CAMENA Early Modern Latin Texts

HIEROLEXICON SIVE SACRVM DICTIONARIVM AVCTORIBVS DOMINICO MACRO MELITENSI ET CAROLO EIVS FRATRE ROMAE Ex Off. Bernardoniana Sub Signo Virtutis Anno 1677 Superior [abbr.: Superiorum] permissu Et privilegiis

HIEROLEXICON, SIVE SACRVM DICTIONARIVM, IN QVO Ecclesiasticae voces, earumque Etymologiae, Origines, Symbola, Caeremoniae, Dubia, Barbara Vocabula, atque Sac. Scripturae et SS. PP. Phrases Obscurae elucidantur. AVCTORIBVS DOMINICO MACRO MELITENSI, Olim Cath. Eccl. Viterb. Canonico Theol. Sac. Indicis Congregationis Consultore, Proton. Apost. Eq. Aurato, Com. Palat. ET CAROLO EIVS FRATRE Biblioth. Alexandrinae in Archigym. Vrbis Praefecto. OPVS Figuris ornatum, quod praecedit Index Criticus, ac subsequuntur SYLLABVS graecarum vocum exoticarum, de quibus in eo agitur, et CONTRADICTIONES APPARENTES Sac. Script. ab eodem DOMINICO conciliatae, et ex eius Schedis in hac tertia, et postuma impressione auctae. PARS SECVNDA. [gap: illustration] ROMAE, Sumptibus PONTII BERNARDON Via Parionis, sub signo Virtutis. M. DC. LXXVII. SVPERIORVM PERMISSV, ET PRIVILEGIIS.

PAEONIVS. dicebatur Apollo, quem medicum, fuisse fingunt Poentae, et est etiam nomen cuiusdam medici: [Verbum autem paternum solus est humanarum aegritudinum Paeonius Medicus, et sanctus aetrotae animae incantator. Clem. Alexandr. lib. 1. Pedag. cap. 2.] Insinuare inten dit, quod sicut Paeonius, de quo Homerus Iliad. 5. inquit Plutonem sanasse; sic Verbum Patris animas nostras a Plutonis tartaro liberauit. Dicitur etiam, quod ab illo medico reperta fuisset paeonia herba, et tam Paean, quam Paeon etymon trahunt ab Apolline.

PAGANIA. paganismus, gentilitas, siue idolatria. [Vt populus Dei paganias non faciat. Zacharias Papa in epist. ad Gallos,] vbi sequitur hoc vocabulum explicare, inquiens: [Qui paganas obseruationes in aliqua re fecerit.]

PAGANVS. hoc vocabulum diuersimode apud Ecclesiasticos Scriptores vsurpatur. Originaliter tamen Paganus a Pago deducitur, hinc paganus Pagi incola dicitur, et in hoc sensu legitur in S Agathae officio [Paganorum multitudo fugienres ad sepulcrum Virginis, tulerunt velum eius contra ignem.] Deinde Pagani dicti sunt inter Gentiles, qui in militia non ascribebantur. l. 1. cod. de milit. test. Et in hoc sensu Tertull. de Corona milit. inquit: [Apud hunc (id est, Christum) tam miles est paganus fidelis, quam paganus est miles infidelis] quod vocabulum Paganus perperam a Rhenano, et Pamelio pro Gentili intellectum fuit; nam hic, et in aliis locis per paganum, eum, qui miles non est Tertullianus intelligit, ac in eodem tractatu sic ait: [Christianum hominem militiae adscriptum, eadem pro Christi nomine praestare debere, quae fides pagana condixit.] Huiusmodi enim verba nullo modo de Ethnico intelligi possunt; sed de paganis Christicoli, id est, qui in militia minime sunt adscripti, quia Christianus eadem praecepta obseruare tenetur, quando militiae adscribitur, quae promiserat, quum paganus fuerat, id est, non miles. Et confirmatur ex eo, quod Theodoretus lib. 3. cap. 3. de Constantio Imp. scripserat, qui, nempe, praeceperat militibus suis, vt qui baptismum aspernabantur eingulum militare deponere tenerentur, et ad paganitatem redirent, id est, quod non fuissent pro militibus amplius reputati. Processu autem temporis a Christianis Paganus appellatus deinde fuit, qui in Christiana militia non erat adscriptus, licet alii alia afferant. Vide Baro nium in Annotat. Martyr. ad diem 31. Ianuar. lit. d. FR. et vberius Iacobus Gotof. in not. ad Cod. Theod. in tit. de Paganis sacrif. et templ. imo D. Greg. in eius Regist. libro 7. epist. 55. Paganum vocat, qui in sacerdotali militia non est adscriptus, de Abrahamo enim ibi loquens, inquit: [Si ergo tantae considerationis Paganus vir fuit, quanto magis nos, qui sacerdotes dicimur, hoc facere non dolemus.] Certe paganum non appellauit Gregorius Abraham, illum scilicet intelligendo fuisse idolatram, et infidelem; nam fidelis Deo exstiterat; sed Paganum dicit ad contradistinctionem Sacerdotum, nam laicum fuisse designare intelligit. In sensu [dolatrae. Vide Discola. Ethnicus. Forasticus. Idolatra. Infidelis. Necrothyta.

PAGARE. FR. soluere, creditori satisfacere. 1. de noua, et falsa moneta. eod. tit.

PAGENSIS. plebanus, Pagi incola. [Cum ante hos annos Sancti Andreae sollemnitas in prima Dominica dominci Aduentus incurrisset, quidam Sacerdos, sicut thuronicae Ecclesiae Praeceptor asserit; pagensibus suis vtrasque Missas audire praecepit. Oddo Cluniacen lib. 1.] Sumitur pro persona laicali ad distinctionem Ecclesiastici, vt supra in dict. Paganus de Abrahamo visum est: sic in eodem sensu Greg turon. lib. 10. cap. 9. inquit: [Episcopus cum Clericis. et pagensibus suis,] id est, cum Clero, et laico populo suae Dioecesis; nam si pro pagensibus, Pagorum incolas intellexisset, dicere debuerat; Cum clero, ciuibus, et pagensibus.

PAGINE. et Pagineuma. In inscriptione marmorea Ciuitatis Leoninae ad Vaticanum, quae a Leone Papa IV. contra Saracenorum incursiones aedificata fuit, quod vocabulum aggerem significat. In quibus moeniis vsque ad tempora Martini. V. adhuc extabant XLIV. scilicet, turres, et MCCCCXLIV. pinnulae numerabantur. FR In qua ciuitate Leonina duae inscriptiones extabant in vna sic [+ Temporibus Dom. Leonis. Q. PP. hanc pagine, et duas turres salti sine militia construxi. +] et in alia [Hanc turrem, et pagine vna facta a millitia capracorum, tem [abbr.: temporibus] Dom [abbr.: Domini] Leonis Quar. PP. Ego Agatho ei.... apud Torrig. de Crypt. Vatic. Secunda impress. pag. 400. 401. et 406.]

PALAESTINI. pop. FR. ab Ethnicis Iudaei intelliguntur. [Non laieni iab impiorum Palaestinorum moribus. Nam et illi hoc habent impitatis signum, quod Deos esse non putent, atque hi a Graecis, acque adeo bonis omnibus quodammodo dissentiunt; in reliquis quidem rebus vmbra sua magis muti: Aristides in Biblioth. Photii. tit. ex communi defensione pro Rhetorica.] Sed Palaestini ab Hebraeis Philistaei intelliguntur. Vide Philistei.

PALATHA. pala/qa, massa ficorum siccorum. [Imposuit abrae suae ascoperam vini, et vas olei, et polentam, et palathas. Iudith. cap. 10.] FR. de eodem vocabulo fit etiam mentio in 2. Reg. cap. 16 num. 1. et 2. Item in 1. Paralip. cap. 12. num. 40.

PALATIVM. Vide Saraium. Palatium vaticanum a quo Pontifice primo aedificatum fuerat. Vide Breuiarium.

PALEA. hic titulus saepe in Gratiani decreto reperitur, aliqui putant, quod haec dictio

significet res parui momenti; sed contrarium constat; nam decreta considerabilia, et magni ponderis ibi leguntur. Alii etymon a voce graecae palaia/, quae res antiquas significat, deducunt, dum ibi vetusta continentur, quod videtur verisimilius: sed Palaea scibendum esset. Alii den ique ab aduerbio etiam graeco pa/lin, quod iterum denotat, prouenire existimant, quia in illis decr etis replicatur idem fere, quod in praecedenti capitulo continebatur. Opinio autem illorum, qui dicunt, quod tales tituli sint cu iusdam Cardinalis Protopalea, non habet vllam sub sistentiam; nullum enim hoc nomine appellatum fuisse Cardinalem legitur. FR. Cotta in eius Memorial. Iuris tit. de iurisperitis. §. Postquam. ait: Paleanm fuisse gratiani discipulum, ac ibi addidisse omne id, quod inter M. SS. sui Magistri postuma repererat, et quod hic Palea summaria ad Gratiani capitula praescripse rat, ac pro se Cotta citat.Ioannem Andream in sua de spec. paraph. tit. de disp- et allegat. in fine. ac late Ioannem Imolam post Salicetum in rubr. ff. de verbor. oblig. in 2. et 3. colum. Qui autem existimarunt Paleam significare rem friuolam, ac parui momenti, ex eo induct sunt, quia res apocryphae non raro afferuntur ibi, quae palea siquidem sunt; dum subsistentiae pondere carent, et parum refert, quod antiquae, ac seriae sint, dum verisimilitudinis circumstantiis non corroborentur: cuiusmodi sunt exempli gratia in cap. Osius Papa dist. 56. cuius titulus est: [Damasus Hieronymo scribit.] Damasus enim, qui tempore D. Hieronymi romanam sedem rexerat obiit anno 384. Quomodo ergo haec potuerat scribere, nemep: [Bonifacius Papa fuit filius I0. cundi Presyteri. Felix Papa filius Felicis presbyteri de tit. fasciolae. Agapitus Papa filius Gordiani Presbyteri.] si Damaso Bonifacius post triginta quinque annos successerat: nempe de anno 419. quando Bonifacius regnare coeperat. Felix tit. fasciolae fuit ipsemet Papa III: post Damasum 99. annis, id est, de anno 483. Agapitus per annos 151. post Damasum, quia in Pontificali Cathedra sedere coeperat anno 535. et sic de aliis ibi successiue nominatis Pontificibus, vnde verba superant errores. Osius in primis non fuit Papa, et si de Osio Cordubensi episcopo intelligatur; tempore, Gratiani nomen Papae non habebant amplius Episcopi: deinde valde apocryphares est, Pontifices sacerdotum filios fuisse. Item Palea saepe historiam tripartitam citat, quae apocrypha repuzatur, de qua D. Anselmus Lucensis episcopus in eius Apologet. 1. num. 17. inquit: [Quod vero in Historia tripartita legitur etc. Hoc autem nil nobis aduersatur, cum B. Gregorius eandem historiam mendosam, et a Romana Ecclesia repudiatam affirmet.] Quare imperire nimis aliqui, ex supra dicta Paleae auctoritate apocrypha, decepti asseruere Damasum Gesta Romanonum Pontificum scripsisse, quod nullo modo probatur. Blondus enim in primis lib. 10. decad. 1. sic affirmat [Petrus Gulie Imus Lateranensis Ecclesiae Bibliothecarius, omnium est antiquissimus, quos de rebus gestis Ecclesiae, et Romanorum Pontificum ordine videmus scripsisse.] Atque Baronius. an. 69. ait: [Haec accepta esse noscuntur ex libro vulgato nomine Damasi de Romanis Pontificibus; sed a diuersis Auctoribus (ut verius puto) collecto] Item Bell arminus de Scriptoribus Ecclesiasticis in Damaso. [Tribuitur S. Damaso liber de vitis Pontificum, qui exstat in primo tomo Conciliorum; sed liber ille est Anastasii Bibliothecarii, non Damasi, vt notum est.] Philippus tamen Labbe de Scriptoribus Eccles. in Damaso, ex eo inducitur contrarium asserere, quia testatur se vidisse MS. codicem optimae notae tempore Ca. roli Magni exaratum, in quo vitae illae Damaso iam tribuebantur, antequam haud natus esset Anastasius. At in primis iste Eruditissi mus contra proprium stylum talia adducit; nam quando m. ss. citat, sole ille semper, vbi nam reperiantur, manifestare, hoc autem m. s. vbi exstet, non exprimit. Secundo in characteribus antiquis laepe Antiquarii falluntur, et in diuersis saeculis multi Scriptores antiquos characteres adamussim imitari professi sunt. Tertio ait, quod vitae illae Damaso tribuebantur, ergo non erat Auctor in hoc asserto m. s. notatus. Quarto, si Damasus gesta Pontificum scripsisset, eius familiaris Hieronymus in tractatu de Script. Ecles: vbi scripta eiusdem Damasi recenset, certe de hoc Damasi opere mentionem fecisset. Ad obiecta vero, quod Anastasius post Carolum Magnum fuerat in fatis. posito quod assertum m. s. existat, et tempore einsdem Imperatoris exaratum fuerit. Respondetur, inter CArolum, et Anastasium non nisi quinquaginta annos intercessisse, in quo temporis spatio verisimile non videtur, quod in characteribus potuiffet esse tanta varietas, vt Antiquarii valerent de lustro ad lustrum differentiam internoscere. Insuper respondetur, quod aequiuocum Auctorum fuit de vno Bibliothe cario, pro alio, nam Petrus Gulielmus Bibliothecarius, vt ex citato Blondo colligitur floruerat ante praedictum Carolum, et Anastasius non composuit; sed de scripsit Pontificum vitas, licet aliqui omnino negent Anastasium tatlia neque descripsisse, ea inducti ratione, quia ille vir doctissimus fuerat, et lingua latina optime eruditus, vt ex aliis eius operibus satis liquet, ac proinde tale opus graecismis refertum suum esse non creditur: sed potius ex graeco vthore Anastasius illud descripserat, quando nempe Anast asius ad Graecum Imperatorem anno 869. a Pontifice Romano missus suerat, vt in praedicto anno Baronius testatur: vbi sextam synodum ex graeco in latinum traduxit, et pati modo vitam S. Dionisii Ateop. a S. Methodio compositam, latine

ab eo traductam Carolo Caluo miserat. Baron. an 876. Item ttraduxit ex graeco Theophanem Idem Baron. an. 813. num. 9. et 10. ac signanter ex graeco in latinum vitas Pontificum Romanorum a Theophane, et Georgio graecis Auctoribus compositas translatasse S. Anselmus Lucensis episcopus apolog 1. qui per duo saecula circiter post Anastasium vixerat, testatur hisuerbis: [Anastasius Sanctae Romanae Ecclesiae Bibliothecarius in Chronica, quam de graeco in latinun sermonem transtulit, quamque ex vetustissimis Chronicis Graecorum compilauerant quidam graeci Dei cultores Theophanes, scilicet, et Georgius, quos idem in eiusdem libri praefatione miris laudibus extollit, in qua chronica de Imperio ANastasii sic scribit etc.] Vbi clare videtur Theophanem, quem Baronius supra ait ab Anastasio traductum fuisse; non nisis de Pontificum chronica intelligendum esse, ac ma nifeste comprobatur id, quod dicit Lucensi Episcopus, dum in praefatione eiusdem libri de Vitis Pontificum anastasium laudes illorum Auctorum extollere, itaque Anastasius grecis vsus est vocabulis in eius narratione, quia ipsemet ad Ioannem Diaconum scribens verba Theophanis alterare noluisse testatur. Baronius an. 813. num. 10. quamuis alias linguae latinae ille eruditissimus fuisset. Sed huic digressioni, quam erudito Lectori non fore ingratam existimo, sinem imponendo; ad alias Paleae implicantias redeamus. Ait enim D. Gregorius in can. Mennam. 2. quaest. 5. [Vulgarem dentque, et nulla canonica sanctione fultam legem, feruentis, sei licet, siue frigidae aquae, ignitique ferri concactum, aut cuiuslibet popularis inuentionis: (quia fabricante haec sunt omnino facta inuidia) nec ipsum exhibere, nec aliquo modo te volumus postulare; imo Apostolica auctoritate prohibemus firmissime.] Si haec tam rigorose a Sanctis Patribus prohibita erant, vt diximus in dict. Iudex compurgationis. Iu amentum. Missa Iudicii, et in dict. Purgator agemus etiam. Quom modo Palea in eadem 2. quaest. t. subiungit, quod Triburiensis Synodus, quae per duo saecula post D. Gregorium (intelligo priorem Synodum) celebrata fuerat, talia iuramenta in certis casibus auserat ordinare? Hoc siquidem nonnisi apocryphum esse dicere oportet. Et sic in aliis decretis ab eo adductis, quo esset longum referre et censuris notare. Quin et ipsius Gratiani, qui fuit Casinensis Monachus Monasterii S. Procli, patria Tuscus, et Bonon ae Decretalium Professor, de anno 1151. colligere coeperat ad componendum eius volumen Decretorum, ac de anno 1561. terminauerat, vt Auctor est Cherubinus Ghirardaccius in sua hist. Bo non. part. 1. lib. 2. et 3. et Glossa in §. forma Apostolorum. 2. quaest. 6. licet in corpore habeatur de anno 1 5. de qua re diffuse Cald. in prooem. decretal. 3. col. Card. Alex. in praefat. decreti in principio, Gratiani, inquam, opiniones non soleant acceptari, et in multis reprobatur. Idem Card. Alexandr. loc. cit. et Felinus in cap. 2. col. 24. de rescriptis. August Barbos. in prooem. Collectan. num. 8. Quare multo magis improbanda sunt asserta Paleae decreta. Vide Canon.

PALEFREDVS. equus cursor. [Miserunt praedicto nobili viro per quendam familiarem suum palfredum albissimum. Gulielmus Tytrius de bello sac. lib. 13. cap. 23.] Ab aliquibus tamen Pal fridus scribitur, et ab aliis Palfredus.

PALERGIVM. apud Anastas. Biblioth. sed scribi debet Parergium ex graeco pa/rergon, quod appendix, et corollarium significat.

PALESTES. graeca vox palaisth/ qua vtitur D. Hieronymus in cap. 40. Ezechielis: significat mensuram vntus palmi minoris ex quatuor geometricis digitis constantis.

PALIFICO [1]. palam facio, et manifesto. [Vitam, ordinationem, nec non et obitum sacratissimu qualicumque stylo palificare gestientes. in vita Sancti Seueri Rauennatis Archiepisc. M. S. quae in Bibliotheca Vallicellae de Vrbe conseruatur.

PALI TERMALES, confinia, et termini. [Palos termales figitis Deo. Tertull. de Ieiun. cap. 11.] Vbi metaphorice de Deorum potentia limitatae ad peculiares res loquitur.

PALLA. pars corporalis, siue paruum corporale, quo calix cooperitur, dicitur Palla a Palliando, que Animetta etiam appellatur, quia in corporale, quasi anima in corpore includitur. Antiquitus tegebatur calix eodem corporale, vt dictum est in dict. Corporale. vnde Palla corporalis dicebatur; nam nomen Pallae simpliciter significat Altaris mappam, quae debet esse linea, et non bombycina, vt instruunt Rubricae. Scribit FRanciscus Hallier in lib. de electionibus, et ordinationibus, quod quando pueri ab eorum parentibus offerebantur alicui Ecclesie;inuoluebantur in mappis Altaris, et sic remanebant oblati in seruitium illius Ecclesiae, siue Monasterii. De hac caeremonia fit mentio etiam in. cap. 54. Regulae S. Benedicti his veerbis. [Si quis forte de nobilibus offert filium suum Deo in Monasterio si ipse puer in minoritate est, parentes eius faciant petitionem, quam supra diximus, et cum oblatione ipsam petitionem, et manum pueri inuoluant in palla altaris, et sic eum offerant.] Ac eadem functio specificatur in can. praesens. 20. quaest. 3. Vbi pater de nullitare professionis filii sui in Religione inter alia allegabat, quod: [Neque ego pater eius palla Altaris indutum illum obtuli.] Et eodem modo fiebant oblationes Ecclesiae de rebus stabilibus: sic enim legitur in donatione Tertulli fauore Monasterii Casinensis: [Atque per pallam

Altaris S. Ioanni Baptistae, eidemque Patri obtuli etc.] Vbi sequuntur, eius, stabilium donationes. In Archiuo Cathedralis Viter b. inueni scriptum, quod fideles ponebant super caput Altaris pallam in praesentia Archipresbyteri, et sic consti tuebantur oblati, et eorum bona S. Laurentio offerebant. De Palla calicis. Vide Animetta. Calix. Corporale. Cetera. VIde Linostima.

PALLIA. Fr. fortasse Altaris frontispicium, siue culcitra. [Duodecim pallias, quae pendent sub arcis, vna cum velo serico, quae habet histo riam Natiuitatis Domini. Apud] Torrigium de Crypt. Vatican. impress. secunda pag. 505.

PALLIO. FR. uerbum, abscondo, tego:] Tu ergo, quod factum est, sic studeas palliate, vt id in confusionem tuam, et ad sEdis Apostolicae opprobrium non redundet. De Auctoritate, et vsu Pallii cap. 3. Ad palliandum tantae praesum ptionis excessui. lib. 5. decretal. tit. 31. cap. 11. Secundo autem dicimus non licere, ne viam aperiamus iis, qui prauitatem suam satagunt palliare. lib. 3. decretal. tit. 12. cap. vlt.

PALLIVM. sacrum insigne a Pontifice Patriarchis, Metropolitis, atque ARchiepiscopis concessum, ab Altari, sub quo corpora Principum Apostolorum quiescunt, desumptum, ac loco superhumeralis Summi Sacerdotis antiquae Legis successum, vt inquit Durandus in eius Rationale. lib. 3. cap. 17. a Graecis w)mifo/eien dicitur. Vide in dict. Euangelium §. Simon Thessalonicen. et a Latinis Stola Aposiolatus Stola Archiepiscopatus, Stola Pontificalis appellatur. Vide etiam Psaconion: Texitur autem ex candida lana cum aliquibus nigris Crucibus, quae tamen Cruces antiquitus erantrubrae. [Super haec omnia Summo Pontifici propter Apostolicam vicem pallii honor decernitur, quod genus indumenti Crucis signaculum purputeo colore exprimit, vt ipso indutus Pontifex a tergo, et pector Crucem habeat. Raban. de ordin. antiph.] Cuius partes ab Innocentio III: de offic Miss. egregie describuntur, nimirum: [Pallium illud, quo maiores Episcopi vtuntur, est de candida lana contextum, de super habens circulum humeros constringentem, et duas lineas ab vtraque parte pendentes, quatuor Cruces purpureas ante, retro, a dextris, et a sinistris; sed a sinistris duplex est, et simplex a dextris. Tres etiam acus aureae infiguntur pallio ante pectus, super humerum, et post tergum, super dexte rum humerum non infigitur. Haec quaelibet acus pretiosum continet lapidem.] FR. appellatur Pallium a Petro Diamano Tribalthon, quia trium colorum erat in symbolum Sanctissimae Trinitatis. [Pallium tribalthon nuncupatur; trium, quippe, colorum est, et balton et c. lib. 4. epist. ad Episcopos epist. 7. tom. 1.] Magnus vero Constantinus Lorum, et Superhumerale illud appellat. [Necnon et superhumerale, videlicet, lorum, quod imperiale circumdare assolet collum. in can. Constantinus. dist. 56.] Sed non Phrygium, vt Baronius autumat; de quo nos in dict. Mitra egimus. Pallium est plenitudinis Officii pontificalis insigne. lib. 5. decretal. tit. 33. cap. 23. Quod Patriarchae suis suffraganeis concedere possunt. Ibidem.:||: Pallium mystice denotat ouem, quae perierat, ac inuenta super humeros Pastotis dilecti posita fuit: [Episcopi humeralex ex lana, non ex lino, significat pellem ouis errantis, quam dominus humeris suis sustulit. Isidor. Pelusiot. lib. 1. epist. 136.] Quod ideo ex lana nonnullorum agnorum candidorum conficitur, qui in festo S. Agnetis, et in eius Ecclesia posita in via numentana a Canonicis Regularibus, S. Saluatoris nuncupatis, ibi commorantibus, duo numero pro canone quotannis Lateranensi Basilicae contribuuntur. Itaque praefatae S. Agnetis Abbas peracta Missa cantata, hos agnos super Altare collocatos, ac floribus coronatos benedicit, qui deinde nomine Lateranensium Canonicorum ab eorum Caeremoniarum Praeceptore recipiuntur, qui Mansionario tradit, hic eos super ponit equo, qui tapeto coopertus super serica puluinaria iacentes defert, et ad Pontificis pedes offert, qui solita benedictione eos signat. Tunc Apossolicorum Subdiaconorum Camerarius illos desumit, et Monialibus alicuius Monasterii ad placitum Sanctissimi nutriendos tradit. FR. Ordo Romanus a Georgio Cassandio Coloniae de anno 1561. im pressus pag. 65. haec habet: [Fertur, quod antiquitus nutriebantur candidi Agni sine macula per Moniles albas Monasterii S. Andreae prope S. Marcellum de Vrbe, et in Dominica in albis, dum canebatur Agnus Dei, circuibant Agni humsmodi Altare Sancti Petri.]:||: Cura vero texendi, et ornandi pallia ad Subdiaconorum Apostolicorum Decanum spectat; quae perfecta deinde Canonico Altaristae Basilicae Vaticanae ille consignat; et in primis Vesperis fessi SS. Petri, et Pauli super sepulera eorundem Sanctorum collcantur, ibique per totam illam noctem manentia, ac sequenti die extracta, Canonicis eiusdem Vaticanae Sacristiae Praefectis traduntur, vt inter sacras reliquias asseruentur, quae postmodum exigente opportunitate ab Apostolicis Subdiaconis postulantur. Vide Altarista. Pallium Archiepiscopus, seu eius procurator a Decano Saci Collegii, et ex singulari fauore a Papa aliquando accipit. FR. Pro quo nihil ab accipientibus soluendum est. Baron. an. 565. num. 58. an. 743. num. 8. et seqq.:||: Vide etiam Pastellus. Papa autem, quia plenitudinem potestatis a Deo immediate recipit, ideo in eius consecrationis die, in principio eiusdem sollemnis Missae, peracta confessione suis manibus ex Altari pallium desumit, quo tradito Sac. Collegii Decano, hic ei imponit dicens: [Accipe pallium sanctum plenitudinem pontificalis officii etc.] Solo Summo

Pontifici dicitur Accipe: nam ceteris dicitur: [Tradimus tibi pallium de Corpore B. Petri sumptum in plenitudinem pontificalis dignitatis.] Mysterium autem trium autearum acuum sic Gemin. lib. 1. cap. 222. [reading uncertain: print faded] explicat, inquiens: [Spinulae, quibus pallium affigitur, sunt elani, quibus Corpus Christi cruci affigitur.] Quomodo autem in aliis sollemnitatibus Papa in duitur Pallio Vide Fanon. Pallii vsum initium habuisse a S. Lino Papa 1. asserit Reuerendissi mus Marcellus in suo Caetem. lib. 1. cap. 8. et pro se testimonia S. Maximi hom. de Vest. Sacerd. Eusebii Caesariensis serm. de Epiph. adducit: sed in S. Maximi opere esserta homilia, et in Eusebii scriptis sermo de Epiphania non exstant Rupertus vero pallium introductum ab Apo stolis fuisse ait. FR. si non aequiuo cauerat Rupertus, non de pallio pontificali; sed de pailio indumentali, quo in primitiua Ecclesia vte bantur Christiani hunc Auctorem intellexisse fatendum est, de quo pallii vsu diserte egit Baronius an. 57. num. 91. 94. 95. 96. Quo hodie Monachi vruntur. Ibidem num. 97. Certum quidem est, vt idem Cardinalis affirmat an. 336. num. 63. quod vsque ad annum 32. impetii Constantini Magni nullibi de pailio pontifical. fit mentio, nec imaginabile est Apostolos talia exercuisse, dum nec litteraliter, nec interpretaci ne apud vllum probatum, et antiquum Auctorem colligi potest. Praeterquamquod Baromi attestatio praedicta concordat cum can. Constantinus supra relato.:||: Licet autem soli Patriarchae, et Metropolitae habeant paliii vsum 5, tamen reperiuntur nonnulli Episcopi simili priuilegio decorati, vt sunt, exempli gratia, Episcopus Lucensis in Hetruria ex, concessione Gregorii VII. Ticinensis, siue Papiensis ex indulto Anastasii III: et Veronensis ambo in lombardia; ex epistola enim Gregor. VII. Brunoni Veronensi episcopo scripta habetur illi vsum pallii concessisse. Item Episcopo Mostiensi S. Marcus Papa concesserat pallium. Baron. an. 336. num. 63. Episcopo Bambergiensi in Germania, ex concess. Leonis IX. Doliensi Episcopo in Gallia, ex concess. Pelagii 1. Augustodunensi, ex concess. Gregor. Magni, ex eo quia cooperauit in conuersione catholica totius Angliae, auxiliando, nempe, augustinum ab eodem D. Gregorio ad hunc finem ibi missum. FR. Pallium non fertur nisi in certis sollemnitatibus. can. contra morem. dist. 100. quae exprimun tur in. Glossa in can. ad honorem. de auctorit. et vsu pallii. Vbi etiam tradit formam in collaetione eiusdem:||: Sed Pontifex Romanus vbique, et in omni tempore vtitur pallio. lib. 1. decretal. de auctoritate, et vsu pall can. ad honorem FR. Non potest pallium aliis commodari. lib. 1. decretal. tit. 8. cap. 2. Nec vni concesso, intelligitur etiam successori donatum; sed semper nouus Archtepiscopus debet illud postulare a Sede Apostolic 2. Paron. an 432. num. 9. et Sac. Congreg. Rituum. 4. Mart. 1606. Blondus decad. 1. lib. 2. ex testimonio Agnelli Rauennatis eiusdem Ecclesiae antiqui scriptotis, haec refert: [Ornauit Valentinianus Imperator Ioannem Episcopum Rauennatem pallio ex candida lana coufecto, quo solus tunc Imperator vteretur. Quod quidem superbiae incentiuum effecisse videmus, vt Episcopi Rauennates eas habeurunt cum Pont. paritatis contenciones, de quibus suo tempore dicemus.] Quod tamen BAronins negat dicto anno 432. num. 91. Ecclesiastici Imperii Electoressi carent pallio, non possunt eligere, nec consecrare Imperatorem. [Conradus Imp. etc. qui mox ad palatium Aquis veniens, a praedicto Cardinali (nam Coloniensis, qui id facere lure debuerat, noniter inthronixatus pallio carebat) cooperantibus Coloniensi. et Triutrenfi Archiepiscopis cum ceteris episcopis in Regem vngitur. Otto Frisingen. lib. 7. cap. 22.:||: Functiones episcopales minime exercere potest archiepiscopus, anrequam pallium recipiat. can. nisi specialis de auctoritate, et vsu pallii. can. quod sicut, et can. specialis. de elect. Et hoc]carrit a die eius consecrationis, etsi iam antea in Episcopum esset consecratus, a die tamen confirmationis intelligitur; aliter in poenis cadit, quae in can. quoniam. dist 100. continentur. Quod vero limitatur, quando in aliena Dioecesi tamquam simplex Episcopus munera episcopalia de licentia Ordinarii loci exercere vellet. Auctores apud Matthaeum Paulum Leonem in tract. de Auctoritare, et vsu pallii pontificii. Vbi etiam sustinet, quod quando priuilegium deferendi pallium est locale, et non personale, vti sunt episcopatui concessa, de quibus aliuqos numerauimus supra; hi enim possent munera episcopalia libere exercere ante obtentum pallium; itaque poenae in canone contentae solum in ARchiepiscopos, et alios Primates tendunt, qui non gaudent priuilegio locali. Si pallium deperdi contigerit, tunc Archiepiscopus non posset ex se aliud formare; sed denuo a Sancta Sede aliud impetrate tenetur, vt nostris temporibus Manfredoniensi Archiepiscopo accidit, cui, quia a pyratis infidelibus pallium depraedatum fuerat, tunc ad Vrbanum VIII: pro alio recurrere necesse fuit, et in tali casu Papa ex gratia viuae vocis oraculo illud concedere solet. Quando Archiepiscopus sua Sede relicta, ad alium episcopatum descendit, tunc vti episcopus pallio amplius frui non potest. Sac. Rit. Congreg. 15. Octobr. 1604. Si Archiepiscopus in propria prouincia moritur, tunc pallio indutus sepoliri debet; at extra prouinciam obiens, cum pallio sub capite sepelitur. Castal. in praxi ceremon. lib. 1. sect. 10. num. 2. Abusus autem paliii inter Graecos dupliciter notatur, primo, quod solent ex serico illud contexere, cum ex lana fier deberet, vt Graecusmet Auctor Simon Thessalo nicensis fatetur, his verbis: [Ideo enim ex lana quoque texitur, quoniam erraticam ouem

id est, naturam nostram signat.] Et licet Ioan nes Diaconus in vita S. Gregor. Papae dicat praefatum Pontificem candido, byssinoque pallio vsum fuisse, vel debet intelligi de tegumento,m vel si de pallio pontificali loquatur, fuisse lana mixtum indubitanter intelligere oportet. secundus Giaecorum abusus est, quod omnes locorum Ordinarii illud dfeerant, quum hic illaudatus mos antiquae eorum Ecclesiae omnino aduersetur; illorum enim Patriarcha, quotiescumque cessabat schisma, tunc semper pallium a Romano Pont. poscebat; vnde Luitprandus in sua legatione inquit: [Vidimus Constantinopolitanum Episcopum pallio non vti, nisi Sancti Patris nostri permissu:] Subiungitque, quod temporibus Theophylacti Eunuchi, et Constantinopolitani Patriarchae, qui violenter a Pontifice Rom. pro se, et successoribus ferendi pallium sine Sedis Apostolicae licentia indultum extorserat, atque ex tunc tale abusum coepisse, nimirum: [Ex quo turpi con mercio vituperandus mos inoleuit, vt non soltim Patriarchae: sed etiam Episcopi totius Graeciae palliis vtantur.] FR. indultum fuit Ioannis Papae XI. nam Albericus Romae Tyrannus violenter pro hac concessione Pontificem coegit, dum in carcere illum inclusum arctauer at. Baron. an 934. nu. 1.:||: Constat item, qquod Iustinianus suam patriam prinilegiis nobilitare cupiens, quam Iustinianam Ciuitatem appellauerat, Agapitum Papam 1. rogauerat, vt illius Ciuitatis Episcopo pallium concederet. Baron. an. 535. num. 55. quod tamen, ne in hoc praeiudicium Metropolitanis fieret, concedere recusauit. Baron, ibid em num. 57. et 58. Sed Vigilius deinde Papa crebris instantiis molestatus concesserat. Baron. ibidem num. 56. de quo indulto etiam D. Gregorius. lib. 4. epist. 15. mentionem facit; atque vigore huiusmodi Romanae Sedis priuilegiorum, vsque ad praesens illa Iustiniana Ciuitas a Patriarchae Constantinopolitani iurisdictione exempta efxistit. FR. Quo vero ad Patriarcharum auctoritates concedendi eorum suffraganeis pallium intelligitur facultas haec, si acceperint Patriarchae a Pontefice pallium cum solito fidelitatis iuramento etc. vt cautum est in cap. Antiquae. de priuil. et excess. in lib. 5. decretal.:||: Pallium vero, de quo Tertullianus tractatum institueat, est longe ab Episcopali diuersum; quod a Pharisaeis ferebatur. Baron. in apparat. n. 9. FR. Tiberius item Caesar circa id legem sanciuerat. Idem Baron. an. 16. num. 6 illoque Romae aqua, et i igne interdicti induebantur, item Virgines Deo consecratae. Idem an. 57. num. 91. Postea Christiani abiecta toga, illud ferebant, vnde apud Gentiles adagium illud: De toga ad palliu. Ibidem. num. 94. et seqq. Quod erat quadrangulum. ibid. Item de philosophico pallio, quae vtebatur Porphyrius. Ibidem num. 96. Eratque fusci, et obscuri coloris. Ibidem num. 97. et an. 197. num. 7. et seqq. Item pallium, quod Augustus prohibuerat, Monachis in vsu deinde remansit. Idem an. 57. num. 97. vsique sut quandoque nonnulli Christiani. Idem Baron. an. 197. num. 7. iet postea omnes communiter. Ibidem. n. 8 et 9.:||: Vbi ipse Cardinalis errorem Pamerii manifestat, qui dixerat Tertullianum coepisse religionem Christianam profiteri, ex quo huiusmodi pallio coeperat vti. FR. Pallium, quod a pharisaeis ferebatur, in quatuor angulis habebat violaceas ligulas, et in extremitatibus fimbriae spinas circumpositas, quae in ambulando pedes compungebant, sicque emanantem sangumem ostentabant. D. Hieronymus in cap. 23. Matth. num. 15. Vide Tabardum.

PALMA. pro manu. Vide Manus, siue palmas suspendere. FR. Item haec phrasis Perductus ad palmam non semper intelligitur Martyrii, nisi expresse ponatur haec vltima dictio, quemadmodum ad lectiones S. Vitalis Martyris in pernetusto Breuiario Liciensi de libro S. Ambrosii (ut ibi dicitur) desumptas habetur, quod Vrsicinus: [Cumque iam veniret ad palmam, et expauisset etc.] et inferius vbi natratur Martyrium eiusdem Vitalis, sequitur: [Post eculei tormenta iustus est perduci ad palmam; locus autem, vbi decollabantur Christiani, hoc habebat vocabulum, eo quod arbores palmae ibi essent. 28. April. Ex Epistola sub nomine S. Ambrosii, apud Surium tom. 3. ad 19. Iunii. atque Mombritius tom. 2.

PALMARE. sic denominatum fuit Concilium Rom. sub Symmacho Papa in porticu Vaticanae Basilicae celebratum, quae porticus Palmaris dicebatur. FR. sic Anastasius Biblioth. in Honorio. [In porticu Beati Petri Apostoli, quae appellatur de palmaria.] Item ad Palmam aurcam Romae locus in vita S.Fulgentii, fortasse inde Pallara hodie corrupte dicitur; nam Ad palmam erat locus iuxta arcum triumphalem Septimii Seueri ad radices Capitolii florau. Martinello teste ineius Roma sacra. pag. 45. id est, ad Aedes Deorum Penatum, vbi hodie S. Mariae Liberatricis Templu. Nardinus in eius Roma antiqua lib. 5. cap. 4. pag. mihi 227.

PALMARVM FESTVM, Dominica nempe, palmatum, quae Dominica florum, seu Ramorum, Hosanna, Pascha petitium, seu Competentium dicebatur, de quo aliqua diximus in dict. Baia. Capitilauiun. Catechumenus. Hosanna. FR. in Sacramentario S. Greg. Papae Dominica in plamis dicitur, a S. Ambrosio Dominica in ramis oliuarum, a D. Hieronymo Dominica indulgentiae, quia in hac die propter proximum Paschae festum liberabantur in carceribus detenti:ab Isidoro, et Alcuino Dies palmarum, ab Anastasio Nicaeno Festum palmarum; a Philotheo Constantinopolitano Patriarcha Festum Euangelismi palmarum; a

Balsamone Dominica gestationis ramorum:||: In processione huius diei super humeros duorum Sacerdotum machina, in qua triumphaliter positum erat Sanctissimum Eucharistiae Sacramentum, deferri solebat, ad denotandum eiusdem Christi triumphum. Lanfranc. cap. 1. §. 4. siue liber Euangeliorum. [Hodie praeparatur, quoddam portatorium honestissime, in quo intromittitur Sanctum Euangelium, quod intelligitur Christus. Albin de diuin. off.] Et inferius ait, quod machina, in qua erat liber Euangeliorum 2. Diaconibus ferebatur. [Diaconi supradictum portariorum cum Euangelio baiulantes.] Lepida quidem est Maronitarum caeremonia in hac die; arborem enim oliuarum in Ecclesiam illi ferunt, quae, post quam benedicitur, in publica auctione ponitur, et tandem maiorem eleemosynam offerenti datur, qui ab eius consanguineis auxiliatus in processione defert, ac in culmine arboris filium suum, seu alium puerum collocat, ibique puer laetitiae acclamationes profert; in regressu aute processionis omnes arborem aggrediuntur, et ramunculos deuotionis causa abscindunt. Antiquitus etiam in aliis diebus solebat Pontifex peregrinis ramos palmarum in signum victoriae pro reditu visitationis Tertae Sanctae distribuere, quibus etiam Cruces ad collum imponebat. Rog. in Annal. Anglican. Vide Palmatus. FR. Difficultas quidem insurgit in illis verbis benedictinis palmaru, nimirum. [Intellexit enim iam tunc illa hominum beata multitudo praefigurari, quia Redemptor noster humanis condolens miseriis pro totius mundi vita cum mortis principe esset pugnaturus, ac moriendo triumphaturus, et ideo talia obsequens adminsitrauit, quae in illo et triumphos victoriae, et misericordiae pinguedinem declararent.] Quomodo enim intellexerat illa beata multitudo Hebraeorum redemptionis humanae mysteria? si quidem notum est, quod turbae illae tales cogitationes minime habuerint; sed eorum signis triumphalibus Christo exhibitis, illi tamquam Regi, ac Domino occurrere intendebant, putantes non esse Christum moriturum; imo nec adhuc ipsimet Apostoli, adhuc ineruditi haec mysteria, quae Ecclesia in praedictis verbis canit, in palmarum, oliuarumque ramis denotata percipiebant? Dubium hoc sic resoluunt Gratianus in 3. par. quaest. 2. et Iansenius in Concord.Euangelist. quod verbum intellexerat verificatur; nam spiritus Sanctus turbas taliter operando inspirabat, eodem modo, quo Caiphas Christi mortem Gentibus redemptionem prophetauerat allaturam, et de Magdalena, quae ptaeuenerat vngere Domini caput, idem Dominus dixerat, [Ad sepeliendum me fecit] licet illa tale obsequium hoc fine non praestiterit; sed Spiritus Sanctus ad talia illam impulerat. Hae tamen responsiones, etsi piae, et ob reuerentiam doctissimorum auctorum amplexabiles sint: nihilominus dubiosae meuti pabulum compelte minime subministrant. exempla enim allata de Pontifice anni illius, ac de Magdalena non probant, dictum, scilicet, illius, et actum istius ipsosmet intellexisse eo fine, quo Euangelistae notarunt; quamuis a Spiritu diuino, ad ea inducti fuissent. Quare melius responderi videtur, quod Ecclesia vere, ac significatu proprio in illis verbis. [Intellexit iam illa hominum beata multitudo etc.] turbam illam beatam appellat, quia nimium uisione [correction of the printer; in the print uisionem] Verbi Incarnati beari [correction of the printer; in the print beare] meruit. igitur cum populo hebraeo antea de hoc aduentu Christi Isaias cap. 62. praedixerit inquiens: [Transite transite per portas, et praeparate viam populo, planum facite iter, eligite lapides, et eleuate signum ad populos; ecce Dominus auditum fecit in extremis terrae; dicite filiae Sion, ecce Saluator tuus venit, ecce merces eius cum eo, et opus eius coram illo.] Et clarius, ac in proximiori tempuore vaticinauit Zacharias cap. 9. dicens: [Exsulta satis filia Sion, iubila filia Ierusalem: Ecce Rex tuus veniet tibi iustus, et Saluartor; ipse pauper, et ascendens super asinam, et super pullum filium aesinae.] Ideo tamquam res iam reuelata, et ab Hebraeis satis intellecta subiungit Euangelista Matth. cap. 21. inquiens. [Hoc totum factum est, vt adimpuleretur, quod dictum est per Prophetam, dicentem: Dicite filiae Sion: ecce Rex tuus venit tibi mansuetus, sedens super asinam, et pullum filium subiugalis.] Ac Ioannes cap. 12. [Sicut scirptum est: Noli timere filia Sion: ecce Rex tuus venit sedens super pullum asinae. Haec non cognouerunt discipuli eius primum: Sed quando glorificatus est lesus, tunc recordati sunt, quia haec erant scripta de eo; et haec fecerunt ei. Testimonium ergo perhibuit turba, quae erat cum eo, quando Lazarum vocauit de monumento, et suscitauit eum a mortuis, propterea, et obuiam venit ei turba, quia audierunt eum fecisse hoc signum.] His igitur praemissis; Infetur primum, quo ad Apostolorum inscitiam de hoc mysterio, ex textu Ioannes supra, quod scilicet, coeperant hoc mysterium cognoscere discipuli, dum sederat Christus super asinam, ait enim; [Haec non cognouerunt discipuli eius primum] id est, cum super iumentum vectari iussisset; ideo sequitur Euangelista Io. [Sed quando glorificatus est Iesus, (a Turbis nempe) tunc recordati sunt, quia haec erant scripta de eo.] Infertur secundo, quod verba, quae Ecclesia supra profert in hoc festo: [Intellexit enim iam tunc illa hominum beata multitudo praefigurari, quia Redemptor noster humanis condolens miseriis etc.] Multitudinem illam hanc Dei commiserationem abunde intellexisse significant, de quibus Eccles. cap. 18. praedicauerat [Misericordia Dei super omnem carnem,] et inferius: [Sensati in verbis, et ipsi sapientes egerunt, et intellexerunt veritatem, et iustitiam, et impleuerunt prouerbia, et iudicia.] Et de

eiusdem Isaias cap. 43. dixerat. [Vos tesies mei dicit Dominus.] Vnde Ioannes supra: [Testimonium ergo perhibuit turba.] et sequitur post pauca ibidem Isaias: [Et credatis mihi.] Ideo Ecclesia Beatam illam hominum multitudinem appellat, quia credidit, [Et intelligatis, quia ego ipse sum.] ait ibidem Isaias, et Ecclesia supra. [Intellexerat enim iam illa hominum etc.] Et tandem Propheta ibidem concludit. [Populum istum formaui mihi, et laudem meam narrabit.] quando, nempe, clamauerunt Hosanna etc. Item Baruch. cap. 2. in idem concinens inquit: [Et scient quia ego sum Dominus Deus illorum, et dabo eis cor, et intelligents aures, et audient, et laudabunt me in terra captiuitatis] quia Iudaei tempore Christi erant subditi Romanis, et inferius concludit [Et statuam illis testamentum alterum.] ergo de scientia Domini Dei in populo hebraeo loquitur, quando illum esse Deum intellexerat, et laudauit Hosanna dicens, et in statuendo alterum testamentum, id est, Euangelium. Insuper iam illa Beata hominum multitudo, quod Redemptor noster esser cum mortis principe pugnaturus, etiam iam intellexerat; nam vt allegat. su pra Euangelista Ioannes ait: [Et haec fecerunt ei] statim reddit rationem: [Testimonium ergo perhibuit turba, quae erat cum eo, quando Lazarum vocauit de monumento, et suscitauit eum a mortuis, propterea et obniam venit ei turba, quia audierunt eum fecisse hoc signum:] Signum, inquam, quo fatis turba intelligere potuerat, quod Redemptor esset cum mortis principe pugnaturus, dum Iazarum a mortuis suscitauerat. Intellexerat item satis illum esse verum Messiam ex praemonitis Prophetarum signis supra adductis, licet errasset deinde Deo viduata Synagoga, credendo Christi humanitatem fuisse immortalem:||: Hymnum autem Gloria, laus, honor etc. qui canitur in processione huius festi, Sigibertus in chron. et Crantius in hist. Sax. apud Baronium an. 835. nu. 2. asserunt compositum fuisse a Theodulfo Floriacensi Abbate, qui cum esset bonus poeta, dum in carcere detine retur de quadam coniuratione contra Ludouicum Imperatorem imputatus, praedictos versus composuerat quos cecinetat in carceris fenestra, dum Imperator ille in die palmarum illuc tranfiuerat, cui taliter placuere, vt derentum non solum a vinculis liberasset; quin etiam ad Aurelianensem Episcopatum promouisset. Sed haec narratiua merito tamquam fabulosa a nonnullis reicitur; nam Albinus, siue Alcuinus Flaccus, qui obierat (teste Baronio) anno 804. et consequenter triginta annis ante relatam coniurationem, mentionem facit de huiusmodi hymno lib. 1. de dinin off. cap. 14. Insuper ab antiquis Ludouici Imp. Scriptoribus nulla de tali successu mentio colligitur: Immo Enghirardus an. 1318. et Teganus de gestis Ludouici Pii num. 22. affirmant Theodulphum Aurelianensem iam Episcopum, vna cum aliis Cocpiscopis coniuratis in Synodo ab Episcopali digmtate depositum fuisse, et in Monasterium derrusum, vt ipsemet etiam ad Monduinum Episcopum scribit, cuius epist. inserta reperitur apud Canisium tom. 5. antiq. lect. par. 3. vbi narrat condemnatum enm fuisse absque Summi Pontificis notitia; fuerat nihilominus vna cum ceteris complicibus occasione nuptiarum Lotari Ludouci filii tandem liberatus, vt ibidem Canisius refert. Anonymus vero S. Mammantis vitae Seriptor. cap. 9. Reinaldum Ligonensem Episcopum huins hymni auctorem facit, quae vita in Biblioth. Floriacensi cap. 3. legitur. Sed huic opinioni obstat supradicta Alcuini anthoritas. Debent palmae in manu teneri, dum canitur Passio. Sed tempore eleuationis tantum Episcopus palmam habere opportet. Caerem. Episc. lib. 2. cap. 21. S. Cyrillus Hierosol. in Cathec. 10. refert, quod eins aetate palma arbot, ex qua sumpserunt Hebraei ramos, vt Redemptori obuiam irent, adhuc per prouidentiam Derextabat, ac intacta remanferat in illo hicrosolymitano exterminio tempore Titi, et Vespasiani Impp. non obstante totali arborum proiectione in illa regione.

PALMATA. genus afflictionis corporalis apud Monachos vsitatum. [Super metanoeis vero, disciplinis, atque palmatis, siue etiam brachiis in orationibus extendendis, ceterisque Sancti feruoris exercitiis, nulla fratres lege constringimus. Petrus Damianus.] Baronius tamen existimat fuisse genus poenitentiae, et percutiebatur palma manus cum ferula. Sed expositio Gretserii magis placet, qui ait palmat am fuise violentam ad solum percussionem manus, quando exercebantur metanoeae, vt suo loco diximus, quae erant quaedam ad terram prostrationes, et confirmatur ex eodem Damiano. [I orica est homo indutus ad carnem, ferreis membra diuisa circulis ambit, mittit cum labon metanoeas, allidit in pauimentum sepius manus.] FR. Item Palmata erat insigne Consulatus. Baronius an. 508. num. 1. Vide Purpura.

PALMATINAE. caryotae, seu caryotides phoenicobalani, dactyli, palmae fructus: [Et quoniam non dclectamut xeniis, palmatinas, quas tua direxit Fraternitas, cum gratiarum actione suscepimus. D. Greg. lib. 1. epist. 64.] Baronius tamen genus vini pretiosi fuisse existimat; sed tunc Palmatianum diceretur; quemadmodum scribit Cassiodorus lib. 12. cap. 11. inquiens: [Vinum quoque, quod laudare cupiens palmatiannum nominauit antiquitas.] Quia inter alia vina palmam vindicabat, vt idem ait: [Vt merito illi a palma nomen videatur impositum.] aliuct vero genus vini refert Hieronymus epist. 2 quod ex dactylis conficiebatur. Plinius quoddam vinum ex uuis [correction of the printer; in the print cuius] palmis appellatis lib. 14. cap. 6. recenset. Vide in dict. Sups. FR. opinio quod haec palmatinae fuerint vinum ex

palmarum, fructibus non videtur sustinenda, primo, quia palm atinae a Felici Messanensi Archiepiscopo D. Gregorio dono missae fuerant: at huiusmodi fructus non generantur in Sicilia. Item si ex vuis palmis appellatis hoc vinum esset, Palmesium diceretur, vt patet ex Plinio loco cit. niente: [Ex reliquis (id est, vinis) a supero mari Praeturia, atque Ancone nascentia, quae a palma vua forte enata palmesia appellantur.] Ceterum vinum, quod D. Hieronymus ait ex succo dactylorum confectum, erat ingratum gustui, et soli Orientales illud bibebant, eodem Plinio lib. 6. cap. 18. teste, ex quibus dactylis non solum vinum, sed et panem Orientales conficiebant. Idem Plinius lib. 13. cap. 4. Reperiebatur siquidem quoddam vinum in Italia Palmiprimun denominatum. Idem Plin. lib. 14. cap. 16. Item Palmeum vinum. ibid: et lib. 23. c. 1. Vide Stips.

PALMATVS. Vide Expalmatus. FR. Item Palmatus dicebatur Peregrinus, qui ex hierosolymitana peregrinatione redibat. [Nonnulli etiam pal. mati de Hierosolyma redeuntes Acris, quae est Accaron, expugnatam nuntiarant. Abbas Vespergen.] Vide Palmarum festum, vbi narratur, quod Antiquitus Pontifex peregrinis solebat palmam tradere. Item in Iure Ciuili Palmatus equus appellatur, siue ex eo, quod egregius eursor sit, qui in concursu aliorum palmam, et branium consequi solet, siue ex baio colore; nam baia graece palmam significat. Vide Bale. Item palmatus lapis nigri coloris circa Mundam in Hispania. Plin. lib. 16. cap. 18.

PANACLYSTVS. ex graeco pa=n, id est, totum, et klo/stos2, nempe diffusus; sed in Anstasio Biblioth. mendose habetur quandoquidem Spanaclystus, et aliquando Epanaclystus. Legi igitur debet [Calicem aureum praecipuum panaclystum.

PANAERETOS. panai/retos2, id est, principalis. sic D. Hieronymus librum Ecclesiastici in praefatione ad Salomonis libros appellauit. [Furtur et panaeretos Iesu filii Sirach liber.

PANAGIA. ponagi/a, id est, sanctissima, titulus, quo Graeci Beatissimam Virgmem appellant. Origo huius nominis in Horologio graeco sic refertur: quod Apostoli post Christi Ascensionem, quando ad mensam sedebant primum accubitum vacuum relinquebant ob reuerentiam eorum Magistri, et Domini Iesu, in quem locum super puluinar partem panis, de quo comedebant, depositabant. Peracta autem mensa, in altum illum panem extollebant, precesque in gratiarum actionem recitabant, qui pius vsus a singulis Apostolis per mundum dispersis continuatus deinde fuerat. At dum iterum in vnum diuina dispositione in Deiparae transitu congregati, post mortuorias functiones, scilicet, die tertio illius obitus, eum post mensam, solitam panis eleuationem cum gratiarum actione agerent, apparuit eis Beatissima Virgo choris Angelicis confamulata, quae aspectu iucundissimo eos salutauit: verum illi mente stupefacti, ac animi laetitia excitati, confestim in tali caelesti visione solitas preces dimittentes, [Panagia Deipara adiua nos] conclamare coeperunt, et redeuntes ad Virginis sepulcrum, eius Beatissimum Corpus non inuenere, quare certiores facti sunt illam anima, et corpore in Coelum assumptam fuisse. Ex hac historia originem habuit hon solum tutulus B. V. (eo modo, quo diximus) attributus; sed et ipsemer panis, qui in altum eleuatur cum gratiarum actione post comestionem, ita appellatus fuit; vnde solent adhuc graeci Monachi ad imitarionem Apostolorum Deo gratias agere post corporis refectionem, quem benedictum panem deinde inter se diuidunt, et cophinum, seu vas, in quo hic panis collocatur Panagiarium vocant. Hinc error Meursii scatuit, asserens Panagiana panem sanctum significare male percipiens, similem coeremoniam, quam in mensa imperiali Graecorum solitam fieri refert Codinus, ita inquiens: [Porro Praefectus mensae acceptum, panagiarium mensae imponit, et eleuans panagiam, dat illam domestico mensae, et ille magno Domestico, hic Imperatori, et quum primum panagiam ori inserit, omnes accinunt: Ad multos annos.] Ex quibus verbis satis colligitur, quod nomine Panagiae panis in altum eleuatus ad complementum coeremoniae, de qua diximus, intelligatur. Itaque nullus graecae linguae professor Panagiam panem benedictum significare ait; Sed potius Panagiam denorare omnino sanctam. FR. panagai/a erat Dianae epitheton, si Erasmo in eius Chiliad. credimus. Sic etiam panarkh/s2 Phoebi epitheton.

PANARIVM. ita S. Ephanius [correction of the transcriber; in the print Eiphanius] eius librum contra Haereticos denominauit. FR. arculam medicam ipsemet per hoc vocabulum significare ait: [Panarium, siue arculam medicam, ad eorum, qui a serpentibus (id est, Haereticis) icti sunt, remedium. In epist. ad Acacium, et Paulum eius Amicos] ad quorum instantiam praedictum librum composuerat.

PANCARPIVM. siue Pancarpum, Palaestra, gymnicus locus, spectaculum luctatorum. Inde Cassianus coll. 5 cap. 14. ait: [Vt fieri solet ab his, qui coram regibus huius mundi omnigenis congredi bestiis praemiorum contemplatione consueuerunt, quod spectaculi genus vulgo pancarpum nuncupatur.] Et D. Aug. aduer. Secund. [Nomine pancarpi, quod in ludicris [orig: ludicrîs] muneribus edi solet] FR. Pancarpium omnium florum

coronam significat. Festus manutianae editionis, et Sipontinus in Martial. Paschal. de coron. 1. 2. cap. 13. ideo Gladiatores, qui his coronis decorabantur Panarpi, et Paneratii dicti sunt, et locus specta culorum Pancarpum, et Pancarpium appellabatur. Nouell, de Cosulib. Vide Pancratista.

PANCRATICVM. FR. certamen gymnicum, quod latine Quinquertium dicebatur, eo quod ex quinque certandi generibus constaret, cursu, scilicet, disco, saltu, lucta, et pugillatu. Hermol. Barbarus lib. 34.

PANCHRESTVM. pa/gxrhston, munuscula dulcia quibus pueri ad omne obsequii genus peruahuntur, quasi cunctis gratum, vtile. [Infantes quoque, et omnes fere paruulos contumaccs, quos morigeros minae, et ferulae non efficiunt, interdum panchresta, atque blanditiae ad obe dientiam trahunt.] FR. significat etiam medicamentum communiter morbis salutiferum, et vtile. Cic. ver. 5. [Aduentu L. Metelli Praetoris cum omnes eius comites iste sibi suo illo panchresto medicamento amicos redemisset etc.] vbi pecuniam intelligit, et in sensu medicamenti loquitur etiam Plinius lib. 20. cap. 8. vbi de cichorio agens, sic inquit. [Adiciunt Magi, succo totius (id est, omnium cistoriorum specierum) cum oleo perunctos fauorabiliores fieri, et quae velint, facilius impetrare. Quod quidem propter singularem salubritatem aliqui chreston appellant, alii puncration] legendum fortasse Panchreston. et clarius lib 36. cap. 20. Vbi de haematitarum quinque generibus agit his verbis: [Prosicit oculorum lacrimis in lacte muliebri, procidentesque oculos praeclare cohibet. Haec est sententia eorum, qui nuperrime scripsere. Sed Sotacus, e vetustissimis Auctoribus quinque genera haematitarum tradit, praeter magnetem; principatum dat ex iis in Aethiopico, oculorum medicamentis vtilissimo, et iis quae Panchresta appellant]:||: Reperitur etiam Panchrestarius apud Arnobium lib. 2. aduers. Gent. [Quid fullones, lanarios, phrygiones, coquos, panchrestarios, muliones, lenones, lanios, meretrices] quod dulciariorum, et panchrestorum, coctorem significat.

PANCRATISTA. FR. Athleta. Gellius lib. 13. cap. 26. Plin. lib. 34. cap. 8. Vide Pancarpium.

PANDECTAE. corpus iuris ciuilis, quod Dige stum appellatur, ex graeco po=n, id est, totum, et de/xomai, nempe, contineo, seu comprehendo; in eo enim volumine omnes leges comprehenduntur. Quando igitur pandectas citabant Veteres Graeci primam litteram dictionis tantum notabant, p) [reading uncertain: print faded] ; sed Latini hoc signum non percipientes aequiuocarunt in hoc similis figuiae signo, ff. FR. multa quo ad etymologiam, et alias de hoc vocabulo emditiones ex Budaeo praecipue Calepinus congerit; sed nos hic aliqua addamus, de quibus ibi non fit menti. Itaque Accut sius in praefatione Pandectarum dict. Digectorum, ex Gellio in fine Noctium Atticarum, Pandectas, id est, omnium receptacula interpraetatnr. Et Iustinianus Imp. in l. 2. §. Sed cum omnia. Cod. de veter. int. enucl. inquit, digestorum, seu Pandectarum nomen inditum propterea, quod disputationes legitimas in se continent, et quasi digerunt; nam quod vndique fuerat collectum, in suos sinus receperunt. De signo ff. sciendum, quod antiqui Signum condemn andi scribebant, C. sicut Graeci K. Signum vero absoluendi erat, A. et Quando indici perplexa, et obscura causa videbatur, (iuxta l. vn., ex pluribus. ff. de re iudicata.) tunc ponebant litteras N. L quod Significabat, Non liquet. Ita Asconius Pedianus. At cum aliquid factum fuisse indicare volebant, hoc duplici FF. pereos significabatur, vt etiam Auctor est Probus, qui integrum libellum super hoc composuit. Igitur Iustinianus significare volens, quod in his voluminibus continetur omne rerum, atque doctrinarum genus, Pandectas inscripsit, volers etiam ex tituli inspectione admonere Lectorem, quod in his legum libris continentur S. C. et principum constitutiones. Item ea, quae a Oaesaribus facta fuere, FF. duplici denotauit, quasi diceret Factae fuerae. Quae quidem prius disperse ab ipso collectae, et in ordinem redactae sunt ideoque Digesta nuncupauit. Digerere enim, et disponere, ac in ordinem redigere synonyma sunt; vnde Virg. 4. Aeneid.

Pomponius in l. 2. §. ita libri. ff. de orig. iuris. ait: [Libri digesti sunt ab Aufidio] id est collecti, siue dispositi. An autem dicendum sit Pisanae pandectae, siue Florentinae pandectae. Vide Calepinum in hac dict. Henricus Spelman Litterae Pisere legit; sunt enim Antiquae pandectae charactere antiquo romano maiusculo exaratae, et Pisaui, siue Pisanae appellatae, quia in Amalphitana Ciuitate repertae, fuerunt, quando a Lotario Imptratore ea Ciuitas capta fuerat, quas Pisanis dederat; Florentinae tamen ab aliis appellantur, quia nunc in rarissima Magni Etruriae Ducis Bibliotheca reperiuntur, aiuntque esse Instiniani Originale, quod ob reuerentiam accensis funalibus, vt Politianus scribit, ostendebatur.

PANDOCHAEVM. *pandoxei=on, publicum hospitium. [In pandochaeum etiam aliquando, cum iter faceres, dinertrsti, ibique lectum, mensam, pocula, discos, aliaque omnis generis vasartperisti, cum nihil attulisses. Aster. Episcop. hom. de Oecon.] Vsurpatur etiam pro Caupena, siue Taberna, et dicitur etiam Pandochium, vt ex sequentibus verbis colligitur: [Erat autem in ipso emporio pandochium. In vita S. Martinae.] Hinc Pandox dicitur Hostis. Vide Albergeria. Pandoxo.