03/2007 Michael Hanstein; Reinhard Gruhl markup
text typed - structural and semantic tagging completed - spell check performed - no orthographical standardization
01/2008; 04/2008; 10/2008; 01/2009; 03/2009; 07/2009; 02/2010 Reinhard Gruhl markup
some corrections inserted


image: as0000

[gap: frontispiz]

image: as0001

ADAMI FRIDERICI KIRSCHII ABVNDANTISSIMVM CORNVCOPIAE LINGVAE LATINAE ET GERMANICAE SELECTVM, QVO CONTINENTVR Vocabula Latina omnis aeui, antiqui, medii ac noui, pariter ac Graeca, Latinitate donata, nec non formulae dicendi elegantiores et Constructiones Verborum; praeterea Deorum, Dearum, Gentium, Regnorum, Regionum, Vrbium, Marium, Fluuiorum, Insularum, Montium, Animalium, Arborum, Herbarum, Florum et Mineralium Nomina; nec non Theologorum, Iure Consultorum, Medicorum, Philosophorum, Philologorum, Poetarum, ac Mythicorum, Artibus liberalibus, aliisque disciplinis, Rei quoque Militari ac Monetariae verba propria, eorumque Significationes et Explicationes, Syllabarum longitudine uel breuitate signis expressa: CVI ADIVNGVNTVR IN FINE Calendarium Romanum, compendia scribendi olim in Latio vsitatissima, siue Notae et Sigla antiquorum; deinde adiecta est Tabula alphabetica Charact. Latin. in Codicibus MStis [abbr.: Manuscriptis] pro Seculorum ratione occurrentium, tum Specimen Scripturae ueteris, APPENDIX REGIONVM, VRBIVM, MONTIVM ET FLVVIORVM; ET AD POSTREMVM Consanguinitatis pariter atque Affinitatis Tabula, Nominaque Numeralia. EDITIO NOVISSIMA, A mendis non paucis studiose repurgata, Parte vtraque aucta, in ordinem redacta, ac denique tironum purioris Latinitatis studiosorum vsui accommodata. CVM PRIVILEGIIS. LIPSIAE SVMTV ENGELHARTI BENIAMINIS SVIKERTI CIC IC CCLXXIV.



image: as0002

[gap: prolegomena]

image: as0036

Explicatio signorum, quibus in hoc Lexico verba distinguuntur.

* Asteriscus verba mere graeca indicat.

+ Signo crucis peregrina, noua et barbara sunt notata.

Obs. vel Obsol. verba obsoleta sunt insignita.



page 2503, image: s1252

Saccophorus, a, um, einer, der einen Sack an hat. Cod. Theod.

Saccularius, ii, m. [1)] ein Beutelschneider, Spitzbube. ICt. 2) ein Taschenspieler. Idem.

Sacculus, i, m. Dimin. [1)] ein Säckchen, Beutel. Cic. Sacculus cordis, idem quod Pericardium. Sacculi medicinales, ein Kräutersäckchen. Med. 2) ein Sack, wo der Wein durchgeseiget wird. Vinum, cui nihil sacculus abstulerit. Cic.

Saccus, i, m. [1)] ein Sack. Horat. 2) Ad saccum ire, an den Bettelstab gerathen, betteln. Plaut. 3) Cum sacco adire debitores, von den Schuldnern ungesäumte Bezahlung fordern. Paul. in ff. 4) idem quod INtestinum rectum. Med.

Sacellanus [1] + , i, m. ein Capellan.

Sacellanus [2] + , a, um, zur Capelle gehörig.

Sacellum, i, n. [1)] eine Capelle, ein kleines Gebäude mit einem Altare, der, der alten römischen Gewohnheit nach, einem Gotte gewidmet war. Cic. 2) ein offener Ort ohne Dach, wo man die Götter anzurufen pflegte. Fest.

Sacena, ae, f. [note of the transcriber: no inflection and gender determination in the print], siehe Scena.

Sacer, cra, crum, [1)] heilig, Gott zugehörig. Aedes sacra, die Kirche. Cic. Sacra haec non aliter constant, auf solchen Kirchweihen giebts keinen andern Ablaß. Prou. Sacra coena, synaxis, das heilige Abendmahl. Sacra loca, heilige Oerter. Sacra via, wurde in der Stadt Rom eine gewisse Strasse genennet, wo der Romulus und Tatius ein Bündniß geschlossen hatten. Fest. 2) Sacer ignis, feurige, giftige Raude. 3) Morbus sacer, die fallende Sucht. 4) Sacrum os, das grosse Rückgradbein. 5) gewidmet, geheiliget. Insula eorum deorum sacra putatur. Cic. 6) Per antiphr. verflucht, unheilig. Auri sacra fames, der verfluchte Geitz. Virg. Comparat. Sacrior, ius [note of the transcriber: no inflectional type definition in the print]. Superlat. Sacerrimus, a, um [note of the transcriber: no inflectional type definition in the print]. Sacerrimus seruus, ein gottloser Knecht. Plaut.

Sacerdos, dotis, c. ein Priester, dergleichen bey den Römern unterschiedliche waren. e. g Flamines Diales, Martiales. Quirinales, Salii, Pontifices minores et maximi, Reges sacrorum, sacrificuli et Galli, qui Cybelae faciebant sacra. Cic.

Sacerdotalis, e Adi. priesterlich.

Sacerdotissa, ae, f. eine Pflegerinn des Gottesdienstes. Aul. Gell.

Sacerdotium, ii, n. das Priesterthum. Liu.

Sacerdotula, ae, f. Dimin. eine kleine Klosterfrau. Fest.

Sacodios, ii, f. [note of the transcriber: no inflection and gender determination in the print], ein gewisser Edelgestein. Plin.

Sacoma, atis, n. das Jnstehen des Gewichts, das Gegengewicht, Gleichgewicht. Vitruu.

Sacramentalis, e [1)] zum Sacramente gehörig. Theol. 2) einer, der zu einem Eyde gelassen wird. ICt.

Sacramentarii, orum, m. plur. wurden diejenigen genennet, welche dem Zwinglio und Calvino nachfolgten, und die wesentliche Gegenwart des Leides und Blutes Christi in Abendmahle läugneten. Hist. Eccles.

Sacramentarium, ii, n. [1)] ein Ding oder Werk, das einen heiliget. 2) ein Ort, wo heilige Sachen vorgenommen werden.

Sacramentum, i, n. [1)] ein Eyd. Sacramentum militare, Eid der Kriegsleute, den sie dem Hauptmanne thun. item die Fahnenschwörung. Plin. Perfidum sacramentum dicere, einen falschen Eid thun. Horat. 2) ein Sacrament. 3) Kriegsleute, welche geschworen haben. Praemia sacramentorum, der Soldatensold. Cic. 4) das Pfand der Partheyen vor Gericht, oder das Geld, das die streitenden Partheyen bey dem Pontifex niederlegten, welches der verlohr, der den Proceß verspielte. Varr. + 5) ein Geheimniß. Zeno.

Sacrarium, ii, n. [1)] eine Sacristey in der Kirche. Liu. 2) eine kleine Capelle. Cic.

Sacrarius, ii, m. ein Priester. Gruter.

Sacrate, Aduerb. heilig. August.

Sacratio, onis, f. die Weihung. Mart.

Sacrator, oris, m. einer, der etwas heiliget, ein Priester. Idem.

Sacratus, a, um, geheiliget, geweihet. Virg. Lex sacrata, hieß bey den Römern diejenige Eidformul, welche die Soldaten schwören mußten, ehe sie in das Feld giengen. Der Jnnhalt oder die Formul war also: Se, non nisi victores redituros; nisi victoriam reportassent, capita loui, aut Diis Manibus sacra fore. Liu. L. II. c. 45 wiewohl die Römer alle Gesetze Sacratas nennten, vermöge deren sich jemand zu etwas verband. Also schreibt auch Virgilius von den Griechen:

Fas mihi Graiorum sacrata resoluere iura.

Aeneid. II. 157

Compar. sacratior. Mart. Superl. sacratissimus, der Heiligste; ists insgemein ein Titel, der dem römischen Kaiser beygelegt wird. Imperator sacratissimus, geheiligte Majestät. ICt.

Sacres, die jungen Schweine, die zum Opfer geheiliget wurden. Varr.

Sacricalis, e [note of the transcriber: no inflectional type definition in the print], siehe Sacrificalis.

Sacricola, ae, m. ein Opferpriester. Tac.

Sacrifacio, ere, idem quod Sacrifico.

Sacrifer, fera, ferum, der heilige Dinge trägt. Ouid.

Sacrifex, icis, m. ein Priester. Eccles.

Sacrificalis, e [note of the transcriber: no inflectional type definition in the print], et Sacrificialis, e. Adi. Opfer gehörig, priesterlich. Adparatus sacrificalis, die Zurüstung zum Opfer. Tac.

Sacrificatio, onis, f. die Opferung. Cic.

Sacrificator, oris, m. ein opfernder Priester. Tertull.