CAMENA Early Modern Latin Texts

HIEROLEXICON SIVE SACRVM DICTIONARIVM AVCTORIBVS DOMINICO MACRO MELITENSI ET CAROLO EIVS FRATRE ROMAE Ex Off. Bernardoniana Sub Signo Virtutis Anno 1677 Superior [abbr.: Superiorum] permissu Et privilegiis

HIEROLEXICON, SIVE SACRVM DICTIONARIVM, IN QVO Ecclesiasticae voces, earumque Etymologiae, Origines, Symbola, Caeremoniae, Dubia, Barbara Vocabula, atque Sac. Scripturae et SS. PP. Phrases Obscurae elucidantur. AVCTORIBVS DOMINICO MACRO MELITENSI, Olim Cath. Eccl. Viterb. Canonico Theol. Sac. Indicis Congregationis Consultore, Proton. Apost. Eq. Aurato, Com. Palat. ET CAROLO EIVS FRATRE Biblioth. Alexandrinae in Archigym. Vrbis Praefecto. OPVS Figuris ornatum, quod praecedit Index Criticus, ac subsequuntur SYLLABVS graecarum vocum exoticarum, de quibus in eo agitur, et CONTRADICTIONES APPARENTES Sac. Script. ab eodem DOMINICO conciliatae, et ex eius Schedis in hac tertia, et postuma impressione auctae. PARS SECVNDA. [gap: illustration] ROMAE, Sumptibus PONTII BERNARDON Via Parionis, sub signo Virtutis. M. DC. LXXVII. SVPERIORVM PERMISSV, ET PRIVILEGIIS.

ORPHANOTROPHIVM. FR. Orphanorum. hospitale. [Reuerentiam Beati Gregorii praedecessoris sui prae oculis cordis habens, tribuit idem Summus Pontifex in hospitali ipsius Beati Gregor. in porticu B. Petri Apostoli sermonum sancorum librum vnum, et in schola Cantorum, quae pridem Orphanotrophium vocabatur, Heptateuchum. Gulielmus Lateranensis Biblioth. apud Thorrigium de Crypt. Vatican. secunda impress. pag. 189.] Qui Torrigius ibidem ait, hoc Orphanotrophium non fuisse illud, quod hodie ad Ecclesiam Ethiopum Romae reperitur; sed in platea S. Petri a Sixto IV. demolitum. Auare Ecclesia, et Orphanotrophium non fuerat a D. Gregorio Sancto Stephano Protomart. dicatum; sed a Stephano Papa in honorem S. Gregorii erectum: quod probat Torrigius testimonio Benedicti Canonici, et nos in dict. Baculus §. Quod a Stephano IV. notauimus. Istius nominis synonyma. Vide Brephotrophium.

ORTHODOXIA. FR. recta opinio; accipitur prosana, ac catholica doctrina. Vide elus antithesim Cacodoxia.

ORTHODOXVS. o)rqo/docos2, rectae opinionis; accipitur pro Catholico, et e contra Heterodoxus. FR. et Cacodoxus prauae opinionis denotat, scilicet, Haereticum, aut Schismaticum. Vide Cacodoxia. [Sin autem orthodoxus contra haereticum litiget, pro orthodoxo quidem haere tici testimonium valeat, contra orthodoxum solius orthodoxi testimonium valeat. can. si haereticus. 2. quaest. 7.

ORTYGOMETRA. o)rtugo/mhtra, coturnicum Rex. [Escam parans eis ortyometram. Sapien. cap. 16. Vbi sepultus est populus carnis auidissimus vsque ad choleram ortygometram cruditando. Tertullianus aduersus Psych. cap. 16.] Agit enim depopulo hebraeo; vbi aliqui loco Cruditando legunt Eructando, vt extui D. Hieronymi se conformarent, qui in eodem sensu scripserat. [Apud sepulcra concupiscentiae crassus populus ortygometram scribitur ad choletam vsque eructasse.] FR. Calepinus vult, quod Ortygometra coturnicum matrix dicatur; sed potius metrix; nam metam, terminum, et viam ceteris coturnicibus ostendit, eas conducendo. Vnde Plinius lib. 10. cap. 23. inquit: [Coturnices ante etiam semper adueniunt etc. Aquilone ergo maxime volant ortygometra duce.] Vide Iansenium in dict. Sapientiae cap. 16. quo vero fundamento Auctor Vocab. Eccles. hoc nomen regionem coturnicum significare dicat, et an recte hoc asserat, videat Lector.

ORZOLI. FR. corruptum vocabulum ex vrceolis. Bernardinus Corius in hist. Mediolanen. ad ann. 1333. Vide Ama.

OSCILLVM. ludus, qui fit fune suspensa ab anulo, seu arbore sustentata, et in ea ludentes agitantur, qui ludus Romae Cannafiandola, in Tuscia Altalena, in Gallia Branleore, seu Pandileore; in Sicilia vero, ac in Melita vbi multa vocabula gallica adhuc retinentur Bandola dicunt; sed potius ex latino vocabulo Pendula corrupte Beadula siue Bandula dictio prouenit, de hac 2. Georgic. Virgilius.

Oscilla ex alta suspendunt mollia quercu. Vnde autem hoc nomen, et a quo institutum. Vide Calepinum in eadem dictione, et verbum Oscillo. At Tertullianus translatiue pro sphera mundiali ab axe suspensa lib. de anima cap. 12. vsurpat, inquiens. [Initium enim omnium commentatus animum, et vniuersitatis oscillum de illius axe suspendens.] FR. At idem Tertullians de pallio cap.1. in vera significatione hoc vocabulo vsus est. Vide Testitrabus. Machometani autem antiquos Romanos imitantes, qui talem ludum exercebant per tres dies in feriis latinis a Latino Rege institutis, siue ad exemplum Atheniensium, qui etiam tale ludum in eorum feriis exercebant, vt auctor est Germanicus Arati interpres, sic illi in eorum Bairam, id est, Pascha solent tale ludum exercere. Bulingerus Pensilem iactationem vocat hunc ludum.

OSCVLATORIVM. parua tabella cum sacra aliqua imagine, qua populo osculum pacis confertur tempore Missae, de qua in dict Pax.

OSCVLVM. quod fit in omnibus rebus, quae Sacerdoti porriguntur in sacro Altari, quae prius osculatur, et dum Sacerdos ad illas recipiendas extendit manum, ea quoque osculari debet eodemque modo fit in traditione patenae, siue thuribuli a Ministris; quae oscula omittuntur, si expositum erit Sacramentum. Gauantus. Excepto tamen Subdiaconi osculo in fine epistolae ac Diaconi in postulanda benedictione ante Euangelii cantum more solito; nam in prolatione epistolae Sacerdos Christium tamquam legis antiquae termmum, et in Euangelio illius Auctoremdenotat, Innocent. III. lib. 2. de Myst. Miss. cap. 21. et Durand. lib. 4. cap. 17. In Missa vero Defunctorum oscula praedicta post epistolam, et ante Euangelium omittuntur, quia cum huiusmodi signa suauitatis, dulcitudinisque sint, in mortis memoria minime reperiuntur. Quando datur osculum. Vide Euangelium. Pax.

OSIVS. o)/sios2. FR. Sanctus: [Haec abrahamicus ille senex vere osius, id est, sanctus, et sensit, et scripsit. Athanas. aduersus Arian. orat. 1.] Osium Corduben Episc. intelligit, de quo vide in dict. Symbolum in fine.

OSSITIVM. porci, vel alterius animalis caput: [Pisces non habemus, Monachi simplices sunt, et esuriunt; vade accipe Ossitium, et ossibus eiectis, cum piperamentis praepara, sicque

OSTENTAMEN. ostentatio, manifestatio. [In omnibus persecutionibus, et presiuris, quibus sustinetis ostentamen iusti iudicii Dei. Tertull. aduersus. Gnostie. cap. 13.

OSTIARIVS. vnus ex quatuor minoribus, ecclesiasticisque ordinibus, cui, [Pertinent claues Ecclesiae, vt claudat, et aperiat templum Dei, et omnia, quae sunt intus custodiat, sideles recipiat, et insideles reiciat. Isidor. epist. ad Lanfred.] Vide Anagnosta.

OTALGICVS. qui aurium dolore laborat, ex graeco w)to/s2, id est, aurium, et a)/lgos2, dolor, [Etenim cum arcem corporis, id est, caput vix noxii humoris obsederit, cephalagiae procreat passionem: cum vero aures, oculosue peruaserit, in otalgicum, siue ophtalmicum vertitur morbum. Cassian. collat. 14. cap. 15.]

OTHONE. o)qo/gh, linteum, tobalia. [Othone, cum qua ministrat Diaconus, designat Christi humilitatem, quam demonstrauit, cum pedes suorem abluerat. S. Germanus in Theor.] FR. Othone sine vllo diphthongo est herba in Syria nascens fimilis Erucae, perforatis crebro foliis, flore croci, quare quidam anemonem vocauerunt. Plin. lib. 27. cap. 12. sed Othonae cum diphthongo in fine, linteum significat apud Homerum Iliad 3 vbi loquens de Elena, ait. [Confestim autem splendidis amicta Othonis.] Vbi Didymus interpres dicit Othonas ex lino contextas esse, alii ex lana, quibus assentitur Pollux. In Fuangelista Ioanne cap. 19. de Christo humando, haec verba habentur: [Et ligauerunt eum linteis.] Graecus textus habet o)qoni/ois2: reliqui vero Euangelistae habent Syndonem, Inter linea vestimenta posuit Pollux. Vide Coel. Rhodiginum lib. 16. cap. 10.

OXYCRATVM, aceti, et aquae potio, ex graeco o)cukra/ton. [Omni autem alio tempore contente erat oxycrato, et pane arido. Pallad. in Lausiaca cap. 145] et a Latinis Posea dicebatur.

OXYPTERVS o)cu/pteros2, auis ex genere Acciptirum. [Aliud corpus, et vox est aquilae, et aliud corpus, et vox oxypteri. S. Macarius. homil. 32.] graece autem velocem in volatu significat.

OXYRYNCHVS. caracteris specialis forma, de qua Palladius, vbi Heraclides eius interpres in latinum sic vertit: [Similiter illam scribebat manum, quam oxyryncham vocant Graecl,] nomen graecum est o)cu/rugxos2, quod ex o)co/s2, acutus, et r(u/gxos2, auis rostrum, componitur, quare acutum, longumque characterem fuisse colligitur. FR. fortasse ex forma piscis oblongi ita denominatus, qui testibus Strabone lib. 17. in Nilo, et Aeliano lib. 12. cap. 33. 34. et et. in Caspio mari inuenitur; seu ex Ciuitatis nomine; nam ita etiam in Aegypto appellata fuit quaedam vrbs, de qua Strabo ibidem, et Stephanus de Vrbibus testantur, quae alio nomine Cynopolis dicebatur:||: Ceterum Chaldaei Strangheli quandam characteris formam appellant, quo in scriben dis librorum titulis vtuntur, eundemque pene characterem Graeci in eorum ecclesiasticis libris adhibent, fortasse ex Oxyryncho corrupte hi sic dicunt.

PACATIO. solutio, vocab. nimis barbarum. [Sine pacationis retributione. Math. Paris. in Hist. Anglica.]

PACTO. uerbum, pacisci significans. [Et cum ibi exercitus diu stetisset, pactauerunt illi de castro cum eis. in Vita Caroli IV.]

PAEAN. FR. Hymnus, qui Apollini canebatur, sicut Dithyran bus dicebatur hymnus Bacchi. Virgil. 6. Aeneid.

significat etiam hymnum in Deorum laudem, sic Pindarus eius opera de laudibus Deorum Paeana appelauit. Sic etiam in lectionibus Breu. Rom. secundi nocturni Dominicae IV. Octobris D. Io. Chrysost. de Machabaeis agens, inquit: [Ad bellum autem euntes, non tragoedias excitabant, non paeana cantabant.]

PAEDAGOGO. uerbum, artem pedagogicam exerceo. [Se inuicem paedagogantes pari custodia. In Vita S.Seueri episcopi.] FR. Item Paedagogium rusticum, ac vile feruitium. Vide Paradogum. Item Pedagogium locus, vbi pueri, siue serui morantur. Plin. epist. 7. ad Rufum sic inquit. [Puer in paedagio mixtus pluribus dormiebat.] Sed legendum est Paedagogio. Paedagogium vero pro seruitio Vlpian. l. quaesitum. de fundo instructo, et instrument. legat. Paedagogus, Magister, qui pueros instruit, et associatur. Vide Proscholus, et Collector in dict. Baccalaureus.