CAMENA Early Modern Latin Texts

HIEROLEXICON SIVE SACRVM DICTIONARIVM AVCTORIBVS DOMINICO MACRO MELITENSI ET CAROLO EIVS FRATRE ROMAE Ex Off. Bernardoniana Sub Signo Virtutis Anno 1677 Superior [abbr.: Superiorum] permissu Et privilegiis

HIEROLEXICON, SIVE SACRVM DICTIONARIVM, IN QVO Ecclesiasticae voces, earumque Etymologiae, Origines, Symbola, Caeremoniae, Dubia, Barbara Vocabula, atque Sac. Scripturae, et SS. PP. Phrases Obscurae elucidantur. AVCTORIBVS DOMINICO MACRO MELITENSI, Olim Cath. Eccl. Viterb. Canonico Theol. Sac. Indicis Congregationis Consultore, Proton, Apost. Eq. Aurato, Com. Palat. ET CAROLO EIVS FRATRE Biblioth. Alexandrinae in Archigym. Vrbis Praefecto. OPVS Figuris ornatum, quod praecedit Index Criticus, ac subsequuntur SYLLABVS graecarum vocum exoticarum, de quibus in eo agitur, et CONTRADICTIONES APPARENTES Sac. Script. ab eodem DOMINICO conciliatae, et ex eius Schedis in hac tertia, et postuma impressione auctae. [gap: illustration] ROMAE, Sumptibus PONTII BERNARDON. Via Parionis sub signo Virtutis. M. DC. LXXVII. SVPERIORVM PERMISSV, ET PRIVILEGIIS.

HOSTIARIA. theca, in qua Hostiae consecrandae seruantur. [Diaconus latinus accipens tres Hostias ex hostiaria, ponit eas ordinatim super patenam. In caeremonial. pontific. lib. 2. cap. 24.

HVGONOTTVS. FR. sic vocatur in Gallia Caluinista, cuius etymon varie a diuersis deducitur. Florimundus Remundus in tractatu de antichristo cap. 3. inquit, quod caluinistae coniurati ad necandum Regem, dederant inter se hoc hoc enigmaticum signum Huc nes, vtsese cognoscerent ad inuicem. Alii malunt, quod sic Haeretici ad tribunalia citati ad se purgandos dicere solebant Huc nos. Famianus Strada lib. 3. hist. Flandriae inquit, quod Turonis, vbi primo hoc vocabulum diuulgatum fuerat: matres ad terrendos pueros fingere solebant adesse nocturnum phantasma, Hugonem ab eis nominatum; hinc quia Caluinistae nocturno tempore coeperant ibi congregari Hugonotti appellati sint; sed aliter Petrus Matheiu in historia Henrici IV. Galliarum Regis refert, nimirum, a quo dam Hugone, in cuius crypta congregabantur Caluinistae denominatos esse Hugonottos.

HVMERALE. Vide Amictus. Ad differentiam superhumeralis. Vide Superhumerale. V. Rebrachiatoria.

HVMILIFICO. FR. humilio [Exomologesis, prostrandi, et humilificandi hominis disciplina est. Tertull. de poenit. cap. 9.

HVNNVS. FR. Scytha; Hunnorum enim natio est, quae paludem meotidem ad mare vsque glaciatum incolit. Ammianus. lib. 21. in principio regionem, et mores describit. Sic etiam Sidon. carm. 2. pro Anthemio in stropha quae incipit: [Albus Hyperboreus,] De Hunnis agit Baron. An. 383. num. 2. An. 395. num. 13. et seqq. An. 396. num. 13 et. seqq. An 468. n. 26. An. 527. num. 56. An. 539. n. 10. An. 552. num. 18. An. 558. num. 6. et seqq. An. 568. num. 3. An. 788. n. 5. et 6. An. 795. num. 65. An. 902. num. 16. An 924. nu. 2 An. 933. num. 6. Ac D. Hieronymus de Hunnis in epist. ad Oceanum in epitaphio Fabiolae.

HVRA. pileus villosus, ex gallico vocab. Hure, id est, caput vrsi, seu alterius ferae, [Capitis sui galerus, qui hura dicitur. Matth. Paris. in Vita Abbatum] in quo tempore solebant Episcopi pileum gestare. Vide Galerus.

HVSTINGVS. locus, in quo iustitia administratur, ex Saxonicis vocibus Hus domus, et Dingb iudicium. [Lodinenses, facta communicatione in suo hustingo. Matth. Paris in hist.

HYDRAVLVS. o(/draulos2, musi cale organum, quod aquae artificio sonum emittit: Isidorus tamen lib. 3. Etym. cap. 21. non recte illud determinat, inquiens: [Organum vocab vlum est generale vasorum omnium musicorum; hoc autem, cui folles adhibentur hydraulum Graeci nominant; vt autem organum dicatur magis ea vulgaris est consuetudo.] Quia non illud cui folles adhibentur Hydraulicum dicitur; sed quia mediante aqua sonum emittit, vt Tertullianus lib. de anima cap. 14. optime describit, inquiens: [Specta portentissimam Archimedis munificentiam, organum hydraulicum dico, tot membra, tot partes, tot compagines, tot itinera vocum, tot compendia sonorum, tot commercia modorum, tot acies tibiarum, et vna moles erunt omnia; sic et spiritus, qui illic de tormento aquae anhelat, non ideo separabitur in partes, quia per partes administratur, substantia quidem solidus, opera vero diuisus.] FR. Tertulianus Archimedem huius instrumenti auctorem facit; sed Plinius lib. 7. cap. 37. Ctesibium inuentorem fuisse ait: Suetonius vero in Netone cap. 41. refert Romae ante Neronem fuisse incognitum; vbi de eodem Nerone loquens, haec ait; [Reliquam diei partem per organa hydraulica noui, et ignoti generis circumduxit.] Quinimo Vitruuius quodlibet instrumentum pro attrahenda aqua, siue quod trahitur ab ea hydraulum appellat. Reliqua. Vide Organum.

HYDRIA u(dri/a, vas ad ferendam aquam; nam u(/dwr graece aquam significat. Oueti in Hispania summa veneratione conseruatur hydria, vna, scilicet, ex illis sex, in quibus Christus Dominus primum signorum suorum ostenderat, quando aquam ad Canae galileae nuptias in vinum mutauerat. Marian. lib. de rebus Hispan. alia similiter ex his sex hydriis Andreas Hungariae Rex vna cum aliis venerabilibus reliquiis ex Syria euexerat. Annal. flandr. lib. 8. FR. Etiam Rauennae in Ecclesta S. Mariae in Portu alia ex eisdem hydriis porphyretica asseruatur, in cuius fundo Iulius Papa II. foramen fieri iussit, ne ad aliud opus inseruiret. Hieronymus Fabrus in sacris memoriis Rauen. part. 1. pag. mihi 280.

HYDROMANTIA. FR. Diuinationis superstitiosum genus. [Igitur genus diuinationis a Per. sis fertur esse allatum; Varro autem dixit diuinationum quatuor esse genera, terram, aquam, aerem, et ignem. Hinc Geomantiam, Hydromantiam, Pyromantiam, Aeromantiam dictas autumat. Diuini dicti sunt, quasi Deo plem: diuinitate enim se esse plenos simnlant, et astutia quadam fraudolenta hominibus futum coniectant. Duo autem genera diuinationis sunt ars, et furor. Incantatores autem dicti

sunt, qui artem verbis peragunt. Arioli vocati sunt, propterea quia circa aras idolorum nefarias preces emittunt, et funesta sacrificia offerunt, hisque celebrationibus Daemonum accipiunt reponsa. Haruspices nuncupantur, quasi horarum inspectores: dies enim, et horas in agendis negotiis, operibusqoe custodiunt, et quid per singula tempora obseruara debeat homo, intendunt; ii etiam exta pecudum inspiciunt, et ex eis futura praedicunt. Augures sunt, qui volatus auium, et voces intendunt, aliaque signa retum, vel obseruationes impronisas hominibus occurrentes ferunt. Iidem sunt Auspices; nam et auspicia sunt, quae iter acientes obseruant. Dicta autem sunt Auspicia, quasi auium spicia; et auguria, quasi auium garia, id est, auium voces, et linguae. Item augurium, quasi auigerium, quod aues gerunt. Duo autem sunt genera Auspiciorum, vnum ad oculos, alterum ad aures pertinens: ad oculos, scilicet, volatus, ad aures vox auium. Pythonissae a Pythonio Apolline dictae, quod is auctor fuerit diuinandi. Astrologi dicti sunt eo quod in astris augurantur. Genethliaci appellati sunt propter natalitiorum considerationes dierum. Geneses enim hominum per XII. coeli signa describunt, siderumque cursu nascentium mores, actus, et euentus praedicere conantur, id est, quali signo fuerit natus, aut quem effectum habeat vitae qui nascitur, interpretantur. Hisunt qui vulgo Mathematici vocantur: cuius superstitionis genus constellationes latini vocant. id est, notiones siderum, quomodo se habeant cum quis nascitur. Primum autem genus, id est, stellarum interpretes Magi nuncupabantur: sicut de his legitur in Euangelio, qui natum Christum annuntiauerunt, postea hoc nomine soli Mathematici dicti sunt, cuius artis scientia vsque ad Christum fuit concessa, vt Christo edito, nemo exinde natiuitates alicuius de coelo interpretaretur. Horoscopi dicti, quod horas natiuitatis hominum speculentur dissimili, et diuerso facto. Sortilegi sunt qui sub nomine etc. vtsupra. Salitores vocati sunt, qui dum eis membrorum quaecumque partes salierint, aliquid sibi exinde prosperum, seu triste significari praedicunt. ex D. Augustino lib. de natura Daemonum] ita apud Gratianum can. igitur genus. 26. quaest. 3. Sed augustini liber talis nedum exstat; imo nec verba illa: Cuius artis scientia vsque ad Christum fuit concessa etc. Augustino vllo pacto nequeunt conuenire; bene tamen lib. 7. de Ciuitate Dei cap. 35. de Hydromantia haec habet. [Quibus haec artibus fiant, ipsi viderint. Nolo enim dicere has artes etiam ante nostri Saluatoris aduentum in ipsius Ciuitatibus gentium legibus solere prohiberi. et poena seueriffima vindicari. Nolo, inquam, dicere: fortassis enim talia tunc licebant.] Ex quibus Gratianus, seu alius quispiam male verterat. Sed lib. de diuinat. Daemonumtom. 3. nil, siue pauca de iis egit Augustinus. Gratiani tamen Postillator Isidorum lib 8. etymolog cap. 9. citat. De aliis similibus superstitiosis artibus. Vide hic Caragus. Extipices.

HYDROMYSTA. u(dromu/ths2, qui curam habet in Ecclesia conficiendi aquam benedictam, et eadem Ecclesiam intrantes aspergere. Synesius epist. 121.

HYDROPARASTAE. haeretici, qui puram aquam in Missa offerebant, inde Aquarii etiam appellati sunt. Vide Aquarii; contra quos D. Io. Chrysostomus scripserat, ex cuius auctoritate male intellecta Armeni seducti, ad aliud erroris extremum excesserunt, non adhibendo aquae guttas in calice, solum vinum offerentes, quorum error in Synodo Trullana can. 36. damnatus fuit. Hydroparastarum autem seductor Marcion fuit, qui docebat merum esse diaboli sanguinem, qui vt fabulabatur Seuerus, sub forma serpentis cum terra sub feminae figura coniunctus suerat, et nata est vitis, ex qua fabula etiam originem habuit Manichaeorum error, qui fellem diaboli vinum esse asserebant, et tempore leonis Papae non consecrabant sub specie vini. S. Io. Chrysostomus. et Irenaeus Ebionem faciunt huius haeresis auctorem. FR. Baronius tamen An. 174. num. 3. Tatianum ex Syria platonicum refert ex D. Augustino aquarium fuisse; sed re vera marcionistam hunc fuisse ex eodem Baronio ibidem num. 5. et seqq. constat:||: Aliud genus aquariorum reperiebatur, qui tamen Catholici erant; sed in Missa, quae celebrabatur de mane, aquam offerebant ob metum ne ab odore vini tamquam Catholici detegerentur a persequutoribus fidei; in sacrificio vero vestertino vinum offerebant, contra quorum errorem Sanctus Cyprianus scripserat. V. Baron. An. 257. n. 9. et 10.

HYDROPHOBVS. u(drofo/bos2, qui aquam timet. [Nam et enectos, et lymphatos, et hudrophobos, vocant, quos aquae necauerunt, aut amentia, vel formidine exercuerunt. Tertull. de bapt. cap. 5.] vbi ait Enectos, id est, quos aquae necauerunt, Lymphatos, nempe, quos amentia aquae exagitauit, et Hydrophobos, quos formido aquae terrebat intelligendum est. Solent, vt aiunt, hunc aquae timorem apprehendere illi, quos rabidi canes momorderant.

HYDROPHYLAX. u(drofu/lac, aquarum custos, quem Latini Castellarium nuncupabant. Vide Signatus manu.

HYDROSCOPIVM. u(drosko/pion, aquae speculatio, atque pro aquae instrumento libratorio accipitur, quod a Synesio Episc. epist. 15. ita describitur: [To sum infortunii redactus, vt hydroscopio opus habeam, iube mihi fabricari, ac coemi. Tubulus est cylindri figuram habens, tibiae magnitudine, atque forma. Hic in vna redacta linea incisiones habet, quibus aquarum libramentum cognoscimus; obturat enim illum

altera ex parte conus aequabili positura inserrus; ita vt communis sit amborum basis, coni, videlicet, atque tubi. Hoc ipsum est, quod baryllum appellant. Iam cum tubulum inde posneris erectus subit, vt in eo incisiones facile numerare possis, ex quibus libramentum cognoscitur.] Vide Baryllum.

HYEMANTES. erant illi, qui propter enormia et grania delicta manebant sub dio prope Ecclesiam, agentes publicam poenitentiam; non enim admissi erant in Ecclesie porticu cum aliis poenitentibus. [Eos, qui rationis expertia animantia mierunt, et qui leprosi sunt, vel fuerunt, iussit Sancta Synodus inter hiemantes orare. Concil Ancyr. can. 17. apud Balsamonem.] De his enim loquutus est Tertullianus, vbi de pudicitia agens, sic inquit: [Reliquas autem libidinum furias inipias, et in corpore, et in sexu vltra ius naturae, non modo limine; verum omni Ecclesiae tecto submouemus, quia non sunt delicta; sed monstra.] Est autem scitu dignum, quod in primitiua ECclesia quinque gradus publice poenitentium suerant, de quibus S. Greg. Thaumaturgus mentionem facit. Primi cnim Flentes, seu Lugentes, et a Latinis Hiemantes nuncupabantur: hi cilicio induti, et extra Ecclesiam humi prostrati a fidelibus Ecclesiam mtrantibus veniam de commissis scandalis poscebant, de quibus in d. tractat. de pudicitia cap. 3. Tertullianus ait: [Conciliciatos, concineratos, cum dedecore, et horrore compositos, prostratos in medium ante viduas, ante Presbyteros, omnium lacrimas suadentes, omnium vestigia lambentes, oimnium genua detinentes.] Secumdus poenitentium ordo eorum erat, qui Audientes dicebantur; hi namque in Narthece cum Catechumenis admissi erant, quibus audire verb vm Dei permittebatur; expulsi tamen erant tempore consecrationis. Tertii vocabantur Substrati, vel Subiecti; quia aliquanto diutius cum illis Catechumenis permanebant, ac substrati recipiebant ab Episcopo manuum impositionem, qui super eos aliquas preces recitabat: [Substrati vero intra Ecclesiam retro ambonem stant, atque cum catechumenis egrediuntur ipsi. Blastarius.] Quarti gradus erant Consistentes, qui consistebant cum eaeteris fidelibus in Ecclesia; sed in Oblationibus minime admittebantur. [Consistentes porro snnt, qui fidelibus comprecantur, et simul psallunt; mysteriorum vero participatione abstinent. Idem Blastar.] Tandem quintus, et vltimos ordo erat illorum, qui peracta iam poenitentia, participes fiebant Sacramentorum; sed a ceteris fidelibus aliquatenus distinguebantur; non enim omnibus priuilegiis ceteris Christianis concessis fruebantur, et ideo sedebant in humiliori loco. Verba autem Thaumaturgi a Balsamone allata, haec sunt. [Fletus, seu luctus est extra portam oratorii, vbi peccatorem stantem oportet fideles ingredientes orare, vt pro se precentur. Au ditio est iuxta portam in prticum, vbi opportet eum, qui peccauit stare vsque ad catechumenos, et illinc egredi. Audiens enim, inquit, Scripturas, et doctrinam eiciatur, et precatione indignus censeatur. Subiectio autem, seu substractio est, vt intra templi portam stans, cum catechumenis egrediatur. Congregatio, seu consistentia est, vt cum fidelibus consistat, et cum catechumenis non egrediatur. Postremo est participatio Sacramentorum.] Supra in dictione catechumenus distinximus duplicem Catechumenorum gradum, quorum vnum Competentium esse demonstrauimus, qui ante praedictam bene dictionem Episcopalem non discedebant. Vide Poeuitentes.

HYEMS, a D. Epiphanio Episcopo hec titulo appellata eleganter fuit Synagoga in sermone dc Dominica Palmarum a Gonsalno Ponceleone in latinum his verbis translato: [Plantati in domo Domini in aulis ipsius, verno tempore efflorescentes, festum ducimus diem, legalem hiemem abeuntem cernentes.] Synagoga enim figura rigidissimae hiemis fuit, cui placidissimum euaugelicae gratiae ver subsecutum fuit.

HYMNARIVM. FR. liber, in quo hymni continentur, at in corruptis saeculis Imnarium dice. batur: sic in quodam lapide tempore Ioannis Papae IX. in S. Maria ad Scholam graecam legitur, vbi sic incipit: Sume Valeriane; ibi enim mter cetera relinquitur eidem Ecclesiae Vnum Imnarium.

Prudentius, qui versus corrigi non debet quem. admodum aliqui existimarunt; nam quamuis tertius pes deberet esse trocheus; tempore tamen Prudentii diphthongus eundem quantitatis valorem habebat communiter, ac si esset simplex, E, breue.

HYMNIZO. hymnos compono, recito, seu canto. [Et qui pro indulgentiae desiderio iniquitates suas annuntiant, in tabernaculis iustornm hymnizant. Gregor. in prologo ad psalmos poenitent.

HYMNOLOGIA. u(mnologi/a, hymnorum recitetio: [Signo siquidem dato cum fratribus conueniens (id est, S. Remigius) horarumlaudes persoluebat hymnologiatum. In hist. Remensi. cap. 25.] Item Hymnologiam Catholicam D. Dionysius appellauit symbolum fidei, quod in Missa recitatur.

HYMNVS. u(/mnos2, metricus versus. FR. differunt Hymni a Threnis, quia hymni sunt cantica laudis, et threni cantica lamentationum. Glossa, de reliquiis, et venerat. Sanctorum:||: Primus in Sac. Scriptura Auctor hymnorum Moyses fuitse reperitur, ex cuius exemplo in Ecclesia catholica ab apostolica traditione introductus est

hymnorum cantus. [De quibus hymnis in Ecclesia canendis, et ipsius Domini, et Apostolorum habemus documenta, exempla, et praecepta. August. epist. 119. cap. 18.] Paulus Samosatenus haeresiarcha excludebat sacros hymnos ab Ecclesia, quod vnum ex capitibus fuit, per quae ille in Concilio Antiocheno damnatus esset. Quantae autem esficaciae sint sacri hymni, experientia ipsa demonstrauit; nam S. Ephrem hymnis ab eo compositis harmonice Harmonii et rores confutauit, quo stylo vsi sunt Gregor. Nazianz. contra Apollinarem, Prudentius in diuersa haereticorum dogmata, sic et alii sumiliter. Antiqua est quaestio agitata, qualis, scilicet, fuisset hymnus, quem Christus Dominus vna cum discipulis post vltimam cenam cecinerat, de quo Euangelista testarur: [Et hymno dicto, exierunt in Montem Oliuetum etc.] D. August. in epist. 253. ad Ceretium Episc. asserit, quod in eius aeuo hymnus reperiebatur, quem Dominus in supradicta cena cecinisse existimabatur; sed eius verba apocrypha reputantur a BAronio ad An. 34. num. 65. nam Cardinalis hic docet, quod in Ritualibus Hebraeorum reperiebantur aliquae preces post sollemnes cenas recitandae, et pro hac cena agni paschalis, in qua Christus hymnum dixerat, signanter in eo Rituali psalmus In exitu Israel etc. ac alii breues psalmi reperiebantur praescripti. Paulus Burgensis in rebus hebraicis expertus; fuerat enim ille hebraeus origine, psalmum 112. qui apud Hebraeos est 113. commentans, humnum a Christo dictum psalmum Laudate pueri cum aliis quinque sequentibus fuisse ait; nam Hebraei sex psalmos post cenam agni paschalis canebant, incipiendo a psalmo Laudate pueri cum quinque sequentibus, omnibusque ab Alleluia incipientibus, qui simul vniti Magnum Alleluia nuncupabantur. Albinus vero Flaccus semel a Carolo Magno eius discipulo de hoc dubio interrogatus, respondit se existimare non fuisse hymnum metricum, quem Christus cecinerat; verum potius vltimum sermonem dominicum: Pater clarifica filium tuum etc. de quo Euangelista 10. cap. 17. Inter Graecos primus graecorum hymnorum Auctor Hierotheus ab Eusebio lib. 7. hist. cap. 19. refertur; sicut et inter Latinos Hilarius Pictauiensis Episc. primus fuerat, vt Isidorus de Eccles. off. lib. 1. cap. 6. testatur inquiens. [Sunt autem diuini humni, sunt et ingenio humano compositi. Hilarius autem Gallus Episc. Pictauiensis eloquentia conspicuus hymnorum carmine floruit primus, post quem Ambrosius Mediolanensis Episc. etc.] FR. idem testatur IV. Toletanum Concil. his verbis: [Et quia nonnulli hymni humano studio in laudem Dei, atque Apostolorum, et Martyrum triumphos compositi esle noscuntur, sicut ii, quos Beatissimi Doctores Hilarius, atque Ambrosius condiderunt. In decretal. Gratiani de consec. dist. 1. can. 53.] Auctores hymnorum Officii Diuini habentur notati apud Gauantum in explicationibus rubricarum, quos vulgari idiomate explicauit Dominicus huius Oqeris Auctor, sub anagrammatico tamen nomine Nicodemo Grima, id est, Dominico Magri:||: Quod autem spectat ad eorum caeremonias. Si hymnus incoeperit cum inuocatione Dei, vel Christi; tunc Celebrans debet extollere manus, illasque mox coniungere, ac caput versus Altare inclinare, vt instruit Caeremoniale Episcoporum. lib. 2. cap. 14. In hymno Sanctorum Confe ssorum ab Vrb ano Octauo correcto mutanda sunt illa verba Meruit beatas scandere sedes; quando, scilicet, non celebratur obitus illius sancti; tunc enim dicendum Meruit supremos laudis honores, puta si celebranda sit ordinatio, seu translatio alicui vs Sancti, et in festo stigmatum S. Francisci, et similium; non vero quando aliquod Consessoris officium a propria natalitii die propter aliquod impedimentum iuxta rubricarum ordinationes contingit transferri, quod solent in hoc parum cauti typographi in libello cuius titulus est Ordo Officii saepe errare; nam sicut in die Sancti translato in oratione dicitur Natalitia etc sic etiam licet festum eiusdem transferatur, praedicta hymni verba mutari non debent, quia semper est celebratio obitus illius Sancti; sicut nec etiam in translatione officii alicuius Sancti non mutantur haec verba in Hymno laudis posita.

In quibus versiculis hymnorum genuflecti debet. Vide Genuflexio. Quare non dicatur hymnus ad Epiphaniae Matutinum. Vide Epiphania. Hymnus ambrosianus. Vide Te Deum laudamus. Hymnus angelicus. Vide Gloria in excelsis Deo. Hymnus Glor ia laus etc. qui in Dominica Palmarum canitur. Vide Palmarumf stum. Reliqua. Vide Macarismus. Stropha. Versus.

HYOPA. hirsutus. [Prolixitate, et densitate comarum satis hyopam. Luitprandus. In legat.] vbi de Nicephoro Imp. loquitur. u(/wpo visionem porci significat.

HYPANTE. et Hypapante, graece u(pa/nth, et u(pata/nth, id est, humilis occursus. Baron. An. 544. n. 10. sic vocant Graeci festiuitatem Purificationis B. M. Virginis, quia S. Simeon Christum infantem, et sub humili humanitatis indumento exinanitum occurrit. De origine huius festiuitatis egit Baronius An. 1. num. 38. sed aequiuocatur An. 58. num. 77. et Anno 544. num. 10. et in Notis ad Martyrolog. ad festum Purificationis, vbi inquit saturnalia, et lupercalia Gentilium a Gelasio Papa in festum Purificationis immutata fuisse; nam licet verum sit, quod Gelasius conatus sit superstitionem lupercalium auferre; ex eius tamen Apologia ab eodem Baronio An. 496. n. 27. [correction of the printer; in the print 127. ] et seqq. allata, nil constat de institutione festi Purificationis loco lupercalium, vel saturnalium; imo ex Innocentio III. in sermone huius

festiuitatis hoc festum in loco Amburbialium, seu Ambarualium, quae sukperstitiose colebantur, a Gentilibus, institutum fuisse liquet. FR. Lupercalia enim Romanorum ad XV. Kalend Martii Lilius Greg. Gyraldus in hist. Deorum. Syntagma 17. de celebritatibus, et festis, et Alexander ab Alexandro in Genial Dierum lib. 4. c. 12. fuisse testantur:||: At vero Amburbalia in principio mensis februarii celebrabantur, quod cum festo Purificationis coincidit: vt ex Innocent. III [correction of the printer; in the print II]. liquet, qui sic ait. [In principio mensis februarii Proserpina rapta fuit a Plutone, quam facibus accensis in Aethna tota nocte per Siciliam quaesisse credebatur: ipsi ad commemorationem ipsius, facibus accensis in principio mensis, Vrbem de nocte lustrant; vnde festum istud amburbiale, id est, lustratio, vel processio, ab Vrbis ambitu amburbiale dictum. Cum autem Sancti Patres consuetudinem istam non possent penitus extirpare; constituerunt, vt in honorem B. Mariae Virginis cereos portantes accensos, et sic quod fiebat ad honorem Proserpinae, modeo fit ad laudem Mariae. in serm. Purificat.] FR. Cum quo concordat Rabanus Maurus de Ecclesiae caeremoniis lib. 2. cap. 33. inquiens: [Est quoque festiuitas haec purifieationis incipiente Februario mense, qui a Februo, id est, Plutone, qui lustrationum potens a gentibus credebatur, ita vocatus csse, lustrariq. eo mense apud Romanos Ciuitatem consuetudo erat, vt iusta Diis manibus soluerentur; sed hanc lustrandi consuetudinem bene mutauit Christiana Religio, cum in mense eodem, die Sanctae Mariae plebs vniuersa cum Sacerdotibus, ac ministris, hymnis modulationibus denotis per Ecclesias, perque congrua Vrbis loca procedit: datosque a Pontifice cuncti cereos in manibus gestant ardentes etc.] Itaque Februarius a Februo, nempe, Plutone Proserpinae raptore, vel a FEbrua, id est, Proserpina rapta appellatus fuit. Vide Auctores apud praedictum Gyraldum in historia Deorum Syntagma 17. tit. de Inferorum sacrif.:||: idem referunt Duran. lib. 7. cap. 7. Beda de remp. aliique AA. grauissimi. Praeterquam quod ex ipsa luminum accensione magis cum amburbialibus, quam cum lupercalibus similitudinem habet. Coeperat hoc testum Purificationis celebrari Constantinopoli fempore Iustiniani Imperatoris: sic enim Landulphus in eius vita ait: [An. imperii Iustianiani decimoquinto mense Octobris facta est mortalitas Byzantii, et eodem anno Hypapante Domini sumpsit initium, vt celebraretur secunda die Februarii mensis.] Idem affirmat Siffridus presbyter lib. 1. epist. 2. inquiens: [Sub Pelagio Papa, et Iustiniano Imperatore sumpsit initium apud constantinopolim, vt Hypante Domini, id est, Purificatio B. M. Virginis sollemniter celebraretur.] Processio vero, quae cum candelis fit in hac die a Sergio Papa fuerat instituta, vt ex Ord. Rom. constat: sed quo ad caeremoniam candelarum, censendum est vctustiorem fuisse, cum de ea habeatur S. Eligii sermo, necnon antiquiores Sancti etiam de eadem mentionem faciant apud Baron. in Notis cit. Martyrol. Vide Candela.

HYPATE. u(pa/th, id est, principalis chdorda citharae inferior tenoris dicitur, quae grauiorem sonum prae ceteris reddit; eius enim tonus principalis in harmonia habetur; [Iam enim hypate quoque, cum sit nete contraria, est tamen harmonica. Clem. Alexand. lib. 1. strom. cap. 5.] Vide Nete.

HYPATVS. u(/patos2, principalis; accipitur tamen pro dignitate consulari. [Post haec Patritii, Hypati, omnesque Incliti introierunt. In vita S. Agathonis Papae.

HYPERBERETAEVS. October mensis, u/perberetai=os2, est vltimus anni mensis apud Macedones, de quo fit mentio in cap. propter Ecclesias. dist. 18. FR. ac etiam in canonibus apostolicis. [Bis in anno Episcoporum celebratur Synodus etc. semel quidem quarta feria Pentecostes, secundo duodecima hyperberetaei. can. 36.] ibi Postillator:||: [Secundum vero concilium idibus octobris habeatur, qui dies apud Graecos hyperbetetaei mensis decimus inuenitur. Concil. Antioch. cap. 20.] In aliquibus Codicibus Hyperbiti legitur mendose. Item allegorice aetas praeceps mtelligitur, id est, autumnosa; cum fuerit hic mensis praecipue penes Macedones vltimus anni periodus.

HYPERPYRON. u(pe/rturon, monetae genus. [Dotis autem quantitas erat in centum milibus hyperpyrorum iusti ponderis, exceptis decem aliis eiusdem monetae milibus. Guiliel. Tyrius. de Bello Sac. lib. 18. cap. 18.] quae vox in pri. maeua eius significatione valde ignitum denotat.

HYPOBOLON. FR. dotalitium, ex graeco u(po/bolons2 id est, donatio propter nuptias; Vide Antiphatum.

HYPOBRYCHIVM. u(pibru/xion, maris fundum, seu submersio. [Ceterum inenatabile impactis nau. fragium est, irrespirabile deuoratis hypobry. chium est in idolatria. Tertull. de Idolatr. c. 24.] Vide Abyssus.

HYPOCAMISVM. indusium, subucula, vox graecobarbara u(po\, id est, sub, et camisum, nempe, indusium: [Dicebat semper, quod posset intentione dandi pauperibus, expoliare diuites, et ipsum etiam hypocamisum ab eis beneuole auferre. Anast. In vita S. Io. Eleemosyn.] Vide Esophorium. Polyris.

HYPOCRITA. FR. u(pokeith/s2, histrio, simulator, qui personam fictam in scena simulat: hinc, qui ficte bonitatem vitae ostentat, Hypocrita dicitur. Inepta vero Lirani etymologia videtur in Matthaei commento, vbi sic art: [Hypecrita dicitur ab Hypos, quod est sub; et crisis,

aurum; quia sub auro, vel sub honestate exterioris conuersationis habet absconditum plumbum falsitatis,] quis vnquam in hoc adagio Sub auro posset nomen simulationis excogitare? alia etiam improprietas est; nam aurum Chrysos, et non Crisis dicitur, et sic Hypocryta, et non Hypocrita in eius sensu debuisset scribi. Vide Paries dealbatus.

HYPOGAEVM. graecum vocabulum u(pogai=on, id est, subterraneum, quo vocabulo Antipodes appellauit Tertullianus. Item sepulcra, cauernas, coemeteria, et similia denotat aliquando.

HYPOMIMNISCON. FR. graece u(pomimnh/skwn, rememoratorius, vt in epist. Concilii Lugdunensis id Gregorium X. habetur, id est, qui ex officio suggerere, et rememorare tenetur, quem alii Amemoria dicunt; hodie Caeremoniarum Magister dicitur.

HYPOMNEMATOGRAPHVS u(pemnhmato/grafos2, memorialium scriptor; minister erat in Ecclesia Comstantinop. qui Episcoporum consecrationes registrabat.

HYPOMNESTICVM. FR. Scolion, postilla, abbreuatio, compendium; sic enim eius compendium intitulauit Auastasius in Collectaneis per Sirmondum in 8. edita pag. 151. qui Anastasius Ioanni Diacono scribens, in epistola ad initium eiusdem Collectaneae, ait: [Exhibeo etc. vna cum in hypomnestico, declarante breuiter gesta Sanctorum etc.

HYPOSTASIS u(po/stasis2, id est, persona: diu super hoc vocabulum inter latinos, et graecos Patres olim altercatum fuerat, renuentes latini tres hypostases in diuinis admittere, existimantes, (ut ait Augustinus lib. 7. de Trinit. cap. 8. et 9.) quod hoc nomen substantiam significaret, quia in Deo vnam tantum substantiam fides esse, docet, de qua Latinorum renitentia ad Eu sebium sic epist. 10. conquestus est D. Basilius: [Quale nobis auxilium ab Occidentalium supercilio, et fastu aderit, qui veritatem neque norunt, neque dicere sustinent.] Sed tractu temporis deinde melius instructi Latini hanc vocem, quae antea illis insolita, aspera, ac ambigua videbatur, inter eos etiam antiquitate, suauitate, atque claritudine absque vllo scrupulo in significatu personae semper adhibita fuit. Vide Omobypostaton. Sine inuicem. Stacte.

HYPSOMA u(/ywma. Sublimitas. [Postitus in suo hypsomate, et domicilio. Tertull. ad Scap.

HYSTERA. vterus maternus, ex graeco u(te/ra. [Dissoluere opera hystera adhortantur. Iren. lib. 1. cap. 35.] Vbi de Ophitis haereticis loquitur, qui serpentem adorabant.

I Litera. FR. et L promiscue scribebant Longobardi. Vide Camillum Peregrinum de Princip. Longobard. in castigat. Lupi Protospp. pag. 73. ad An. 886.

IACHIN. nomen columnae dexterae in porticu Templi Salomonis, quod firmitas interpretatur. Vi-Dextera.

IACTIVVS. contumax, vocabulum legis Salicae. [Placitum suum neglexit, et iactiuus exinde remansit. Marculf. lib. 1. formular cap. 37.

IANIZERI. Fr. Cancellariae Rom. officiales, qui solent subscribere supplicationes beneficiorum. Octauius Vestrius, lib. 1. praxis Cancell. cap. 4.

IANTHINVS. color violaceus; i)/on enim graece violam denotat; [Calceaui te ianthino, vinxi bislo, et indui te subtilibus. Ezechiel. c. 16.] FR. Anastaf. Biblioth. hunc colorem Bizantheum in Paschale I. appellat. Plinius autem ab i(/a graeco vocabulo, id est, viola purpurea nomen hoc deducit, inquiens: [Violis honos proximus. Earum plura genera; purpureae, luteae, albae: plantis omnes vt olus satae. ex iis vero, quae sponte apricis, et macris locis proueniunt purpureae, latiore folio statim ab radice carnosa exeunt, solaeque graeco nomine a ceteris discernuntur appellata Ia, vt ab his Ianthma vestis. lib. 21. cap. 6.] Ac de vestibus huius coloris Ibidem c. 8. sic inquit: [Alium in Amethysto, qui in viola, et ipse in purpureum quemque ianthinum appellamus.] Dalecampius vero legit: [Qui ipse et in viola purpurea.] Quae purpura ab eodem Plinio ibidem in tertio genere ponitur. Igitur erymon huius vocabuli ex nominibus graecis i(/on, siue i)/a, id est, viola; et a)/nqos2, nempe, flos deducitur, quod vocabulum a Latinis in sensu possessiuo Ianthinus, na, num, dictum fuit.

IANVARII. mensis nomen apud Hebraeos. Vide Mensis. apud Aegyptios. Vide Tybi. apud Gazaeos. Vide Lydenaeus.