03/2007 Michael Hanstein; Reinhard Gruhl markup
text typed - structural and semantic tagging completed - spell check performed - no orthographical standardization
01/2008; 04/2008; 10/2008; 01/2009; 03/2009; 07/2009; 02/2010 Reinhard Gruhl markup
some corrections inserted


image: as0000

[gap: frontispiz]

image: as0001

ADAMI FRIDERICI KIRSCHII ABVNDANTISSIMVM CORNVCOPIAE LINGVAE LATINAE ET GERMANICAE SELECTVM, QVO CONTINENTVR Vocabula Latina omnis aeui, antiqui, medii ac noui, pariter ac Graeca, Latinitate donata, nec non formulae dicendi elegantiores et Constructiones Verborum; praeterea Deorum, Dearum, Gentium, Regnorum, Regionum, Vrbium, Marium, Fluuiorum, Insularum, Montium, Animalium, Arborum, Herbarum, Florum et Mineralium Nomina; nec non Theologorum, Iure Consultorum, Medicorum, Philosophorum, Philologorum, Poetarum, ac Mythicorum, Artibus liberalibus, aliisque disciplinis, Rei quoque Militari ac Monetariae verba propria, eorumque Significationes et Explicationes, Syllabarum longitudine uel breuitate signis expressa: CVI ADIVNGVNTVR IN FINE Calendarium Romanum, compendia scribendi olim in Latio vsitatissima, siue Notae et Sigla antiquorum; deinde adiecta est Tabula alphabetica Charact. Latin. in Codicibus MStis [abbr.: Manuscriptis] pro Seculorum ratione occurrentium, tum Specimen Scripturae ueteris, APPENDIX REGIONVM, VRBIVM, MONTIVM ET FLVVIORVM; ET AD POSTREMVM Consanguinitatis pariter atque Affinitatis Tabula, Nominaque Numeralia. EDITIO NOVISSIMA, A mendis non paucis studiose repurgata, Parte vtraque aucta, in ordinem redacta, ac denique tironum purioris Latinitatis studiosorum vsui accommodata. CVM PRIVILEGIIS. LIPSIAE SVMTV ENGELHARTI BENIAMINIS SVIKERTI CIC IC CCLXXIV.



image: as0002

[gap: prolegomena]

image: as0036

Explicatio signorum, quibus in hoc Lexico verba distinguuntur.

* Asteriscus verba mere graeca indicat.

+ Signo crucis peregrina, noua et barbara sunt notata.

Obs. vel Obsol. verba obsoleta sunt insignita.



page 1311, image: s0656

Gratulatorie, Adu. glückwünschend, mit einem Glückwunsche. August.

Gratulatorius, a, um, glückwünschend. Carmen gratulatorium, ein Glückwünschungsgedicht. Epistola gratulatoria, Glückwünschungsbrief. Cic.

Gratulor, atus sum, ari, Depon. [1)] Glück wünschen. Gratulari alicui aliquid, aliqua re, de aliqua re, einem wegen einer Sache Glück wünschen. Cic. Gratulor tibi honorem tuum, ich wünsche dir Glück zu deiner Ehre. Plaut. In hoc tibi gratulor, ich wünsche dir hierzu Glück. Cic. 2) Dank sagen. Deos gratulando obtundere, die Götter mit Danksagungen beschweren. Ter.

Gratus, a, um, [1)] dankbar. Gratus in aliquem et erga aliquem, gegen einen dankbar. Cic. Plin. 2) angenehm. In vulgus gratus, dem gemeinen Volke angenehm. Tac. Hoc mihi gratum est, dieses ist mir angenehm. Tacit. Compar. Gratior. Ouid. Super. Gratissimus. Cic.

Grauabilis, e Adi. beschwerlich. Cibi grauabiles, beschwerliche Speisen. Cael. Aurel.

Grauamen + , inis, n. et Grauamentum, i, n. Beschwerung, Klage. Cassiod. (Grauo)

Grauantia, ae, f. Beschwerung.

Grauastellus, i, m. ein alter Mann. Plaut. Aliis Grauistellus, i, m. [note of the transcriber: no inflection and gender determination in the print]. (Grauis et Tellus)

Grauate, Adu. ungern. Plaut.

Grauatim, Adu. Idem . Haud grauatim, nicht ungern, ohne Widerrede. Liu.

Grauatiuus + , a, um, beschwerlich.

Grauator, oris, m. der beschwerlich fällt.

Grauatus, a, um, [1)] beschwert, beladen, belästiget. 2) Grauatus vulneribus, gefährlich verwundet. Lucan. 3) Grauatae mulieres, schwangere Weiber. Eccles. 4) Haud grauatus, nicht unwillig, bereit etwas zu thun. Plaut. (Grauor)

Grauedinose, Adu. [note of the transcriber: in the print: Adiect. ] schnupficht. August.

Grauedinosus, a, um, den Schupfen habend. Cic.

Grauedo, dinis, f. [1)] ein Kopffluß, Schnupfen. Cic. 2) die Schwere. Fulgent.

Graueolens, lentis, o. stinkend, übel riechend. Virg. (Grauis et Oleo)

Graueolentia, ae, f. Gestank, übler Geruch. Plin.

Graueria + , ae, f. Sand. Gloss.

Grauesco, cere, [1)] schwer werden. 2) zunehmen. Grauescit valetudo, die Krankheit nimmt zu. Tacit. 3) Vtero grauescere, schwanger werden. Solin. Cameli grauescunt. Plin. (Grauis)

Grauia, ae, f. die Stadt Grave, in den Niederlanden. Geogr.

Grauidatio, onis, f. die Schwängerung. (Grauido)

Grauidatus, a, um, [1)] geschwängert. 2) Metaph. Terra seminibus grauidata, das besäete Feld. Cic. (Grauidus)

Grauiditas, atis, f. [1)] die Schwangerschaft, Fruchtbarkeit, Trächtigkeit. 2) Empfängniß.

Grauido, aui, atum, are, schwängern, schwanger, fruchtbar, trächtig machen. Aur. Vict.

Grauidus, a, um, [1)] gefüllet, voll, schwer, wichtig. Grauidae manus, volle Hände. Plaut. 2) schwanger, trächtig. Grauida ab aliquo, von jemanden schwanger. Ter. Grauida est puero, sie geht mit einem Knäbchen schwanger. Plaut. (Grauis)

Grauiloquus, a, um, hochtrabend im Reden. Plaut.

Grauio, onis, m. [1)] ein Graf. 2) ein Richter.

Grauionarium, ii, n. die Stadt Bamberg. Geogr.

Grauis, e Adiect. [1)] schwer, dem Gewichte nach. Graue pondus, schweres Gewicht. Hor. Grauis morbo, krank. Grauis armatura, eine schwere Rüstung. Liu. 2) Grauis tibi sum, ich bin dir beschwerlich. Idem. 3) ansehnlich. Grauis autoritate vir, ein ansehnlicher Mann. Cic. 4) Grauis caussa, eine wichtige Sache. Idem. 5) Graue esse, einen Nachdruck haben. Plaut. 6) Graue est, fidem fallere, es will was sagen, wenn man sein Wort nicht hält. ICt. 7) idem quod Abundans. 8) Grauis aduersarius, ein gefährlicher Widersacher. Cic. 9) Grauis testis, ein glaubwürdiger Zeuge. Idem. 10) schwer zu thun, i. q. difficile. Graue dictu, schwer zu sagen. Cic. 11) Grauis annis, alt an Jahren. Hor. 12) schädlich. Grauis ventus a mari. Cels. 13) stinkend. Grauis odor. Colum. 14) Graues Cyclopum officinae, die geschwüle, unausstehlich heisse Werkstatt der Cyclopen. Hor. 15) Grauis sonus, ein grober Klang, eine tiefe Stimme, der Baß. Cic. 16) Grauiore verbo appellare aliquem, einen hart anreden. 17) Grauis vtero mulier, eine schwangere Frau. Plin. 18) Grauis vino, vom Weine trunken, untüchtig gemacht, etwas zu verrichten. 19) Grauis orator, ein Redner, der sich eines nachdrücklichen Ausdrucks bedient. 20) großmüthig. Moderati et Graues. Cic. Comparat. Grauior. Virg. Super. Grauissimus. Cic.

Grauisomnis + , e Adi. schlaftrunken. Barth.

Grauistellus, s. Grauastellus.

Grauitas, atis, f. [1)] die Schwere. 2) Beschwerlichkeit. Grauitas aurium et auditus, übeles Gehör. Cic. Coeli grauitas, beschwerliches Wetter. Idem. 3) Grauitas oris, stinkender Athem. Plin. 4) Ansehen, Ernsthaftigkeit, Gravität, wenn man überall Respect hält. Grauitate vultus, morum, incedens, wenn man, ernstlich und gravitätisch daher gehet. Cic. Grauitatem suam tueri, seruare, sein Ansehen in Acht nehmen. Idem. 5) ein Ehrentitel. Cod. Theod. 6) Schwangerschaft. 7) der Nachdruck. Cum grauitate loqui, nachdrücklich reden. 8) Grauitas membrorum, die Entkräftung und


page 1313, image: s0657

Schmerzen in den Gliedern. Cic. 9) das gesetzte Wesen im Lebenswandel. Cic.

Grauiter, Adu. [1)] hart. 2) heftig. 3) beschwerlich. 4) sehr. Grauiter aegrotare, sehr krank seyn. Cic. 5) gewaltig. 6) Grauiter ferre, übel aufnehmen. Cic. 7) nachdrücklich. Grauiter dicere, mit Nachdrucke reden. Cic. Compar. Grauius, Adu. [note of the transcriber: no word class determination in the print]. Terent. Superl. Grauissime, Adu. [note of the transcriber: no word class determination in the print]. Iul. Caes.

Grauitudo, dinis, f. Schnupfen. Apic.

Grauiusculus, a, um, Dimin. ein wenig schwer. Aul. Gell.

Grauo + , aui, atum, are, [1)] beschweren, belästigen. 2) Verdruß machen. 3) Fortunam alicuius grauare, eines Elend noch grösser machen. Ouid.

Grauor, atus sum, ari, Depon. [1)] sich weigern, mit Beschwerde thun Ne graueris hoc facere, weigere dich nicht, dieses zu thun. Cic. 2) Adspectum alicuius grauari, nicht gern von einem wollen gesehen werden. Tac.

Gregalis, e Adiect. [1)] zur Heerde gehörig. Cic. 2) gemein, schlecht. Gregale tectorium, schlechte Tünche. Sen. 3) Poma gregalia, allerley frühes Obst, das Anfangs seltsam, hernach aber gemein wird. Senec. 4) Subst. Gregales, ium, m. plur. Gespielen. (Grex)

Gregarius, a, um, [1)] von der Heerde. 2) gemein. Gregarius miles, ein gemeiner Soldat. Sallust.

Gregatim, Aduerb. Haufenweise. Varr.

Gregatus, a, um, versammlet. Gregatae aues, versammelte Vögel. Stat.

Grego, are, sammlen. Paullin.

Gremiale, is, n. ein seidenes Tuch, welches dem Bischoffe bey der Messe angelegt wird. Eccles.

Gremium, ii, n. [1)] der Schooß. Fouere gremio, in dem Schoosse halten. 2) Metaph. In gremio terrae, in der Erde. Cic. Abstrahi e gremio patriae, aus seinem Vaterlande vertrieben werden. Cic. 3) ein Ort in der Kirche, wo das gemeine Volk sitzet. 4) der Grund eines Flusses. Sil.

Grenouicum, i. n. das anmuthige Dorf Greenwich, wo das Observatorium der königlichen Societät der Wissenschaften in Engelland ist. Geogr. nou,

Gressilis + , e Adiect. gehend. (Gradior)

Gressio, onis, f. der Gang. Pacuu. Macrob

Gressor, atus sum, ari, Depon. gehen. Plaut.

Gressus [1], a, um, gegangen. Virg. (Gradior)

Gressus [2], us, m. ein Gang oder Schritt. Cic.

Grex, gregis, m. [1)] eine Heerde. Grex armentorum, eine Heerde grosses ViehesCic. 2) Grex amicorum, ein Haufen Freunde. Idem. Grex totus in agris vnius scabie cadit, ein böser Mensch kann eine ganze Gemeinde anstecken. Virg. 3) Gregis est nostri, er ist unsers Stands. 4) Recipere aliquem in gregem, einen in die Gesellschaft mit einnehmen. 5) eine Bande. Grex praedonum, eine Bande Räuber.

Grillus, i, m. [note of the transcriber: no inflection and gender determination in the print] siehe Gryllus.

Griphus * , i, m. eine verwirrte, dunkle Rede, die schwer aufzulösen ist. Gell.

Griseum + , i, n. [note of the transcriber: no inflection and gender determination in the print] et Grisium, ii, n. ein Fell von einem Rehe oder Hermelin. Radulf.

Griseus + , a, um, grau. Fresn.

Grisones, um, m. plur. die Graubündter.

Groccio, ire, krähen. Corui grocciunt, die Raben krähen. Apul.

Gronna [1], ae, f. [note of the transcriber: no inflection and gender determination in the print] siehe Gruma.

Gronna [2] + , ae, f. [note of the transcriber: no inflection and gender determination in the print], et Grunna, ae, f. ein sumpfichter Ort, wo man Torf oder harzigen Rasen gräbt. Locus bituminosus et vliginosus, vbi cespes eruitur, qui siccatus foco struendo, non secus, ac carbones, adhibetur. Dipl.

Grossesco + , ere, Inchoat. dick werden.

Grossitas + , atis, f. Dicke, Grosse. (Grossus)

Grossities + , ei, f. idem.

Grossitudo + , inis, f. idem . Solin.

Grossiusculus + , a, um, etwas groß. Puluis grossiusculus, gröblichtes Puluer. Medic.

Grossulatia, ae, f. Krauselbeerstaude, Closterbeere. Botan.

Grossulus, i, m. Dimin. [1)] eine kleine unzeitige Feige. Colum. 2) ein kleiner Groschen, eine Art von Münze.

Grossus [1] + , a, um [note of the transcriber: no inflectional type definition in the print], et Grassus, a, um, groß grob. Puluis grossus, grobes Pulver. Med.

Grossus [2] + , i, m. ein Groschen, eine Gattung Münze.

Gruarius, ii, m. ein Forstmeister. Dipl.

Grudii, orum, m. plur. Populi Belgii, quorum Vrbs est Grudium, ii, n. die Stadt Löwen. Geogr.

Gruinaria, ae, f. Storchschnabel Gottesgnaden, ein Kraut. Botan.

Gruis, is, f. id. quod Grus. Phaedr. Fab.

Gruma, ae, f. [note of the transcriber: no inflection and gender determination in the print], et Groma, ae, f. [1)] ein Feldmesserinstrument. Non. 2) Creutzweg. Idem.

Grumaticus, a, um [note of the transcriber: no inflectional type definition in the print], et Gromaticus, a, um zum Feldmessen gehörig.

Grumosus, a, um, [1)] voll Maulwurfshaufen. 2) klümpicht. Sanguis grumosus stockendes Blut. (Grumus)

Grumulus, i, m. Dimin. [1)] ein Klötzchen. Plin. 2) ein kleines Häufchen Erde. Idem.

Grumus, i, m. [1)] Erdscholle, Erdhaufen. 2) ein KlumpenColum. Grumus sanguinis geliefertes Blut. Grumus salis, ein Klumpen Salz. 3) Grumi, orum, m. plur. Scheerhäufen, Maulwurfshaufen.

Grunda + , ae, f. Wetterdach. Vet. Gloss.

Grundatorium + , ii, n. idem.

Grundio, ire, Obsol. idem quod Grunnio [correction of the transcriber; in the print Grunio]. Non.

Grudula, ae, f. idem quod Grunda.