwas anzubringen hatten, einlogiret wurden.

Graeculus, a, um, Dimin. [1)] griechisch. Cic. 2) Metaph. alber, läppisch. Ineptum et graeculum negotium, ein läppischer und närrischer Handel. Cic. 3) leichtsinnig, nicht glaubwürdig. Graecula cautio chirographi. Cic. 4) Graeculum se putari voluit, er wollte gern einen griechischen Philosophen vorstellen. Cic.

Graecus [1], a, um, [1)] griechisch. 2) Graeca fide mercari, um baares Geld kaufen. Plaut. 3) Graeca sacra, dicta sunt Festa Cereris ex Graecia translata. Fest. 4) Graecus ventus, Nord- Ost. 5) Graeca Religio, Heydenthum.

Graecus [2], i, m. ein Grieche. Geogr.

Graiugena * , ae, c. ein Grieche, oder eine Griechinn, in Griechenland gebohren. Cic.

Graius, a, um, [1)] griechisch. Cic. 2) Subst. ein Grieche. Quint.

Gralega, ae, f. et Galega, ae, f. ein Kraut. Botan.

Grallae, arum, f. plur. Stelzen. Non. Incedere grallis, auf Stelzen gehen.

Grallator, oris, m. [1)] der auf Stelzen gehet. Plaut. 2) Metaph. ein Comodiant, Gauckler.

Grallatorius, a, um, stelzenmässig, weitschreitig. Grallatorius gradus, ein grosser Schritt. Plaut.

Gramen, inis, n. Gras. Plin. Radix graminis, Katzenwurz. Pharmacop. Gramen Parnassi, Parnassisch Kraut.

Gramia, ae. f. [note of the transcriber: no gender determination in the print] et Gramiae, arum, f. Augenbutter, oder Unrath in den Augen. Plin.

Gramineus, a, um, grasicht. Plin. Gramineae hastae, in quibus neque manu factum, neque pulchritudo erat vlla, sed tantum magnitudo erat incredibilis. Es scheinen Grashalmen von ausserordentlicher Grösse gewesen zu seyn. vid. Ernesti Clau. Cic. (Gramen)

Graminosus, a, um, grasicht, voll Gras. Colum.

Gramiosus, a, um, buttericht. Oculi gramiosi, Augen, darinnen Unflath ist, butterichte Augen.

Gramma [1], ae, f. eine Linie, ein Strich. Mammotr.

Gramma [2] * , atis, n. ein Buchstabe.

Grammateus * , ei, m. Stadtschreiber. Apul.

Grammatica [1] * , ae, f. Sprachkunst. Kunst, eine Sprache zu lehren.

Grammatica [2], orum, n. plur. Sprachübung, welche diejenigen halten, die die Grammatic lehren wollen. Cic.

Grammaticalis, e Adi. zur Grammatic, oder Sprechkunst gehörig. Vitium grammaticale, ein Fehler wider die Sprachkunst, wenn man wider die gegebenen Regeln anstößt.

Grammaticaliter, Aduerb. nach Art der Grammatic oder Sprechkunst.

Grammatice [1], es, f. idem quod Grammatica.

Grammatice [2], Adu. i. q. Grammaticaliter. Quint.

Grammaticus [1] * , i, m. [1)] der die Grammatic oder Sprechkunst lehret. 2) ein Gelehrter. Leo Ost. 3) ein Schreiber, Notarius, Secretarius. Byzant.

Grammaticus [2], a, um, zur Grammatic oder Sprachkunst gehörig. Quint.

Grammatista, ae, m. [1)] idem quod Litterator, der die Sprachkunst verstehet. 2) der in der Schreibart wohl bewandert ist, ein guter und orthographischer Scribent. Suet.

Grammatophylacium * , ii, n. ein Ort, wo die Urkunden und Briefe aufbehalten werden, ein Archiv, eine Canzley.

Gramme * , es, f. idem quod Gramma, ae.

Grammicus, a, um, idem quod Linearis. Vitruu.

Grammismus, i, m. Art und Weise Linien zu ziehen. Pollux.

Granarium + , ii, n. Kornhaus, Kornboden, Kornspeicher. Varr. (Granum) Gloss.

Granataria + , ae, f. idem . Gloss.

Granatarius + , ii, m. (ein Kastner,) Kornhausverwalter. Vdalric.

Granatim, Adu. i. q. per grana, Körnerweise. Apul.

Granatum, i, n. i. q. Malum Punicum, Granatapfel. Colum.