CAMENA Early Modern Latin Texts

HIEROLEXICON SIVE SACRVM DICTIONARIVM AVCTORIBVS DOMINICO MACRO MELITENSI ET CAROLO EIVS FRATRE ROMAE Ex Off. Bernardoniana Sub Signo Virtutis Anno 1677 Superior [abbr.: Superiorum] permissu Et privilegiis

HIEROLEXICON, SIVE SACRVM DICTIONARIVM, IN QVO Ecclesiasticae voces, earumque Etymologiae, Origines, Symbola, Caeremoniae, Dubia, Barbara Vocabula, atque Sac. Scripturae, et SS. PP. Phrases Obscurae elucidantur. AVCTORIBVS DOMINICO MACRO MELITENSI, Olim Cath. Eccl. Viterb. Canonico Theol. Sac. Indicis Congregationis Consultore, Proton, Apost. Eq. Aurato, Com. Palat. ET CAROLO EIVS FRATRE Biblioth. Alexandrinae in Archigym. Vrbis Praefecto. OPVS Figuris ornatum, quod praecedit Index Criticus, ac subsequuntur SYLLABVS graecarum vocum exoticarum, de quibus in eo agitur, et CONTRADICTIONES APPARENTES Sac. Script. ab eodem DOMINICO conciliatae, et ex eius Schedis in hac tertia, et postuma impressione auctae. [gap: illustration] ROMAE, Sumptibus PONTII BERNARDON. Via Parionis sub signo Virtutis. M. DC. LXXVII. SVPERIORVM PERMISSV, ET PRIVILEGIIS.

ADIAPHORVM graeca vox *)adia/foron, res ad bonum, vel ad malum indifferens, vt sunt dinitiae. [Quae extrinsecus sint, et Philosophis quoque Mundi Adiaphora. S. Hieronymi epist. 34.

ADIOCATIO iocandi actus, lusio. [Et plausis, et adiocatione cum pueris vexillum, et signum puerorum arripiens, iucundabatur. In vita S. Caroli Comitis.]

ADIVRNO in indicium ad praefixum diem voco, seu intimo, ex quo deriuatur nomen adiurnatus, id est, citatus ad diem etc. hoc a voce gallica adiourner desumitur. [Pro nimia reclamatione, quae ad nos venit de hominibus ecclesiasticis, qui non erant adiurnati. in cap. Caroli Magni lib. 1. cap. 151.]

ADMALLO in iudicium voco, ad agitandas lites. [Eo quod propter simplicitatem suam, causas suas minime possit prosequi, vel admallare. Marculph. lib. 1. formular. cap. 21.] Reperiuntur etiam verba Mallo, et Remallo. Item nomina Mollus, quod locus iudicii, et Mallenses, quod litigantes, seu ad iudicium citatos significant. [In crastinum vero Mallensibus, vndique ad seniorum confluentibus iubet reum adduci. In vita S. Geraldi lib. 1. cap. 19.] Recte Mallenses, qui obstinationis mallio percutiendo, et se ipsos, et aduersarios offendunt. Vide Vitium litigiosi. FR. Ex legibus Longobar. lib. 2. tit. 52. l. 1. 2. et 3. Item tit. 52. l. 11. [Aduocati eorum in mallo publico ad praesentiam Comitis veniant, et ibi legitimus terminus etc.] Hinc Mallum, et Placitum idem sonant, nempe, locum indicii. Ibidem lib. 27. tit. 56. et l. 1. tit. 47. [Nullus ad Mallum, vel ad Placitum, etc.] Vide Vossium de vitiis serm. [In placito heroici Iudicis Beneuentani. Chron. Casinen. cap. 39. lib. 1. In placito Marsorum Comitum. ibidem lib. 2. cap. 4. et cap. 16. In placito Marchionis Andreae. In placito Termulensi. Et lib. 3. cap. 41. Cumque ad placitum res producta fuisset.] Item Implacitare litigare, iudicio experiri significat: [Ordinauit, quod nullus in Curia Regis implacitaret, nisi in gallico. Robertus Holkot in lib. sap. cap. 2.] Italice Piatiue, et Piato; Hispanice Pleitar, et Pleyto dicitur. Vide Mallare. Mallum. mplacito. Placitum.

ADMENTVM sagittae genus. [Haec et similia admenta haereticorum. Tertull. Scorpiacum cap. 1.] A nimia violentia, ita dicitur, quia corda in arcu, vsque ad mentum trahitur.

ADMINICVLATOR officium in Ecclesia Romana antiquum pro defensione viduarum, pupillorum, aliorumque huiusmodi destitutorum erectum. sicut hodie pauperum Aduocati faciunt. [Stephanum Adminiculatorem,] quam post Cardinales Primicerium, et Secundicerium nominat Luitprandus lib. 6. hist. cap. 6. Vide Defensor. Conclamator.

ADMODIO modifico, corrigo, emendo aliquod imperfectum. [Me autem poenitet incaute, et minus inculto sensu, vel impolito sermone stylum exarasse; vnde offensam sanctae animae vestrae potueram incurrere, nisi vestra bonitas admodiasset. Palladius Episcop. ad Desider.

ADMODVM Saluianus loco Propemodum, seu Poene abutitur. [Iubet Deus, vt cuncti egentibus sua tribuant; cuncti admodum aliena peruadunt. De Prouidentia lib. 3.].

ADMONITOR Magister Caeremoniarum, eo quod omne id, quod agendum sit, admonere debet. ita in ordinationibus Conciliorum non raro appellatur.

ADNVMIASTA ille erat, cui incumbebat milites in libello signare, quae nota Adnumium dicebatur.

ADONAI hebraica vox quae Dominum meum significat ad Adon, id est, Dominus, qui titulus ita est in sacris Scripturis Deo attributus, vt numquam aliis creaturis detur, et Hebraei quando incidunt in nomen Dei ineffabile Iehoua, eius loco pronuntiant Adonai. Vide D. Thomam par. 1. quaest. 13. art. 11. et hic Tetragrammaton.

ADONIDIS PLANCTVS Vide Astarthen. Salambona. Thamnus. FR. Adhon hebraice almum significat, ac graece suauitatem denotat. Fulgentius lib. 3. Mythol.

ADOREA Gloria, Adoratio, [Pulchris patientiae adoreis albicantem vere dignum, vt Dominus habitaret templum. In vita S. Genulphi Episcopi.

ADPLANE plene, complete, [Cumque ad diuersa studia, quibus saeculi potestates studere solent, adplane in omnibus disciplinis politus esset. In vita S. Leodegarii Episc.]

ADRHAMO de iurando spondeo. [Vnde tale sacramentum per suam festucam visus est adrhamire. In lege salica cap. 30 tit. 39.] A voce gallica Arramir, quae promissionem iurandi, seu fide iussionem significat. In formulis antiquis reperitur etiam nomen Adrhamitus. [Ipse homo sacramentum intra ipsam casam Dei, vel ipsius Abbatis habuisse adrhamitum.

ADSALIO aggredior. [Me malo ordine adsaliuit, et liuorauit. Form. Rom. De verbo

Liuoro. Vide suo loco. [Quasi nos nulla manente causa in via adsalissestis, et grauiter liuorassetis. In formul. Marculphi Monachi lib. 1. cap. 29.

ADTRACTVS Acquisitus, assecutus. [De comparato, vel de quolibet adtracto. Marcul. in antiq. char.]

ADVENTVS sacrum tempus ante Natiuitatis Christi festum, ab ipsomet Apostolorum Principe institutum, vt docet Durandus lib. 3. cap. 2. Quod incipit a proximiori Dominica S. Andreae festo. Antiqui Christiani in hoc tempore, sicut hodie aliquae Religiones, et Ecclesia Orientalis obseruant. ab esu carnium, et lacticiniorum abstinere solebant, licet non ieiunaret. Graeci vero incipiunt Aduentum a die 14. Nouembris, quod etiam antiquitus penes Latinos obseruabatur; ideoque S. Marcini Quadragesima appellabatur, vt Baronius notauit. In Concil. Matisconent stabli tum fuit ieiunium, per hoc tempus in feria secunda, quarta, et sexta. Quod in Gallia primo a Ruperto Episcopo Turonensi introductum fuerat, vt in eius histor. lib. 10. cap. 31. liquet. Deinde ex deuotione Christianorum particularium quottidie in hoc tempore ieiunabatur; et Odoric. Rinal. in Annal. Eccl. anno 1270. nu. 21. refert, quod Vrbanus V. sui Pontificatus initio omnibus Clericis in Curia existentibus hoc quottidianum ieiunium obseruari iusserat, et biduo etiam ante quartam feriam Cinerum ieiunium celebrari statuerat. Hoc temporis spatium aliqua peculiari moestitia, ob memoriam secundi Aduentus Christi in die Iudicii veneratur, propterea in Missa non dicitur Gloria in excelsis Deo. nec Te Deum in Matutino, licet de anno 1140. in Rituali M. S. Petri Canonici Vaticanae Basilicae in Bibliotheca Angelica conseruato, habeatur, quod in Dominicis Aduentus Gloria in excelsis, et Te Deum, solitum fuisset recitari. Diaconus, et Subdiaconus planetis plicatis parantur. Vide Casula. At propter memoriam alterius, ac salutiferi Aduentus Christi, scilicet, Incarnationis, aliquod laetitiae signum hoc tempore admiscet Ecclesia; et ideo non relinquitur Alleluia, quae laetitia praecipue in Dominica tertia eiusdem Aduentus ostenditur, permittendo, nempe, Diacono, Subdiaconoque tunicellis indui, et Cardinalibus a violaceis coloribus feriari, et rosaceis vestiri; imo antiquitus in hac Dominica ipsemet Pontifex sollemniter celebrare solebat. item Dominica vacans dicebatur quarta Aduentus in Sacramentario S. Gregorii; nam eum officio praecedentis Sabbati continuabatur, in quo ordinationes celebrabantur. Microlog. de Ecclesiast. obseru. cap. 29. Vbi eandem rationem reddit de omnibus Dominicis post quatuor Tempora. [Hae autem Dominicae (inquiens) antiquitus ad officio vacabant, quia celebratio ordinationum iuxta decreta Sanctorum Patrum, tam sero fiebat, vt potius Dominicae, quam Sabbato adscriberetur.] Qui ritus ab omnibus huius materiae Scriptoribus confirmatur, ac ob eandem rationem, idem D. Greg. Dominicam vacantem secundam Quadragesimae appellauit; celebrabantur enim ordinationes noctu circa principium sequentis Dominicae diei, vt Dioscoro Alexandrino Patriarchae scribit D. Leo Papa, inquiens: [Vt non passim diebus omnibus sacerdotalis, vel leuitica ordinatio celebretur, sed post diem Sabbati eius noctis. quae in prima Sabbati lucescit, exordia deligantur. epist. 81. cap. 1.] Ideo vsque ad praesens in Missa illius Dominicae solemus repetere Euangelium Sabbati, sumendo Introitum, Graduale, et Communio feriae quartae. Itaque hoc pacto antiquitus, ordinationibus celebratis, in Dominica continuabatur officium, et Sabbati ieiunium. Hodie vero ob difficultatem continuationis ieiunii, vsque ad Dominicam, vt notat Durand. lib. 6. cap. 39. ordinationes de mane in Sabbato habentur. ideo posse Episcopum in Dominica quatuor Tempora sequente sacros Ordines conferre affirmant communiter Canonistae, si continuare ei libuerit Sabbati ieiunium. Vel Dominica vacans ex eo dicebatur, quia in ea Papa a stationibus vacabat, iam ob praecedentes ordinationes defessus, constat enim ex gestis Pontificum, solitas ab eo ordinationes in mense Decembris habitas fuisse. Alii denique existimarunt, fuisse dictam Vacantem Dominicam illam; quia tunc Pontifex relictis aliis occupationibus, solum in largiendis eleemosynis incumbebat. Vide Sabbatum vacans in dict. Sabbatum. Propter hanc fixam vacationem, si vigilia Natiuitatis in hac Dominica occurrerit, nona lectio non legitur de homilia Dominicae, neque Euangelium eiusdem dicitur in fine Missae: vt fuit in aliis omnibus anni Dominicis, quia in praecedenti Sabbato iam dicta fuere. Quare in Aduentu consuetae commemorationes in Officio non dicantur. Vide Commemoratio, Quare appelletur Hebdomada de excepto. Vide Hebdomada de excepto. In Hispania cooperiuntur Imagines. Vide Icona.

ADVERSARIA Commentaria alicuius textus, seu scripturae, quia hae notae fiebant in eo libro, ex parte opposita textui. De la Cerda cap. 80. n. 2. Qui Auctor ideo suum librum Aduersaria sacra appellauit, quorum eruditionibus magna ex parte, hi nostri labores elucent.