03/2007 Michael Hanstein; Reinhard Gruhl markup
text typed - structural and semantic tagging completed - spell check performed - no orthographical standardization
01/2008; 04/2008; 10/2008; 01/2009; 03/2009; 07/2009; 02/2010 Reinhard Gruhl markup
some corrections inserted


image: as0000

[gap: frontispiz]

image: as0001

ADAMI FRIDERICI KIRSCHII ABVNDANTISSIMVM CORNVCOPIAE LINGVAE LATINAE ET GERMANICAE SELECTVM, QVO CONTINENTVR Vocabula Latina omnis aeui, antiqui, medii ac noui, pariter ac Graeca, Latinitate donata, nec non formulae dicendi elegantiores et Constructiones Verborum; praeterea Deorum, Dearum, Gentium, Regnorum, Regionum, Vrbium, Marium, Fluuiorum, Insularum, Montium, Animalium, Arborum, Herbarum, Florum et Mineralium Nomina; nec non Theologorum, Iure Consultorum, Medicorum, Philosophorum, Philologorum, Poetarum, ac Mythicorum, Artibus liberalibus, aliisque disciplinis, Rei quoque Militari ac Monetariae verba propria, eorumque Significationes et Explicationes, Syllabarum longitudine uel breuitate signis expressa: CVI ADIVNGVNTVR IN FINE Calendarium Romanum, compendia scribendi olim in Latio vsitatissima, siue Notae et Sigla antiquorum; deinde adiecta est Tabula alphabetica Charact. Latin. in Codicibus MStis [abbr.: Manuscriptis] pro Seculorum ratione occurrentium, tum Specimen Scripturae ueteris, APPENDIX REGIONVM, VRBIVM, MONTIVM ET FLVVIORVM; ET AD POSTREMVM Consanguinitatis pariter atque Affinitatis Tabula, Nominaque Numeralia. EDITIO NOVISSIMA, A mendis non paucis studiose repurgata, Parte vtraque aucta, in ordinem redacta, ac denique tironum purioris Latinitatis studiosorum vsui accommodata. CVM PRIVILEGIIS. LIPSIAE SVMTV ENGELHARTI BENIAMINIS SVIKERTI CIC IC CCLXXIV.



image: as0002

[gap: prolegomena]

image: as0036

Explicatio signorum, quibus in hoc Lexico verba distinguuntur.

* Asteriscus verba mere graeca indicat.

+ Signo crucis peregrina, noua et barbara sunt notata.

Obs. vel Obsol. verba obsoleta sunt insignita.



page 2339, image: s1170

Pumilus, a, um, [1)] eine kleine Statur hahend. Suet. Comparat. Pumilior. Apul. 2) Subst. ein Zwerg. (q. Pugmilus, a Pugnus, eine Faust groß.)

Puncta, ae, f. ein Stich, Stoß, Hieb. Veget.

Punctariola, ae, f. ein leichtes Treffen. Fest.

Punctatim, Aduerb. Punctweise, von Puncte zu Puncte. Claud.

Punctatio, onis, f. [1)] das Unterzeichnen mit Puncten. 2) der kurze Entwurf eines Vergleichs. 3) das Punctiren.

Punctim, Aduerb. [1)] mit Stechen, stichweise. Aliquem petere punctim, nach einem stechen. Plin. Punctim ferire aliquem, einen stechen, auf den Stoß. 2) auf den Stoß fechten. Liu. (Pungo)

Punctio, onis, f. die Stechung, der Stich. Plin.

Punctiuncula, ae, f. Dimin. ein kleiner Stich. Senec.

Puncto + , are [note of the transcriber: no inflectional type definition in the print], et Punctuo, are, Puncte machen, punctiren.

Punctor, oris, m. ein Stecher.

Punctorium, ii, n. ein Jnstrument, damit man stechen kann.

Punctorius, a, um, zum Stechen gehörig.

Punctostitium [1], ii, n. ein Augenblick.

Punctostitium [2], i, n. [note of the transcriber: no inflection and gender determination in the print], et Punctillum, i, n. Dimin. ein kleiner Stich. Apul.

Punctum, i, n. [1)] ein Punct. 2) eine kurze Zeit, wie ein Augenblick. Cic. Temporis in puncto, im Puncto, zur bestimmten Zeit. Lucret. Horae puncto. Hor. 3) die Stimme in der Wahl, weil diese mit Puncten angemerkt wurde. Suffragiorum puncta ferre, die mehrern Stimmen haben. Omne tulit punctum, jedermann giebt ihm seine Stimme, seinen Beyfall. Idem. 4) ein Stich. Plin. 5) puncta, die Augen auf den Würfeln. Suet. 6) puncta, werden auch die Vocales in der hebräischen Sprache genennet. Alias etiam puncta vocalia. 7) punctum mathematicum, etwas das so klein ist, daß es sich nicht weiter theilen läßt. 8) puncta aequinoctialia, die Puncte, darinnen der Aequator und die Ecliptic einander durchschneiden: wenn die Sonne in diese Puncte tritt, so ist Tag und Nacht einander gleich. 9) puncta solstitialia, die Puncte der Ecliptic, die vom Aequator am weitesten entfernet sind. Astron.

Punctura, ae, f. ein Stich. Punctura teli mori, an einem Pfeilstiche sterben. Firm.

Punctus [1], i, m. ein Punct. Plin. et passim ap. ICt.

Punctus [2], a, um, [1)] gestochen. Vulnus punctum acu, ein Stich, eine Wunde von einer Nadel. Cic. 2) punctum tempus, augenblickliche Zeit. Lucret.

Punctus [3], us, m. das Stechen, der Stich. Plin.

Pungo, pupugi, et punxi, punctum, pungere, [1)] stechen. Aculeis, mit Stacheln stechen. Cic 2) Met. beunruhigen. Ignominia me pungit et stimulat, die Schmach thut mit wehe. Cic. Scrupulus me dies noctesque stimulat ac pungit, die Sorge quält mich Tag und Nacht. Idem.

Punicans, antis, o. Kastanienbraun, roth. Apul. (punico)

Punicanus, a, um, punisch, carthaginensisch. punicani lecti, punische Betten, Betten auf carthaginiensische Arf gemacht. Cic.

Punice, Adu. auf carthaginensische Art. Plaut.

Puniceus, a, um [note of the transcriber: no inflectional type definition in the print] et Punicus, a, um, [1)] carthaginiensisch. 2) braunroth, Kastanienbraun, Purpurfärbig. Virg.

Punico, are, roth seyn. prae pudore, vor Schaam roth werden. Apul.

Punicum, i, n. eine gewisse Art von Kuchen, die von den Carthaginensern erfunden worden sind.

Punicus, a, um, [1)] carthaginensisch. Bellum punicum, der carthaginensische Krieg. 2) punica fides, falsche Treue. Prou. 3) punica malus, ein Granatapfelbaum, punica mala, Granatäpfel. Mart. Grana mali punici, Granatäpfelkerne. Petr. 4) punica cera, weislicht Wachs. Vitruu. 5) Subst. ein Carthaginenser. (q. Poenicus a Poenus)

Punio, iui, itum, ire, strafen. Aliquem capite, einen am Leben strafen. Plin. iun. Facinus puniendum, eine strafbare That. Cic. punire domum, einen strafen, weil er sich an einem Hause vergriffen hat. Cic.

Punior [1], iri, Depon. ich strafe. Idem.

Punior [2], oris, c. Comparat. idem quod Magis Poenus, siue Carthaginensis. Plaut.

Punitio, onis, f. die Bestrafung. Aul. Gell.

Punitor, oris, m. ein Bestrafer. Cic.

Punitus, a, um, gestraft. Suet.

Pupa, ae, f. [note of the transcriber: no inflection and gender determination in the print] et puppa, ae, f. [1)] ein Töchterchen, ein kleines Mädchen. pupam se dicit, cum fit anus, sie will jung seyn in ihren alten Tagen. Mart. + 2) eine Puppe, Kinderdocke. Pers.

Pupilla, ae, f. [1)] der Augapfel. pupillas binas in singulis oculis habere, in jedem Auge zween Augäpfel haben. Plin. 2) eine Waise. Infans pupilia. Cic.

Pupillaris, e. et Pupillarius, a, um, den Waisen gehörig. pecuniae pupillares, Waisengelder. Suet. Aetas pupillaris, das unmündige Alter. Suet.

Pupillariter, Aduerb. i. q. Pupillaris. ICt.

Pupillo, are, schreyen, wie ein Pfau. Auct. Philom.

Pupillus, i, m. [1)] eine Waise, ein Vater- und mutterloses Kind. Cic. 2) ein Unmündiger.

Pupinia tribus, eine gewisse Zunft, die von dem Agro Pupinio also benennet worden ist. Fest.

Puppis, is, f. [1)] das Hintertheil eines Schiffs, das Casteel. Cic. 2) Altae puppes, hohe Schiffe. Virg. 3) Met. Sedebamus in


page 2341, image: s1171

puppi et clauum tenebamus, nunc autem vix est in sentina nobis locus, vor diesem nahmen wir an der Regierung der Republik Antheil, jetzo gelten wir gar nicht mehr. Cic. Prou.

Pupula, ae, f. ein Augapfel. Cic.

Pupulus, i, m. Dimin. ein Knäbchen. Catull.

Pupus, i, m. Dimin. ein Knäbchen. Varr.

Pure, Aduerb. [1)] zierlich, rein. Plin. 2) schlechterdings. ICt. purissime loqui, sehr richtig reden. Aul. Gell. (purus)

Purefacio, ere, idem quod puro. Non.

Purgabilis, e. Adi. leicht zu reinigen. Plin.

Purgamen, inis, n. allerley Unflath, Kehricht, Mist. Ouid. (purgo)

Purgamentum, i, n. [1)] Idem Liu. 2) Metaph. purgamenta vrbis, unnütze Leute in der Stadt. Curt. purgamenta seruorum, unnütze Sclaven. Idem. purgamenta aestuantis freti, Perleu. Idem.

Purgans, antis, o. reinigend. purgantia medicamenta, purgirende Arzneyen. Medic.

Purgate, Aduerb. reinlich. Non.

Purgatio, onis, f. [1)] die Reinigung, Ausfegung. 2) die Purgierung. Alui purgatio, die Reinigung durch den Stuhlgang. 3) eine Entschuldigung. peccati purgatio, eine Entschuldigung der Sünde. Plaut. Cic. 4) purgatio non respondet, die Arzney wirket nicht. Cels.

Purgatiuus, a, um, reinigend. Medicamenta purgatiua, purgierende Arzneyen. Cael. Aur.

Purgator, oris, m. ein Ausfeger, Reinmacher. Cloacarum purgator, ein Priveträumer. Plin. Firm. Auri argentique purgator, ein Gold- und Silberschmelzer. Paullin.

Purgatorium + , ii, n. [1)] das Fegfeuer, der Ort, wo der Verstorbenen Seelen [correction of the transcriber; in the print Seeten] nach dem Tode ihre Reinigung halten sollen.

Purgatorius, a, um. etwas, damit man reiniget. Purgatorio medicamento aluum vacuare, purgiren, eine Purganz gebrauchen. Symmach.

Purgatrix, icis, f. eine Reinigerinn. Tertull.

Purgatus, a, um, [1)] gereiniget, gesäubert. 2) ausgeputzt. 3) entschuldigt. Cic. Compar. purgatior. Aug. Superl. purgatissimus. Pers.

Purgito, aui, atum, are, Frequent. [1)] reinigen. 2) sich entschuldigen. Plaut.

Purgo, aui, atum, are, [1)] reinigen, fegen. A stercore, vom Miste reinigen. Cato. 2) Aluum purgare, purgiren. Cic. 3) Se morbo, durch Purgiren eine Krankheit vertreiben. Hor. 4) Crimen, sich einer Beschuldigung wegen entschuldigen. Cic. Se apud aliquem, alicui de re aliqua, sich einer Sache wegen, bey einem verantworten. Cic. Terent. 5) purgare se iureiurando, den Reinigungseyd ablegen. Aur. Vict. Blanda oratione maligna dicta purgare, Schmachreden mit guten Worten entschuldigen. Curt. 6) purgare vrbem, die Stadt räumen, verwiesen werden. Cic. 7) Fidem letho purgare, seine Treue mit dem Tode beweisen. Claud.

Purificatio + , onis, f. die Reinigung. Plin. Festum purificationis Mariae, das Fest der Reinigung Mariä, Lichtmesse. (purus)

Purificatus, a, um, gereiniget. Iustin.

Purifico, aui, atum, are, [1)] reinigen, abwaschen. Suet. 2) sich aussöhnenIdem.

Purificus, a, um, reinigend, reinmachend. perfusio roris purifici, die Taufe. Lactant.

Purime, Aduerb. Obsol. pro purissime. Fest.

Puritas + , atis, f. [1)] die Reinigkeit. 2) die Keuschheit. Pallad. 3) puritas stili, eine richtige Schreibart. Rhet.

Puriter, Aduerb. [1)] säuberlich, rein. Cato. 2) schuldlos. puriter agere vitam. Catull.

Puritia, ae, f. [note of the transcriber: no gender determination in the print], et Purities, ei, f. die Reinigkeit. Varr.

Puro, aui, atum, are, reinigen. Varr.

Purpura, ae, f. [1)] eine Purpurschnecke. Plin. 2) Purpurfarbe. Tyria purpura. Cic. 3) ein Purpurkleid. Purpura fulgere, ein Purpurkleid tragen. Cic. 4) die Obrigkeit. Romana purpura, die römische Obrigkeit. Plin.

Purpuraria, ae, f. eine Purpurkrämerinn. Gloss.

Purpurarius [1], a, um, zum Purpur gehörig, mit Purpur umgehend. Piscator purpurarius, ein Purpurschneckenfänger. Purpuraria officina, ein Purpurkram. Plin.

Purpurarius [2], ii, m. ein Purpurkrämer. ICt.

Purpurasco, scere, Inchoat. roth werden. Vnda maris purpurascit, das Meer wird roth. Cic.

Purpuratorius, a, um, Hofcavalierisch. Sidon.

Purpuratus, a, um, mit Purpur gekleidet, roth gekleidet. Hinc Purpurati, die Hofjunker, Cavaliers, Staatsminister. Curt. Ex purpuratis er propinquis regis esse, ein königlicher Minister seyn. Liu. Patres purpurati, die Cardinäle. Erasm.

Purpureus, a, um, [1)] von Purpur, purpurfärbig. Cic. Vestitus purpureus, ein Purpurkleid. 2) roth. Sanguis purpureus, Plin. 3) schön, hell, glänzend. purpureus capillus, schönes Haar. Virg. purpureo Pallantias exit amictu, die Morgenröthe bricht an. Lumen purpureum, helles Licht. Idem. Olor purpureus, ein weisser glänzender Schwan. Tibull. 4) id. quod Purpuratus [reading uncertain: print faded] Horat.

Purpurilla, ae, f. ein Ort, ausserhalb der Thore, wo man Purpur tragen durfte. Isidor.