CAMENA Early Modern Latin Texts

HIEROLEXICON SIVE SACRVM DICTIONARIVM AVCTORIBVS DOMINICO MACRO MELITENSI ET CAROLO EIVS FRATRE ROMAE Ex Off. Bernardoniana Sub Signo Virtutis Anno 1677 Superior [abbr.: Superiorum] permissu Et privilegiis

HIEROLEXICON, SIVE SACRVM DICTIONARIVM, IN QVO Ecclesiasticae voces, earumque Etymologiae, Origines, Symbola, Caeremoniae, Dubia, Barbara Vocabula, atque Sac. Scripturae, et SS. PP. Phrases Obscurae elucidantur. AVCTORIBVS DOMINICO MACRO MELITENSI, Olim Cath. Eccl. Viterb. Canonico Theol. Sac. Indicis Congregationis Consultore, Proton, Apost. Eq. Aurato, Com. Palat. ET CAROLO EIVS FRATRE Biblioth. Alexandrinae in Archigym. Vrbis Praefecto. OPVS Figuris ornatum, quod praecedit Index Criticus, ac subsequuntur SYLLABVS graecarum vocum exoticarum, de quibus in eo agitur, et CONTRADICTIONES APPARENTES Sac. Script. ab eodem DOMINICO conciliatae, et ex eius Schedis in hac tertia, et postuma impressione auctae. [gap: illustration] ROMAE, Sumptibus PONTII BERNARDON. Via Parionis sub signo Virtutis. M. DC. LXXVII. SVPERIORVM PERMISSV, ET PRIVILEGIIS.

BAPTIZANS Vide Immersor. Baptizans dicitur Artifex Trinitatis. [Nobis vero nullus de postibus frontium valebat euellere; quod in vno baptismate Artifex Trinitatis dignatus est titulare. S. Victor Africanus lib, 3. de persec. vandal.

BARANGI Officiales, qui custodiebant claues portarum ciuitatis, vbi morabatur Imperator. Catacuzen. lib. 1. cap. 1. vocabulum Anglicum est illius aeui, teste Curopalata; nam custodes illi Angli erant etiam cammerae imperialis Custodes, ferentes securim; ideo Securigeri, et Barangi dicebantur. In historia Annae Comnenae hos Barangos ex insula Thulae, quae hodie Island appellatur, solitum erat deferre. Eorum Praefectus dicebatur Acoluthus. Vide Acolutus.

BARBACANVM antemurale. etiam nunc sic antemuralia aggere refecta Barbacani nomen seruant. Lepide quidem Hispaniae Rex Gubernatori suo, qui Ciuitatem inimicis cesserat, hispanice dixerat: [Perdisti mi Villa, y guardaste la barbacana;] aequiuoce ad canam Gubernatoris barbam alludens.

BARBANVS Patruus: vox longobarda. [Tunc Korloman germanus eius obuiam veniens Carolo Regi barbano suo. Andr. Presbyt. in hist. Longobard.] Sic hodie Barbam Patruum in multis Lombardiae locis vocant. FR. Vide l. si vir. de raptu. l. si quis ex parentibus. qualiter quis se defenderit etc.

BARBARICINVS FR. Africanus ex Barbaria, vulgo dicta, cum Africa a Vandalis occuparetur, ex ea enim regione multi Sardiniam fugientes, ibique habitantes Barbaricini appellati sunt, [Scripserunt enim mihi, quod eo pacto cum Barbaricinis facere pacem disponitis, vt eosdem Barbaricinos ad Christi seruitutem adducatis. D. Greg. lib. 3. Epist. 14. ad. Zabardam. Sardiniae Ducem;] ad quos conuertendos idem Papa miserat Cyriacum Episcopum. Baron. An. 594. num. 9. Ac monetae ab eisdem in Sicilia, et Sardinia adductae Barbarinae appellatae fuere. [Mille solidos barbarinorum. Gofrid. Vindoc. lib. 1. Epist. 20.] de quibus D. Antoninus Florent. Archiepisc. in vita S. Gregorii Magni tom. 2. tit. 12. cap. 3. §. 5. et idem D. Greg. lib. 3. epist. 23. 26. et 27. et lib. 9. ep. 67.

BARBARICVM graece *barbariko/n. Armamentarium. [Fabricarum insignia, et barbaricorum. In Zenonis Imp. rescripto. l. 1. C. de propos. arg. in reb.] FR. Opifices armorum Barbaricarii dicebantur, et Milites armati. Vide Barbutus.

BARBATOR Barbitonsor. [Regis enim curiam sequuntur assidue histriones, candidatrices, aleatores, dulcorarii, nebulatores, mimi, barbatores. Petr. Blesen. epist. 14.

BARBATORIA uocabulum penes Greg. Turon. fortasse velum significat, quod Moniales sub mentum ligare solent, quod subiugulum dicitur. Belgici Barbettam vocant. Turonensis enim Gregorius hoc vocabulo vtitur, dum mulierum vanitatem reprehendit, Vide Bauara. In lexico graeco verb. tewgwnokouei/a, latine Barbatoria vertit. Aliqui instrumentum ad radendos pilos esse existimant, quo feminae etiam vtuntur.

BARBATVS Religiosus, qui ex instituto barbam nutrit. [Frater quidem ex his, quos barbatos dicimus. In vita S. Erminoldi.] FR. dicitur etiam miles: [Si quis cum militibus, vel priuatis barbatis etiam scelestam inierit factionem. can. si quis. 6. quaest. 1.] et est idem ac Barbutus infra.

BARBIRASIVM FR. qui barbam rasam ferunt. [Ecclesiarum plane quoque rectores, quibus potissimum huius rei cura debuisset incumbere, tanto mundanae vertiginis quottidie rotantur impulsu, vt eos a saecularibus barbirasium quidem diuidit, sed actio non discernit, nec sacrarum meditantur eloquia scripturarum, sed scita legum, et forense litigium. Petr. Damian. lib. 1. ep. 15.

BARBOTA FR. nauis genus, ita dicta ab eius rostro ferrato. [Targias multas, et galeas cum barbotis, et nauibus aliis Christiculae rapuerunt. Matth. Paris. An. 1219.

BARBVTVS FR. Eques armatus, idem ac Barbatus supra. [Quam ob rem Archiepiscopus Ioannem Aulegium, Vicecomitem cum barbutis quinque milibus (sic enim tunc bene armatos equites appellabant) in Hetruriam misit. Blon. decad. 2. lib. 10. in Clemente Papa VI.] Quo vocabulo vsi sunt Corius. et Io. Villanus. Vide Barbaricum Bardariotae.

BARCANIO FR. tergiuersor, ex gallico vocabulo Barguigner, quo abundant feminae. [Quia et feminae barcaniare solent. In constit. Caroli Magni. tit. 28.

BARCVS et Bargus. Arbor. In 1. Salica. tit. 69. §. 1. Quare etiam nunc in Italia arbusta, et viridaria Barco appellantur.

BARDARIOTAE milites praetoriani, graece *bardariw=tai; quorum Praefectus Primiurigius dicebatur, quia quando Imperator equitabat, hi milites virgas in manibus ferebant ad arcendum populi, impetum: colligitur ex Isidoro, cuius textus his verbis corrigendus. [Primiuirgius [correction of the transcriber; in the print Primiuirgins] clauarius, quod primus est militiae in virgis.] FR. Fortasse idem erant, ac Barbuti supra in dict. Barbutus. De Primiuirgio. Vide suo loco.

BARDESANISTAE FR. Haeretici, a Bardesane antea acerrimo fidei defensore, deinde in Valentinianam haeresim lapso, ita denominati.

BARDVCIVM teli genus. [Basilius enim insecutus imperatorio barducio petiit. Cedren.

BARDVS FR. graece *ba/rdos2, tardus ineptus, stultus, otiosus, vagabundus. [Nimis audacem, nimisque bardum. Cic. pro Cecin.] Dicitur etiam Bardiacus. Martial. lib. 4. epigr. 4.

In sensu comparatiuo vsus est Tertullianus. [Pictor te bardior non est. aduers. Hermog.] FR. Dicitur etiam Baro. [Nos barones stupemus. Cice. lib. 2. de Finibus. Ille baro reputabat quaesiturum. Idem Epist. vlt. lib. 9.] Quare Itali Barones vocant otiosos, et vagabundos. Item Bardus apud Gallos vates erat, et poeta: vnde Licanus cecinit:

Et in eodem sensu apud Ammianum Marcellin. lib. 15. ex Athenaeo lib. 6. Vnde Perperam Calepinus Philosophos intelligit. Item isti Poetae, qui fortia virorum Illustrium facta heroicis disposita carminibus, cum dulcibus lyrae modulis decantabant, etiam Barones dicebantur. [Apud Petronem, et reliquos Barones te in maxima gratia posui. Cic. ad Atticum lib. 5.] Itaque qui laudabantur carminibus heroicis etiam Heroes, et Barones dicti sunt, et nomen Baronis nobile euasit deinde.

BARILLVS et [Barilus]. doliolum, cadus; vas vinarium ex ligno. Italice barile dicitur: [Misit barillos lapidibus, et sabulone repletos. Matth. Paris. in vitis Abb.] FR. [Monstrauit. quod ei obiectum fuit, quod in Ecclesia Deouen. canonicum non habuisset ingressum, quia promisisset vnicuique parochianorum quinque barilos vini remittere. cap. 10. de testibus, et attestat.] Item Baryllus est instrumentum libratorium aquae. Vide Hydroscopium.

BAR IONA. FR. hoc vocabulo a Christo Domino appellatus est Apostolorum Princeps. Matth. cap. 16. quod nomen ex duabus vocibus chaldaicis formantur, nimirum, ex Bar, hoc est, filius, et Iauna Columba; vnde fit Bar-iauna. scilicet, Filius columbae. Vide Trinomius.

BARMBRACCVS Canis venaticus Italice Bracco dicitur. [Qui occiderit canem acceptoricium, vel bracconem, quem barmbraccum vocant. l. Frison. tit. 4. §. 3.]

BARONCELLVS FR. Dynasta, saepe de hoc titulo in Diplomatibus Pontificum. Vide Catipanus.

BARRATI Ita appellati fuerunt Religiosi Carmelitae, et eorum Coenobium Barratorum Parisiis per aliquot tempus nominatum fuit, quod gallice Le Convent des Barreès dicebatur, quae denominatio originem habuit hoc pacto. Cum Saraceni, occupata iam Terra Sancta, cappam candidam his Religiosis prohibuissent, nam color hic pro nobilitatis signo inter illos habetur; coacti ideo fuere Carmelitae quaedam pallia variegata ad vsum orientalium deferre, et cum tali habitu in occidentem demigrando, Barrati appellati sunt, vbi processu temporis album indumentum reassumpserunt teste Trithemio. lib. de laudib. Carmelit. cap. 6. Qui Auctorum opinionem, asserentium album pallium eis ab Honorio IV. concessum fuisse confutat; fortasse error inuaserat, quia huius Pontificis consensu reassumptum fuerat album pallium.

BARYLLVM graece *baru/llion instrumentum ad librandas aquas. Vide Barillus. Hydroscopium.

BASILIAE graece *bastilei/ai, libri regum. [Habes tertium Basiliarum. Tertull. lib. aduers. Marcion. cap. 21.] Vide Vasileus.

BASILICA graece *basilekou\, id est, regia, erat diuersorium apud Gentiles ad negotia peragenda. [Fremitu iudiciorum Basilicae resonant. Senec. lib. 3. de Ira. cap. 33.] Fr. Erat etiam locus ad ius dicendum. [Sedebant Iudices centum, et octoginta (tot enim quatuor consiliis conscribuntur) ingens vtrimque aduocatorum, et numerosa subsellia, astantium corona, latissimum iudicium multiplici circulo ambibat. Ad hoc stipatum tribunal, atque etiam ex superiore Basilicae parte, qua feminae, qua viri, et audiendi, quod erat difficile, et visendi studio imminebant. Plin. Iun. lib. 6. Ep. 33]:||: Quas Christiani postea in templorum vsum conuerterunt. [Basilicae prius vocabantur Regum habitacula, vnde et nomen habent: nunc autem ideo Basilicae diuina templa nominantur, quia vbi Regi omnium Deo cultus, et sacrificia offeruntur. Isid. lib. 5. orig. Basilicae olim negotiis plenae, nunc votis pro tua salute susceptis etc. Auson. in Grat. Act. pro suo consulatu.] FR. Dicitur etiam Basilica, quae Templum etiam Gentilium prius erat, et postea Deo vero consacrata. [Veni ergo piissime Domine, et ad consecrationem operis tui plenus illabere, vice humani per baptisma pectoris purgentur haec templa turpi hactenus dedicata patrocinio. Ennodius in dedicatione Basilicae Apostolorum, vbi templum fuit Idolorum. Dict. Sac. 2.] Et. D. Aug. de Ciuit. cap. 7. Templum Vaticanum Basilicam amplissimam appellauit. Vide etiam gloss. in extrau. de poenit. et remiss. cap. 1. Item Vaticana Basilica dicitur Basilica Maior. Vide Vaticana basilica.:||: Romae principaliores Basilicae sunt quatuor, quae Patriarchales appellantur Lateranensis, scilicet, Vaticana S. Pauli, et Sanctae Mariae Maioris. FR. Basilica dicitur legum Codex, cuius Leo Philosophus (teste Balsamone) Auctor fuerat.

BASILICARIS ad Basilicam pertinens. [Quos ex voto basilicari dictioni subdiderat. Greg.

BASILIDIANI FR. haeretici Basilidis sequaces, qui inter alias blasphemias, christum non passum fuisse aiebat. 24. quaest. 3. can. 39. et 1 quaest 1. can. Marcion, et Basilides. Ac loco Christi Simonem Cyreneum passum fuisse asserebat. Baronius An. 120. num. 8. quem errorem secutus est Machometes. Vide Abraxas.

BASSINVM Pollubrum, ex gallico vocabulo Bassin. [Coram Papa flexis genibus teneat basinum argenteum, in quo sunt cineres. In Caeremonial. M. S. Dauantriae;] vbi de die cinerum agit. Vide Batiolum.

BASTAGIA sarcina, onus, ex graeco *bastagi/a. [Iubemus eos non ad sollicitudinem Bastagiae, non ad functionem nauiculariam deuocandos. l. soluta. de Cohort.] Quare in Theodosiano Codice legendum est Vastagiae, et non Vastagae.

BASTAGIARIVS qui curam habet deferendi sarcinas. [Aeternam finimus legem, ne vnquam Bastagiariis militiam deserere liceat. l. aeternam. 8. de murileg.] In Sicilia, et in Regno Neapolitano Bastaso, et Vastaso vocant Baiulum, qui onera portat.

BASTARIVS in Palatio Apostolico officum, et gerebat curam fabricandi candelas, et praeparandi ellychnia pro lampadibus. Ex antiquis caeremonial. M. S. FR. Dicebatur etiam Vastarius Turrigius de Cryptis Vatican-impress. secunda pag. 554.

BASTERNA uel iculi genus. [Deuteria vero cernens filiam suam adultam valde esse; timens, ne eam concupiscens Rex, sibi adsumeret, in basternam positam indomitis bobus coniunctis, eam de ponte praecipitauit. Greg. Turon. lib. 3. cap. 24.] aliquando pro lectica sumitur. [Quos imitatae matronae complures opertis capitibus, et basternis per latera Ciuitatis cuncta discurrunt. Amian. lib. 14.]

BASTONICVM ex gallico verbo Bastilla, Carcer. [Postmodum vero ante eos a Comite adducatur, vt in bastonico retrusus, vsquedum nobis placuerit poenas luat. In Constitut. Caroli M. lib. 6. cap. 96.

BATHIN ex voce graeca *baqu\s2, fundum significat. [Et vela holoserica maiora sigil lata; habentia periclysin, et crucem de bathin, seu fundato. Anast. in Leone III.] Id est, Crux de fundo aureo in attalica textura, seu serico villoso, secundum Torrigii explicationem in Tract. de Crypt. Vatican.

BATILLVM foculare instrumentum. [Fuscinulas, ac tridentes vncinos, et batilla. Numer. cap. 4.] FR. diminutiuum a nomine Batulo quasi Papulo: est igitur instrumentum hoc ad similitudinem palae, quo cinis, et prunae colliguntur, de quo Plinius: [Batillis ferreis candentibus ramento argenti imposito, quod candidum permaneat probatur. lib. 33. cap. 8.

BATILLVS musicale instrumentum ex metallica materia, ad baculi formam, anulis ex eodem metallo refertum, qui percussi concinne armoniam efficiunt in ecclesiastico cantu inter Armenos in eorum Ecclesiis egomet saepe audiui; de quo vocabulo Abdias babylonicus. lib. 9. hist. apost. inquit: [Erant autem virgines cum lyris canentes, alii cum tympanis, alii cum batillis, et thuribulis.

BATIOLVM Pollubrum. [Batiolum aureum octo pondo habebat. D. Greg. lib. 1. Epist. 42.] reperitur etiam Batiola in eodem significatu. Vide Bassinum.

BATTO percutio. [Nec lanam carpare, nec linum battere. In Capitol. caroli Magni. lib. 1. cap. 81.

BATTVLIA percussio, conflictus, militia, a dicto verbo Batto, inde italice Battaglia conflictus dicitur, et Battuglia excubiae, quae noctu per vias Ciuitatis vigilando incedunt.

BATTOLOGIA uana locutio. [Dum interim apud energumenos fistulae instar personamus meras nugas, et battologias. S. Antioch. hom. 99.] *battologi/a proprie significat loquelae impedimentum in balbutiendo, et quia balbutientes loquendo replicant verba; ideo multiloquium, seu vaniloquium Battologia etiam dicitur.

BATTOLOGVS Vaniloquus. [Orantes, inquit, ne sitis battologi, sicut Gentiles. Greg. Nyssen. de orat. in cap. 6. Matth.

BATVTILIS Lamina mallei percussione extensa. [Argenteum fastidium batutile. Anast. Bibliot. de Constantino Magno agens] Lege fastigium. Vide Fastigium.

BAVARA uelum ad iugulum tegendum, quo moniales mentum constringunt. [Sibi, quam sacrae virgines bauaram vocant, deposcit. In vita B. Catharinae Bononien.] Vide Barbatoria.

BAVARVM LATVM. FR. Dicitur mozetta praelatitia. [Quae preces de mandato Sanctissimi Dom. N. Papae in Sac. Rit. Congregatione propositae fuerint, eadem Sac. Rit. Congregatio censuit dicto Abbati Generali Congregationis Montis Virginis posse concedi vsum dictae mozettae, seu bauari lati cum caputio, sine bireto, et in terris, et locis tantum suae iurisdictioni subiectis, Bullar. Casinen. tom. 2. Constit. 571.] Eius synonima. Vide Mozetta.

BAVCVS et Bauca, guttus, vas, quo aqua ad lauandas manus versatur. [Baucas inauratas tres. Anast. in Leone IV. et Benedict. III.] Reperitur in eadem significatione Bucale. [Bacile cum bucali pro manibus abluendis. Ordo

Rom.] FR. Item Baucalis in eodem significatu. [Si quis igitur gillonem fictilem, quem baucalem nuncupant, casu aliquo fregerit. In Constit. Monachal. §. 5.] Vide Gillo.

BAZAN Agnina pellis nigri coloris, quae alias Cordubensis, et italice Cordouano dicitur- Ex gallico sermone Bazane, id est, nigra pellis. [Ocreis de cute, quam vulgus Bazan appellat. Matth. Paris. in vita Abb.

BDELLIVM gemmae species. [Ibi inuenitur bdellium, et lapis onychinus. genes. cap. 2.] Hoc Rabbini existimant margaritam fuisse, inter quos Rab. Moyses Barcesa de Parad. par. 1. cap. 21. Alii chrystallum putant; alii denique lacrimae speciem gummosam, quae tamquam chryselectrum, et succinum ex arboribus sudet, quod simili textu. cap. 11. Numer. confirmant, vbi dicitur. [Erat autem man, quasi semen coriandri coloris bdellii.] FR. Et ad obiectionem, quod succinum sit flauum, mannam vero constet fuisse candidam; respondetur ex Plinio lib. 35. cap. 3. etiam succini candidi speciem inueniri:||: Textus vero arabicus in vtroque capite Lulu, id est, margaritam legit.

BEBRINVS Vestis, seu aliud ex castoris pelle. [Vestimenta lucida, vel nigrae, vel cum purpura, vel bebrina, numquam in vsu habeant. In regula S. Caesarii cap. 7.] FR. Vox quidem ex latino vocabulo deriuata; nam Fiber Castor dicitur, et gentile Fibrinus; Plinius enim, inquit: [Fibrina pelle detegunt. lib. 17. cap. 28.] Itali Beuero, et Biuaro dicunt teste Felice Felicio in suo Onomast. castore. dict. Germani autem. Biber.

BECLAS FR. nomen a Photio sictum, qui cum esset in patriarch. Constantinop. Sede intrusus, a basilio Imp. deinde eiectus, et in exilium relegatus; ad captandam denuo Imperatoris gratiam, antiquam historiam characteribus alexandrinis, de nobili Basilii genealogia ficte scripserat, et inter fabulosas illas narrationes, eidem Imperatori hoc nomen Beclas tribuebat. qui liber deinde Theophanis opera in bibliotheca imperiali positus est, et post aliquod tempus idem Theophanes Imperatori finxerat, se inter studendum, ibi librum inintelligibilem inuenisse, quem aiebat, praeter Photium: tales inintelligibiles characteres noscere neminem posse, qui ab exilio reuocatus; vocem illam Beclas interpretatus est, atque pro qualibet littera personae nomen exposuit, hoc pacto: B. Basilius, idem, nempe, Imperator. E, Eudocia Augusta eius vxor. C, Constantinus. A, Alexander. S. Stephanus omnes isti Imperatores filii erant, quibus bonum omen augurabatur. Itaque tali arte Imperatoris beneuolentiam, et post Ignatii Patriarchae mortem sedem illam reassumpsit.

BEGINA Monialis, seu Virgo Deo dicata. [Inter Beginas degent. In vita S. Geltrudae.] Vide infra Beguina.

BEGVARDI FR. Haereticorum secta, quae in Germania coeperat anno 1294. Rinald. Annal. Eccl. ibid. n. 26. Ita viri illius sectae appellabantur, nam mulieres Beguinae dicebantur, quae haeresia Petrum Ioannis Oliui habuit auctorem. idem Rinald. An. 1312. num. 18. et 19. Dicebantur etiam Bizochi, et Fraticelli. Idem An. 1297. num. 56. Item Vacasoti. Sed Petrum Colutii de Corbario Antipapam Auctorem facit Blondus in tract. de Piceno; vbi de Fabriano scribens, sic ait: [Tulitque ipsius oppidi sors, vt adulterini Pontificis reliquiae pestiferi dogmatis in eo fuerint punitae, quod quidem memorabile facinus non ab re censuimus referendum. Quum Ioan. XXII. Pont. Rom. Ludouici Bauari adulterini Imperatoris importunitati, ac insolentiae constanter resisteret, veniens Romam ipse Bauarus quendam Petrum Colutii de Corbario Reatinae Dioecesis Minorum Ordinis in Antipapam profanari curauit: qui miser factae de se electioni, quum esset assensus, Anticardinales creauit, et complicibus in vesania, impietateque sua coactis, pro viribus est conatus seindere Dei Ecclesiae vnitatem, et tamen interim Ioanna Matthaei filia de Corbario repetiit in iudicio eundem maritum suum, qui secum annis quinque priusquam ad fratres minores inhabilis confugisset, matrimonialiter fuerat copulatus, fuitque per Episcopum, seruato iuris ordine, in Petrum sententia reintegrandi matrimonii promulgata. Sed cum Petrus ipse in Idoium profanatus, a Bonifacio Comite Pisano captus, et ad Romanum Pont. Auinionem perductus esset; ibidem in carceris pedore obiit. Nec tamen semper postea defuerunt illius vesaniae sectatores Fraticelli de opinione vulgariter appellati, asserentes nec Io. XXII. nec quempiam illius successorem iure, et ordine creatum fuisse Pontificem, quod malum adeo diffusum est, vt in multis, magnisque Italiae Ciuitatibus, atque per oram Graeciae, praesertim in Athenarum vrbis reliquiis multi hactenus sint inuenti Romanis Pontificibus eam ob fatuitatem animis, et conuenticulis claminitis aduersantes etc.] Ibique omnes eorum errores idem Auctor recenset, sed vitae Clementis V. in calce Clementinae scriptor Dulcinum, et Margaritam huius haeresis Auctores facit; hos Haereticos multis nominibus appellat Ioannes XXII. in suo extrau. de relig. domibus, nempe, Fraticellos, Fratres de paupere vita, Bizochos, Beguinos etc. Qui asserebant priuilegium obtinuisse a Coelestino, vt ibidem habetur: horum

historiam refert Glossa in cap. 4. extrau. de verb. signif. Nec valde differens est haec secta a recentiorum nostri temporis Haereticorum erroribus, vt habetur in Clement. de haereticis cap. 3. illi enim ieiunii, et isti omnem poenitentiae necessitatem negant; illi carnalitatem sanctificabant, hi vero coelibatum damnant; politicam oboedientiae summissionem illi, isti vero spiritualem recusantes, ad quorum extirpationem, nedum ecclesiastici Superiores, sed etiam saeculares Principes, non tantum ob Religionis zelum; sed et pro eorum ratione status, omnes incumbere tenentur. Nouatorum enim intentio ficto religionis velo ab omni subiectione sese eximere semper tendit, ac vtramque libertatem affectat, perquiritque. Itaque beguardi ecclesiastica Sacramenta despiciebant, ac conceptus proprios Patrum definitionibus anteponebant. dict. extrau. de relig. dom. quibus recentiores haeretici in his erroneis opinionibus prorsus assimilantur.

BEGVINA FR. hoc nomen sumitur in bonum, et in malum sensum, in malum, scilicet, quando de femina, quae in haeresia supra relata viuit. In bonum cum recte sentiat de fide, et pie illa viuat, extrau. Io. XXII. de relig. dom. Vide Begina.

BEGVINAGIVM FR. etiam accipitur pro haeresia Beguardoum, et Beguinarum. Clement. 1. de relig. domibus. Aliquando vero recte intelligitur pro pia, et sancta congregatione Catholicarum Beguinarum, seu Beginarum, vt dictum fuit in dict. Beguina.

BEHEMOTH Hebraicum nomen. [Ecce Behemoth, quem feci, tecum foenum quasi bos comedet. Iob. cap. 40. n. 10.] Aliqui interpretes per antonomasiam elephantem, sicut etiam per Leuitan balenam intelligunt, cum ille inter terrestria animalia. et haec inter aquatilia maiores sint. FR. Alii vero crocodilum interpretantur. Glossa tamen in can. principium. de poenitentia. dist. 2. immundam bestiam explicat.:||: Sed allegorice daemonium significat. Cachinnum sane excitant Talmudi fabulae, praesertim, vbi de ambobus hisce bestiis nugantur Rabbini, quod, nempe, Behemoth in primis masculinum animal a Deo eunuchatum fuisset, ne generaret; nam eius proles, si multiplicaretur, mundum destrueret, eiusque vero femina pro iustorum Hebraeorum cibo in Messiae tempore adhuc viua conseruatur, pro quibus Leuitan etiam caro salsa praeseruatur; vnde vnusquisque Hebraeus pro quolibet ingenti praetio hanc suam portionem somniati ferculi minime commutaret.

BELISARIVS alias Guilisarius appellatus. Vide Velum. Primus inuentor molendinorum in Tyberim voluentium. Vide Machinor.

BELITRANVS seu Bellitranus [bellitranus]. FR. pro Velitrano. can. temporis. 7. quaest. 1. [Ioannes Episc. Ciuit. Beliternae,] subscribitur. Vide Animaduersionis in Conc. Lat. Latinii tit. decreta Greg. I. et [Pontiano Belliternensi Episc.] Ibidem tit. Concilium Lateranense.

BELLAGINES FR. Leges Gothorum. Adnot. in Hist. Longobard. lib. 4. cap. 44. Ex Iornande de reb. geticis, et Gloss. Isid. Vide Auricabeones.

BELTIS instrumentum ad preces, et orationes dominicales, salutationesque angelicas dinumerandas, sicuti cum corona, seu rosario hodie calculamus. De hoc vocabulo in quadam Synodo fit mentio, vbi exsequiae pro defuncto Episcopo praescribuntur, hoc pacto habetur. [Singuli seruorum Dei ieiunent, et 30. diebus canonicis horis expleto synaxeos, et 7. beltidum Pater noster pro eo cantetur, et hoc expleto trigesima item die obitus sui.] FR. septem beltidum puto vices significare, quod ab Hispanis sette bueltas, italice sette volte. id est, septem vices a voluendo verbum vulgariter deductum.

BEMA FR. *bh=ma pulpitum, siue gradus. Item significat festum Manichaeorum. [Vultis ergo, vt et vos dicamini in mense Martio Martem colere? illo enim mense bema vestrum cum magna festiuitate celebratis. Eugesippus Abb. Africanus lib. 1. cap. 67.] Et clarius D. August. contra Epist. Manichaei. cap. 8. sic inquit: [Cum saepe a vobis quaererem illo tempore, quo vos audiebam, quae causa esset, quod Pascha Domini plerumque nulla, interdum a paucis tepidissima celebritate frequentaretur, nullis vigiliis, nullo prolixiore ieiunio indito auditoribus vestris, nullo denique festiuiore apparatu, cum vestrum bema, id est, diem, quo Manichaeus occisus est, quinque gradibus instructo tribunali, et pretiosis linteis adornato, ac in promptu posito, et obiecto adorantibus, magnis honoribus prosequimini.

BENEDICTINI MONACHI. Vide Abbas. Alleluia. Ordo Nigrorum. Camelaucium. Gratianum in dict. Canon. Collecta Completorium. Mixtum. Quid in eorum regula significent psalmi fortiores. Vide Psalmus.

BENEDICTIO FR. In veteri testamento eleuatis manibus precabatur. [Et benedixit Esdras Domino Deo magno, et respondit omnis populus. Amen, Amen; eleuans manus suas, et incuruati sunt, et adorauerunt Deum proni in terram. 2. Esd. 8. num. 6.] Quod fiebat in signum inuocandi Altissimum, sic etiam in iuramentis. [Cum eleuasset dextram, et sinistram suam in Coelum, et iurasset per viuentem, in aeternum. Daniel. cap. 12. num. 7.] Saepe in sacra Scriptura de similibus actibus in conferendo benedictiones.:||: Ideo Christus Dominus ascendens in coelum eleuatis manibus benedixit Apostolis. Lucae 24. Inter Christianos deinde, ex Apostolorum traditione, manu extensa Crucis signo datur benedictio. Vide

Chirotonia quam caeremoniam, pie credendum est a Christo Domino in praefato ascensionis die initium habuisse, ad cuius similitudinem peracta Missa benedictio populo confertur. [Etenim Dominus ante ascensionem in coelos, duxit Discipulos in Bethaniam, ibique benedixit eis, et ascendit in coelum. Hunc morem tenet Sacerdos, vt post omnia sacramenta consummata benedicat populo, atque salutet; dein de reuertitur ad orientem, vt se commendet Domini ascensioni, dicetque Diaconus, Ite Missa est. Amalar. lib. 3. de off. cap. 36.] At haec benedictio a Sacerdote dabatur immediate post communionem, vt ex adducta auctoritate, et ex aliis Auctoribus colligitur: soli enim Pontifici Romano licitum erat in fine Missae benedicere populo. Radulph. propos. 23. Itaque reliqui celebrantes sacrum finiebant ad orationem illam, Placeat tibi etc. quod ex sequentibus verbis patet, nempe: [Finitis omnibus osculatur Presbyter Altare, dicens: Placeat tibi Sancta Trinitas. Deinde sacris vestibus se exuens. Ordo Rom.] Idem legi in quodam caeremoniali M. S. antiquo Abbatiae Mileti de anno 1509. exarato. Sic etiam obseruant Carthusiani, qui non dant benedictionem in fine Missae, nec dicunt Euangelium S. Ioannis in fine; ideo enim benedictio post communionem dabatur, vt qui Eucharistiam non susceperant; saltem cum illa benedictione discederent. Microl. cap. 21. Sicut aliqui Sacerdotes hodie laudabiliter, quando post Missam, vel extra eam communicare solent, dant benedictionis signum in fine illius communionis pro non communicatis. In praesenti parisiensis Archiepiscopus sollemniter celebrans, post communionem Missae populo benedicit. Quando coram Legato Apostolico, vel loci Ordinario celebratur; Celebrans tunc antequam det populo benedictionem summisse inclinatur, quo signo ostendit a superiore petere licentiam, sicut in Rubrica ordinatur, et hoc fit quia antiquitus, vt dictum est supra, Sacerdotes in Superiorum Praesentia nequiebant hoc agere ex prohibitione Leonis, et Gelasii Pontificum. Microl. cap. 2. Coram Papa celebrans genuflexe hanc licentiam postulat, vt in eadem rubrica. At quando missa coram praefatis Praelatis sollemniter celebratur; tunc ipse Praelatus, et non celebrans benedicit populo. In quodam antiquo Missali de anno 1533. impresso benedictionem a modo consueto diuersam legi, nempe: In vnitate Sancti Spiritus benedicat vos Pater, et Filius. Ac in Missis pro defunctis dabatur benedictio sub hac forma. Deus vita viuorum, et resurrectio mortuorum, benedicat vos in saecula saeculorum. Quod Missale conseruatur in Biblioth. Cathed. Viterbiensis. Item Benedictio significat etiam precationem, qua aliqua sanctitas confertur, haecque duplex est secundum Gaietanum in 2. 2. quaest. 7. art. 11. Prima enim dicitur Constitutiua, qua personae, seu aliae res ad diuinum cultum destinantur, veluti sacrae vestes, quarum benedictiones ad Episcopum spectant, et hanc benedicendi potestatem non potest Episcopus aliis delegare. Congreg. Rit. 14. Nouemb. 1615. Potest tamen licentiam concedere benedicendi Ecclesias, Oratoria, eorumque primos fundamentales lapides. FR. Et in hoc sensu collatio sacrorum ordinum benedictio dicitur. Gloss. in can. Quamuis Chorepiscopi. dict. 68.:||: Altera Benedictio inuocatiua appellatur, vt sunt fructuum, candelarum, aliarumque rerum, quae in Rituali Rom. notantur, hae a quolibet Sacerdote exerceri possunt, superpelliceo tamen, et stola induto, quae debet esse violacei coloris in omnibus benedictionibus, vbi exorcismi habentur, vel saltem coloris currentis diei, vt in Rituali praescribitur. In omnibus Dominicis per annum aspersione aquae benedictae benedictio datur, vt dictum fuit dict. Aqua benedicta; id est, ante sollemnis, et conuentualis Missaeprincipium, Altare prius ter, nempe, in medio, in Euangelii cornu, et in cornu tandem Epistolae aspergendo: quae tamen Altaris aspersio (ex Missali ambrosiano de 1618. edito, et per Gauantum relato) omittitur, si Sacramentum Eucharistiae ibi erit expositum, in quo casu censet idem Auctor, non debere Diaconum, nec aspersorium, nec Sacerdotis manum osculare; Rubricae enim generales a similibus osculis abstinendum ordinant praesente Eucharistiae Sacramento. Clerus tamen, et populus asperguntur aqua benedicta, qui, vt in Episcoporum caeremoniali aduertitur, debent tunc caput inclinare. Canonici vero non sicut Clerus, et populus asperguntur simul, sed singuli vnus post alterum. Gregorius XIII. sub die 30. Decembr. 1616. statuit Episcopos, seu aliam principalem personam non posse hanc aspersionem exercere in Dominicis diebus, sed huius muneris exercitium ab alio Sacerdote fieri debere, superpelliceo, et stola induto; sic Praxis Archiepiscopalis testatur Romae impressa de eodem anno 1616. Gauantus tenet, quod Sacerdos antequam aspergat Altare, debeat Antiphonam Asperges me intonare, quamuis videatur Rubricam contrarium disponere; ratio est, quia in ea Antiphona fit mentio de actione futura, in qua versiculus Gloria Patri omittitur, quando in Introitu non debet dici, vt in Dominica Passionis etc; cum haec caeremonia sit Missae principium. Notantur imprudentiae Sacerdotes, qui ad benedicendum populo cum Eucharistiae Sacramento, exspectant id agere, quando, nempe, Chorus cantat verbi hymni, Sit, et benedictio; nam sensus illius verba Benedictio non refertur ad nos, seu ad populum; sed ad Sanctissimam Triadem, vbi Benedictio laudem proprie sonat, et sic ridicule populus loco Trinitatis

sub illis verbis benedicitur; abusus quidem est non dissimilis illi, qui in Ecclesia Africana tempore D. Augustini reperiebatur, vbi quoniam percutitur pectus ad verba Confiteor etc; idem faciebant Africae Christiani, quando in Euangelio pronuntiare audiebant. Confiteor tibi Pater, quia abscondisti etc. In quibus verbis se impeccabilem esse Filium Dei, non vero peccata ille confessus est; ideo Patri eius reddidit gratias. Inde Augustinus Africanos reprehendens, aiebat: [In hoc ipso, quod sonuit Confiteor, pectora tutudistis. Tundere autem pectus, quid est nisi arguere, quod latet in pectore, et euidenti pulsu occultum castigare peccatum? Quare hoc fecistis, nisi quia audistis Confiteor tibi Pater? Confiteor audistis; qui confitetur, non audistis- Nunc ergo aduertite, si Confiteor Christus dixit, a quo est longe omne peccatum, non solius peccatoris; sed etiam laudatoris. Serm. 8. de verb. Domini.] Ita imperitis dici posset, qui dictum verbum Benedictio non intelligunt; Audistis benedictio; sed qui benedicitur, non audistis. Nunc ergo attendite cui dirigitur benedictio, Sanctissimae namque Trinitati dirigitur: ergo laudem, et glorificationem significat. Nam, vt D. Ambrosius concludit. [Deus benedicitur cum laudibus dignis extollitur. Homines autem sic benedicit Deus, vt donum gratiae suae impartiat. in Epist. ad Ephesios cap. 1.] Licet eruditissimus Latinus Latinius in obseruationibus ad Sanctos Patres, de S. Ambrosio loquens, neger haec Commentaria ab ipso composita fuisse. An Diaconus possit benedicere. Vide Cereus paschalis. Diaconus.

BENEDICTIO BEATICA. FR. In Conciliis, et penes Patres Vatiaticum [reading uncertain: Viaticum] intelligitur. [Iubemus vero in infirmitate positis, vt beaticam benedictionem percipiant. Conc. Barcinon. can. 9.] Vbi de publice poenitentibus loquitur Concilium, qui ob infirmitatis impedimentum, iniunctam eis poenitentiam complere nequerant. Et clarius sub iisdem verbis in Concil. Gerunden. de eisdem poenitentibus habetur hoc pacto [Si vero, qui in aegritudinis languore depressus, poenitentiae Benedictionem (quam viaticum dicimus) per communionem acceperit etc. apud Gratian. can. Si vero. distinct. 50.] Idem clarius habetur in can. qui recedunt. 26. quaest. 6. Ergo ista benedictio aegrotis poenitentibus non neganda viaticum intelligitur, quae Beatica dicitur, quia ex poenitente beatum facit, et in gratiam illum reddit. Item alibi synonimice: [Excommunicatos esse decernimus, vt si quid eis etc; humanitatis spatium aduenerit benedictione viatici non priuentur. can. tanta. dist. 86.] Vide Viaticum:||: Item benedictio Eleemosynam, et Eulogiam significat; vide in suis locis, et in dict. Octaua. Item alicuius Sancti Reliquia, de his duobus postremis significatis, reperitur passim in Regist. D. Gregorii. Vide Canola. Non vero significat hoc vocabulum indulgentiam, vt perperam Franciscus Turrianus credidit, contra quem Latinus Latinius erudite in eius epistolis scripsit, quas in duobus tomis diuisas edidimus. Quod insuper euidenter confirmatur, nam idem Gregorius Benedictionem appellat dona ei ab Alexandrino Patriarcha missa, qui sane auctoritatem non habebat concedendi Summo Pontifici indulgentiam, atque haec sunt Greg. verba: [Suscepimus autem benedictionem S. Euangelistae Marci. lib. 6. Epist. 37.] FR. Ego vero puto hanc benedictionem S. Marci, fuisse reliquiam eiusdem, Sancti; nam reliquia benedictio etiam dicebatur: [Partem tymiamatis, et sabanum (id est sindonem) pro benedictione. Bonifat. Ep. 10.] Vide Reliquia.:||: Benedictiones insuper significant canticum trium puerorum. [Benedictiones, et laudes etc. In Regul. Sancti Benedicti cap. 12. append. 4.] Vltimum vocabulum significat psalmum Laudate Dominum de coelis, cum duobus sequentibus; ideo Laudes vocantur vna, nempe, ex horis canonicis, quae post matutinum recitatur, et in eodem significatu in Regula Tetradii, cap. 21. habetur: licet per errorem in numero singulari Benedictio legatur. Benedictiones dicitur etiam canticum illud trium puerorum, quia in eo benedicitur Creator vniuersaliter per varias creaturas. S. Athanasius in tract. de Virgin. de eodem cantico loquens, ait: [Illucescente die benedicite omnia opera Domini Domino.] Benedictio aquae in Calice. Vide Aquarii. Benedictio significat collectam. Vide Collecta, quod idem sonat, ac Eleemosyna, vt dictum est supra. Item Benedictio secunda quid sit. Vide in eadem dict. Collecta.

BENEDICTIO SOLEMNIS. FR. secundum Glossam in Clement. de priuil. et excess. priuil. cap. 2 [correction of the printer; in the print 1]. §. Benedicat Est illa, quando Episcopus dicit. [Sit nomen Domini benedictum, ex quo sequeretur Episcopos in Missis priuatis vti non debere praedicta verborum forma.

BENEDICTIONALIS liber, in quo benedictionum formulae continebantur, quae populo in Missa precabantur, nam variae antiquitus erant, iuxta festiuitatum diuersitates, vt in D. Greg. Sacramentario legitur. [Statim Episcopo dicente, Per omnia saecula saeculorum, Diaconus accipiat benedictionalem librum, et conuersus ad populum dicat: Humiliate vos ad benedictionem, et Clero respondente, Deo gratias, porrigat Episcopo librum. Ord. Rom.

BENEDICTVS QVI VENIT etc. Verba haec a S. Ignatio martyre in Missa addita fuerunt. Remig. Episc. in exposit. Missae. Et cani debent

post eleuationem Calicis iuxta expositionem, Episcopalis Caeremon. lib. 2. cap. 8. hoc etiam in Missa defunctorum obseruandum erit 5 haec est enim praxis Papalis Cappellae in qualibet Missa. Vide Hosanna.

BENEFICIVM et Beneficiatus: Per beneficium antiquitus feudum intelligebatur, et Beneficiare infeudare (ut aiunt) significabat. [Postea Imperator seditione facta, coactus Valentianas Balduino Comiti beneficiauit, vt sibi contra motus suorum auxilio esset Sigib. in Chron. An. 1007.] FR. Etiam Papa feudum Ecclesiae beneficium appellat. [Iniungentes eidem, vt ibi non tamquam tibi; sed tamquam Eccles. Rom. (cuius auctoritate debes percipere, cuius etiam propter praedicta beneficia vassallus exsistis) sine difficultate persoluat. De praescriptionibus cap. 13.]:||: Apud Romanos officium erat honoris: inde dicti sunt Beneficiarii, et Beneficiati officiales. Tertullianus vtitur hoc nomine ad significandos Publicanos, qui vectigalia exigebant, imo aliquando de iustitiae ministris, et exploratoribus italice Spie appellatis, intelligebatur, quia a plebeis grauaminibus erant exempti: [Nescio dolendum, an erubescendum sit, cum in Matricibus beneficiariorum, et curiosorum inter tabernarios, et lanios, lenones Christiani quoque vectigales continentur. Tertull. de fuga. cap. 13.] Idem habetur in Nouell. 13. et ibid. Cuiac. [Tamen ne vel a beneficiariis, vel aliis quibuscumque contumelias, iniurias, et molestias, turbationes pati cogantur, his etiam litteris tum animi magnitudinem admonendam curaui. Euseb. de Christian. Lib. 8.] FR. Atque in eodem sensu Spartianus in Adriano Caesare scripserat: [Pedibus iter faciens, eiusdem Seruiani Beneficiarium anteuenit.]:||: Hodie tamen per Beneficium praebenda ecclesiastica intelligitur cum onere recitandi officium, vel alterius obligationis, vt ad Missas celebrandas etc: Antea enim Clerus suum menstruum stipiendum recipiebat, deinde vero eis Episcopi vita durante Ecclesias concesserunt, quae Beneficia dicta sunt quia, vt in Epistola ad Caesarium Arelatensem Episcopus Symmachus Papa scribit, benemeritis tantum concedebantur, atque Pontifex hic beneficiorum vsum inter Ecclesiasticos introduxerat, quos D. Cyprianus Clericos postulantes appellauit. Dicitur etiam Praestimonium, seu Praestimonialis portio. item Personatus. Portionarius. Vide suis locis. Valde laudabilis erat Nicolai III. in beneficiorum distributione methodus; habebat enim idoneorum Catalogum diligentissimis inquisitionibus notatum, et statim ac beneficium vacabat, illud vni ex idoneis, antequam a magnatorum interessione praeoccuparetur, conferebat. Odoricus Rinal. in Eccles. Annal. an. 1280. num. 27. Beneficia enim Ecclesiastica stipendia sunt pro virtutum alimento. vel pro psallendo in Choro, aut sacrificando fundata. FR. Non est minus ponderanda D. Bernardi redargutio in conferentes nobilium filiis beneficia adhuc pueris, et incapacibus. Vide Principo. Item beneficiandi, praeter probitatem vitae, debent habere notitiam legendi, construendi, et canendi. Gloss. in Clement. de concess. praebendae. §. Reputamus.:||: Beneficiorum pluralitas in vna sola persona communiter damnatur, et praecipue a Gulielmo Parisiense, quod in Collegio Eruditissimorum Theologorum vnanimiter comprobatum fuerat, non posse, scilicet, quemquam duo beneficia simul possidere, quando vnum ex his excedat valorem congruae substentationis, quod Collegium habitum fuit de anno 1238. Sed quia Philippus Cancellarius huic opinioni, ob multiplicitatem beneficiorum, quae possidebat, succumbere noluerat; ideo ad aeternas poenas illum damnatum fuisse post mortem, et eidem Gulielmo apparuisse refert in Epitom. Annal. Ecclesiast. Spondanus. Abusus hic originem habuit in temporibus mortalitatum maximo numero ingruentium, quando Episcopi ob penuriam Clericorum, ne beneficia deperderentur, singulis Ecclesiasticis in commendam, et oeconomiam plura beneficia concedere cogebantur; donec Clerici idonei reperirentur. At sensim postea de commenda cum ingenti clericalis status detrimento ad veram, et realem possidendi actionem res transiuit. Sacra haec namque fames, percipere minime curat apostolica illa monita, quod alius quidem esurit, alius autem ebrius est; ac frequenter accidit, vt semper digni esurientes, et inanes dimittantur, et ignari praebendis repleantur bonis: quapropter Melliflui sententiam, vti verissimam Angelicus Doctor, et Theologiae Magister amplectitur, nimirum: [Qui non vnus, sed plures est in beneficiis; non vnus, sed plures erit in suppliciis. In quodlibet. 9. ar. 15.] FR. Vtrum Episcopus possit Clerico dispensare in pluralitate beneficiorum, vide Gloss. in can. siquis iam. 21. quaest. 2.:||: Ceterum Beneficiatus tenetur in Officio commemorationem facere illius Sancti, sub cuius titulo beneficium possidet, et similiter de pluribus singillatim, si plura possidet. Vide Commemoratio. Item in die festi Ecclesiae, si est Beneficia titutulus; tenetur recitare Officium in ritu duplici primae classis, cum octaua; licet ab ea Ecclesia longinque moretur: si vero propria Ecclesia fuerit iam diruta, et eius titulus ad aliquod alterius Ecclesiae Altare translatus fuisset: Beneficiatus tunc, si in Officio Sanctus ille non habet nouem lectiones; recitare debet sub ritu semiduplici, vt in praxi Canonici Vaticanae Ecclesiae recitant Officium Sancti Blasii semiduplex, quoniam Capitulo huic vnita sunt emolumenta Ecclesiae illius Sancti iam dirutae. At si

titulus beneficii in limine fundationis in aliquo Ecclesiae Altari erectus fuerat; tunc ordinem Officii habere debet Beneficiatus iuxta Kalendarii praescriptionem, et non aliter. Gauant. de Rubr. Breu. cap. 12. sect. 3. Clerici itaque ad Chorum alicuius Ecclesiae adscripti tenentur se conformari in recitatione Officii illius Ecclesiae, licet ab ea sint absentes. Sac. Congreg. Rit. 8. Septembr. 1602. Item Beneficiatus, qui alicui loco est addictus ad celebrandum, et ideo recipit stipendium, non potest pro applicatione eiusdem sacrificii aliam eleemosynam recipere. Sac. Concil. Trident. Congreg. penes Gauantum. Celebrans vero alibi, qui alicui praefixo Altari addictus est; licet peccaret mortaliter, ad restitutionem tamen non teneretur, si iuxta testatoris mentem sacrificium applicaret. AA. apud Bonac. de Euchar. disput. 4. q. vlt. pun. §. 4. Aduertendum insuper est Cappellanis alicui Altari ad celebrandum addictis, cum intentione libera applicandi sacrificium, quod eadem Sac. Congreg. sub die 18. April. 1629. apud Gauantum nouiter impress. declarauerit licere illos Sacrificii applicandi gratia aliam eleemosynam accipere: et quamuis cum aliis Diana contrarium sentiat, sequendus non est, quia non de hoc postremo decreto, sed tantum de superiori sub die 13. Iulii 1630. notitiam habuerat, in quo, nempe, de Beneficiatis, Cappellanis, et aliis Sacerdotibus, qui celebrant ad intentionem obligantis agitur: cuius intentio non satis constat, an voluisset Celebrantis liberam intentionem relinquere. Haec itaque decreta, quae contraria vi dentur in praedicto sensu Eruditissimus Praesul. Caramuel in eius Theol. moral. §. 426. et meus quondam Praeceptor Eminentiss. Card. de Lugo Tract. de Euchar. disput. 21. sect. 1. nu. 21. conciliant. Diana nihilominus. par. 11. tract. 8. resolut. 67. de praefato fauorabili Cappellanis decreto mentionem facit, sed dubium non deliberat. Beneficii, et Beneficiati obligatio, ac synonima. Vide Assisu [reading uncertain: Assisu] . Cappellanus. Commenda. Officium. Praestimonium.

BENIVOLVS [note of the transcriber: i.e. benignus, amicus]. FR. [Vt tam Regem, quam Regnum fauore beniuolo prosequamur. extrau. comm. de priuil. cap. 2.

BERG In lege salica, germanicum nomen, propugnaculum defensionem, et receptaculum significat, inde Vsbergo loricam Itali vocant, ex eo quia pectoralis defensio sit. Vide Brunia.

BERSO telo perfodio, ac ferio. [Suspecti, vel soliti ad intrandum boscos, parcos, vel forestas causa bersandi. Matth. Paris. in vit. Abb.] Vnde Itali Bersagliare dicunt.

BERTISCA FR. propugnaculum. Bullar. Casin. tom. 2. Consiti. 4. et Constit. 74.

BERZELAI FR. nomen viri. Genes. cap. 31. Ferrum meum hebraice significat. Petrus Damian. Epist. 31. ad Desider. Abb. et Card. lib. 2. qui deinde fuit Papa Victor III.

BESENTERICVS morbus. FR. effluxio sanguinis, quae communiter dysenteria dicitur. [Besentericus morbus Gallias praeoccupauit Thoromagi Chron. lib. 4. c. 79. apud Canisium in tom. 3. Antiq. lect.

BESSA FR. Ligo, nis; instrumentum rusticum ad ad fodiendam terram. [Desiderio occultandi opus accensus die festiuo illucescente, fossorium, quod bessam dicunt, sumit. In miracul. Sancti Maximi Abb. a vocabulo gallico Besche, et prima littera mutata in M. Masche arabice idem sonat.

BETHILICA FR. Prouincia Baetica a Baete flumine ita appellata sub dioecesi Hispalensi. can. in decima 18. quaest. 2.

BETHPHAGE FR. Domus buccae hebraice significat. Petr. Damian. homel. in Dominica Palmar.

BETHSAIDA FR. Haec uox, quae Ciuitatem in Euang. Ioan. cap. 5. significat, ex duobus Chaldaicis vocibus componitur, ex Beth; id est Demus, et Hhesda hoc est Misericordia, ex quo fit Bethhhesda, nempe, Domus misericordiae.

BEVDVM terrae, seu tabulae planities a germanica voce Bodem. [Et in Beudo suo pultes manducasset. In lege salica. tit. 49. Hic mensam denotat. super quam comeditur.

BIARCHVS et Biarcha, graeca vox *bi/arxos2, id est, victui praefectus, *bi/os2 enim graece victum significat. De hoc officio D. Hieronymus ad Pammach. mentionem facit.

BIBER Potorium vini. [Septimanarii autem ante vnam horam refectionis accipiant supra statutam annonam singulos biberes, et panem, vt hora refectionis, sine murmuratione, et graui labore seruiant fratribus suis. In Reg. S. Benedicti cap. 25.

BIBLEA CRATIS, Storea iuncis, stirpibus, aut virgultis contexta. sic appellata, quia inuoluitur ad instar voluminis, nam sicut a voluendo, volumen dictum fuit a Latinis, sic Biblea a graecis. [Super Bibleam Cratem nudam somni quietem caperet. In vita B. Petri Damiani.

BIBLIA graeca vox *bibli/a, quae volumina significat, et per antonomasiam Sacram Paginam denotat, quae ab Ecclesiasticis semper studiose voluenda est. FR. et non, vt impudenter Lutero placuit, ab idiotis, ac etiam mulierculis interpretanda; Biblia enim sacra veritatis ianua, ac Coeli porta, seu clauis est; per quam veritatis ianua nobis aperitur; vnde Dominus noster, vnam ex clauibus Regni coelorum, quas Petro, et successoribus tradidit, figurate interpretationem S. Scrip. esse ait Gloss. in §. Decretales

itaque dist. 20. merito intelligit; ideo arcanus Sacrae Scripturae sensus nonnisi ab habenti potestatem aperiendus est. Qualia autem Bibliae exemplaria, Hebraeorum, scilicet, vel Graecorum, aut Latinorum meliora sint, vide hanc quaestionem agitatam a Glossatore in can. vt veterum. dist. 9 [correction of the printer; in the print 10]. Est itaque Sacrae Scripturae sensus quadripartitus, nempe, Anagogicus, Historicus, Tropologicus, seu Moralis, et Allegoricus. Exempli gratia haec dictio Hierusalem in Sac. Biblia Moraliter animam, Anagogice coelestem patriam significat. Vide melius de his sensibus singillatim in suis locis, et gloss. in can. Ieiunium quarti § Anagogea [correction of the printer; in the print Ieiunium]. dist. 76. Qui quatuor significa. tus in quatuor Baldachini baculis denotantur. Vide Mappula. Item Biblia diuiditur in libros Legales, Historiales, Sapientiales, et Prophetales. Dionys. Carthus. in Proem. Iosue. Libri ergo Sac. Scripturae quinque primi, qui Thora hebraice dicuntur. Vide Pentateuchum. At his quinque additi alii duo libri, nempe, Iosuem, et Iudicum, dicuntur omnes septem Heptateuchon. Vide suo loco. Liber. Numeri. Vide Arithmus. Libri Regum. Vide Basilie, et Vasileus. Vtrum liber Sapientiae sit Canonicus, Vide Pseudoepigraphus. Falsa Bibliae interpretatio. Vide Talmud. Chaldaica interpretatio. Vide Targum. Alia ad Bibliam Sac. spectantia. Vide Asteriscus. Deificus. Deuteronomium. Ecclesiastes. Ecclesiasticus. Epopsia, id est Apocalypsis. Exodus, id est, exitus. Exateuchum, in dict. Exstaticum. Genesis. Hexapla. Vide Dictochaeum [reading uncertain: Dictochaeum] . Lucianea. Paralipomenon. Praxeon. Prologus galeatus.

BIBLIOTHECARIVS Bibliothecae custos. Officium in Rom. Eccles. quod Cardinali confertur, et antiquitus erat Archicancellario Imperiali annexum; qui appellabatur Archican. cellarius Imperii pro italia, et Apostolicae Sedis Bibliothecarius. FR. de anno 1113. in Bulla Paschalis II. pro Episcopatus Aurasienis erectione, hoc officium penes Cardinalem fuisse apparet; vbi sic subscripserat. Per manum Ioannis S. R. E. Diaconi Cardinalis, ac Bibliothecarii.:||: Constantinopolim duodecim Bibliothecarii erant in custodia illius Bibliothecae, quam Magnus Constantinus erexerat, vbi tercentum, et tria milia volumina extabant Baron. Ann. 726. Hi Bibliothecarii pro eorum eximia eruditione, adeo magni aestimabantur ab Imperatoribus, vt absque eorum oraculo nil decerneretur; vnde Leo Isaurus impius, Sacrarumque Imaginum insectator, omni conatu ad suam perfidiam eos attrahere conatus est, at spe frustratus; Bibliothecarios, vna cum Bibliotheca praefata, incendio consumpsit, in qua inter alios admirabiles codices, intestinum draconis exstabat viginti pedum, in quo Homeri Ilias, et Odyssea erant descriptae: vt Zonara, Constantinus, et Glica illius aeui historici testantur; non defuerunt tamen, qui scripsere in hac Bibliotheca septies centena milia volumina exstitisse; quamuis tempore, scilicet, Basilisci Tyranni anno 476. alia vice incenium passa sit, et tunc centum, et viginti milia libri reperiebantur. Synonima. Vide Archiuum. Armarium. Theatrapus.

BIBLISTAE FR. Haeretici, ita appellati, quia in Ecclesia tantum bibliam legendam, et in scholis eam solam explicandam praetendebant.

BIBLVS Syriae Ciuitas hodie Bairuth, vbi plangebant Adonidem mulieres Vide Thammus.

BIBONES muscae sunt, et metaphorice suggestiones diabolicas. Petrus Blesensis. serm. 23. intelligit, inquiens: [Nouit enim vnusquisque nostrum, et in libro experientiae didicit, quam veneniferas potiones ferat in alueolo mentis nostrae serpens antiquus; quam varias, et inutiles rerum imagines in thalamo cordis nostri depingat, quae tamquam minutissimi bibones in oculos ipsius mentis inuolant. imo, et ministros Dei vsque ad Altare Domini virtutum prosequutur, vt breuem ibi memoriam Christi in Cruce pendentis abiciant, vel conturbent.

BICASSA FR. In diariis caeremoniarum Praeceptorum canistrum, seu corbis est, corio intecta, quae pro abaculo inseruit, vt in ea panis, fructus, et similia imponantur, et intromittitur in Conclaue Cardinalium cibatus tempore. Bicassa fortasse ita appellata, vel quia bipartita erat, vel quia primitus ad modum bulgarum (Italice Bisaccie) erat, cui tamen aliud corruptum, et inhonestum nomen Conclauistae indiderunt, vocant enim hodie Bagascia, quae vulgarem feminam italice sonat, fortasse non sine mysterio, quia longissimae carcerationis taedio affecti Conclauistae, et in spei macello detorti, Bagasciam appellarunt, quia adulterata ea est, et non amplius iuxta canonum statuta; sed palatui deliciosa nimis iam intromittitur, cuius causa Vocales diuturne morari non curant in Conclaui. Vide Bissacius.

BIDELLVS officialis Vniuersitatis Studiorum, qui curam habet exsequendi commissiones ad studia spectantes. Vocabulum corruptum,: cum potius dici deberet Pedellus a pedo baculo, quem in manu gestabat, sicut Romae Mandatariorum, et Cursorum mos est. Alii melius putant hoc nomen a verbo Saxonico deriuatum, id est, Bydel. quod Praeconem sonat; nam per Bidellum Lectoribus, ac Studentibus Vniuersitatis ordines intimantur. Quod ex verbis cuiusdam M. S. confirmatur, vbi sic dicitur: Episcopi sunt Dei bidelli, nam Episcopi diuini Praecones sunt. FR. Pedum, di, pastoralis baculus est, et non Bidelli, ideo nullibi vsitatum nomen Pedelli legitur. Bidellus igitur

Longobardorum nomen est, et primario locum publicum (ut est platea, atrium) significat. Corius in hist. Mediolanen. an. 1311. sic ait: [Il proximo Marte nel bidello di Santo Saluatore a Pauia su iurata la obsidione di Piacenza etc.] Ideo Atrii, seu Bidelli vniuersitatis officialis Bidellus etiam dictus est; nam ibi tempore Studiorum inuigilare tenetur, ne rixae, et aliae inconuenientiae interim succedant; sicut Ostiarius ab ostio, et Ianitor a ianua, dicuntur. Vide Haga.

BIDVANVM hoc est, ieiunium duorum dierum. [Biduanas omnes faciant tam Episcopi, Monachi, et Monachae, quam Canonici. Ord. Rom lib. 5. c. 136.] De quo ritu Rabanus, sic ait. [Biduanum morem Ieiunii inde sumptum reor, quod Apostoli ieiunauerunt illo biduo, quo Dominus passus, et sepultus est. lib. 2. instit. Clericor. cap. 26.] FR. De biduanis ieiuniis, id est, in feria IV. et Parasceue, nempe, feria VI. ex traditione apostolica in Canonibus Apostol. can. 68. ita sancitur: [Si quis Episcopus, aut Presbyter, aut Diaconus, aut Lector, aut Cantor sacram quadragesimam Paschae, aut quartam feriam, aut Parasceue non ieiunauerit, deponitor, praeterquam si imbecillitate impediatur corporis. Sin Laicus sit communione priuetur.] De biduanis, vero, et triduanis ieiuniis, ita Chrysostomus: [Non ratione ieiunii, quo enim pacto cum panem, et aquam tantum in cibum sumas, idque post biduum, et triduum? lib. 2. de prouident. Dei.] Ex quo colligitur biduanum, ac triduanum ieiunium non fuisse illud, quod in can. apostol. supra allatum est, nempe, bis, aut ter in hebdomada; sed quum per biduum, aut triduum nil commestibile, aut potabile gustabatur. De huiusmodi ieiuniis sic mentio in passione S. Caeciliae, vbi de ea narratur, quod: [Biduanis, et triduanis ieiuniis orans se commendabat Domino.] Item Baptizandis adultis antiquitus hoc triduanum ieiunium indicebatur, vt ex Actis S. Getulii apud Sur. tom. 3. 10. Iun. et Aug. de morib. Eccl. c. 33. habetur.

BIGAMVS Latino graeca vox a bis, et ga/mos2, id est, matrimonium. FR. Gloss. in c. vna tantum dist. 26.:||: Et absolute graece, de/gamos2. dicitur is, qui ad secundas nuptias transierit. eius Antithesis Monogamus est, et qui nullam vxorem habuit Agamus, item Polygamus, qui plures vxores habuit, dicitur; quae omnia vide suis locis. FR. Bigamus propter quatuor causas ab ordinum susceptione excluditur, nempe, propter defectum Sacramenti, quia non est ibi Sacramentum vnitatis, cum Bigamus carnem suam diuiserit in plures; Secundo propter praerogatiuam ordinum; Tertio propter signum incontinentiae, ex eo quod de vna transiuit ad aliam. Quarto, quia non habet frontem hortandi viduitatem. Gloss. in cap. sequitur. dist. 26. Quae exclusio ex traditione Apostolorum est, vt in epist. 1. ad Timoth, cap. 5. Vnius vxoris vir. d. cap. sequitur. dist. 26. An Bigamus reputetur, qui ante baptismum habuerit vnam vxorem, et post baptismum aliam. D. Hieronymus apud Gratianum can. oportet Episcopum. 28. quaest. 3. negat talem Bigamum dici. Sed Innocentius Papa contrarium testatur, ibidem. Item D. Ambrosius, apud eundem Gratianum can. vnam tantum. eadem dist. 26. et ex Augustino. can. Acutius. eadem dist. Bigamus etiam dicitur per Gloss. in can. Nemo ad Sacrum. dist. 32. qui ignoranter corruptam duxerit; item si primo corrupi Virginem, et postea eam desponsaui: Ibidem. Bigami quinque modis dicuntur. Gloss. in cap. super eo; de Bigamia. Vide Baronium An. 58. num. 26. et 27. An. 216. n. 2. An. 456. num. 14. et seqq.:||: Graeci vocant Bigamos Episcopos, qui de vna Ecclesia ad aliam transeunt; nam secundum graecos canones isti tales Episcopi non possunt obtinere Patriarchatum Constantinopolitanum; haec tamen regula dispensata fuit in Gregorio Nazian. zeno. Vide Baron. ad Ann. 382. Eusebius, vero quia sine causa ab Ecclesia Beriti ad Nicomediensem transierat, in Concilio Alexandrino Adulter appellatus fuit.

BIGERRIGA FR. genus vestis rufae, et hispide, Bigerrones Aquitani populi sunt teste Caesare de Bello gallico. lib. 3. sie aiente: [Maxima pars Aquitaniae sese Crasso dedidit, obsidesque vltro misit, quo in numero fuerant Trabelli, Bigerrones etc.] Ex quo Bigerrigae vocabulum censetur prouenire. Quare D. Gregorius Aquitanicum pallium, in Regist, lib. 6. epist. 36. hanc vestem vocat. [Et proximis tabernis bigerrigam vestem breuem, atque hispidam, quinque comparatam argenteis, rapit, atque ante Martini pedes iratus exponit. Sulpit. in vita S. Martini Episcopi cap. 4.] Alii tamen Bigericam legunt. Vide Birrus.

BIGLA graece *bi/gla, excubitor, speculator, vigil. quamuis inter Graecos vsitatum hoc nomen sit: tamen latinum videtur esse; nam litteram, V. latinam in B. Graeci non raro pronuntiant; vnde Bigla seu potius Bigil pro Vigil exprimi videtur. In Constantinopolitana Ciuitate officialis erat, qui Drungarius biglae dicebatur. Vide Drungarius.

BIGLOSSVS dictio latino-graeca, id est bilinguis. glw=ssa enim linguam graece significat [Sanctae, ac venerandae memoriae Laurentius Amelphitanae Sedis Archiepiscopus, qui potens in litteris, ac biglossus graece nouerat, et latine. In vita S. Odilonis Abb.

BIMATVS FR. aetas duorum annorum. [Mittens occidit omnes pueros, qui erant in Bethlehem, et in omnibus finibus eius a bimatu, et infra. Matth. cap. 2.