CAMENA Early Modern Latin Texts

HIEROLEXICON SIVE SACRVM DICTIONARIVM AVCTORIBVS DOMINICO MACRO MELITENSI ET CAROLO EIVS FRATRE ROMAE Ex Off. Bernardoniana Sub Signo Virtutis Anno 1677 Superior [abbr.: Superiorum] permissu Et privilegiis

HIEROLEXICON, SIVE SACRVM DICTIONARIVM, IN QVO Ecclesiasticae voces, earumque Etymologiae, Origines, Symbola, Caeremoniae, Dubia, Barbara Vocabula, atque Sac. Scripturae, et SS. PP. Phrases Obscurae elucidantur. AVCTORIBVS DOMINICO MACRO MELITENSI, Olim Cath. Eccl. Viterb. Canonico Theol. Sac. Indicis Congregationis Consultore, Proton, Apost. Eq. Aurato, Com. Palat. ET CAROLO EIVS FRATRE Biblioth. Alexandrinae in Archigym. Vrbis Praefecto. OPVS Figuris ornatum, quod praecedit Index Criticus, ac subsequuntur SYLLABVS graecarum vocum exoticarum, de quibus in eo agitur, et CONTRADICTIONES APPARENTES Sac. Script. ab eodem DOMINICO conciliatae, et ex eius Schedis in hac tertia, et postuma impressione auctae. [gap: illustration] ROMAE, Sumptibus PONTII BERNARDON. Via Parionis sub signo Virtutis. M. DC. LXXVII. SVPERIORVM PERMISSV, ET PRIVILEGIIS.

LIBERA NOS QVAESVMVS DOMINE etc. preces in Missa post orationem dominicalem positae. Vide Embolismus.

LIBERALIS. FR. id est, homo liber, et ingenuus- [Quantum denotaui passiuitas offert, libertinos in equestribus, subuerbustos, in liberalibus, dedititios in ingenuis, rupaces in vrbanis, scurras in forensibus, paganos in militibus. Vespilo, leno, lanista tecum vestiuntur. Tertull. de pallio cap. 4.

LIBERI. FR. non modo filii; sed descendentes vs. que ad trinepotes intelliguntur, et vltra. l. fin. §. parentes. ff. grad. cogn. l. liberorum. 220. ff. verb. sign. l. liberos 10. ff. Senat. Glossa in Clement. de Baptismo §. Liberi. Regulariter tamen Liberi dicuntur, qui ex libero matrimonio orti sunt. can. liberi 32. quaest. 4.

LIBITINA. funerale, mortuorium. [Sed cum libitinam flerent omnes. Sidon. lib. 1. epist. 8.] Item aliquando feretrum significat. [Sed nullo conamine quieuerunt eleuare libitinam. In vita S. Gudulae Virg.

LIBITVDO. uoluntas, desiderium, complacentia. [Cum non sit in eorum arbitrio, et potestate, cum voluerit Abbatem deponere, et alium ad libitudinem suae voluntatis instruere. Flodoard. lib. 4. cap. 7.

LIBRA. FR. moneta, quae italice Lira dicitur: [Et expensas, et damna tali occasione secuta taxatione iuramento praemisso in mille libris vsualis monetae praedicto Episcopo sententialiter duximus condemnandum. lib. 4. decretal. tit. 36. cap. 7. et tit. 37. cap. 9.] Vide Marca.

LIBRIGER. libros, vel librum gerens. [Iterum postulasti per eundem librigerum, vt tibi pluribus, si possim, scriptis essem molestior. Paulin. epist. 9. ad Seuer.

LIBVRIA. FR. Prouincia in regno Neapolitano, quae vulgariter Terra di lauoro dicitur. [Guido etc. in gariliano castrametatur etc. Is autem approprians ad pontem, qui Theudemundi vocatur, castrametatus resedit aliquandiu, et ablato ex Liburia frumento, aliisque victualibus delatis ad Capuanos etc. Eremperti Epitome an. 878. Sicutsacramento pollicitus fuerat, et Liburiam, et Capuanam sub iure iurando illi concessit. Ibid. an. 886.] ac saepe idem de hoc vocabulo in ea significatione.

LICIATORIVM. lignum, seu axis, super quem in telario vnuoluuntur fila texenda. [Hastile autem hastae eius erat quasi liciatorium texentium. 1. Reg. cap. 17.] Licia enim stamina significant aliquando. FR. italice Subbio, sic italus poenta Franc. Petrarca. vers. 201.

LICIVM. FR. Ciuitas, et Prouincia in Regno Neapolitano, quae vulgo Lecce dicitur: [Tancredus comes Licii, qui apud Troiam cum quibusdam aliis iurauerat fidelitatem Constantiae Vxori Henrici Regis Theutonicorum. Anonym. Monach-Casin. in Chron. an. 1190.

LIDA. Famula, [Si quis lidam alienam in coniugium sociauerit. in lege salica. tit. 15.

LIDVS. homo mediocris conditionis inter liberum, et seruilem statum, qui aliquo proprio fruitur; sed cum obligatione alicuius seruitii, ex Lassen germanico verbo, quod tolero significat, cum sit quasi relaxatus. Ab aliquibus tamen scriproribus habetur Litus, Lazzus.

LIGIVS. et Ligia. Vassallus, et vassalla, id est, ligatus, et astrictus. [Quod in coronae suae dispendium Comitem S. Aegidii in ligium hominem recepisti. Petrus Blesensis epist. 153. Nam illa die filii petri Leonis omnes simul humiliauerunt se ad pedes Domini Papae, et facti sunt homines ligii eius, iurauerunt ei ligiam fidelitatem. Idem epist. 320.] sic in abstracto reperitur Ligantia, id est, vassallagium. [Detestabile quippe est in Monacho, vt sub quocumque coloris habitu, honore, aut titulo potestatis habeat, feuda, seruos, et ancillas, homagia, fidelitates, atque ligantias. Idem Blesen. epist. 102.] FR. Glossa tamen in Clementina de Appellationibus cap. 2. §. Homo ligius. affignat aliquam differentiam inter Ligium, et Vassallum.

LIGNAMEN. FR. Lignum, vel nauis. [Vt qui gloriantur nomine christiano, Sarracenis arma, ferrum, et lignamina deferant galearum. lib. 5. decretal. tit. 6. cap. 6. Et in extrau. Io. XXII. de Iudaeis, et Sarracenis cap. vnico.

LIMBVS. frustillum serici panni, quod in parte anteriori, et posteriori Albae, et in eius manicis suebatur, de quo in dict. Alba dictum est. Vide Lista. Periclysis. Limbus, id est, pars inferioris terrae. Vide Libera.

LIMENARCHA. FR. Maritimi portus Praefectus. l. 1. et 2. Cod. Quae res export. non debet. Vbi Accursius perperam Custodem limitum, et terminorum Imperii exponit; nam si haec vox fuisset latino-graeca, vt ipse existimat, dici deberet Limitarcha; Hoc autem vocabulum compo situm est ex binis graecis dictionibus, nempe lime/n, id est, portus, et a)/rxhs2, Princeps, sic Limina

Apostolorum dicitur, Basilica S. petri, quia ibi ad securos, et optatos portus post laborio sam peregrinationem viatores perueniunt. Vide Portulanus.

LIMNIOTA. FR. S. Georgii Monachi cognomentum, de quo mentionem faciunt. Martyrol. Rom. 24. Aug. et Menolog. Graec. qui coronam martyrii pro cultu sacrarum imaginum obtinere meruit. Nomen autem hoc graecum est limnew=ths2 id est, stagni, vel lacus habitator.

LINEATOR. Mensurator, Geometra. [Quia secundum consuetudinem lineatoris fecetunt. Paulus Diacon. lib. 3]

LINGVATA ita cognominata est Athenarum Ciuitas propter eius eloquentiam. FR. minime vero Locutuleiam, Blatronam, aut Linguacem, vt Io. Stephanus Menochius in eius storeis parte 4, centuria 7. cap. 56. existimauit. Vide Caupona. De qua Ciuitate Tertullianus inquit [Athenis enim expertus Linguatam Ciuitatem, cum omnes illic sapientiae, atque facundiae caupones degustasset. l. b. de animacap. 3.] De gentium Doctore loquitur, de quo etiam Arator lib 2. in Act. Apostolorum ex Tertulliana imitatione cecinit.

LINOSTIMA. ad inuestigandum significatum, huius nominis maxima difficultas est: Pallam enim Linostimam, quam S. Siluester Papa Diaconibus concesserat, Gauantus putat fuisse manipulum; sed hic etiam Subdiaconibus communis est, ego tamen existimo fuisse stolam quam Graeci Orarium dixere; de quo suo loco; et quam ipsi super sinistrum humerum deferunt, cuius anteriorem partem ad brachium reuoluunt, ac pendentem relinquunt posteriorem partem; idem obseruant Carthusiani, sed hi latino ritu cam ad dextrum latus ligant, ac longiorem partem in brachio ad instar manipuli stringunt, quae opinio antiquissima SS. Petri, et Pauli imagine confirmatur, quae eiusdem S. Siluestri papae fuerat ac magna veneratione in Basilica Vaticana conseruatur, in cuius inferiori parte idem Sanctus Pontitex est depictus, cum assistentia duorum Diaconorum Constantinum baptizans, Diaconi vero indrti antiquo Colobio, a quorum sinistris hnmeris pendet stola, siue manica, quae reuera non alia esset, nisi Linostima palla. Confitmatur secundo haec nostra opinio verbis Rodulphi prop. 23. Vbi de hoc. Siluestri decreto agens inquit [ut Diaconi Dalmatica vterentut in Ecclesia, et palla Linostina eorum laeua tegeretur] ergo stola est, quae ad laeuam antiquitus, tamquam in parte tunc, vt dictum est in dict. Bulla nob iliori, pendebat. Etymologia vero acute ab aliquibus traditur ex graeco linosth/mon id est, Lini stamen fortasse ad differentiam stolae, quae lanae staminis in illis saeculis erat. FR. Quod Palla linostima videatur fuisse Orarium, seu stola; ex eo coniectari posset; nam vestem illam talarem Medorum, quam Herodot. lib. 6. Xenophon. lib. 8. Plutarch in Alexandro. Arian. lib. 4. et 6. stolhn vocant. Q. Cuitius lib. 3. Pallam appellat, et Horatius Satyr 2. Lib. 1. pallam pro fascia sumpsit, inquiens.

Atque vt palla linostima leua Diaconi tegeretur nedum a Silustro, sed etiam a Zosimo Papae ordinatum fuerat. Synonima. Vide in dict. Orarium. Stola.

LIO. verbum graecum leiw=, id est, explano, polio, [Scit albarius tector, et tecta sarcire, et tectoria inducere, et cisternam liare. Tertull. de Idol. cap. 8.

LIPSANA. lei=yanon, id est residuum, reliquia. [Prope Lipsana sacrae Virginis ire religiosum duxit. In vita S. Gundulae. Erat namque cernere prope Lipsanas sacrae Virginis se adimisse, et sub tanta protectrice a strepitu persequentium iam securum procubuisse. Ibidem.] FR. legitur etiam Lipsanum [Facta sunt encaenia apud Constantinopolim, et recondita sunt Lipsana Andreae, et Lucae Apostolorum. Paul. Diacon. lib. 16] Vide Reliquiae.

LISTA. Fimbria, limbus, linea, quae ex aliquo textili, seu acu picta, in vestium, et paramentorum extremitatibus ornamenti gratia solet apponi, quam Calepinus, nescio quo fundamento, in dict. Litania inepte ait vulgum Litaniam appellare [Fecit super Altare maius vestem de fundato cum cruce in medio, et gammadiis, et in gyro listam de fundato vnam. Anast. in Leone IV,] Eius Synonima. Vide in dict. Limbus.

LITANIA. litanei/a, Supplicatio, Rogatio, atque Processio. Differt a Laetania. Vide suo loco.] Litanias non tantum dici illam recitationem nominum, qua Sancti in adiutorium vocantur infirmitatis humanae, sed etiam cunctae, quae fiunt supplicationibus, orationes appellari. Valas. de reb. Ecclesiast. cap. 28.] Hinc Melitenses Liti vocant processionem. Litania maior appellari solet illa, quae fit in die S. Marci, a D. Gregorio instituta, dum Romae grassabatur pestis, quae Septiformis denominata fuerat. [Septiformis autem Litania ideo dicta est, quod totius Vrbis populus a Beato Gregorio in septem partes Deum deprecaturus diuisus est. Paulus Diac lib. 3. de gestis Longobar. cap. 25.] Idem confirmatur ab eodem Gregor. in epist. 34. Regist. lib. 11. indict. 6. ad Lucidum Episc. Leontinum. A Gregorio Turonensi in eius historia, et a D. Antonio Florent Archiep. tom. 2. tit. 12. cap. 3. de S Gregorio Magno §. 1. Quae tamen litania per plures dies continuata fuit ab eodem Pontifice imaginem sacratam Virginis Mariae deferente, vsquequo in transitu per Adriani molem vocem Angelorum audiuerat Regina Coeli, etc. quibus ille respondit, Ora pro nobis Deum, qui meruit deinde Angelum Dei videre supra eandem molem

in vaginam mittentem gladium, in signum cessationis pestis, iraeque Dei. Sigonius tamen lib. 1. affirmat praedictam coelstem visionem anno sequenti, dieque Paschae accidisse, quo die Sanctus idem Papa in gratiarum actionem tanti memorati beneficii quotannis praefatam processionem ordinarat, vt ex eius Registro in indictione posita ad principium libri secundi colligitur, vbi sic inquit. [Sollemnitas annuae deuotionis, filii dilectissimi, admonet, vt Litaniam, quae maior ab omnibus appellatur, sollicitis, ac deuotis debeamus, auxiliante Domino mentibus celebrare] Et post multa ibidem tandem concludens, Litaniam ob memoriam praedicti accepti beneficii institutam fuisse, his verbis insinuat. [Tam de antiquioribus, quam de praesentibus beneficiis pietati eius, in quantum possumus, referre gratias mereamur] Itaque prima Litania in mense Septembris pestis imminente periculo celebrata est; sed annua deinde pro acceptis beneficiis commemoratio in die S. Marci, instituta fuerat, vt vsque ad praesens per vniuersalem Ecclesiam obseruatur, atque ex Aquisgranensi II. Concilio colligitur, vbi sic in can. 10. habetur. [Vt Litania maior more Romano ab omnibus in septimo Kalendas Maii celebretur.] FR. puto, quod Maior exinde dicatur, quia ad Maiorem Sanctam mariam progreditur, et minorem Litaniam dictam fuisse, quia ad Minorem Sanctam Mariam processio dirigebatur. Vide hic Maria Virgo. Item per Litaniam intelligitur quilibet concursus populi. [Ad hoc interdicatur his omnibus, ad Litanias faciendas, nocte, vel die profanis coire conuentibus. In decreto Arcadii, et Honorii Impp. in Cod. de Haereticis I. cuncti haeretici.] Qua occasione minime praetermittenda est vulgi inaduertentia, quod in Ecclesia S. Mariae Ara-coeli Romae appellata vestigia Deae isidis, quam superstitios e Gentiles pedum tutelarem habebant, ibi pro S. Angeli, supra memorati, impressis vestigiis adorabant; ex eius enim inscriptione clare liquet. FR In secunda impressione huius operis habet Adorantur, quod in vltima editione Auctor scripserat Adorabantur. noluit enim ex modestia eius laudes referre; nam zelo Auctoris Alexander VII. felicis recordationis in visitatione, quam fecerat Ecclesiarum de hac erronea credulitate ab Auctore commonefactus, dum ad Aram Coeli accessisset, oculariter voluit hoc inspicere, quod prae annosa copia tabellarum votiuarum fieri non potuisset, iusserat exinde vt amouerentur tabellae, quae inscriptionem occultabant (nam vestigia solum conspiciebantur insculpta, et inuenit veram Auctoris relationem; inscriptio enim haec subrelata erat Deae Isidi. Quare Papa mandauerat lapidem illum penitus aboleri, votiuasque tabellas auferri. Sed redeundo, vnde sumus digressi, ab aliquibus Scriptoribus vocatur haec Processio nigra quia nigro tegumento cooperiebantur. FR. In Conuentuali Ecclesia Equitum Melitensium, vbi in feriis sextis per annum solet fieri processio cum vero ligno Sanctae Crucis, post sollemnem de cadem Cruce Missam, me adhuc puero memini, quod in feriis sextis martialibus haec processio fieri solebat facie totius Cleri nigro velo conteta, an haec fortasse vniuersae Ecclesiae fuerat consuetudo, vnde processio nigra dicebatur? Si vero Litaniae maiores in die Paschae occurrerint, tunc ad diem tertium eiusdem octauae transferri ordinauit Sacra Rituum Congregatio sub die 25. Septembris 1627: vt fideles frequentius interueniant, cum sit dies festiuus, ac Missa de Rogationibus dicatur absqne commemoratione Octauae, cum violaceis paramentis, et praefatione feriali Paschae, atque eius Communicantes. Item Litaniae, quae Triduanae dicuntur, id est, in triduo ante Ascensionem, quae et Minores vocantur, a Sancto Mamerto Viennae Allobrogum Episcopo de anno 474. institutae fuerunt, occasione Luporum infestationis, quod confirmatur auctoritate cuiusdam Libri, cuius titulus Sacerdoltalis dicitur, vbi describendo processionem Rogationum, mentionem facit luporum, qui in culmine hastarum ferebantur, his notis: [In aliquibus Ecclesiis solent portari dracones, et lupi super perticas ad denotandam causam quare instituta fuerit haec processio in tribus diebus Rogationum. FR. Auctor huius libri Sacerdotalis fuit Albertus Castellanus Venetus Ordinis praedicatorum, qui Venetiis de anno 1560. per Ioannem Variscum, et socios impressus fuit, et citata Castellani verba habentur in tract 1. par. 3. cap. 4. praeter quam quod causam institutionis non refert: sed obscure insinuat, et nos diffuse in dict. Draconarius egimus conuincitur errore ex Baronio ad annum 475. nn. 11. et seqq. vbi manifeste auctoritate Sidonii ostendit Mammercum Viennensem Episcopum propter terremotus, alique coelestia prodigia Rogationes renouasse. Ouod potius Concilium Aurelianense 1. instituisse videtur, dum ait. [Rogationes, id est Litanias ante Ascensionem Domini placuit celebrari etc. de consecrat. dist. 3. can. Rogationes.] Quae deinde Rogationes a Leone III. Romae introductae fuerunt. [Ipse vero a Deo protectus, et praeclarus Pontifex constituit, vt ante tres dies Ascensionis Dominicae, I. itaniae celebrentur. Anast. Biblioth. in Leone III.] Sed Iacobus de Vitriaco in sermone fer. secundae Rogat. introductorem rogationum Liberium Papam sacit. FR. Est quidem plane ridicula Haereticorum nostri temporis opinio, quae, quoniam Sanctorum suffragia acerrime impugnare conatur. Epitomen proinde ex nostris prorsus Litaniis decerpserat; demptis Sanctorom inuocationibus, atque pro Ecclesia, et pro Papa, rogationibus. Sed Proh fatui sacrarum Obseruationum Reformatores! seu Deformatores (ut verius vos appellem) a quibus semper contra Catholicas traditiones responsio illa, a dura Casauboni ceruice contra Baronium excogitata asseritur, nempe. A principio non erat sic. Eia nunc, vt dicatis exposco, haec vestra detruncata litania erat ne sic a principio? Sane a vestra Secta sectam illam fuisse, negare pudebit. Vestrum ergo telum ad

omnia promendo paratum, quod A principio non erat sic. non est profecto (ut vocitatis) achilleum; dum crebro in iactantem inflectitur. In quibus Rogationibus ieiunari solebat. [Qui triduo omnes abstineant, et quadragesimalibus cibis vtantur. Idem Concil. can. 39.] sed ieiunari deinde praetermissum fuit, vt sententiis Sanctorum Patrum conformaretur, ieiunium tempore Paschali minime permittentium, Equitum tamen Melitensium antiqua regula ieiunandum statuit; quod etiam nunc ipsi obersuant. Ecclesia vero Ambrosiana, vt debite ieiunari possit, has rogationes post Ascensionem celebrat. Andegauensis Ecclesiae Clerus in processione feriae quartae Rogationum diuerse ab aliis diebus incedit; in eo enim die Dignitates prope Crucem ambulant, quas sequuntur Canonici, et vltimo Clerici, quod sit ad denotandum in coelesti patria nouissimos futuros esse primos, ac primos nouissimos, iuxta redemptoris effatum. Rogationes autem a Sancto Gallo Episc. institutae, de quibus agit Greg. Turon. lib. 4. cap. 5. non sunt, quae fiunt ante Ascensionem; nam in medio quadragesimae celebrantur; sic etiam illae, de quibus in Concilio Lugdunensi primo, quae in mense Nouembris ibi ordinantur. Item quae statutae fuere in Gerundensi Concilio de anno 517. in Hispania diuersae etiam sunt, quia post Pente costem ordinantur. Item Kyrie eleison, quod in Missa dicitur etiam appellatum fuit Litania, ex eo quia supplicatio sit, vt suo loco dictum fuit; et ita in quibusdam M. SS. antiquis Ritualibus legimus, quod in Sabbato sancto dicebantur Litaniae Septenae, Quintenae, Ternae, siue Septenariae. Quinariae, Ternariae. id est, quia in illo die ad fontem baptismalem Kyrie eleison primo septies, deinde quinquies, et vltimo ter proferebatur. De Kyrie eleison centies prolato dictum etiam fuit suo loco. Item in ordine Romano reperitur haec phrasis, Imponere Litaniam, quae incipere Kyrie eleison significat. Hodie autem per nomen Litania non nisi inuocationem Sanctorum, qua Ecclesia vti solet, intelligitur, qui vsus non fuit ante D. Hieronymi tempora, vt vult Valaf. de reb Eccl. cap. 28. Sed hoc in Ecclesia Romana intelligendum; nam in Neocaesarea Ecclesia erat in vsu antea, vt ex Epist. D. Basilii 63. colligitur. Aduertendum insuper est. quod Litaniis a B. Pio Papa V. reformatis non possunt sine licentia Sedis Apostolicae alii Sancti titulares addi, iuxta responsa Sac. Rit. Congregat. ad Canonicos Regienses sub die 22. Martii 1631. data, multo minus possunt Sancti non canonizati adiungi. Bellarm. de Sanctor. beatitud. cap. 10. Quod nedum publice; sed nec priuatim docet Sanchez lib. 1. cap. 3. nu. 5. sum. fieri licere. Item Clemens VIII. decreto prohibuit anno 1601. ne imprimantur, neue in Ecclesia canantur aliae litaniae, nisi consuetae de Sanctis, et de Beata Maria, quae communiter Lauretanae dicuntur. De Reliquo. Vide Processio. Quid dicendum sit in Litaniis maioribus tempore Sedis Vacantis loco, vt Domnum Apostolicum, etc. Vide Apostolicus.

LITHOPARIVS. ex graecis dictionibus, li/qos2 id est lapis, et pa/ros2 insula hoc nomine appellata, que semper lapidicina pretiosorum fuit [luxta alias antiquas sex lithoparias superposuit trabes. An ast. Greg. III.] Sed in aliquibus Codicibus corrupte Filopares legitur.

LITHOSTROTOS. liqo/strwtos2 [note of the transcriber: in the print: lizostrwto/s2 ] musiuum opus, de quo dictum est in dict. Gabbatha FR. quam artem a Graecis inuentam fuisse. Plin. lib. 36. cap. 25. affirmat., ita inquiens [Originem habent eborata arte picturae ratione, donec lithostrota expulere eam etc. paruulis ex testulis, tinctisque in varios colores] Et inferius narrans quando haec ars Romam fuerat delata: [Lithostrota caeptauere iam sub Sylla paruulis certe crustis exstat hodieque, quod in Fortunae delubro Praeneste] Dionisius Carthusianus mendose habet. Lycostrotos Hugo Cardinalis, et Glossa ordinaria interpretantur Lithostrotos, id est, Iudiciale. At licet Lithostrotos erat vbi ius dicebatur; non tamen re vera haec est nominis interpretatio, vt in dict. Gabbatha dictum est. Hoc opus dicitur etiam Sarsorium. Ennodius enim epigr. 91. cuius titulus est [De marmoribus opere Sarsorio] hos versus composuit.

Visceribus lapidum permixta lege coactis
Naturam faciunt artificum studia.
In solidum fractis, riguerunt marmora membris,
Partibus in crustam colligitur genius.
Vnam de variis speciem componere frustis
Qui potuit, saxum duxit in obsequium.

LITIDIVM. FR. Lis controuersia. Bullar. Casin. tom. 2 Constit. 21.) (Vide Elitigatus

LITERA. FR. elementum alphabeticum [Vnius litterae defectus non vitiat rescriptum in decretal. de fide instrumentor. cap. 11.]

LITERAE. seu Litterae. epistola vide Syllabae, quae apud Ecclesiasticos variae sunt, id est, Communicatoriae, Canonicae seu Pacificae. Baron an. 142 n. 6. et 7. Item Dimissoriales, Memoriales, Commonitoriae, Synodicae, Encylicae, seu Circulares, Catholicae, ibidem n. 8. Item Commendtitiae Vide in dict. Chorepiscopus Item Confessoriae mancipiorum; pastorales Ibidem n. 9. Apostolicae, Breuiae, Clericae. seu Clericales. Ibidem num 10. Tractoriae, seu Tractatoriae, Priuatae. Ibidem num. 11. Item Festiuae. Idem Baron. an. 263. n. 14. Item de modo scribendi, et sigillandii Ecclesiasticas litteras. Idem Baron. an. 1179. n. 52. et 53. an. 253. n. 72. et an. 517. n. 20. et seqq. S. Cletus papa primus in epistolis vsus fuit illis verbis Salutem, et apostolicam benedictionem, quae postea a ceteris Pontificibus adhibitae fuerunt. Ioannes Diaconus asserit D. Gregorium Magnum litteris apostolicis verba illa Seruus seruorum Dei adhibuisse; veruntamen eadem verba initio tertiae epistolae S. Damasi Papae ad Stephanum Archiep. reperiuntur. FR. Episcopos etiam iisdem verbis in epistolis vsos fuiss: constat in inscriptione allata in fine dict. Infula De litteris circularibus vide etiam can. non oportet de consecrat. dist. 5. De litteris Dimissorialibus. Sufficit habere litteras solius Episcopi, vbi

Episcopus notus sit; sed in remotis Episcopis requiruntur quinquesigilla. Glossa in can. quoniam. 22. quaest 3. Argumentum, ex cap. 1. in extrau. de clericis peregrin. Vide Diploma. De litteris formatis. Vide Chorepiscopus. de litteris tractatoriis, comendatitiis, seu commissoriis. Vide l. si quis litte ras nostras eod. tit. Vide etiam in dict. Chorepi scopus De Titulis in litteris apponendis. Vide Titulus. Litterae pisanae. Vide Pandectae. De aliis litterarum generibus. Vide Decretales. paschales. Reuerendae. Sdera. Suggestio. Systaticae.

LITTERATIM. Aduerbium. [Mandato mihi, vt litteratim scriberem vobis: Fulbertus Carnot. Epist: 108.]

LITTERATVRA. FR. id est, negotiatio. Vbi enim Psalmista ait [Quoniam non cognoui litteraturam introibo ad potentias Domini psal. 70. Symmachus, et Genebrardus, legunt. [Quoniam non cognoui numeros]. At Gelasius Papa vertit [Quoniam non cognoui negotiationes. can. consequens dist. 88.] et in ead dist. Palea in §. Quoniam, vbi aliqui codices habent Negotiatores, quae hegotiatio a D. Paulo Ministratio damnationis appellatur, vbi inquit [Nam si ministratio damnationis gloria est; multo magis abundat ministerium Iustitiae in gloria. 2. corinth cap. 3.] Sensus est comparatiuus, nempe, si negotlatio damnationis animae, gloria est apud homines; multo magis gloriosa iustitiae, et virtutum negotiatio apud Deum, quam consequentiam ex praemissis infert supra ab eodem adductis, scilicet; [sufficientia nostra ex Deo est, qui idoneos nos fecit ministros noui testamenti, non littera; sed spiritu: littera enim occidit, spiritus autem viuificat]. Hebraei enim et Graeci per litteram seu litteraturam computum intelligunt aliquando; nam apud eos literae alphabeti pro arithmeticis figuris vsurpantur, sic eundem Psalmistae versum. [Quoniam non cognoui litteraturam introibo in potentias Domini] Chrysostomus legit. [Quoniam non cognoui negotiationes vide can. eiciens Dominus vendentes, dist. 89.

LITTERATVS. FR. dicitur Clericus, seu Ecclesiasticus; [Ex parte tua fuit propositum, quod nonnulli litterati terrae tuae habitu et tonsura clericali relictis) publice ducunt vxores.] Et infra: [Vt tamen consuetis iustitiis, et debitis obsequiis te defraudent, tonsuram reassumunt abiectam. In decretal. de Clericis coniugatis cap. 9.] et ibi Glossa [Ex parte tua fuit propositum quod nonnulli litterati, quos nec habitus, nec tonsura clericos profitentur. lib. 5. decretal. tit. 33 cap. 27.

LITVRGIA. leitourgi=a hoc est publicum munus. Vide Missa. FR. Ideoque non semper significat Missa sacrificium, quare in cap. 12. Concil. Sardicen, habetur [In Ecclesia ne alienus a communione videatur, conueniat, et officia diuina obeat.] ita in nupera edit. romana: graeca tamen editio leitourgei/n habet: vbi Zonaras sic notauit: [Liturgiae porro nomine hoc loco, non sacrorum celebritatem, incruentique sacrificii oblationes; sed statas preces, et hymnos, qui sollemni more Deo concinuntur intelligi oportet.] Quando vero PP. graeci vocabulo Liturgiae in significatione Missae vsi sunt; semper vt plurimum cum adiuncto mistikh/s2 vel i(eras2 id est mystica, aut sacra vsi sunt: sic Theodoret. in cap. 8. Epist. ad Hebr. inquit: [Cur noui testamenti Sacerdotes mysticam Liturgiam, seu Sacrificium peragunt, etc.] Et Eusebius Caesar. [Diuinis caeremoniis et mystica liturgia sanctarumque precationum societate perfrui lib. 4. de vita Constantini cap. 71.] dixerat: quod etiam in can. 32. Trull. obseruatur licet penes PP. latinos per Liturgiam. Missae Sacrificium absolute intelligatur, vt S. Ambrosii epist. 33. ad Marcellam soror. S. Aug. serm. 251. de temp. Alexandr. epist. 1 cap. 4. Damasus in Pontifical. Leo Papa 1. epist. 81. cap. 2. Ennod. de Synod. atque Concil. Mileuit. cap. 12. Agathense. cap. 21. Roman. sub Symmacho in fin.

LITVRO. casso, cancello [Tunc certius te probasse reliqua gaudebo, si riturasse aliqua congnouero Sidon. lib. 9. epist. 2.]

LIVORO. percussionibus liuidum reddo [Me malo ordine adsaliuit, vel (Pro, et,) liuorauit Marculf. formular. cap. 31. Quasi nos nulla manente causa in via adsalissetis, et grauiter liuorassetis idem lib. 1. cap. 28.]

LOBIVM. Porticus, ex Lauben. germanico vocab. [Solus in quodam lobio cum Episcopo Spirensi et aliis duobus, scilicet, Camerario, et Dapifero suo remansisset. Godefridus S. Pantaleonis Monachus ad ann. 1203.] Vide. Porticus.

LOCATIO. FR. cuius relatiuum est. [Per sola locationis instrumenta nec proprietas, nec ad plenum possessio probatur. In decretal, de fide instrumentor. cap. 6.

LOCELLVS. idem, ac loculus, et caps, seu theca. [Ipsum corpus Sanctissimum ficut in anteriore translatione ab Episcopis Rhemorum dioeceseos integrum inuentum est, et brandeo rubro inuolutum] et post pauca [Cum de ipso sepulcro in locello argenteo est transp ositum. Hincmar. in Vita S. Remigii Locellum etiam quendam, hoc est, capsam maiorem, quae a duobus clericis ferri Solet. Flodoard. lib. 3. cap. 5.

LOCVLVS. Angustus locus. Item pro feretro vsurpatur, [Accessit, et tetigit loculum Lucae. c. 7.] Item Loculum vbi Sanctorum corpora ponuntur Anastas. Biblioth. Item sepulcrum; hinc Zeno Veronensis in sermone de Lazaro, vocat illum Leculatum, id est, sepultum. Ac in numero plurali marsupium significat, quare in Euangelio de Iuda dicitur: [Et loculos habebat.]