CAMENA Early Modern Latin Texts

HIEROLEXICON SIVE SACRVM DICTIONARIVM AVCTORIBVS DOMINICO MACRO MELITENSI ET CAROLO EIVS FRATRE ROMAE Ex Off. Bernardoniana Sub Signo Virtutis Anno 1677 Superior [abbr.: Superiorum] permissu Et privilegiis

HIEROLEXICON, SIVE SACRVM DICTIONARIVM, IN QVO Ecclesiasticae voces, earumque Etymologiae, Origines, Symbola, Caeremoniae, Dubia, Barbara Vocabula, atque Sac. Scripturae, et SS. PP. Phrases Obscurae elucidantur. AVCTORIBVS DOMINICO MACRO MELITENSI, Olim Cath. Eccl. Viterb. Canonico Theol. Sac. Indicis Congregationis Consultore, Proton, Apost. Eq. Aurato, Com. Palat. ET CAROLO EIVS FRATRE Biblioth. Alexandrinae in Archigym. Vrbis Praefecto. OPVS Figuris ornatum, quod praecedit Index Criticus, ac subsequuntur SYLLABVS graecarum vocum exoticarum, de quibus in eo agitur, et CONTRADICTIONES APPARENTES Sac. Script. ab eodem DOMINICO conciliatae, et ex eius Schedis in hac tertia, et postuma impressione auctae. [gap: illustration] ROMAE, Sumptibus PONTII BERNARDON. Via Parionis sub signo Virtutis. M. DC. LXXVII. SVPERIORVM PERMISSV, ET PRIVILEGIIS.

AFFINITAS spiritualis contrahitur inter Confessarium, et poenitentem. Vide Poenitentialis.

AFFICTVS FR. Locatio, conductio. [Affictum, et pensionum possessio poterat tibi restitui. de rest. spol. cap. 19.

AFFRONTATIO confinium, seu conterminatio, nam termini quasi frontibus inter sese obiciuntur: [Quantum istae affrontationes includunt, atque terminant. In vita B. Oldegerii Episcopi.

AGALMA uox graeca *)/agalma, de qua fit mentio in secundo Concilio Nicaeno, statuam alicuius animalis significat, ad differentiam imaginis rationalis, quae dicitur Icona. vide suo loco. FR. Idem vocabulum, sed diuersae significationis in vita S. Gisleni legitur. [Corpus in sindone mundo diligentissime inuolutum, et sub agalmatis claue firmissime obseratum, in eadem vrna deponitur.] Aliqui arcam intellexerunt, sed graece rem laetitiam, et consolationem afferentem sonat.

AGAMVS graeca vox *)/agamos2, id est, Coelebs. ga/mos2 enim nuptiae dicuntur; vnde Agamus sine nuptiis, id est, innuptus. [Primus Adam monogamus, secundus agamus. Qui digamiam probant, exhibeant tertium Adamum digamum. D. Hieron. contra Iouin.] Quare coelebs femina, quae Deo se dedicabat, vt est Monialis, et similis, Agama appellabatur. De Monagamo. vide suo loco.

AGAPE sacra conuiuia erant, quae in primitiua Ecclesia fiebant, graeca vox *)aga/pe, id est, Amor, et Caritas, nam frequentabantur amoris, et caritatis gratia. quae tripliciter fiebant, scilicet, occasione nuptiarum, in quibus inuitabatur ipsemet Episcopus, dicebanturque Agape connubiales. Alia celebrabantur in festiuitatibus Sanctorum Martyrum, et appellabantur Agape natalitiae, quae erant in Ecclesia. Alia tandem conuiuia in exsequiis praebebantur, et Agape funerales nominabantur. Vide Caeniscia. de his admonuit Clericos S. Clemens, inquiens, [Qui in exsequiis mortuorum ad conuiuium funebre inuitati estis, ordine, et timore Dei epulamini, vt possitis preces pro defunctis exhibere Deo. lib. 8. Const. Apost. c. 44.] Mos erat inuitandi praeter Clericos, etiam pauperes, amicos, et affines, vt obseruauit Origenes in Iob lib. 10. FR. Ex Concil. Gangrensi in Gratiani decreto dist. 42. c. 1. habetur. [Si quis despicit eos, qui fideliter agapes, id est, conuiuia pauperum exhibent, ex propter honorem Domini conuocant fratres, et noluerit communicare huiuscemodi conuocationibus, paruipendens, quod geritur, anathema sit;] Alciatus vero lib. Praetermissorum. 1. in dict. Agapes male opinatur Lapinas hic legendum, et non Agapes. [Ad conuiuium, quod agape dicitur, et Euangelista doxo\n appellauit. Const. Apost. cap. 28. lib. 2.] vbi pro omnibus Ecclesiae gradibus quomodo diuidendae sint portiones disponit; ||: Ac Sanctus Paulinus Aletio scribens, eius magnificentiam in funeralibus agapis pro Rufina vxore in Basilica Vaticana celebratis, valde commendat, sic enim ait: [Patronos animarum nostrarum pauperes, qui tota Roma stipem meritant multitudinem in Aulam Apostoli congregasti. Pulchro equidem tanto operis tui spectaculo pascor. Videre enim mihi videor tota illa religiosa miseranda plebis examina, illos pietatis diuinae alumnos tantis influere penitus agminibus in amplissimam gloriosi Petri Basilicam, vt pro ianuis atrii, et pro gradibus campi spatia coarcentur. epist. 81.] Solebant celebrari etiam post sanctissimam Communionem. [Antiquitus mos erat post communionem diuinorum mysteriorum coepulationes, et compotationes fieri, diuitibus epulas suppeditantibus, ac praeterea pauperiores inuitantibus. Zonar. in can. 74. Trull.] De Agapis sollemnibus pro Ecclesiarum dedicationibus D. Gregorius loquitur lib. 1. epist. 14. vbi Petro Subdiacono necessaria pro similibus conuiuiis ad dedicationem cuiusdam Oratorii committit. Abusiones deinde ex hisce conuiuiis in Ecclesiis exortae prohibitae fuere? SS. Praesulibus, praecipue in Conciliis Laodicens. c. 28. FR. In decret. Gratian. dist. 42. c. 3. habetur. [Non oportet ministros Altaris, vel quoslibet Clericos ad agapem vocatos partes tollere propter iniuriam, quae ex hac occasione ecclesiastico ordini poterit deputari. Laodicen Concil.] Item in eodem decret. Gratiani notatur ex Carthaginense Concilio IV. quod: [Nulli Episcopi, vel Clerici in Ecclesia conuiuentur, nisi forte transeuntes hospitiorum necessitate illic reficiantur. populi ab huiusmodi conuiuiis (quantum fieri potest) prohibeantur. dist. 42. c. 5.]:||: Constantinopol. VI. c. 74. vbi Caritates appellantur, et penitus suppressae a S. Ambrosio, eiusque exemplo a D. Augustino, qui ab Ecclesia Africana eas expellere curauit, cum deperdita iam prospiceretur cana illa Christianorum simplicitas. Cui reformatori, vt suauius tales moderaret abusus, Aurelius Carthaginensis Episcopus scripserat, scilicet, [Magis docendo, quam iubendo, magis monende, quam minando. ep. 64.] Haec agapeia immoderata conuiuia ab nimiam, licencentiosamque dissuetudinem in Christianis reprehendit etiam Tertullianus. [Apud te (inquiens) agape in cacabis feruet, fides in culinis calet, spes in ferculis iacet. lib. de

ieiun. aduers. Psych. cap. 17.] FR. [Non oportet in Basilicis, seu in Ecclesiis agapem facere, et intus manducare, vel accubitus sternere non licet.] sunt verba Canonis 4. dist. 43:||:Tempore autem praefati Tertullaiani, cum nimirum adhuc non erant agapes a Conciliis prohibitae: ideo ipsemet piorum haec Christianorum conuiuia laudauit, quae tamen non erant immoderata, sicut illa, de quibus superius reprehenderat; quare de moderatis sic ait. [Caena nostra de nomine rationem sui ostendit. Vocatur *)aga/ph, id quod dilectio penes Graecos est. Quotiescumque sumptibus conster, lucrum est pietatis nomine facere sumptum. Siquidem inopes quoque refrigerio isto iuuamus. Nihil vilitatis, nihil immodestiae. In Apolog. c. 34.] Catechumeni vero ad haec conuiuia non admittebantur, nam adhuc habiles non erant ad communionem, sic nec Poenitentes publici, qui eam recipere nequibant. In Orientali tamen Ecclesia, vsque ad praesens, haec agapes durant, vbi festiuitatum, et funeralium occasione saepe interfui, quamuis non intra Ecclesias, sed pene ipsas sub dio, vel in priuatis domibus iuxta id, quod D. Gregorius lib. 9. epist 71. Anglicis nouiter ad fidem conuersis perscripserat; permittendo eis, scilicet, vt non longe ab Ecclesiis, in tuguriis virentibus, frondibus fabricatis talia conuiuia recolerentur. Itaque inter alia conuiuia, in quibus ibi praesens fueram, sumptuosissimum illud erat non minus, ac deuotissimum Monti Libani, quando de anno 1624. pro sanctae Sedis Apostolicae negotiis ad Patriarcham accesseram, ibi enim in festiuitate Patriarchalis Ecclesiae, quae sub titulo Deiparae Assumptionis est, conuiuium celebratum fuit, in quo interfuerunt Episcopi non pauci, magna Clericorum caterua, et innumerabilis populorum concursus, non enim in hoc venerabili Coenobio, excepto hoc solum die, carnes manducare, nec vnquam animalia mactare licet, quod pro hac die extra clausuram permittitur. At Patriarcha cum ceteris Monachis, et Episcopis eiusdem Ordinis seorsim comederunt; eorum enim regula, quae est D. Antonii Abbatis, numquam carnes manducare permittit; Vnde Maronitae Monachi, licet ad praelatitias dignitates ascendant, obseruant nihilominus hanc carnium abstinentiam, sicut et reliquas antonianas constitutiones, In ruralibus Insulae Melitensis Ecclesiis, quum aliquod festum celebratur, solent post Vesperarum sollemnitatem, buccellas vna cum fructibus populo distribuere, Graeci vero placentas, et subcinericios panes distribuunt, at in exsequiis dant granum frumenti coctum, et benedictum, quod condimentis, vt bellariorum, et id generis adulcare solent, quae *ko/luba, id est, Coliua, larine bellaria vocamus. FR. graece tamen kwli/fion, et Coliphium latine ipsum panem subcinericium dicitur. plaut. coliphia mihi ne incocta detis: et Iuuenal. sat. 2.

||: Esculentum hoc frumenti cocti originem duxit ex capitali in Christianos Iuliani Apostatae odio, dum ipsi Constantinopolis Quadragesinam obseruabant, iusserat ille, vt publice comestibilia vendentes, non nisi contaminata, et Idolis imolata exponerent, ad cogendos, scilicet, Christianos, vt aut illa comederent, aut fame perirent, verum in visione a Sancto Theodoro admoniti, vt loco panis coquerent frumentum, quod actum fuit per integram hebdomadam, sollicite egenis ditiores subueniendo, et hoc pacto imperialis intentio frustrata, edictum reuocauit: ob hanc igitur tanti facti memoriam continuarunt deinde Constantinop. fideles in gratiarum actione illius S. Martyris, ad anniuersarium eiusdem, ea coquere, atque amygdalis, vuis passis, nucibus a corticibus dimembratis, granis mali punici, foliisque apii breuiter tritis hoc granum commiscere solebant, quae compositio symbolice varias Sanctorum virtutes denotat, et pauperibus elargiri solet, narrat omne id Nectarius Episcopus a Baronio in annum 362. relatus. Qui ritus a Graecis in Melita introductus, obseruatur ibi solum in funeralibus, et Coccia etiam vocatur; Moschi tamen appellant Cothia panem illum benedictum, quem in Ecclesia pro mortuorum suffragio dispensant. FR. Casalius in aliquibus Galliae, et Hispaniae locis Agapes adhuc in vsu esse ait, et colligitur ex lapide S. Ildephonsi Altaris in Ecclesia Hispanorum s. Iacobi Romae. Vide Doche.

AGAPETAE SORORES uox graeca *)agapetai/, id est, in caritate sorores, seu sorores spirituales. Hieronymus tamen eas vocat Adoptiuas sorores epist. 27. ad Eustoch. sic etiam Pallad. in Dialogo, et Sorores deuotae ad aliis nominantur, quas consueuere homines timoratae conscientiae in contubernio spirituali retinere; at temporis processu talis caritas in vitium degenerauit, idcirco praefatus D. Hieronymus loc. cit. [Nouum concubinatus genus) appellauit, ac zelo ardens, exclamat: [Vnde in Ecclesias Agapetarum pestis introiit.] In Constantinopolitana namque Vrbe, cum Clericis sub eodem tecto praetextu rectae caritatis viuebant, quae petra scandali per Diuum Ioannem Chrysostomum initio possessionis eius curae remota fuit, et a SS. pp. ac sacris Conciliis prohibita, et condemnata fuit.