CAMENA Early Modern Latin Texts

HIEROLEXICON SIVE SACRVM DICTIONARIVM AVCTORIBVS DOMINICO MACRO MELITENSI ET CAROLO EIVS FRATRE ROMAE Ex Off. Bernardoniana Sub Signo Virtutis Anno 1677 Superior [abbr.: Superiorum] permissu Et privilegiis

HIEROLEXICON, SIVE SACRVM DICTIONARIVM, IN QVO Ecclesiasticae voces, earumque Etymologiae, Origines, Symbola, Caeremoniae, Dubia, Barbara Vocabula, atque Sac. Scripturae et SS. PP. Phrases Obscurae elucidantur. AVCTORIBVS DOMINICO MACRO MELITENSI, Olim Cath. Eccl. Viterb. Canonico Theol. Sac. Indicis Congregationis Consultore, Proton. Apost. Eq. Aurato, Com. Palat. ET CAROLO EIVS FRATRE Biblioth. Alexandrinae in Archigym. Vrbis Praefecto. OPVS Figuris ornatum, quod praecedit Index Criticus, ac subsequuntur SYLLABVS graecarum vocum exoticarum, de quibus in eo agitur, et CONTRADICTIONES APPARENTES Sac. Script. ab eodem DOMINICO conciliatae, et ex eius Schedis in hac tertia, et postuma impressione auctae. PARS SECVNDA. [gap: illustration] ROMAE, Sumptibus PONTII BERNARDON Via Parionis, sub signo Virtutis. M. DC. LXXVII. SVPERIORVM PERMISSV, ET PRIVILEGIIS.

PANTOCRATORENVS. vniuersalis superior alicuius Religiosorum Ordinis, ac si Generalis diceres. [Quod autem Pantocrato renus praefectus praesit multis Monasteriis, canoni non aduersatur: multa enim Monestaria, vt vnum reputantur. Balsamon. tit. de fide ad can. 20. Photii.

PANTOLOGIA. *pantologi/a, vniuersalis loquutio, quo vocabulo vtitur, loquens de variis doctrinis sub lactis symbolo, Petrus Blesensis serm. 3. inquit: [Audi adhuc fili, et tace. Considera idiomata singulorum vberum, vt scias cui debeas os admouere, et a quo amouere. Primum vber fuit serpentis, secundum Aegypti, tertium philosophi, quartum Dei, quintum haeretici, sextum viri Catholici. De primo manauit lac venenosum, de secundo lac acetosum, quia multis amaritudinibus respersa est dulcedo humanae felicitatis, de tertio lac ampullosum, de quarto lac coagulatum, de quinto lac aqua mixtum; pessimi enim caupones vinum aqua miscuerunt, de sexto lac sincerum] Deinde sequitur docens quomodo Philosophorum doctrinis vti possimus his verbis: [Tertium excolendum, vt quod liquidum in philosophis reponatur, abiciatur, quod foeculentum est.] Tandem reepilogans has metaphoricas lactis diuersitates, inquit; [Primum dicitur patalogia,] id est, falsa loquutio. [Secundum scenologia,] id est, obscura loquutio [Tertium physiologia,] nempe, naturalis loquutio. [Quartum Theologia,] scilicet, diuina loquutio, [Quintum cacologia,] videlicet mala loquutio, [Sextum pantologia,] nempe, vniuersalis loquutio.

PAPA. *pa/ppa, siue, *pa/ppas2, id est, Pater. Antonomastice tamen Summus Romanus Pontifex intelligitur; antiquitus autem communis erat hic titulus omnibus Sacerdotibus, et praecipue Episcopis. Vide Baron. an. 165. num. 10. et fusius in Notis ad Martyrol. 10. Ianuar. Et vsque ad praesens Patriarcha Alexandrinus solet sic nominari. [N. miseratione diuina Papa, et Patriarcha Magnae Vrbis Alexandriae, et Iudex orbis terrarum.] In quadam Cronologia Ecclesiastica ab Abraham Ecchellense Maronita in latinum translata habetur, quod Hierocla Alexandrinus Patriarcha primus fuisset, qui Papae nomme appellari coepit, id est, anno 240. FR. si acta S. Caeciliae scripta sunt, vt creditur, tempore eius passionis, scilicet, anno 232. ibi sic habetur: [Tunc Valerianus perduxit fratrem suum ad Papam Vrbanum,] et Tertullianus, qui ante Alexandrinnum Patriarcham Hieroclam exstiterat, pontif. Rom. vt mox infra monstrabitur, Pappam appellauerat.:||: Gregorius VII. in Concilio Romano de anno 1073. quod in Bibliotheca Vaticana M. S. conseruatur, sanciuit nisi solo Romano Pontifici titulum Papae nemini attribui, quod ipsimet Graeci schismatici obseruant, vt Nicetas Choniates fatetur: nam solum Pontificem Romanum illi *pa/pas2 appellant cum accentu acuto super penultimam syllabam, et Sacerdotem *papa\s2, dicunt cum accentu graui super vltimam syllabam, vt vnius titulus ab altero distinguatur. Errant, qui putant Papam significare Patrem Patrum, et ideo has binas syllabas dicunt distincte sic Pa-Pa esse intelligendas; nam, praeterquamquod haec esset interpretatio contraria graeco vocabulo, videtur etiam titulus Papae distinctus a titulo Pater Patrum, quo etiam, Concilia vti solebant in epistolis ad Pontificem Romanum directis, cuiusmodi est illa a Synodi Epiri Patribus ad Hormisdam Papam directa cum tali inscriptione. [Synodus veteris Epiti Ioannes, Matthaeus, Constantius, etc. Domino nostro per cuncta Sanctissimo, et Beatissimo Patri Patrum, Comministro, ac Principi Episcoporum Hormisdae Papae.] Quod, vt optime Baronius aduertit in dict. Not. ad Martyrol. 10. Ianuar. si Patrem Patrum Papa significaret, titulus Papae ibi non adderetur. FR. Glossa affert aliam etymologiam in prooemio Clementinae, vbi sic habet: [Papa, id est, admitabilis, et dicitur Pape, quod est interiectio admirantis, et vere admirabilis, quia vices Dei in terris gerit. Inde dicit ille Anglicus in poetria noua: Papa stupor mundi, et circa finem. Qui maxima rerum, nec Deus es; nec homo, quasi neuter es inter vtrumque. Etymologia vero nominis est Pater patriae] Ceterum tractatum de etymologia nominum Pontificis, et Papae erudite conscripsit Ignatius Braccius in libro eiusdem tituli:||: De magnificis Papae titulis ab antiquis ei tributis: Tertullianus de pudicit. cap. 13. ait: [Benedictus Papa contionaris, et in parabula ouis capras quaeris.] FR. dicitur Archiater, id est, Protomedicus, quia reliqui Episcopi animarum Medici sunt; sed Papa omnium est primus. Vide Archiater. Vide etiam Apostolicus. Archiclauus. Spiritualis homo. Item Archiepiscopus magnae Romae. can. in tantum. dist. 21. Aeternae vitae clauiger. can. omnes. dist. 22. Item Canonum Magister, et Custos. can. quibus. 25. quaest. 3. Item. Sanctae Sedis, seu Sedis Aposiolicae Rector. Vide Rector. Item S. Romanae Ecclesiae seruus. can. nemo. 16. quaest. 3. Item Totius Catholicae Parochiae Curatus. Aldelmus de Virg. cap. 7. Vide Parochia. Vide Oecumenicus. Item Nomarcha, id est, Praefecturae, et Legum superintendens; Nomos enim graece Praefecturam, atque legem significat. Patriarche Vniuersi Orbis. Baron. an. 517. num. 54. Item Rex Summus. Idem anno 863. num. 50. Item Pater noster. Idem an. 681. num. 46. Item Princeps Pastorum. Ibidem nu. 47. Dicitur Zorobabel, id est, alienus a confusione, quia numquam errare potest in rebus fidei, de quo per os Aggaei Prophetae loquutus est Deus, dicens: [In die illa dicit Dominus exercituum assumam te Zorobabel serue meus, et ponam te quasi signaculum, quia te elegi dicit Dominus etc. Agg. cap. 2.] Et quod de Ecclesia Catholica

loquibatur Propheta euidens est, dum ait: [Adhuc vnum modicum, et ego commonebo Coelum, et terram, et mare, et aridam, et mouebo omnes gentes, et veniet desideratus cunctis gentibus, et implebo domum istam gloria dicit Dominus exercituum.] et inferius: [In loco isto dabo pacem etc.] Item [Suscitabo Spiritum Zorobabel.] id est, spiritum a confusione alienum. Licet Procopius in cap. 14. Isaiae Christum pro Zorobabel intelligat, quod perinde esset; nam multa, quae de Christo praedicantur; eius etiam Vicario conueniunt. Et nota, quod tres visiones habnerit Aggaeus, quae fuerunt semper in die alicuius Sancti Apostoli, nam ait: [In anno secundo Darii Regis in mense sexto in die vna mensis,] id est, prima die sextilis mensis, qui est Augusti, in qua cadit S. Petri festum ad vincula: [In die vigesimaquarta mensis mense sexto,] id est, in festo S. Bartholomaei: [In septimo mense vigesimaprima mensis,] id est, in die S. Matthaei. Quod Zorobabel significet a confusione alienum. Vide interpretationem nominum hebraicorum in principio, vel in calce Sa erae Scripturae. Et a prophetico Euangelista Isaia Eliacim, id est, Dei resurrectio Papa denominatur, sic cap. 22. inquiens: [Et erit in die illa: Vocabo seruum meum Eliacim filium Helciae, et induam illum tunica tua, et cingulo tuo confortabo eum, (id est, Sacerdotalibus Summi Hebraeorum Pontificis indumentis) Et potestatem tuam dabo in manu eius: Et erit quasi Pater habit antibus Ierusalem, et domni Iuda: et dabo clauem domus Dauid super humerum cius, et aperiet, et non erit qui claudat: et claudet, et non erit, qui aperiat: et fig am paxillum in loco fideli, et erit solium gloriae domui patris eius: et suspendent super eum omnem gloriam domus patris eius etc.] De mutatione vero nominis in assumptione Pontificatus, est maxima inter Scriptores controuersia a quonam, scilicet, coeperat hic vsus: Blondus enim decad. 2. lib. 2. initium habuisse ait a Sergio secundo Greg. IV. successore: [Suffectus in pontificem Os porci Ciuis Romanus id nomen ab deformitatem a Clero, populoque Romano in Sergium mutare coactus est. Perseuerauitque postea consuetudo, vt Romani pontifices, quum primum sunt creati, inditum sibi quodumque volunt alterius praedecessoris sui, proprio abolito, nomen accipiant.] Sed Pontifices proprium primum nomen non totaliter abolent; nam in subscriptionibus primaeuo nomine firmant, vt praxis in supplicationum libellis manifestat. Blondum secutus est Wernerus Roleuuink in fasciculo temporum ad annum Christi 844. vbi posuit Sergmm II. Os porci. Sic etiam Polydor. Virgilius. Sed Ditmarus in eius Chronicon. lib. 6. circa finem inquit Buccam porci vocatum fuisse Sergium IV. vbi post Siluestrum II. Ioannem Phasan (Phusanum appellat Baron.) id est, huius nominis XIX. collocat, Sed Baron. Ioannem XIIX. Siccum antea appellatum, intermediat. Itaque ait Ditmarus: [Huic, (id est, Siluestro II.) succedebant Sergius, qui vocabatur Bucca porci, et Benedictus.] nimirum Benedictus VIII. Miror tamen quomodo Ditmarus, cum istorum Pontificum coaetaneus esset; nam, vt habetur in vita eiusdem Ditmari posita in principio eius operis, diem suum clauserat anno 1018. Cal. Decembr. et tamen de Papa Ioanne XIIX. a Baronio Sieco appellato, non faciat ille vllam mentionem. Igitur ad quaestionem nominis redeundo nullo modo relatio Blondi, et eius Asseclarum verficari potest Quia Ditmarus Buccam porci eius coaetaneum affirmat fuisse Sergium IV. Secundo quia ante Buccam porci, id est, IV. Sergium alii Pontifices primum nomen mutauerunt, et iste Sergius IV. appellabatur Petrus Albanensis Episcopus. ita Baronius. Item illius praedecessor Siluester II. in minoribus Gubertus, et huius Antecessor Bruno antea, et in pontificatu Gregorius V. atque Ioannes XIV. Petrus Papiensis Episcopus prius vocabantur. Quare Baronius an 955. nu. 4. existimar Ioannem XII. primum suisse, qui mutandi nomina vsum introduxisset, cum antea Octauianus appellaretur. Symmachus tamen Papa duplex nomen habebat. [Admonitione Beatissimi Symmachi Simplicii, quem ante oculos semper habere debemus etc. can. Bene quidem. dist. 96.]:||: Honorius tamen IV. Adrianus VI. et Marcellus II. primum corum nomen in pontificatu retinuere. Caeremonia imponendi nomen in crearione Pontificis non ab electo fiebat; sed imponebatur ei, quare de Desiderio S. Caeciliae Cardinali, et Casinensi Abbate electo Papa, habetur, quod: [Victoris ei nomen imponunt. Chronica Casin. lib. 3. cap. 66.] et, vt Platina affirmat, a Primiscriniis, id est, Protonotariis imponebabatur; sic enim in Paschali II. inquit: [Cui postea Primiscrinii scribae regionarii Paschalis nomen indidere.] Patriarchae Constantinopolitani in eorum electione hunc stylum etiam sequuti sunt; sed semper ob memoriam primi nominis aliud in prima littera simile sibi assumpsere, sic exempli gratia Gregorius Protosuncellus electus Patriarcha Gennadius appellatus est, eundemque ritum Graeci in Assumptione monachalis habitus obseruant. FR. At Antiochenus patriarchae Maronitarum semper, ob memoriam primi illius Sedis fundatoris, Petrus appellatur:||: Erant autem valde calamitosa, ac libertati Ecclesiasticae nimis odiosa saecula illa, quando a Clero Romano electus in Summum Pontificem, non permittebatur illi ab Imperat oribus munera papalia exercere ante illorum confirmationem; abusus siquidem a Gregorio Magno deploratus, qui electus, Mauritii Augusti confirmationem exspectare coactus fuerat, quae tyrannica subiectio ab Arianis Gothis inoleuerat, pro quo interim ab Electo cum Archipresbytero,

Primicerio, ac Consiliario Sedis Apostolicae, regebatur Romana Ecclesia; sic enim colligitur ex quadam epistola in Sede Vacante Seuerini, vbi electus postea fuit Ioannes IV. de anno 639. de qua epistola cum infrascripto ordine in sua hist. Anglic. lib. 2. cap. 19. mentionem facit Beda his verbis. [Dilectissimis Thomaiono etc. Hilarius Archipresbyter, et seruans locum sanctae Sedis Apostolicae, Ioannes Diaconus, et in Dei nomine Electus. Item Ioannes primicerius, et seruans locum Sedis Apostolicae, et Ioannes seruus Dei Confiliarius Sedis Apostolicae.] Benedictus vero II. obtinuit, ne in posterum Imperatoris confirmatio exspectaretur amplius. Baron. an. 684. num. 2. et 3. FR. Quo autem praerextu Basilius Odoacris Prorex sibi arrogare voluit electionem Pontificis. Vide Mausoleum. Electus in Pontificem pro illo interim scribebat in litteris Apostolicis. [N. Electus seruus seruorum Dei.] Atque in plumbo non imprimebatur eius nomen, sed solum capita SS. Petri, et Pauli, et in data ponebatur: [Suscepti a nobis Apostolatus Officii anno etc. Caerem. Rom. lib. 1. fect. 2. cap. 1.] Blondus enim in eius decad. 2. lib. 2. ait, quod: [Paschalis I. qui a Clero, populoque Romano absque Imperatoris auctoritate praeter obseruatam diu consuetudinem cum electus esset, ad illum scribens suam innocentiam a Cleri, populique Romani violentia purgauit, egitque cum illo mitius omnium opinione Ludouicus, qui non solum in bonam partem Pontificis scripta accepit; sed pacta quoque inter vtriusque prae decessores seruari solita sponte confirmauit.] Et inferius: [Tradunt enim Eginardus, Paulusque, et Ricardus Scriptores Ludouicum in Paschalis Rom. Pont. manibus renuntiasse iuri, quod Adrianus I. Pont. Rom. Carolo Magno genitori suo concesserat. Id cum nullus dictorum seriptorum quod fuerit scribat, fuisse tenemus, quod supra in Caroli gestis rebus verisimile nobis videri negauimus, aut, scilicet, summae modestiae Imperatorem voluisse, aut excellentis animi, et ingenii Pontificem concessisse ius summorum Pontificum, et omnium Orbis Christiani Episcoporum ad libitum ordinandorum. Siue igitur Adrianus Carolo concessit, et Ludouicus se ipsum, posterosque spoliauit: siue nihil horum fuit.] De hac epistola Ludouico directa a Paschali in principio sui pontificatus tantum mentionem facit Baronius; sed de eius tenore nil exponit; remittit tamen Lectorem illam legendi apud scriptores de gestis ipsius Lodouici Pii. Dicimus igitur, quod sit manifestissimum mendacium historiam Ecclesiasticam, quam affert Gratianus in can. Adrianus Papa. dist. 63. il secondo. Quod nempe Adrianus I. Carolo Magno concesserat ius eligendi Pontificem, et ordinandi Apostolicam Sedem. Insuper Archiepiscopos, et Episcopos per singulas prouincias ab Imperatore innestituram accipere debere. Quia Auctor istius Ecclesiasticae historiae est Sigibertus, qui fuerat in fatis anno 1112. nempe, annis 338. post dictos Adrianum Papam, et Carolum Maggnum, et cum nemo ex illorum coaetaneis scriptoribus, vt supra Blondus aduerterat, neque apud Auctores gestorum praedicti Caroli, qui omnia eius gesta diligentissime collegerunt, de tali praeasserto priuilegio vllam mentionem fecerit; tum etiam quia Sigibertus in hac te nimis redditur suspectus, quod in gratia Henrici Imperatoris schisinatici, innestiturarum Ecclesiarum vsutpatoris, multa contra Gregorium VII. Vibanum II. et Paschalem II. aliasque imposturas contra Ecclesiam Romanam, vt de scriptoribus Ecclesiasticis Bellarminus, et praesertim Labbe referunt, scripserit. Item mendax ille Monachus in hoc facto se ostendit; dicit enim in praeallegato Gratiani can. quod: [Carolus Romam veniens, Papiam obsedit, ibique relicto exercitu, in sancta Resurrectione ab Adriano Papa Romae honorifice susceptus est. Posi Sanctam Resurrectionem reuersus Papiam, coepit Deliderium Regem, deinde Romam reuersus, constituit ibi synodum etc.] vbi Adrianus cum vniuersa synodo tradiderunt Carolo praeassertum ius. Omnes enim Historici conueniunt, Carolum post captam papiam, non rediisse Romam; sed festinanter in Galliam iter suum direx isse, ad bellicam contra Saxones rebelles expeditionem coactum. At quis melius facta Caroli referre potuisset, quam Eginardus, qui semper in omnibus itineribus Imperatoris eum comitatus fuerat? Hic tamen nil de hoc priuilegio scripserat, vt supra Blondus aduertit; sed et Caroli aduentus adVrbem sing illatim refert, nenipe, primum eins aduentum de anno 774. Secundum de anno 780. pro quodam eius voto adimplendo. Tertium de anno 786. ad reprimendum Benenentanum Ducem. Quartum de anno 800. ad reponendum in Petri Sedem Leonem Papam. Itaque, si vera esset Sigiberti relatio, quintus accessus Imperatoris ad Vrbem superaddi deberet, quod nemo illorum temporum scriptor retulit. Atque in Gratiano plus concucullati, et Commonachalis Sigiberti praeualuerat auctoritas, quam vera Ecclesiae Romanae libertas. Praeterquamquod ipse Gratianus sibi contradicere videtur, dum in can. nullus Laicorum eadem dist. 63. ostendit Adrianum sub poena anathematis ordinasse, quod nullus Laicus possit se ingerere in electione Patriarchae Metropolitae, aut cuiuslibet Episcopi; ergo multo minus in electione Summi Pontificis. Insuper si Papa Adrianus sanciuerat, ne in Patriarcharum, Metropolitarum, aut quorum libet Episcoporum Electionibus, sub excommunicationis poena, vllus laicus posset se ingerere; quonam igitur pacto per eundem Gratianum conciliari poterit facultas laicalis, per eum asserta in d. can. Adrianus §. [Insuper Archiepilcopos, et Episcopos per singulas prouincias

ab eo, (id est, a Carolo Imp.) inuestituram accipere definiu it Adrianus?] Ceterum Theodoricus primus huius tyrannici iuris vsurpator fuerat. Baron. an. 526. num. 22. Et postmodum Graeci in Italiam intrusi, quorum primus Iusti nianus, sibi arrogauerant hanc pontificis confitmationem. Idem Baron. an. 554. num. 1. 2. et 3. Quem secutus est Mauritius Imp. an. 590. in electione Greg. Magni, de quo Martyrol. 3. Septembr. sic inquit: [Romae ordinatio incomparabilis viri Greg. Magni in Summum Pontificem, qui onus illud subire coactus, e sublimio ti throno clarioribus sanctitatis radiis in orbe resulsit.] Vbi in notis Baron. et in annal. in praedicto anno de eius confirmatione ab Imperatore Mauritio diu exspectata agit. Quare ob hanc diuturnam exspectandi moram Constantinus Pogonatus hanc vsurpationem cesserat, vt absque imperiali requisitione, nouus in Pontificem electus posset statim consecrari. Baron. an. 684. num. 2. sed sub Iustiniano II. Imp. iterum monstruosa haec confirmandi cupido repu lulauerat, ac Clero Romano reclamante ob mala occurentia ex confirmatione nimis in longum protracta, cum tali expedienti iusserat Imrator, vt nempe, eius vice ad suum Italiae Exarchum in casu nouae electionis pro confirmatione in posterum recurrendum foret. Baron. an. 686. num. 3 Qui Imperiales Vicarii deinde, vt Imperio Constantinopolitano Romanam Ecclesiam subingarent; semper Graecos in Romanum, Pontificatum anteferre conati sunt. Idem Baronann. 705. num. 2. sed illi iam ad apicem pontificalem euecti nouum, apostolicumque spiritum reassumentes, pro sancta eorum, romanaque Sede Graecis Ministris Imperatorum sese opposuere. Ibidem num. 3. Blondus nihilominus aliquam specialem narrationem in medio adducit decad. 2. lib. 2. sic inquiens: [Adrianus III. qui primus, inchoata a Nicolao I. sed non perfecta lege sanc iuit, ne Imperatoribus vltra liceret Pontificum Romanorum electioni aliqualitet se ingerere.] Quare can. nullus Laicorum. dist. 73. supra relatum Adriani III. fuisse dicendum ex Blondo oportet, vel potius secundi Adriani, de quo Anastasius Bibliothecarius ait, quod acclamatus in pontificem confestim a populi multitudine ad Lateranum perductus, inscii Principum Oratores, conquesti ideo fuerant, quod ad talem functionem non fuissent antea inuitati; sed cum intellexissent hoc non in contemptum Caesarum fuisse actum, verum ne praeberetur occasio praescribendi in posterum, vt in simili functione exspectari debuissent Princi. pum Legati; deposuerunt iram, et humiliter ad salutandum electum accessere. apud Baron. an. 867. num. 144. Blondus tamen decad. 2. lib. 3. Othonem I. hanc anthortatem sibi assumere tentasse ait, sed non habuisse effectum; nam Romanus Clerus confestim Ioannem XIII. elegerat, et tamen in can. tibi Domino. dist. 63. habetur Othonem medio iuramento in manibus Ioannis XII. omne ius in Pontificis electione renuntiasse, quod ibi etiam Gratianus notauit. Nihilommus ex Baronio an. 993. nu. 11. 12. 18. 19. et 20. verum esse. quod Blondus refert colligitur. Anno vero 1054. in Sede Vacante Leonis IX. Romani, non inuenta in Vrbe pro tanto munere persona idonea, miserunt ad Imperatorem quendam Hildebrandum tunc Subdiaconum, cum facultate eligendi, quem aptum ibi reperisset in Pontificem, (quam tamen commissionis formulam in futurum amplius fore exemplandam haud crederem) Gebeardum itaque Estiensem Episcopum ille ab Imperatore postulauerat, quem tamen Caesar non tam libenter concessit, atque Romam conductum in Victorem Papam II. acclamatus est. Baron. an. 53.:||: Singularissima fuit quoque Martini V. ex nobilissima Columniensium familia electio; nam ex tribus simul Antipapis, duob. iam vita functis, scilicet, 10: et Benedicto, tertius superstes, cum in Concilio suam praetensam auctoritatem deponeret, eadem synodus pro eli. gendo legitimo Pontifice triginta Eccleiasticos Electores Cardinalibus coaddidit, nempe, sex Italos, toridem Gallos, Hispanos, Germanos, et Anglos, qui omnes vnanimiter praefat vm Marrinum elegerunt. FR. Quomodo autem Nicolaus II. electionem Summi Pontificis Henrico III. Imperatori concesserat, quae haberur in can. In nomine Domini. dist. 23. Vide eundem Cardinalem Baron. in praedicto anno num. 23. et 24. Atque hanc Imperatorum vsurpationem Gratianus sub can. vota Ciuium. dist. 63. sic excusat: [Principibus vero, atque Imperatoribus electiones Romanorum Pontificum, atque aliorum Episcoporum referendas, vsus, et constitutio tradidit pro schismaticorum, atque Haereticorum dissensionibus, quibus nonnumquam Ecclesia Dei concussa periclitabatur: contra quos legibus fidelissimorum Imperatorum frequenter munita legitur etc.] Anselmus vero Lucensis Episcopus in eius Apologetico diserte hunc abusum damnat. Primus igitur huius libertatis vsurpator Basilius Odoacris Prorex, qui praetextu quietis politicae tempore Symmachi Papae sibi Pontificis electionem arrogare conatus est. can. Bene quidem. dist. 96. ibi Gloss. Ac etiam ex tunc temporis demonstratur Pontificem Romanum habuisse super omnes Ecclesias primatum; vnde Ennodius Ticinen Episc. qui eodem tempore vixerat epist. 7. sic scripserat [Me etc. ire ad famosum officium compulisti, in quo omnes errorum rami Magistra vinendi solent falce truncari.] Vbi Romanam Curiam intelligit. Quem vero locum tenebat Electus pro illo interim, quo confirmatio exspectabatur. Vide eundem Baron. an. 639. num. 6. In synodo Romana sub Stephano IV. celebrata statutum fuit non posse eligi in Pontificem, qui Presbyter, vel ad minus, Diaconus non sit. Baron. an. 769

num. 5.:||: Quomodo eligitur Papa. Vide Conclaue. Si occurrerit tamen Diaconum nonum in Papam consecrari, (ut aliquando accidit) tunc obseruari debent aliquae caeremoniae, quae a Reuerendissimo Christophoro in eius caeremoniali traduntur, nimirum, Papa tunc comparebit ad ordinationem indutus amictu, manipulo, cingulo, pluuiali, et mitra in capite, quae deponitur, quando Episeopus ordinans faciet impositiones manus, stans ipse, et Papa in throno sedens; sed erigitur quando ab Episcopo recipere debet folam. Mitra tamen coopertus ac sedens librum Euangeliorum tangit. Si in Sacerdotem esset consecrandus. Vide Presbyter. Si in Subdiaconum. Vide Subdiaeonur. Quando in Episcopum consecrari deberet; tunc solitae exhortationes, atque interrogationes omittuntur, atque consecrans, dum litaniae dicuntur, Papam benedicens, stare debet sine baculo, et genuflexi duo Assistenres. Dum ponitur illi super humeros liber, sedebit in throno sine Mitra Papa; Ordinans vero stando. Idem in vnctione capitis, et manus ob seruandum, nec baculum in manutenebit; sed tantum anulum, quem dum illi Episcopus ponit, osculetur Papae manum. Quo imposito accedunt Cardinales ad illius pedis, manus, et faciei osculum, ac idem faciet Episcopus ordinans, a quo, tempore Offertorii stans Episcopus, recipiet, faculas, panem, et vinum sine mitra, et manum offerentis Pontificis osculetur, Papa vero in throno sedente; qui tandem a Cardinali Diacono accipiet pallium sub forma verborum, vt in dict Pallium dictum fuit. Hae quidem sunt caeremoniae in pontificali caeremoniali praescriptae, in quo etiam ordinatur, quid sing illatim in qualibet ordinis collatione sit agendum, de quibus nos in suis peculiaribus locis dicemus, praeter Diaconatus collationem, de qua supra iam diximus. Sed ante omnia, statim ac Pontifex electus est, in Cathedra collocatur, et ponitur anulus piscatoris in digito, nouoque nomine sibi assumpto, confestim primus Diaconus Cardin alis illum populo diuul gat, vt in dict. Conclaue egimus. Electus vero in Pontificem depositis Cardinalitiis indumentis, induitur veste candida lanea, vel serica iuxta temporis exigentiam, ac caligis eiusdem coloris, cum calceamentis rnbris, in quibus acupictae sint aureae Cruces. Praecingitur cingulo rubro aureis flocis, atque bireto, rocheto, amictu, alba, cingulo ornatur, et stola ad collum pendente si erit [correction of the printer; in the print fierit] Sacerdos, seu ad sinistrum humerum, si esset Diaconus, si autem nullum haberet ordinem, non ponitur stola. Ac in Sede positus a Cardinalibus croceis indutis adoratur, denuo osculando eius pedem, manum, et genam; defertur illi interea pluuiale, mitraque pretiosa, et sic indutus ad sedendum ponitur super Cappellae Altare, vbi iterum vt supra in tribus partibus post aliam adorationem Cardinales eum osenlentur. Tunc patefactis Conclanis valuis, vbique letitiae sonitus acclamationum, campanarum, tormentorumque bellicorum auditur. Atque sic in Sede collocatus processionaliter praecedente Vaticanae Basilicae Clero, concomitantibus Cardinalibus, indutis rocheto, et cappa magna ad eandem Basilicam S. Petri defertur, populumque conclamantem Pontifex benedicit, tandem super Altare maius deponitur, ibique sacrum Collegium denuo illum publice, ordinateque adorat, et singuli ternam osculationem, vt supra, complent. Interim Purpuratorum Decanus genuflexus intonat Te Deum, quo a Musicorum Choro expleto, Decanus super Pontificem nonnullas preces recitat, post quas Papa populum sollemniter benedicit. In die autem pro Coronatione destinato, dum Papa ad Vaticanam Basilicam defertur, Caeremoniarum Magister immediate Pontificem antecedens, defert in manibus duas oblongas arundines, in vertice vnius stuppa habetur, et in alterius culmine parua candela, qua dum stupam incendit dicit [Beatissime Pater sic transit gloria mundi,] quam caeremoniam facit tripliciter. Caerem. Rom. lib. 1. sect. 2. cap. 2. et 3. Ciacconus tamen in vita Antipapae Benedicti XII. alias XIII. quandam caeremoniam antiquitus vsitatam refert, quod, nempe, in coronationis actu Pontifici haec verba memorabantur: [Pater Sancte non videbis dies Petri.] Qua coniectura praedictus Auctor intendit probare Benedictum memoratum non fuiste legitimum Papam, quia triginta vixerat annos. Haec siquidem caeremonia nec in canonibus, neque in pernetustis caeremonialibus reperitur, et de longitudine vero vitae in pontific atu Successorum Petri ad eiusdem dies non aequabili, est ex communi obseruatione receptum, seu potius ex continua tot saeculorum experientia corroboratur; cum decessorum Pontificum nullus ad annos D. Petri pontificatus peruenire valuetit, qui Apostolorum Princeps, iuxta Cardinalis Baronii computum in pontificia Cathedra per annos viginti quatuor, menses quinque, diesque vndecim sedit, et tamen quam plurimi Pontifices in innenili aetate fuere; de qua re ab Alexandro II. B. Petrus Damianus semel interrogatus in epist. 17. lib. 1. respondit, tribus de causis hoc accidere. Primo, vt Ecclesiae caput supremum, agnoscens, breuibus periodis eius vitam concludi, sanctum timorem exinde conciperet; ac laudato fine innocenter morti occurrere praeparetur. Secundo quia mundus totus in Pontificis vitam oculos collimat, qui tamquam obscuratus sol, ad se cunctorum lumina trahit. Tertio, vt dum Papa vitae vsura fruitur, ad spiritualem animarum gubernium peculiari incumbat studio, de cuius custodia post tempus breue erit summo Pastori Deo arctam rationem redditurus. Quo proposito etiam Melliflui verba in epist. 237. ad Eugenium III. directa connecti possent.

[Quantorum in breui Romanorum Pontifieum mortes tuis oculis aspexisti? Ipsi te Praedecessores tui tuae certissimae, et citissimae decessionis admonent et modicum tempus dominationis eorum paucitatem dierum tuorum nuntiat tibi.] Tandem cum sequenti perutile documento epistolam concludit, dicens: [Quibus successisti in sedem, ipsos sine dubio sequeris ad mortem.] FR. Vsus spargendi ad Lateranum monetas in Pontificis coronatione antiquissimus est. Baron. an 867. num. 143. apud quem ibidem num. 144 alii huius diei ritus habentur:||: Ceterum electio Summorum Ponti ficum semper a Clero facta fuit, variis tamen modis, ac formis. FR. a quibus ad Cardina les tandem deuoluta. can. In nomine Domini. dist. 23.:||: Ad praesens vero vigore Bullae Gregorii XV. Scrutiniis secretis fit, et tertia pars Cardinalium in Conclaui praesentium ad vali dam electionem concurrere debet; quae quidem sanctio in libertatem electores constituit; hinc quilibet Cardinalis in Galeri receptione praedictam bullam minime mutare iurat, si Papa fieri contigerit, qua forma quinque Pontifices Vrbanus VIII. Innocentius X. Alexander VII. Clemens IX. et X. electi iam sunt. FR. et INNOCENTIVS XI. de quo adhuc non emanauit id, quod in dict Bulla promiseram. Solus Papa ante hymnum angelicum, id est, Gloria in excelsis, consecratur, et postmodum ipse Missarum sollemnia incipit, et perficit consecratus; Ceteri vero Episcopi inter epistolam, et Euangelium consecrantur. de elect. et electi pot. c. 28. §. Super eo. Ennod. in Apol. Papam Petri Vicarium appellat, idem ait de se Zach. Papa [A die qua nos iussit diuina clementia etc. Apostoli vicem gerere. in epist. ad Bonifac. Episc. tom. 3. Concil. edit. Venetae.] quod minime dicendum videtur; cum immediatus Christi Vicarius in terris sit; sed intelligendum, quod vicem, et successiuum Petri locum Papa possideat, atque in hoc sensu D. Gregorius dixerat. [Ex auctoritate B. Petri Apostolorum Principis, cuius vice huic Romanae Ecclesiae praesidemus etc. can. quam sit. 18. quaest. 2.] atque S. Leo I. serm. 2. in festium. anniuers. assumpt. ad eius Papatum sic explicat: [His itaque modis dilectissimi rationabili obsequio hodierna festiuitas, vt in persona humilitatis meae ille (id est, Petrus) intelligatur, ille honoretur, in quo, et omnium Pastorum sollicitudo, cum commendatarum sibi ouium custodia perseuerat, et cuius etiam dignitas in indigno herede non deficit.] Item Innocentius inquit: [Non nisi ad Petrum, id est, sui nominis, et honoris auctorem referre debere. can. quoties. 24. qu. 1.] Item Hieronymus ad Damasum scribens inquit: [Cupimus a te, qui Petri sedem, et si dem tenes- can. Haec est fides. eadem quaest.] significat autem, quod Papa habeat [correction of the printer; in the print habebat] eandem auctorit atem a Christo Domino sibi collatam. ac si ipsemet Petrus esset, suique personam repraesentaret, quod declaratur in c. 2. de sent. et re iudicata in sexto. Vbi sic Innocent. IV. inquit: [Cum Iesu Christi vices, licet immeriti tene amus in terris, nobisque in Beati Petri persona sit dictum, quodcumque ligaueris super terram etc.]:||: Solebat Papa vti Metropolitanus conuocare Synodum prouincialem, in qua interueniebant eius Episcopi suffraganei, et circumuicini; sed tamquam Primas conuocabat omnes Episcopos Italiae, ac insularum adiacentium, et vti Patriarcha Occidentis congregabat omnes Episcopos Italiae, Galliae, Hispaniae, Angliae, Germaniae, et Illyrici, tandem vti Summus Pontifex, et vniuersalis Pastor conuocat Oecumenica Concilia, vbi tenentur conuenire omnes Episcopitotius Orbis. FR. Leo IV. ille fuit, qui introduxit ante se ferre Crucem. Torrigius in Cryp. vatican. secundae impress. par. 2. pag. 400. Sed antiquitus fereb atur Sanctissimum Eucharistiae sacramentum. Baron. an. 753. num. 8. et 9. Taciturnitas est maximum vitium in Papa. Gloss. in can. officii. 24. quest 1. Papa quando non potest concedere indultum, siue priuilegium. Vide Priuilegium. Reliqua. Vide Pontifex. Papae indumenta, et caeremoniae. Vide Baptismus. Birrus. Bugia. Camelaucium. Camesaneus. Candela in fine. Canola. Cherubim. Cinerum dies. Siphon. Indumenta Bonifacii VIII. cuius sepulcrum detectum fuerat anno 1605. talia erant, vt inter alia refert 10 Mucantius apud Torrigium pag. 373. [Vidi dictum corpus integrum conseruatum in dicta capsa lignea, in quae fuerat sepultum per 302. annos: facies tantum eius aliquantulum consumpta erat, ita [orig: itâ] vt nec narices, nec labia; sed tantum mentum appareret, et dentes. Habebat in capite mitram albam admodum paruam, et vt coniecturari potui, ex tela bombacina; corpus indutum erat omnibus pontificalibus indumentis, id est, caligis, sandaliis ex tela aurea, in summitate acutis, sine Cruce, rochetto longo albo, stola, cingulo, dalmatica, tunicella, planeta amplae sericea coloris nigri, phanone, et pallio, quod consumptum erat; sed plumbum apparebat, et et pendebat fere vsque ad pedes, spinulae tres gemmatae, manus eius chirothecis albis acus factis, et margaritis ornatae erant, et annulum pretiosum digito gestabat, atque zaphirum valoris (ut dixerunt aliqui) 30 scutorum etc.] Quae tamen relatio habebitur integra in dict. Rochertum. Item quo ad reliqua Papae indumenta. Vide Cappa prope finem. Ciagulum. Compagi. Crocea. Epigonation. Fanon. Mandyas. Orale. Pedules. Quomodo fert Papa tonsuram. Vide Tonsura. Papa in Sabbato sancto baptizabat tres pueros. Vide Brathialia. Electus in Papam, si ordinandus erat in sacris, debebat exspectare ieiunium Quatuor tempotum. Vide Ordo. Non induitur Papa sandaliis, subcinctorio, chirothecis, et Fanone die Veneris

sancti. Vide Cingulum. In processione festi Purificationis nudus pedibus incedebat. Vide Planelli. Eius sollemnis communio. Vide Communio - Eius Viaticum sacramentum in peregrinatione. Vide Viaticum. Eius vestiarium. Vide Virgarius. Papa celebraturus sollemniter. Vide Euangelium. Quare non vtitur bugia. Vide Bugia. Neque baculo pastorali. Vide Baculus. Ponitur aqua in eius calice cum cochleari aureo. Vide Forceps. Quando debet genuflectere Pontifex. Vide Geniflexio. Benedicti ones eius in cereis agnus Dei. Vide Agnus Dei. Eius benedictio gladii Vide Lectio. Quando canit vltimam lectionem matutinalem in Cappella. Vide Iube Domne. Quomodo re cipiebat oblationes. Vide Oblatio. Papa quomodo prima vice pallium suscipiat. Vide Pallium. Vbi comedebat in Feria V. Cenae Domini. Vide Panetaria. Papa sollemniter celebrans quomodo communionem recipit ex parte sinistra. Vide Communio. Quomodo pacem sumebat. Vide Pax. Quando dicit Pax Domini sit semper etc. Chorus non respondet. Vide Pax Domini sit semper etc. Quomodo et cinis ad caput imponitur. Vide Cinerum dies. Quomodo incensandus. Vide Thuribulum. Pessimus Hebraeus Dauid de Pomis in suo Dictionario hebraico in dict. Papa Pefior hebraice eum vocat, quod postea in dict. Idolum inquit Hebraice Pefior sic denominari, sic etiam Romae Hebraei monetam papalem, quam nos Iulium, siue Paulum dicimus, ipsi Pefior appellant, iest, Idolum quod quidem Sac. Orbis, et Vdrbis Inquisitio talia vocabula in caput Ecclesiae vniuersalis opprobriosa emendare deberet. Papa est omnium Ecclesiarum caput. Vide Patriarcha. Quando de iure potest priuilegia locis piis concedere. Vide Priuilegium. Papae equitatio. Vide Saccularius. Vicedominus. De osculo eius pedum. Vide Sandalia. Possessio noui Pontificis in Laterano, ac aliae caeremoniae in eo actu. Vide Sedes Stercoria. Item eius iuramentum in hac functione Vide Sequipes. Tempore Ieiuniorum, fert cappam. et pluuiale. Vide Sticharium. Quando induitur veste ex candida lana Vide Superpelliceum.

PAPALETHRA. clericalis corona, ex graeco papalh/qra, sed crederem scribendum potius papali/tra, id est, presbyter alis moneta; nam papa/s2, presbyterum denotat, et li/tra, mone tam, siue numisma. [Statuit canon, vt caput eis tondeatur more clericorum, et habeat papa letram. Balsamon ad Synod. 6. annot. 21.] Vide Tonsura.

PAPINIANISTA. dicebatur, qui post biennalem iuris studium, ad tertium transibat.

PAPIENSIS. papalis in caeremonialibus antiq. Item Denarius papiensis moneta.

PAPPIAS. dignitas in Aula imperali Graecorum, quae Caesaris consanguineis conferri solebat, vox quidem graeca pappi/as2, Maiori domus correspondebat [Dextrum cornu Protostrator, sinistrum Zamplaco Magnus Pappias tenebat, medio agmine Imperator ipse emicabat. Cantacuz. lib. 2. cap. 27.

PAPYRVS. FR. charta est, et non pergamenum, vt aliqui existimant. [Praedicta priuilegia quasi iam nimia vetustate consumpa cum fuerint, non in pergameno; sed in papyro conscripta duximus innouanda. In decretal. de confirm. vtil. vel inutil. cap. 4.

PARABOLA. parabolh/, id est, comparatio, vel similitudo. Differt autem ab Historia, quia haec est relatio rei iam successae; at parabola est verisimilitudo ingeniose composita, et adinuenta: rudes enim facilius huiusmodi exempla retinent memoriter, hac figura vsus est saepe Christus. [Et accedentes discipuli dixerunt ei; quare in parabolis loqueris ei? Qui respondens, ait illis. Quia vobis datum est nosse mysteria regni coelorum, illis antem non est datum. Matth. cap. 13. Et dicebat eis: Vobis datum est nosse mysteria regui Dei: illis autem, qui foris sunt, in parabolis omnia fiunt. Marc. cap. 4. Quibus ipse dixit: Vobis datum est nosse mysterium regni Dei, ceteris autem in parabolis. Luc. cap. 8. I Quare autem Discipulis mysteriorum notitiam exponebat Christus, et vulgaribus parabolice loquebatur. Vide Deiuidus. FR. aliquando tamen in sac. Scriptura accipitur pro re gesta, sen historia. [Denique quod Saluator in Euangelio tamquam parabolam ponit de Lazaro, ac diuite, Expositores communiter dicunt fuisse rem gestam, et tamen vocatur parabola, in quantum per similitudinem alterius rei significatiua. Dionys. Carth. in 2. Reg. cap. 14. art. 23.

PARABOLVS. parabolos2, ita vocabatur Clericus, qui in Collegio Alexandriae ad curandos infirmos erat addictus; quae vox praecipitosum, et andacem in mortis periculis graece significat; nam etiam contagiosis seruiebant; sed quia hoc sanctum institutum in charitate fundatum, in seditiones deinde, et diuisiones transierat, nimirum, contra praedicti loci pii Praefectos mmultuarii Clerici insurgendo ad fauorem Episcopi; ideo congruum Theodosio Iuniori Imperatori visum fuit, vt praedicti Clerici in eo Collegio commorantes quingentesimum numerum non excederent, atque potentes, ac diuites minime admitterentur, et quod ad aulam Principis viginti simul accedere nequissent; led vici ssim tantum vnus. Cod. Thod. lib. 42. de Episc. et Cleric. Qui etiam Parabolani, et Paraebolorii dicebatur.

PARACELLARIVS. Palatii Apostolici officialis, cui incumbebat mensae pontificiae largitiones pauperibus distribuere. FR. dispensatorem proprie significat [Hic beatissimus Papa statuit, vt crebris diebus alimentorum sumptus, qui et vsque nunc elecmosyna appellatur, et de venerabili Patriarchio a Paracellariis

pauperibus, et peregrinis, qui ad B. Petrum moranmr, deportari, eisque erogari. Nec non et omnibus inopibus, et infirmis per vniuersas regiones istius romanae Vrbis constitutis eandem similiter distribui ipsam alimentorum eleemo synam. Anast. Bibliot. in Zacharia. Et erogentur omni die per manus vnius fidelissimi Paracellarii eisdem pauperibus; accipiens vnusquisque corum portionem panis, atque portionem vini etc. Idem in Adriano I.]:||: Item et ipsa dispensa Paracellarium dicebatur [Capita centum exinde occidantur, et in eodem paracellario reponantur. Idem in eodem Adriano I.] Idem officialis Subpulmentarius dicebatur. Anast. in eod. Adriano. [Benedictus Subdiaconus subpulmentarius. Luitprandus.] FR. an potius Transcriptorum incuria Supplementarius scribendum esset, quia egenorum necessitatibus supplebat, ac succurrebat. Vide Cellerarius.

PARACHAEMADION. locus ad hibernandum aptus, ex graeco verbo paraxeima/zw, hibernare significante [Abiit ad parachaemadion suum, siue stationem hibernationis. In vita S. Anasta sii Persae.

PARACHARACTA. falsae monetae fabricator, ex graeco paraxarakth/s2 [Falso monetae rei, quos vulgo paracharactas vocant, Maiestatis crimine tenentur obnoxii. Cod. Theod. lib. 9. tit. de falsa moneta.] Quare vbi nos in Synes. epist. 5. le gimus [Trapezitas malos, qui velut monetam, ita diuinum verbum peruertunt, et adulterant] in graeco textu habetur paraxaraktontas2, vbi Haereticos monetae falsariis comparat. Vide Trapezita.

PARACHARAGMVM, ex graeco paraxa\ragma, id est, inscriptio, seu figura falsa. [Vt imaginem ty. rannici cultus sub colore nobis auri fallentis obiciat, siue cum paracharagmis nos conatur illudere. Cassian. collat. 1. c. 20. vbi aliqui male legunt. Paracharaximum.

PARACIMOMENVS. *parakeimw/menos2, id est, Ac cubitor [Ad tuendum palatium, tuendamque rem priuatam, vt istic moris est, Eunucho officium paracimomenon dedit. Luitprand. de rebus Europae.] Iuo tamen lib. 4. de priuil. et dignit. Eccles. Rom. Concubitorem vocat. [Quemadmodum imperialis potentia dinersis officiis cubiculariorum, nec non ostiariorum, atque omnium concubitorum ornatur.

PARACLITENSE. FR. Monasterium in Dioecesi, vulgo Troges appellata in Gallia, vbi Moniales degunt, ita a paraclito Spiritu Sancto appellatum, quod a Petro Abailardo antea haetetico, ac Arnoldi Brixiensis Magistro ad catholicam fidem opera Petri Abbatis Cluniacensis reducto, fundatum est, ibique suam vxorem Heloissam Abbatissam praeposuit, et ipse Monachus Cluniacensis effectus est. Baron. an. 1140. n. 8. et seqq. quod Monasterium dicitur etiam Paracliti, seu de Paraelito; in quo vsque hodie in die Pentecostes cani lingua graeca officium, Nicolaus Camusatius in eius Miscellanea hist. testatur, et super Heloissae sepulcrum hi versus leguntur:

Hoc tumulo Abbatissa iacet prudens Heloissa
Paraclitum statuit, cum Paraclito requiescit.

Hanc Eugenio III. Papae D Bernardus epist. 178. commendauit, inquiens: [Sed et quod petit Abbatissa de Paraclito per ipsum, si dignamini, scire potestis, et facere, si dignum iudicatis.

PARACLITVS. *para/klhtos2, id est, Aduocatus, consolator, Spiritus Sancti attributum; eius enim aduentu afflictum Discipulorum conuentum consolauit, et ante Reges, et Praesides Christi asseclis, quid tunc pro fidei defensione loquendum esset, tamquam Aduocatus dictauerat. FR. Inter eruditos controuertitur an Paraclitus, vel Paracletus littera, e, producta dicendum sit: nam Haymon Halberstatensis Episcopus super Euangelia Dominicalia inquit, quod [Quidam Graecus veniens in Palatio Regis, cum legeretur illud Euangelium, et diceretur Paraclitus, dixit Paracletus deberet dici. Tamen nos non audemus illud mutare ex consuetudine.] Quin et Io. Baptista Thiers Parisiensis Theologus in eius eruditissima disertatione typis anno 1669. excusa, Paraclitum dici debere euidenter demonstrat tum vigore graecae dictionis, tum propter sacrorum hymnorum prosodiam, tum etiam propter antiquissimam Ecclesiae consuetudinem. Reliqua Vide Spiritus Sanctus.

PARADISVS. *para/deisos2, viridarium, et delitiarum locus, hinc coelestis patria paradisus dictis nam summus delitiarum felicitatumque locus est. Alii tamen ex chaldaico huius vocabuli etymon deducunt, id est, Farrad, quod locum amoenum significat, vnde Arabes Fardus dicunt. Item Paradisus Ecclesiae atrium siue Coemeterium denotat; nam ibi corpora in pace quie scunt [In paradiso Ecclesiae tumulari rogauit. Chron. Casin. lib. 4. c. 8.] Vide Periuolium. FR. et clarius in eadem Casin. Chron. lib. 3. cap. 28. de Dionysio Abb. qui deinde Papa Victor III. fuit appellatus, dicitur [Fecit et atrium ante Ecclesiam, quod nos romana consuetudine Paradisum vocamus.] Apud externos Scriptores nedum hortum, seu viridarium; sed etiam [orig: etîam] locum immensae latitudinis, vt plu. rima animalium genera ad venationem sustentari possint significat, quod ex Xenophonte. Plutarcho, Philostrato, et aliis comprobare conantur Eugubinus in sua Cosmpoeia ad verba: Paradisum voluptatis etc. Genes. cap. 2. et diserte Brissonius lib. 1. de Regno Persarum. §. Palatiis vero Regum. Henericus Stephanus in Thesaur. Ling. Graecae. Pineda in cap. 2. Eccl.

vers. 5. Feci hortos, et pomaria etc. Maluenda de Paradiso cap. 3. Gellius vero viuaria intelligit, sic inquiens: [Viuaria autem, quae nunc vulgus dicit, sunt, quos paradei/sous2 Graeci appellant. lib. 2. cap. 20.] At phrasis biblica per Paradisum hortum intelligit; insuper non raro hortum voluptatis simpliciter appellat, vt in eod. cap. 2. Genes. vers. 10. et 15. et cap. 3. vers. 23. Ezech. cap. 36. vers. 35. Ioel. cap. 2. vers. 3. Quapropter Moyses Barcepha par. 2. commentar. de Paradiso c. 16. sic habet [Paradisus vero appellatur Paradisus, quod locus sit eultus plurimis, pulcherrimisque tum odoratu, tum gustu iucundis plantis, planeque congruis appositus, accommodatus, vt sit domicilium, sedesque, et amoenitas hominum; nam [orig: nâm] huiusmodi locum consueuerunt homines appellare] Insuper vbi vulgata legit: [Plantauerat autem Domnus Deus Paradisum voluptatis a principio. Genes. cap. 2.] LXX. verterunt [Plantanit Deus Paradisum in Eden ad orientem] Atque D. Hieronym. in quaest. hebraicis in Genes. ex hebraeo [Plantauerat autem Deus Paradisum in Eden ad orientem] transtulit. Quid autem Eden significet idem Hieronymus declarat in eadem dictione, quod delicias interpretetur. Itaque Bellarm. de statu primi hominis cap. 15. Cornelius a Lap. in cap. 2. Genes. vers. 8. affirmant Paradisum diffusi ambitus fuisse, in quo et hortus, et etiam animalia inueniebantur. Sed Chrysostomus ho. 13. in Genes. Theodoretus quaest. 25. in Genes. Hieronymus de dictionibus hebraicis verb. Eden. affirmant Eden non fuisse ipsum paradisum; sed regionem, ac territorium, in quo plantatus fuerat paradisus. Quibus adstipulatur Moyses Barcepha part. 1. de paradiso. cap. 16. vbi sic ait: [Porro vt regio Eden cunctas praecellit terras, ita et ea eius pars, in qua situs est paradisus, cetera omnia, quae Eden complectitur, loca superat; neque emm in Eden vllum est solum praestantius eo, in quo paradisus est constitutus.] Exaggeratio autem nimis exorbitans est Anastasii Synaitae lib. 9. in Hexameron, nempe; [Fuisse magnitudinis incomprehensibilis] sed verisimilius Aug. lib. 8 in Genes. ad litt. cap. 10 inquit: [Neque enim exiguus locus erat, quem tantus fons irriga bat.] cum quo concordat Moyses Barcepha par. 1. commentar. de paradiso cap. 15. dicens: [Iam vero ex fluminis magnitudine conficitur Paradisus, qui illo rigatur, amplissimum quoque esse] Atque peculiari mensura definit Tostatus quaest. 98. in cap. 13. Genes. vbi sic ait: [Non enim videtur, quod oporteret maiorem magni tudinem, quam habeat insula, scilicet, in longitudine tres, vel quatuor leucas, in circuitn autem duodecim, aut parum plus.] Eugubinus vero in Cosmopoeia in praed. cap. 2. Genes. Fluuius egrediebatur etc. regionem fuisse trecentorum millium passuum arbitratur. Maluenda de Paradiso cap. 26. putat fuisse eius ambitum quadraginta, vel quinquaginta leucas, vti decebat pomarium magni Principis. Suar. lib. 3. de oper. sex dier. cap. 6. num. 15. saltem amplitudinem vnius Regni habuisse ait. Quo vero ad etymologiam nominis Postillator in can. Ecclesia Paradiso. de consecrat. dist. 4. se parum in graeco idiomate versatum ostendit; dum ibi ait: [Dicitur paradisus parans Deum, vel Deitatis visum, quia ibi Deum videbimus facie ad faciem.] Philo Hebraeus lib. 1. Allegoriat. negauit veram, ac realem terrestris paradisi exsistentiam; sed tantum allegorice sacram Scripturam loqui asseruit, quem errorem sequuti sunt Origen. lib. 4. Periarchon cap. 2. et Nicetas in commentar. Nazianzzenae orationis de Natiuitate. Psellius, ac recenter Gregorius Venetus in eius Harmonia mundi, quae opinio tamquam falsa a Sanctis Patribus reicitur, signanter a D. Augustino lib. 8. de Genes. ad litt. cap. 1. et lib. 13. de Ciuit. Dei cap. 21. Hieronymo in cap. 17. Ieremiae 5. Iu principio regni. et cap. 10. in Danielem. §. Die autem. Epiphanio haeresi 64. et in epist. contra Io. Hierosolym. Sophronio Patriarcha in sex. Synod. act. 11. Anastasio Synaita lib. 7. Hexameri. Moyse Barcepha par. 1. comment. de paradiso cap. 1. et 4. De qua re vberius Sixtus Senen. lib. 5. Biblioth. annot. 34. Pereira lib. 3. in Genes. disput. de paradiso. quaest. 1. num. 15. Bellar. lib. de gratia primi hominis cap. 10. Suarez. lib. 3. de oper. sex dier. cap. 6. num. 5. Maluenda de paradiso cap. 6. et 7. vbinam conditus fuerit, varii varia dixere.

PARADOGVM. vox barbara, qua Longobardi feudum nobilem intelligebant; sic e contratio Paedagogum fendum vile, et rusticum dicebant.

PARAENESIS. FR. sic intitulauit suum libellum exhortatorium ad peonit. S. Pacianus Barcinonen. Episc. exstat in Biblioth. SS. Patrum.

PARAFRAEDVS. FR. Fideiussor pro solutione poenae pecuniariae. Bullar. Casinen. tom. 2. constit. 38. num. 2.

PARAGAVDA. fascia, siue laciniarum species serico, et auro contexta, qua vesti vm extremitates ornabantur. [Nemo auratas habeat, aut in tunicis, aut in lineis paragaudas. leg. 2. de diuers. holod.

PARAGRAMMA, para/gramma, supersluitas characterum [Si paragrammata repereris, vel minus aliqua descripta sunt, quae sensum legentium impediant; non mihi debes imputare. S. Hieronym. epist. 28.

PARAGRAPHVS. para/grafos2, id est, adscriptus, et signum distinctiuum scripturae denotat, ac diuersitatem periodi sensus indicat. Graeci vtuntur littera r hac forma dimidiata; sed Latini duplici, s, hoc modo, §, signant, quae litterae Signum sectionis interpretantur, cum re vera separationem discursus demonstrent; alii

PARALIPOMENON. paraleipome/nwn, id est, praetermissorum, sic in sac. Scriptura duo libri appellantur, quia in eis bellicae expeditiones Hebraeorum in libris Regum praetermissae referuntur, seu quae narrantur in libris Regum, in paralipomeno aliis circumstantiis referuntur, quos libros Dabre Haiamim, id est, Verba dierum vocant Hebraei, cum ad instar Diarii successarum rerum relationes contineant, quorum auctorem Esdram existimant R. Moyses Kimchi, ac R. Salomon. Fr. D. Clemens Papa in Canonibus Apostolicis Derelicta appellauit hos duos libros [Derelictorum ex libro dierum duo. can. 84.] De hoc sic Dionysius Chartusianus ait: [Vocatur, quippe, hic liber paralipomenon, et vt 6. etymol. ait Isidorus, graece paraleipomi/nwn. interpretatur latine praetermissorum, ant derelictorum. Circa quod scribit Magister Adam parisiensis, paralei/pw verbum graecum est, significans idem, quod relinquo, aut praetermitto, et secundum Huguitionem dicitur apo/ tou=ou= para/, quod est praeter, et ei/por, quod supplens, et mh/nh, quod est defectus, quasi praetermissorum supplens defectum: quoniam ea, quae in lege, et praesertim, quae in libris Regum omissa sunt, vel non plene relata, summatim, ac breuiter in isto exprimuntur volumine. Propter quod secundum Hieronymum liber hic dici potest xroniko\s2, totius Sac. Scripturae etc. in praoem. primi lib. paralip.

PARALYTICVS. qui paralysi, siue apoplexia la borat, de quo fit mentio in Euang.

PARAMONARIVS paramona/eios2, Monasterii Minister. [Oeconomi autem, Chartularii, Paramonarii, et alii promouentur. Balsamon. in can. 1. Synod. Chalced.

PARANINFI. FR. Adolescentuli bene compti, qui sponsam comitantur. I. peruenit. de Aggressione in vico.

PARAPHERNA. FR. ex graecis dictionibus para/ id est, vltra, et fernh/, id est, dos, sunt igitur regalia, et dona, quae Sponso vltra dotem donantur.

PARAPHONISTA. *parafwnisth/s2, acclamator; sed comuniter cantor intelligitur, qui diuinas laudes canit. In peruetustis caeremonialibus Magistrum cappellae, qui musicam dirigit, significat, vbi sic habetur [Paraphonista cum schola (id est, Cantorum,) vigilias incipit.] Vide Archiparaphonicta.

PARAPSIS. FR. vas, siue patina, lanx, catinum, et similia, in quibus obsonia ponuntur. Quidam a rotunditate etymon trahunt. [Vnam parapsidem plenam carbonibus, quibus vstus fuit S. Laurentius. In priuileg. Caroli Magni apud Torrigium de Crypt. Vatican. secunda impress. pag. 504.] Dicitur etiam Paropsis, vt Matth. cap. 23. et 26. ex graeco para/, pro, et o)/yon, cibus, ita Pollux, et Eustath. At Marc. 14. et Luc. 11. Catinum scribunt, et Iuuenal. Satyr. 3.

Quam multa magnaque paropside cenat. Martialis:
Quae portat gaudens ancilla paropside rubra, Et alibi idem:
Sic implet gabatas, paropsidesque.

PARASCEVE. paraskeua//, significat diem Veneris. Aliqui existimant ex verbo graeco paraskeua/zw, id est, praeparo deduci: ita Adrian. Iunius in verbo, paraskeua/zw; nam in hac die Hebraei comestibilia, pro sequenti Sabbari die praeparare solent, quo vocabulo etiam ipsos vti solitos fuisse refert Baron. an. 34. num. 154. Male igitur Hugo Cardinalis hoc vocabulum Parans eoenam significare ait. Graecos enim Christianos in Ecclesia hoc introduxisse vocabulum Baronius an. 34. num. 153. demonstrat. Item Parasceue apud Tertullianum aduers. Psych. cap. 14. Sabbatum significat, quare de ieiunio ab Ecclesia Occidentali in Sabbato obseruato loquens, ait: [Cur stationibus quartam, et sextam Sabbati dicamus, et ieiuniis parasceuen.] appellatur etiam prosa/bbaton, id est, Ante Sabbatum Epiphan. lib. 4. cont. Haer. in fine:||: Ecclesia tamen per Parasceuen Feriam VI. maioris hebdomadae intelligit Redemptoris morti consecraram, quae dies etiam Cena pura appellata fuit ab Irenaeo, vt suo loco diximus. Est quidem antiquissima Ecclesiae traditio minime celebrandi in hac die. Hinc Toletanum XVI. Concilium de anno. 693. quottidie pro Regis salute celebrandum statuit [Excepto Passionis dominicae die, quando Altaria denudata persistunt, nec cuiquam in eodem die licet sollemnia celebrare. can. 10.] Et in hac die in signum moeroris Papa super nudum scabellum sedebat. [Hac die secundum antiquas caeremonias Papa in camera sua non consueuit sedere super sedes; sed super scabella, et Cardinalis finito officio, et deducto Pontifice ad cameram des cndit sine confabulatione aliqua Ordo Roman.] FR. In ritu Ambrosiano, nedum in hac die, sed in omnibus feriis sextis non celebratur, in quibus diebus Crux super Altare, cum sex candelabris exponitur:||: Irenaeus lib. 5. Adamum die 25. Martii obiisse ait, in quo etiam die communiter Christi mortem accidisse existimatur, ac in quodam peruetusto Martyrol. M. S. quod exstat in Bibliotheca Reginae Suetiae sub hac die his verbis notatur. [Hierosolymae Dominus crucifixus est.] Quod Martyrologium iuxta Holstenii opinionem in octauo Christano saeculo scriptum fuerat. Itaque de Chrsti crucifixione sub. die praesata etiam mentionem faciunt M. SS martyrol. Corbeiense, et Antuerpiense.

Constantinopoli in die Parasceue extra Vrbem contionabarur populo, quod idem Chrysostomus testatur apud Gretser. tom. 2. de Cruce, in memoriam Christi passionis extra Hierosolymae Ciuitatem obtentae, ac in Melita Insula ex hac deuotione fortasse in Dominica Palmarum extra Vrbem Notabilem in quadam planitie, vbi nunc columna cum Cruce remansit, cani passionem olim solitum fuisse senes affirmabant, ae vsque ad eorum tempora durasse. In suo M. S. caeremoniali Dauantria aduertit, quod licet in hac die non consecret Sacerdos, debet nihilominus aquam in vinum infundere, ad denotandum sanguinem, et aquam de latere Christi emanatum, qui tamen refert in aliquibus Ecclesiis solitum fuisse merum sine aqua in calicem ponere, quod, vt Iacobus Caietanus obseruat, hebraicam crudelitatem significabat. Quando Sacerdos particulam consecratam immittit in calicem, non debet solita Crucis signa facere. Sac. Rit. Cong. 28. Aug. 1627. Quod etiam Caeremoniale iussu Innocentii X. correctum lib. 2. cap. 26. aduertit, vbi haec verba habentur [Sed sine signo Crucis] An si in hac die concurrat festum Annuntiationis Deiparae teneantur Christiani loco sacri audire caeremonias in hac die fieri solitas, sicut de anno 1644. occurrerat. Negatiue Sac. Rit. Congregatio 19. Februar. 1622. respondit, additque minimae Eucharistiam ratione festiuitatis B. Virginis fidelibus administrari debere, nisi in casu necessitatis per modum viatici. Imo Albaspina de veter. ritibus obseruat. lib. 1. non fuisse solitum antiquitus distribuere Eucharistiam in ieiuniorum tempore notat. Item Sac. Episcop. Congr. 22. Mart. 1596. abstulit abusum deferendi in hac die processionaliter Eucharistiam. In Ecclesia Andegauensi Sacerdos, qui in hac die hostiam absumit. non progreditur ad deferendum ex sepulcro Sacramentum; sed duo Presbyteri alba, stola, et manipulo induti illud deferunt, de quibus Rupertus ait lib. 6. de diuin. offit. cap. 23. [Duos Presbyteros, qui corpus Domini ad Altare deferunt, significare Ioseph iustum ab Arimathia, et Nicodemum] Altaria solita denudari in hac die. Vide Baronium an. 1034. num. 18. Reliqua ad hanc diem pertinentia. Vide Feria VI. in Parasceue. Item Parasceue Virginis, et Martyris nomen est, quam Graeci paraskeuh/ appellant, et Latini Veneram, siue Venerandam, quae a suiS genitoribus ita appellata fuerat, quia in Feria VI. Parasceue nata erat, cuius festum sub die 14. Nouembris celebrat Martyrol. Rom. sed Ecclesia graeca illius festum agit sub die 26. Iulii, fic etiam in Melita, et in Catanensi Stciliae Ciuitate, vbi ad littus eius sacellum exstat. Vulgus tamen ignarus eandem Sanctam cum Deiparae Genetrice confundit, ex eo quia in eodem die vtriusque festum celebratur, et in quodam antiquo Liciensis Ecclesiae Breuiario impresso eius proprias lectiones habentur sub die 26. Iulii.

PARASTATA. parasta/ths2, columnae basis, super quam autiquitus Altaria erigebautur, quarum structurae multae adhuc videntur cum lapide integra desuper ipsarum, et de eis in descriptione Basilicae S. Pauli extra Vrbem agit Honuphrius Panuinus. [Octauum in medio parastatae.

PARASTITIA. posticum, vt aliqui existimant, quam dictionem graeco-latinam putant ex para/ graece, et statio latiue, sicut etiam in sac. canonibus Inter stitium dicitur temporis spatium ad sacros Ordines suscipiendos interpositum. Sed alii melius fortasse postes intelligunt ex gaeco nomine parasta/s2, id est, postis. [Ecce enim Angelus Domini ad repetendum aliquod Deo carum missus depositum, nos desuper intra Ecclesiam aspiciens, benedixit, rursumque parastitiam Ecclesiae reuersus, nulla talia vestigia exitus reliquit. In vita S. Albani.

PARASYNAGOGA. parasunagwgh/, illegitima congregatio, siue conciliabulum. [Id consecutus est, vt et martyrii corona exciderit, et a Diuis Patribus, qui Nicaenam conuenerant, eo nomine condemnatus sit, quia seorsum parasunagogas conuocaret. Nicetas lib. 5. de fid. ortho. dox. iuxta Morelli interpretationem.

PARATA. FR. apparatus, item tributum, vel collecta pro viis et pontibus reparandis. Sigon. de Regno Italiae lib. 7. Bullar. Casinen. tom. 2. Constit. 22. 23. 40. et 41.:||: [Non graues sitis Presbyteris in paratis quaerendis, neque ducatis superflue vobiscum homines, vel vestros proprios, vel amicos, vel propinquos vestros, per quos illos grauetis in cibo, et potu, et fodro ad caballos. Hincmarus ad Archidiaconos scribens.

PARATITLVM. FR. rerum summarium [Roglerus Odofredi Beneuentani praeceptor, qui placentiae per aliquot tempus primas partes sibi merito vindicauit. Hic etiam primus paratitla conscripsit, id est rerum summas titulatim appositas, quod a Iustiniano promissum fuerat, vt legitur in Lprima §. vlt. Cod. de vet iur. enucl. vbi mendose Paraticia, pro Paratitla scriptum est. Cotta in eius memor iuris. tit. de Iurisperitis.

PARATORIVM. praeparatorium, siue credentia vulgo dicta. [Calicem autem Subdiaconus accipit sequens, et dat Acolyto, et ille renocat in paratorium. Ord. Rom.

PARATVRA. FR. ornamentum, quod in limbo vestium apponebatur. [Transmisimus fratermtati vestrae paraturam vnam. S. Gregor. lib. 10. epist. 37.] Et clarius Matth. Paris. In vita Abb. [Albas duas cum paraturis burdatis] Quo vocabulo saepe etiam Auast. Biblioth. vtitur.

PAREDRVS pa/redros2, Assessor, consiliarius, accipitur etiam pro malo spiritu, qui Incantatoribus, ac Magis assistere solet [Scimus enim

Magiam elicere explorandis occultis catabolicos, et paredros, et pythonicos spiritus. Tertull. de anim. cap. 28.] FR. Salmasius per Paredros Deos minores intelligit in Notis ad Spartianum in vita A driani Imp. sic inquiens: [Qui autem de hominibus in Deorum numerum referebanttur; hi pa/redroi Deorum fieri diecebantur, quasi affessores, et eadem se de praediti cum ceteris Diis.] et Tertulliani locum corrigit in Apolo get. cap. 13. vbi sic habetur: [Cum Simonem Magum statua, et inscriptione Sancti Dei inauguratis, quum de paedagogiis aulicis nescio, nescio quem Cinoedum Deum facitis] legendum, putat Salmasius: Synodi Deum facitit. id est, in, Synodum, et Collegium Deorum cooptatis, ac paredros, nempe, cum Diis assessores.

PARENTIVVS. FR. paternus: [Quisquis hominum parentiuae mortis exspectatione animam pascit parricidiali crimine in hereditate succedit. Valerianus Cimeliensis Episc. hom. 20.

PARERE. FR. videri, seu existimari significat. Bullar. Casin. tom. 2. constit. 91.

PARICLA. seu Paricula, charta, circularis scriptura, quia pari tenore omnibus interessatis, seu collitigantibus dabatur; Charla paricla sententiae indicialis copia dicebatur. Marculf. lib. 1. formular. cap. 38.

PARIES DEALBATVS. FR. a D. Paulo Hypocrita appellatur. can. nisi bella. 23. quaest. 1.

PARILITAS. sumilitudo, aequalitas. [Quae conse quenti vnguentariae sparii parilitate conquadrat, Sidon. lib. 2. epist. 2. Vt hactenus parentum nobilitate decorabat, ita iam nunctitulorum parilitate fastigabat. Idem lib. 3. epist. 6.] Vide Aparibus. Pariatio.

PARIO. as, aequalis sum. [Aequa enim substantia pariant inter se Christus, et Adam. Tertull. de resurrect. carn. cap. 53.] Ex quo verbo fit Aequipero, as.

PARIOR. aris, aequalis fio, siue aequiparor: [Sermo enim. Deus, qui in effigie Dei constituts, non rapinam existimauit pariari Deo. Tertull. de resur. carn. cap. 6.

PARIATIO. et Pariatoria, ex verbo Pario, as, supra, id est, similitudo, et comparatio, nomina, apud Sanctos africanos Patres vsitata. [Pariatio plenaria. Beda in epist. D. Pauli ad Colossen. 1.]. Corrupte tamen in eadem epist. D-Auselmi textus. Paritio plenaria habet pro Pariatio. Sic etiam male in textu D. Augustini in psalm. 61. in codice Louaniensi: [Paratoria plenatia: passionum omnium non erit finis, nisi cum saeculum finitum fuerit.] Quare Latinus Latinius tollenda esse puncta, et dictio Finis existimat, et sic corrigit. [Pariatoria plenaria passionum omnium non erit. nisi cum saeculum finitum fuerit.

PARISIM. hebraica vox, latrones significat, atque Publicanos. Baron. an. 31. num. 73. Sed proprie publicanos significat. Vide Publicanus.

PARISIVS. pro Parisiis aduerbialiter. [Dure scribitis non merenti. Quid peccaui? Si monui Magistrum Robertum Pullum aliquantum tempus facere Parisius. D. Bernardus.] Nonulli corrigendum Parisiis existimarunt, sed error non est; nam apud Ecclesiasticos Scriptores Parisius etiam legitur, et praecipue apud Petrum Blesensem, frequentissime: [Dum Parisius operam studiis dabas, publice dicebatur, quod in hac humana conuersatione te Angelum exhibebas. epist. 9.

PARMENIANI. FR. haeretici a Parmeniano quodam, contra quem scripsit D. Aug. Glossa in can. quisquis. 23. quaest. 4.

PAROCHIA. graeca vox, paroiki/a, significat domorum adunationem, seu hab itationes contiguas, hinc iuxta graecae dictionis vim Paroecia melius dicitur. Vide Labra. FR. dicitur etiam Plebania lib. 3. Decretal. tit. 24. cap. 1. Dicitur etiam Plebs:||: Est autem differentia inter Ecclesiam parochialem Curatam, et Baptismalem. Nam omnis parochialis Ecclesia est curata, sed non viceuersa. Vlterius reperiri potest Fcclesia Baptismalis, quae nec Parochialis, nec curata sit; nam Baptismum conferre non est iuridicus Parochi actus, cum posset quilibet Laicus illud conferre in necessitaris casu, quae triplex distinctio ex Trident. Syno do sess. 21. cap. 5. De reformat. colligitur, vbi sic ait; [Possunt Episcopi etiam tamquam Apostolicae Sedis, delegati iuxta formam iuris; sine tamen praeiudicio obtinentium, facere vniones per petuas quarumcumque Ecclesiarum Parochia lium, Baptismalium, aliorumque beneficiorum curatorum.] FR. Regimen animarum dicitur Ars artium. De aetat. et qualit. ord. cap. 14.:||: Parochia per spatium quadraginta annorum derelicta, beneficium, simplex efficitur. Bellarm. in notis ad Concil. Trident. sess. 21. cap. 7. de Reform. Item Parochia dicitur Dioecesis. Parocho subiecta: [Nam peragratis forte dioecesibus, cum domum veni etc. Sidon. lib. 9. epist. 16.] Et e contra parochia pro Episcopi Dioecesi non raro accipitur: [Vnusquisque Episcoporum habeat suae parochiae potestatem. Rothland. in epist. ad Nicol. Ingresso itaque Beato Archipraesule Martino propriae Parochiae fines. Oddo Cluniac. Abb. in vita S. Martini. lib. 2. cap. 10. Nullus Episcopus in alterius Parochia ordinationes aliquas facere, vel negotia peragere, quae ad eum non, pertinent etc. In Capit. Caroli Magni lib. 1. cap. 11.] FR. sic etiam habetur in can. si quis ordinatus. dist. 92. can si quis Episc. ordinatus. et can. si qui Episc. ead. dist. Item can. nullus primas. 9. quaest. 2. can. Lugdunensis. parochiae clericos. ibid. can. Archiepiscopus. 9. quaest. 3. Dioecesis enim est parochia Episcopi Gloss. in Clement. de priuil. cap. 1.:||: Item Parochia pro vniuersali Ecclesia nonnumquam vsurpatur. [Contra

Catholicam Ecclesiae Parochiam cum Ducibus suis prolatis gregatim ingruere moliuntur. Aldhel. de Virg. cap. 7.] Vide Dioecesis.

PAROCHIANVS. FR. Parochiae incola. can. in. Dominicis. 9. quaest. 2. et can. inter cetera. 22. quaest. 4. Item Parochiana Ecclesia pro parochiali. [Placuit huic Sancto Concilio, vt nullus prouinciae Lusitaniae Episcopus a qualibet parochiana Ecclesia tertiam auferre praesumat. can. priscis. 10. q. 3. Hi enim Pontifices etc. parochianas Ecclesias pergrauantes etc. can. Inter cetera. ead. 10. quaest. 3.

PAROCHVS. pa/roxos2, id est, distributor, quia, distribuere, ac conferre sacramenta subditis tenetur, pro quibus aliquando sacrificium applicare debet. Concil. Trident. sess. 23. cap. 1. quod iuxta communem Doctorum opinionem intelligendum est in Dominicis, et principalibus domini festiuitatibus, vel saltem semel in heb. domada. Bonacina quaest. v.t. punct. 3. Sed a plerisque Theologis praecipue, Suarez, Auersa, et Diana huiusmodi obligatio in parocho minime agnoscitur, et auctoritatem Concilii Tridentini supra adductam explicant intelligi de applicatione quo ad impetrationem; non vero quo ad satisfactionem. Parochus enim in Missae sacrificio tenetur pro ouibus suae curae commis. fis orare, non autem pro eis sacrificii valorem applicare; licet congruum mihi videatur in aliquibus sollemnitatibus pro eis applicare sacrificium, praesertim si pingues de cimas, primitias, aliosque redditus ab eis exigat. Item parochus non tenetur subministrare Sacerdotibus ceram in eius Ecclesia celebrare volentibus, nec ad hoc ab Episcopo cogi debet. Sac. Rit. Congreg. 10. Iunii. 1603. Antiquitus Parochus renebatus Officium diuinum in eius Ecclesia recitare; sed ex contraria, vniuersalique consuetudine hanc obligationem abolitam fuisse dooent Suar. et Bonac. exceptis tamen festiuis diebus, in quibus Vesperas canere deberet, si clericorum copiam haberet, vel saltem laicos ad hoc instructos; nam solus canere non tenetur. Item Sac. Concil. Trident. Congregatio non posse Parochum per integram hebdomadam ab eius Pa rochia absentari declarauit, apud Bellarm. in Notis ad Conc. Trident. sess. 23. cap. 1. de Reform. Vide Plebanus Decanus.

PARMENSIS Dux Rainutius sacrarium Graecorum cum gladio in foemore ingrediens prohibitus quid respondit. Vide Sacrarium.

PAROENIA. paroini/a, iniuria inepte, et arroganter prolata; quo vocabulo D. Hicronumus vtitur contra Rufinum scribens.

PARTICIPIVM. participatio, et communicatio: [Ita ergo fac, vt impensae mercedis tu quoque participium sortiaris. D. Greg. lib. 4. epist. 23.] vbi Sanctus pontifex portionem labori debitam intelligit. [Videntes furem currunt cum eo, et portionem suam cum adulteris ponunt, et polluti labii participio peccant, et non corrigunt. Bless. in can. Episcop.

PARTICVLAE CONSECRATAE. Vide Margarita. Vtrum post offertorium particulae non consecratae in Altare delatae, sint consecrandae. Vide Offertorium.

PARTIO. partus. [Et partione prosperante in parricidium partus expressus. S. Cyprian. lib. 2. epist. ad Cornel.

PARTITVDO. parturitio, parturiendi actus. [tolle dolores partitudinis. S. Hilar. aduets. Arian.

PARTVM. torneamentum. [Vt Comites pupillorum, et orphanorum causas primum audiant, et in venationem non vadant illo die, quando placitum debent custodire, nec ad partum. In Constit. Caroli Magni.] Vide Tornesmentum. Tornaerix.

PARVISIVM; erat Ecclesiae pars externa, in qua fiebat pro pueris schola, ex voce gallica Paruis, id est; porticus, seu atrium Ecclesiae, vel. vt alii malunt, a Paruis latine, scilicet, pueris. [Cogebatur ille pauperculus multis diebus scholam exercens, venditis in paruisio libellis, vitam, famelicam protelare. Matth. Paris. in hist.

PASCHA. [Pascha, hebraice dicitur phase, non a passione, vt plerique arbitrantur; sed nec dicitur phase a transitu maris rubri, id quod Ecclesia canit etc. sed quod exterminator videns sanguinem in foribus Israelitarum pertransierit, neque percusserit illos. Ait namque scriprura: Est enim phase, id est, transitus Domini, et transibo per terram Aegypti nocte illa, percutiam que omne primogenitum. D. Hieronym. in. Exod. 12.] Quare ex D Hieronymo corrigenda essent Praecomi verba, quae in Sabbato Santo canuntur, nempe: [Haec nox est, in qua primum patres nostros filios Israel eductos de Agypto mare rubrum sicco vestigio transire fecisti.] FR. Deduci etiam potest ex Chaldeo Pheshha, quod laetitiam significat. Calepinus autem in hoc vocabulo inquit, quod licet hoc nomen neutrum sit, genitiuum non habet Paschatis, vt quidam ex recentioribus asserunt, manifesto errore, cum sola graeca verbalia in ms terminata a prima persona praeteriti passiui deriuata, in atis mittant genitiuum. Et re ve. ra translatores Sacrae Scripturae in latinum semper genitiuum Paschae scripsere. [Erit vobis Paschae sollemni. Ezech. 45. In die sollemni Paschae Luc. 2. Ante sex dies Paschae. 10. 12. Ante diem festum Paschae. Idem. 13. Erat autem parascent Paschae. Ibid. 19. Eodemque modo Missalis, et Breuiarii Rubricae, nempe[Post octauam paschae. Infra octauam Paschae peracto tempore. In hym. ad laudes Domin. pentecost. In priori pascha,] et non paschate Microl. in dictione Annotinum Pascha.:||: Pascha ex traditione

Apostolica in Dominica celebratur. Vide Dominica Resurrectionis; in eo enim die resurrexit deuicta morte Christus, quae Dominica debet computari post diem decimuinquartum lunae mensis Martii, ne cum Hebraeis conueniamus. Antiquitus Christiani in festo Paschae solebant se inuicem sub hac forma salutari: Surrexit Dominus, et respondebatur: Deo gratias, atque osculum pacis recipiebatur. Io. Beleth. cap. 116. Rational. diuin. off. Romana vero salutationis forma sic erat: Surrexit Dominus vere, et respondebatur: Et apparuit Simoni. Durand. lib. 6. cap. 46. Recentiores tamen Graeci in paschalibus diebus sic salutare solent *xristo\s2 a)na/sth, id est, Christus surrexit, et responsio ita datur, *)ana/sth, nempe, Vere surrexit. Mysteriosissima enim est in hac die eorum caeremonia; nam ad repraesentandum Christi triumphum de inferno delatum, sununo mane ante matutini recitationem ordinatur processio, in cuius reditu inueniuntur Ecclesiae portae clausae, tunc Episcopus, vel Sacerdos illa psalmi verba: Attollite portas etc. profert, et ex interiori parte Clericus loco Daemonum respondet, Quis este Rex glorie etc. tandem post contentionem Episcopus percutiens pede valuas intonat: Surrexit Christus, ac statim Ecclesiae ianua expanditut, tunc Celebrans in altum extollit cereum triangulum, quod in manu gerit, quod ipsi trikh/rion, appellant; sic etiam populus assistens eandem caeremoniam facit cum lumine, quod vnusquisque eorum in manu gerit. Insuper in hoc eodem die tam in Matutino, quam Missa, et Vesperis solet Episcopus canere Euangelium intonando, nempe, primam periodum, quam repliceant vnus post alterum ex Sacerdotibus, et ex Diaconibus deinde, qui omnes astantes vnus post alterum vsque ad Ecclesiae ianuam protenduntur, et post quam vltimus eorum hanc replicationem expleuerit, reassumit Episcopus secundam Euangelii periodum, quae ordine, quo supra a Sacerdotibus, Diaconisque omnibus successiue replicatur, et sic de periodo ad periodum vsque ad Euangelii finem, quod est In principio erat Verbum etc. Quod fit ad denotandum praedicationis euangelicae consensum per totum Orbem ab apostolis vniformiter promulgatum, licet dinersis linguis, et in remoris terrae partibus, vt iure D. Hieronymus exclamauerit, inquiens: [Vox quidem dissona, sed vna est Religio] Igitur in periodi fine percutitur quaedam hasta ab eis shmanth/rion appellata, ac datur vnica campanae pulsatio, ad denotandum praedicationis Apostolicae sonum per vniuersum Orbem promulgatum. In Andegauensi autem Ecclesia in die Paschae post tertiam Matutini lectionem, praeparatur Altare ad modum sepuleri quibusdam velis coopertum, in cuius lateribus duo Sacerdotes albis pluuialibus induti assistunt, qui duos Angelos Christi monumentum custodientes significant, ac interea ex sacristia duo Clerici, Corbicularii appellari, alba, siue rochetto, et dalmatica induti, (ut in dict. Corbicularius dictum est) habentes in capite amictum rubra fascia ligatum, qui Sanctas Mulieres ad sepulcrum euntes denotant, eisque duo Cantores cum thuribulo praecedunt, qui ad dictum. altare accedentes in musicali tono his verbis interrogantur: [Quem quaeritis in sepulcro?] ipsi vero etiam canendo respondent: [Iesum Nazarenum Crucifixum.] Tunc duo assistentes Sacerdotes reassumunt: [Non est hic surrexit, sicut praedixit. Venite, et videre locum, vbi positus erat Dominus.] Post quam responsionem praedicti duo clerici sepulcrum ingrediuntur, et Altare osculantur, atque dum Thuriferarii ter Altare incensant, canunt duo Sacerdotes: [Ite nuntiate Discipulis eius, quia surrexit.] Itaque ad Chorum accedunt praefati duo Clerici, salutant Episcopum primum cum osculo pacis, in ciusque aurem summissa voce suggerunt: [Surrexit Dominus alleluia,] quibus Praesul salutationem, et osculum reddens, [Deo gratias Alleluia,] respondet. Idem cum canonicis, et in Choro assistentibus fit, dum canitur Te Deum. aliter autem in Sennonensi Ecclesia in hac die obseruatur; nam in Cappella satis ornata, sanctissima eucharistia exposita, ad quam sollemnis processio dirigitur, et in ingressit erusdem Cappellae, vbi tres Vicecurati assistunt, intonat Cantor: [Dic nobis Maria, quid vidistr in via?] tunc vnus ex Vicecuratis respondit [Sepulcrum Christi viuentis, et gloriam vidi resurgentis.] Alius canit: [Angelicos testes, sudarium, et vestes.] Tertius vero concludit: [Scimus Christum surrexisse a mortuis vere.] ac Cantor reassumit, et canit: [Credendum est magis soli Mariae veraci, quam Iudaeorum turbae fallaci.] Deinde immediate ab Episcopo intonatur Te Deum, qui ex Cappella processionaliter ad maius Altare defert Sactamentum, et genuflexus extremitatem pyxidis osculatur, et post Episcopum idem facit Clerus, Magistratus, et populus. Pascha nonnumquam tempus quadragesimale paschae proximum significat, sic Ieiunare paschae apud Balsamonem ieiunium quadragesimae denotat, quod ab aliis Paschalis obseruantia appellatur. Atque Timotheus Alexandrinus in eius interrogationibus. 7. 8. et 9. quaerit vtrum infirmus, seu enixa ieiunare teneantur. [In Sanctum Pascha] vt ipse ait, vbi Balsamon [id est, quadragesima] glossat. Pelagius insuper Papa Laurentio centumcellensi Episcopo scribens, ait posse ordines conferre [in Dominica mediana Paschae] quam quadragesimalem Dominicam esse ostendimus in dict. Dominica mediaena. Item Toletanum concil. VIII. illos damnat, qui cibis prohibitis Festa paschalia contaminant. Eodemque vocabulo S. Aug. in psalm. 98. vtitur, vbi differentiam ieiuniorum inter Christianum, et Gentilem assignat. Itaque appellatum fuit tempus illud quadragesimale Paschae proximum, quia

ad Pascha praeparatorium erat. Tandem Pascha agnum paschalem significat, qui praescriptis caeremoniis comedebatur, ita in Euangelio [Manducare pascha] legitur. In festo Paschae quotannis comburebatur stuppa in conspectu Pontificis. Vide Sedes stercorariae. De Paschae synonymis. Vide Anastasis. Pentecosses. Propter Paschae celebrationem ingens discordia. Vide Quartadecimani. Ratio inueniendi paschalem diem. Vide Aurgus numerus. Epacta. De celebratione paschae. Vide Herma.

PASCHA CLAVSVM, ita Sabbatum in Albis, appellatum fuit, ex eo quia in hac die clauditur Paschae octaus.

PASCHA MEDIVM, id est, Mercurii dies infra octauam Paschae. Vide Pentecostes media.

PASCHALES. dicebantur epistolae, quas de sollemnitate paschali scribebat Episcopus Alexandrinus; nam in Conciliis paschalis calculus huic Episcopo iniungebatur, cum Aegyptus optimis astrologis abundaret. Vide Epiphania.

PASCVA. in singulari numero, id est, pascuum, siue pascendi locus. [In loco pascuae, ibi me colloca vit. psalm. 22.

PASCVALIS. dicitur de animalis in pascuo campo impinguato. [Quomodo domum suam iudicat ouile Dei, vbi non pascuale germen Dei pecus dat balatum. Chrysol. ser. 10.] Errant quidem, qui existimatunt hoc vocabulum animal pro paschae tempore impinguatum, et destinatum significare. Nam ex lib. 3. Reg. cap. 4. aliter constat, vbi sic habetur: [Erat autem cibus Salomonis per dics singulos triginta cori similae, et sexaginta cori farinae, decem boues pingues, et viginti boues pascuales.] Vbi hebraeus textus Bakar mite, id est, Boues pasculi habet.

PASCVAGIVM. FR. herba pascibilis. [Quia tunc soluitur ex venditione pascuagii, seu herbagii.] et inferius: [Si non vendantur pascuagia. In extrau. comm. de Decimis.

PASCVARIVM. contributio pro iure pascendo. Marculf. lib. 2. formular. cap. 36.

PASSAGIVM. FR. tributum, quod iure transitus soluitur. extrau. 10. XXII. de Torneamentis. Bullar. Casinen. tom. 2. const. 193. Sed apud Equites Melitenses est quaedam solutio, quae fit in receptione equitis communi Aerario, et pro expensis phari turris applicatur in sustinendo lucernas ad nauigantium commoditatem tempore nocturno. Dicitur enim passagium ex prima institutione, quia ex oriente quando haec Religio Hierosolymis residebat, nauem mittebat per marittima Europae loca ad colligendos Tyrones, qui in hac Sac. Militia conscribi cupiebant; hinc nautica illa solutio passagium dicta fuit.

PASSIO. Euangelii pars continens Christi passionem, quae in Ecclesia in maiori hebdomada canitur ex Alexandri Papae ordinatione, vt Durandus cap. 68. testatur. D. Augustinus serm. 144. de temp. refert, quod in Africa in vnico tantum die historiam passionis secundum Matthaeum legebatur, at cum ipse per alios dies reliquorum Euangelistarum passionis narrationes legere statuisset, exorta fuerat propterea popularis tumultuatio. In Ecclesia Ambrosiana legitur tantum passionis textus Matt. qui diuiditur in duas lectiones, mempe, vna pars legitur in feria V. Cena Dom. et alia pars in feria VI. sequenti, in quo die Diaconus Ambrosiani ritus, qui passionem canit est totus rubro colore indutus, gerens Dalmaticam ex villoso serico, ac eodem colore cooperitur Altare, paratur Ecclesia, et Ministri, in memoriam pretiosissimi Christi sanguinis in hac die pro nobis effusi, ad prophetica verba: alludendo. [Quare rubrum est vestimmentum, tuum?] Quando autem pronuntiantur verba [Et emisit spiritum:] statim duo Subdiaconi denudant altare, ac cetera Ecclesiae paramenta auferuntur, luminaria exstinguntur, et campanarum sonus suspenditur, quae moestitiae signa moerorem in astantibus excitant, eorumque animos ad afflictionem disponunt in audiendam passionis contionem, quae post Euangelium immediate fit. Qui canere debent Euangelium passionis, ex Sacristia exeant amictu, alba, cingulo, stola, ac manipulo induti, et licer in Caeremoniali Episcoporum non fiat mentio de manipulo; in Caeremoniali tamen Romano expresse habern his verbis: [Tres ex eis dicturi passionem parantur amictu, alba, cingulo, manipulo, et stola in modum Diaconi, coloris violaci.] Ac debent exire hoc ordine incedendo, praecedente, nimirum, qui textum canere debet, deinde qui turbam repraesentat, et vltimo qui Christi vicem gerits qui in canendo medium locum inter Euangelistam a dextris, et turbam canentem a sinistris stare debet; et ante quam canere incip9iant, osculentur Episcopr manum. Caerem. Episc. lib. 2. cap. 21. Quae caeremonia omittitur in feria VI. Non petitur benedictio, quia Christus benedictionum Auctor exstinctus tunc contemplatur. Non deferuntur lumina, nec incensum, quia tunc ardor fidei in Apostolorum pectoribus deferuuerat. Consueta salutario sub verbis Dominus vobiscum omittitur; ob detestationem proditoriae salutationis Iudae, quando [Confestim accedens ad Iesum, dixit Aue Rabbi, et osculatus est eum. Matth. cap. 26.] Nec tandem dicitur Gloria tibi Domine, quia Dominus noster deposita gloria, improperio indutus est. Druand. cap. 68. et Microlog. cap. 52. Dum canitur passio, a Celebrante in cornu epistolae submissa voce legitur, vbi etiam subsequens textus, qui loco Euangelii recitari solet, ab eodem Celebrante persoluitur, ac peracto, faciem vertit versus

Cantores. Caerem. Pap. lib. 2. cap. 39. Aduertendum tamen est, quod Celebrans non genuflecit ad illa verba: [Et emisit spiritum] in cius priuata lectione; benetamen quando a Cantore eadem verba proferuntur simul cum aliis Ministris genuflecti debet ambobus genibus; nec quisquam surgere debet ante Euangelistam, Cantorem, qui primus deber surgere, vt in Caeremon. Episcop. lib. 2. cap. 25. praescribitur. Vnde est plane aliquarum Ecclesiarum abusus, quod Celebrans strepitu percussious manus dat erectionis signum. Quaeritur quid significent illae notae +. C. S. aliqui Christum. Chro nistam, Synagogam, interpretantur. Alii vero Christum, Cantorem, et Succentorem explicant. Nam Diaconus in Caeremoniali. episc. loco cit. Cantor appellatur, [Surgente Diacono, seu Cantore, qui Euangelistae personam gerit, omnes surgunt.] Succentor vero quid sit. Vide Succentor. Post cantum vero Passionis, canitur a Diacono, altera postrema pars in tono Euangelii cum solita benedictione, ac incensatione, et in fine praebetur liber ad solitum osculum abs que luminibus: sed Subdi aconum ferentem librum duo Acolyti associa tur. In feria autem sexta parasceue ommittitur osculum manus Celebrantis ante Euangelium, quod supra nudum pulpitum legitur, in memoriam Saluatoris nuditatis, et ministri induuntur nigris paramentis, quin et antiquitus Cantores nndis pedibus le gebant. Durand. lib. 6. cap. 77. Ac in vltima lectionis parte, quae in Euangelii tono legitur non petitur benedictio, nec incensum defertur.

PASSIONALIA. scripta, in quibus passiones Sanctorum Martyrum continebantur, quae etiam Sanctoralia dicebantur, ex quibus deinde origi nem habuit Rom. Martyrologium. Antiquitus acta Sanctorum Martyrum legi solebant in Ecclesia eo modo, quo nunc legitur Martyrologium, imo in prioribus Christianis saeculis post eas lectiones encomiastica concio fiebat, vt passim apud Sanctos Patres multae homiliae hac occasione recitatae leguntur.

PASSIONALIS. passibilis: [Quod et nihil mali, aut boni sentire possis sine carnis passion alis facultate. Tertullian. de test, Animae. cap. 4.

PASSIONARIVM. liber continens passionis Christi Euangelia, ad ea in maiori hebdomada canenda; sic in quodam peruetusto Collegiatae Sancti Faustini Ecclesiae Viterbii inuentario legitur.

PASSIVITAS. frequentia licentiosae libertatis, ab aduerbio Passim, id est, frequenter male agendo: [Imo quantum ad passiuitatem libidinis perti net, quis non coniugem in numerum ancillarum redegit? Salian. lib. 7. de Gubern. Atque illi, de quibus legimus, et minore, vt reor, numero criminum, et passiuitatis peccabant. Ibid.

PASSIVVS, frequens, ab aduerb. Passim, vt supra: [passinus, lasciuusque oculorum obtutus. Aldhelm. de Virgin. cap. 1.] id est, frequens, ac lasciua inspectio. Item apud Nonnum rem communem, et frequentatam significat: [Profligare verbum passiuum ad vsum coeptum estm] id est, ad vsum communem, et frequentatiuum. Apud Augustinum vaginagos, qui vbique frequentare solent, significat: [Magis hos implent vagi Romanorum, quos passiuos appellant. contra Adim. cap. 24.] Ac Discipulos passiuos in eodem sensu dixit Tertullianus pro iis, qui vagi sunt, et diuersos Magistros instabiliter frequentant: Corpora passiua pro cadaueribus communi. bus, et indifferentibus tam bonorum, quam malorum Christianorum habetur in Conc. Cartag. I. Atque ibidem Communio passiua de ea dicitur, quae absque meritorum inspectione ab Ecclesia omnibus indifferenter conceditur. Vide Communio passiua.

PASSVS. FR. extensionis mensura. In can. sicut antiquitus. 17 quaest 4. Disponitur, quod Ecclesia maior debet habere confinia 40. passuum per circuitum. Cappella vero, vel minores Ecclesiae 30. et ibi Glossa inquit: [Passus (ut ait Isidorus) est mensura quinque pedum, pes est spatium quindecim digitorum; istud tamen non tenet in Cappellis, quae sunt intra ambitum Castellorum, vbi propter loci angustiam non potest istud obseruari, vt in can. quisquis, et in can quaesti Ibidem.] Item [Si quis infregerit Ecclesiam, vel triginta Ecclesiasticos passus, qui in circuitu Ecclesiae sunt, vel domos, quae intra praedictos passus sunt. Cap. sacrilegium committitur post can. quisquis, et can. defininit. 17. quaest. 4.

PASTELLVS. sigillum, siue eius impressio in pasta cerea, sicut modo in Breuibus Apostolicis, aliisque priuilegiis fieri solet: [Pro ordinatione vero, vel pallio, seu chartis, atque pastello omnino aliquid dare prohibeo, D. Gregor. Papa. in Regist. lib. 4. cap. 88.] FR. Idem habetur ex eodem D. Gregor. in Concil. generase ab eo Romae habito, cuius verba sic in 5. Decretal. tit. 3. cap. 1. registrantur. [Pro ordinatione igitur, vel vsu pallii, seu chartis, atque pastellis, eum, qui ordinatur, omnino aliquid dare prohibemus.] Vbi perperam Glossa pro Ministro Archidiaconum intelligit, dum ibi clare de Ministro, id est, ordinum Collatore loquitur. Item male pro pastellis, Pastoralis legit:||: Sic etiam Christianus Lupus. in eius Notis super Concilia falso existimat Pasiellum paruum conuiuium significare. FR. quem secutus est Antonius Dadinus in, epistolas D. Greg.:||: Nam gregorianis verbis huiusmodi Expositores manifeste contradicunt, quia si pro pastillo nil soluendum decreuerat, quo modo ergo conuinia pro gratiis fieri debuiffent? praeter quamquod pastillum cum charta annumerauerat Gregorius, in qua sigillum imprimebatur. Reperitur etiam Pastellaticum, quod donum pro eius sigilli impressione significat, eo enim nomine simoniam pall are nitebatur:

[Cum vero quosdam cognosceret, ad euitanda simoniacae haeresis crimina, pestiferae negotiationis munera pastellaticum callide vocitare etc. Ioan. Diac. in vita S. Greg.

PASTINARE. et Pastinatores. FR. vineam plantare, et vinearum plantatores significant, quod etiam italice, praecipue Romae Pastinare, id est, vineam plantare vulgo dicitur. Quae vocabula habentur in can. quod priori, 13. quaest. 2. et ff. quod vi, aut clam. l. fermper. §. 1.

PASTORELLI. Haeretici, quorum Auctor Hungaricus quidam fuit, ita appellati, quia in vexillo agni effigiem ferebant. Eorum errores ab Henerico Spondano in anno 1420. referuntur.

PASTORIVM. FR. pedica, qua coercentur animalia, ne longius aberrent, Itali Pastoia vocant. l. si quis pastorium. de furtis.

PATARENI. FR. Haeretici, qui monachali habitu induebantur, ceterosque aspernentes, se solos pro veris Christianis iactabant, cum Albigensibus Haereticis conueniebant, quorum errores tam detestabiles erant, vt Matth. Parisius, de eis loquens, melius, inquit, illos sub silentio praetermittere, quam manifestare. Vide Cathari. Guzari.

PATENA. vas sacrum, ita appellata, quia patens, et spatiosa est. In Liturgia S. Iacobi Diseus appellatur. Patina vero in Ord. Rom. dictur. FR. In Imolensi Ecclesia adhuc conseruatur patena argentea S. Petri Chrysologi, in cuius medio est delineatum Altare, super quod est Crux, atque agnus cum sequenti dicticho circum circa.

Quem plebs tunc cara Crucis iam fixit in ara,
Hostia fit gentis primi pro labe parentis.

:||: Antiquitus in Missa Acolythus sustinebat patenam velo obtectam, sicut hodie Subdiaconus mann dextra facit; eius enim rotunditate aeternitatem futurae vitae designat. Durand. cap. 30. Ideo in peructusto Missae codice habetur, quod Subdiaconus sustineat patenam manu dextra ad denotandam spem certam futurae gloriae, et verae laetitiae, cum parum antea detulerat sinistra manu Calicem, passionum huius vitae sumbolum. Ob eandem etiam rationem huius sustentationis patenae caeremonia in Missa Defunctorum omittitur, quia in hac Missa omnis laetitia excludi debet. Amalar. de Eccles. off. lib. 3. cap. 27. Gem. lib. 1. cap. 48. In Missis vero priuatis patena sub corporali absconditur, quia diuina mysteria occultanda sunt. Innocentius autem III. lib. 2. de Myst. Missae cap. 19. patenam sollemniter celebrando inuolui velo, vel priuatim sub corporali reconditam, Apostolorum fugam tempore passionis denotare astruit, at detectam deinde, et Sacerdoti traditam, Christum resuscitatum eius gregem iam dispersum reuo cantem significare ait. Qnando antiquitus Acolythus patenam sustinere solebat inuolutam, hic in principio canonis eam tunc Subdiacono tradebat, qui Subdiacono Regionario in principio dominicalis Orationis consignabat, et cum Celebrans ad illa verba: Ab omni tribulatione etc perueniebat, Archidiaconus illam accipiebat de manu Regionarii Subdiaconi, et secundo Diacono porrigebat. Quae omnes praedictae caeremoniae sollicitudinem Mulierum sanctarum, duorumque Discipulorum Iosephi, et Nicodemi circa Christi sepulturam denotabant, vt Amalarius notauit. Feretrum enim Christi allegorice significare. D. Germanus in Theor. docet: [Discus lectica est, in qua Corpus Domini a Sacerdote, et Diacono componitur, qui sunt Ioseph. et Nicodemus.] Aliquando patena concaua fiebat, vt in ea sacrum Chrisma poneretur, et ideo Patena Chrismalis dicebatur: [Patenam argenteam Chrismalem obtulit. Anastas. Biblioth. in Siluestro.] Pax cum patena non datur, vt in epist. B. Pii V. ad Archiep. Tarra. conen. 8. Ianuar. 1571. cautum fuit; tempore tamen Tertulliani hoc erat in vsu. Vide Pax. Nec a Ministris sub mento illorum, qui communicaturi sunt, supponi debet patena, nisi quando Episcopus communionem ministrat, quod fit ratione maiestatis administrantis. Graeci antem super patenam stellam infigunt. Vide Asteriscus qui etiam abstergere patenam parua spongiola solent, quam intra corporale complicatum conseruant, ac sanctam sponiam vocant. Atmeni autem loco patenae altero Calice vtuntur, in quo componunt panem pro consecratione. Synonyma. Vide Suppositorium.

PATER NOSTER. Oratio a Christo Domino composita; circa quam tres tantum rituum diuersitates ab Ecclesia in eius recitatione obseruatas referam. Nam aliquando tota haec oratio secrete recitatur, aliquando tota elata voce dicitur, ac tandem aliquando eius pars voce submissa, et pars clara profertur. Primo modo in principio, et fine canonicarum horarum obseruatur, ad demonstrandum, quod apud Deum sufficiant cordis, et mentis voces, vt exaudiamur. Secundo modo in Missa, et in fine horarum canonicarum iuxta monasticum ritum, ad significandam vnanimem concordiam, et catholicum consensum in postulatione coelestium gratiarum, seu vt S. Benedictus in eius constitutionibus cap. 13. monuit, ad denotandam fraternam concordiam, et vt aduersitatum vepres, quae in communi, et monastica vita germinari solent, extir pentur. Ob eandem rationem in Lateranensi Ecclesia, vt Eminentissimus Cardinalis Rasponus in eius eruditissimo tractatu de praerogatiuis huius Basilicae ait, alta voce in omnibus horis canonicis recitabatur, quia haec Ecclesia Coelestis Hierusalem est typus, in qua concordia, et pax perpetua regnat, et vt ostendatur, quod haec Basilica Saluatoris titulo

dedicata sit, qui huius orationis Auctor fuerat. FR. sed credibilior videtur opinio in dict. Collecta a me allata, quod nimirum Oratio haec clara voce dicebatur in praefata Basilica ex introductione monastica, quia ibi Benedictini diu manserant:||: Tandem tertio modo frequentior est recitandi vsus in priora, et posteriora verba elata voce pronuntiando; hoc enim modo demonstratur, quod petitionibus secretis a Celebrante postulatis fidelium communiter assensus accedat. Quare Catechumeni nequibant hanc orationem proferre. Vide Catechumenus. Ad verba Dimitte nohis etc. percutieb atur pectus. Vide Confessio, In Missa papali in die paschae ante orationem dominicalem non respondetur Amen, et quare. Vide Amen. FR. Antiquitus post Pater noster in Missa immediate dabatur osenlum pacis. Baron. An. 45. n. 25. Vtrum dicatur ante Vespras Defunctorum. Vide Vespere. Pro haeresum extir patione Psalmum:[Laetatus sum in his, quae dicta sunt mihi etc.] cum aliis precibus post Pater noster adiungi praeceperat Ioannes XXII. vt in extrau. de Celebrat Missarum habetur. Amen quando ad Pater noster non debet responderi. Vide Amen.

PATESCO. FR. patens fio: [Videntibus illis ele vatus est, (id est, Christus) et nubes suscepit eum ab oculis eorum. Notate verba, et signate musteria. Conuescens eleuatus est. Comedit, et asandit vt, videlicet, per effectum comestionis, vetitas patesceret carnis. D. Greg. homel. 29. in cap. 16. Marci.

PATIENTIA [2]. FR. tolerantia. [Multa per patientiam tolerantur, quae si deducta fuerint in iudicium, exigente iustitia non debent tolerari. De praebendis, et dignitatibus cap. 18.

PATRIARCHA. *patria/rxhs2, id est, Princeps Patrum, dignitas Ecclesiastica. Tres ante Nicaenam Synodum erant patriarchae, nempe, pontifex totius Europae Patriarcha, eo sensu quo in dict. Papa dictum fuit, item Alexandrinus totius Africae, et Antiochenus totius Asiae, quae Ecclesiae fuerunt his praeeminentiarum priuilegiis decoratae, ex eo quia ab ipso met Apostolorum Principe erectae essent, seu per eius Discipulum Marcum, vt fuit Alexandrina vice Magistri cius adhuc viuentis, quae tres Ecclesiae in vna sunt coniunctae ad instar Diuinae Triadis, quae trina in porsonis, et vnica in Diuinitate exsistit, ideo [Ad instar Trinitatis] illas esse ait Symmachus Papa; ideoque Magnus Gregorius lib. 11. epist. 48. ad Eulogium patriarcham scribens, suam Cathedram vocat Alexandrinam Sedem: [Festinare debetis Simoniacam haeresim, quae prima in Ecclesiae orta est, a sanctissima Sede vestra, quae no stra est, funditus euellere.] Itaque omnium trium caput est Pontifex Petri eorum fundatoris successor. In Concilio autem Nicaeno can. 7. concessus fuit Episcopo Hserosolymitano titulus patriarchae ob reuerentiam loci Christi vestigiis, ac sanguine consecrati, absque tamen praeiudicio Cesareae Metropolitani, cui Sedes Hierosolymitana subdebatur, et a quo Hierosolymorum Episcopus consecrabatur; quare Hierosolymitanus ante omnes Praesules, et post praedictos tres patriarchas in sessionibus synodalibus locum habebat, sed absque alia iurisdictione, vt dicitur in can. Quoniam. 85. dist. temporis vero progressu multas Ecclesias ex iurisdictio, nibus Patriarchatuum Antiochiae, Alexandriae, eiusque Metropolitani sensim vsurpauit. Similiter et Praesules Constantinop. calore Graecorum Imp. excitati, sibi patriarchalem titulum non solum arrogarunt; sed etiam omnes alias Dignitates post Romanum Pontificem ausi sunt sibi vsurpare, et ideo in Concilio Constantinopolitano primo addiderunt canonem super huiusmodi nouam, intrusamque Constantinopolitanam Patriarchatus diguitatem, quae erectio numquam a Sede Apostolica recepta fuit; in eo enim Syno do Romani Pontificis Legati praesentes non fue rant, quando hic canon additus est. Simili astutia Graeci in Chalcedonensi Concilio vsi sunt, in quo post Dioscoridis Patriarchae condemnationem, peracta, ac dimissa Synodo, sequenti die Anatholius Constantinop. Episcopus praestita sibi occasione vacationis Patriarchae Alexandrini, qui se illi opponere potuerat, et absentibus iam Sedis Romanae Legatis; conciliabulum orientalinm episcoporum coegit, in quo decretum extorsit, quod eius Sedes primaria post Romanam haberideberetur, contra quam extorsionem reclamarunt notificati praedicti Legari, et se opposuerunt iugiter pontifices Romani, ac praecipue S. Leo Papa primus, qui Marciano Imperatori scribens, demonsrat quomodo Vrbs Constantinopolitana regia quidem, ac Imperialis habenda fit, non vero Apostolica, sicut Romana, Alexandrina, et Antiochena. Idem etiam Gelasius Papa scripserat:[Risimus autem quod praerogatiuam volunt Acacio comparari, quia Episcopus fuerit Regiae Ciuitatis. Num, quid apud Rauennam, apud Mediolanum. apud Treuiros multis temporibus non constitit Imperator?] Tandem Concilium Lateranense sub Innocentio III. celebratum contemplatione Magni Constantini illius Vrbis fundatoris. et Ecclesiae Romanae tam benemeriti praetensum, locum Patriarchae Constantinopolitano post Romanum Pontificem concedere annuit, vt haberur in can. Constantinopolitana. 22. dist. et in cap. Antiqua. tit. 33. in lib. 5. Decretal. et ibi Glossa. Idemque definitum fuit ab Eugenio Papa IV. anno 1439. in quadam Bulla, quae incipit Consentiente. Sed quia ille Episcopus Metropolitano Heracleae subiectus erat; ideo in signum antiquae subiectionis vsque ad praesens ab eo Metropolitano Constantinopolitanus consecratur. Patriarcha Constant. Superiorem Papae

se iactabat. Vide Stultus. Eius caeremonia in demembraionibus iurisdictionum. Vide Stauropegium. Quod erat in signum tituli. vide Titulus. Anno autem 570. exorto schismate cum Veneti Episcopi, ac Stiriae, et Liguriae Romano Pontifici subiugari recusassent, Paulinum Aquileiensem Episcopum pro eorum primate elegerant, et in Patriarcham conclamauerant, atque ex tunc primum in Occidente nomen Patriarchae praeter Romanum Pontificem auditum fuit; rebus tamen compositis; et praedictis Praesulibus ad oboedientiam Romanae Sedis reductis, ob pacis conseruationem continuatio huius tituli in A quileiensi Episcopo a Sancta Romana Sede permissa fuit, et successiue a plerisque Pontificibus Aquileiensem Sedem primam post Romanam in Italia locum habere, ac tertio Rauenn aten sem declaratum est. Aquileiensi Patriarchae multa etiam priuilegia ab Imperatoribus concessa fuere, et ideo nedum monetas cudebat, sed et Foroluiensis Dux, Istriae Marchio, et sacri Imperii Princeps appell abatur. Tempore autem praedicti schismatis Pontifices titulum Patriarchae Episcopo Gradensi tribuerant, vt illum schis. matico Aquilensi opponerent, quare inter hos duos Episcopos maximae contentiones exortae sunt, et Aquileiensi Longobardi Principes fauebant. Gradensem vero papa, et Rauennae Exarchus tueb antur, qui tamen Gradensis patriarchatus anno 1451, in Venetum Episcopum a Nicolao V. translatus fuit, primusque exinde patriarcha Beatus Laurentius Iustinianus suerat, qui antea Episcopus Castellanus nuncupabatur; hic enim erat Venetorum Episcoporum titulus. Vide Baronium an. 112. n. 3. an. 570. num. 10. 11. et 12. an. 605. num. 2. an. 630. num. 15. an. 698. num. 8. an. 729 num. 7. an. 1047. num. 2. an. 1050. num. 3. an. 1053. num. 4. Hodie vero cunctae Orientalium sectae Patriar cham eorum Ecclesiasticos Superiores appellant. Moschorum vero secta eorum assertum Patriarcham Archipopo, id est, Archipapam appellat. Ceterum etiam Catholici Archiepifcopi quandoque patriarchae appellati fuere, ita a Gregorio Turonensi S. Nicetus Lugdunensis Archiepiscopus appellatus est. Vide Primas Item Pontifex solet quatuor Patriarchas titulares creare. Quatuor autem patriarchae Constantipolitanus, Alexandrinus, antiochenus, et Hierosolymitanus, postquam a Sede Apostolica pallium receperint, et fide litatis iuramentum praestiterint, possunt, extra tamen Romanam Vrbem, et vbicumque Pontifex exstiterit, Crucem ante se deferre. cap. Antique. de priuileg. et ex cess. in lib. 5. Decretal. patriarchae Constantinopolitani futurus successor. Vide congellus, et Syncellus. Quomodo, et vbi eligebatur, et alia. Vide Monobambylum. FR. vide etiam lib. 1. Decretal. tit. 6. cap. 40. et 45.:||: Quo pacto mutat nomen nonus electus. Vide Papa. Antiochenus Patriarcha semper habet Petri nomen. Vide Papa, qui Theopolitanus dicitur. Vide Theopolis. Hierosolymitani patriarchae titulus. Vide Staurophylax. Eius praesumprus titulus. vide Oecumenicus. patriarchae non possunt concedere suffraganeis pallium, nisi ipsi pruis a papa pro se cum solito fidelitatis iuramento acceperint. Vide pallium. patriarchae indumentum. Vide Camilabo.

PATRIARCHIVM. Sic appellatur Lateranense palatium, de quo. Vide Constantiniana Ecclesia. Exstant Romae quinque Ecclesiae patriarchales, id est, Lateranensis, Vaticana, S. pauli extra Vrbem, S. Mariae Maioris, et S. Laurentii extra muros. Baron. an. 1057. num. 19. et 20. FR. Aliquando Cameram Apostolicam significat. [Vnde autem sumebat ea, quae ad vsum sui corporis erant necessaria? Dicit Beatus manifeste de Patriarchio Romano etc. Nescitis Ecclesiam Romanam? Dico enim vobis, quia quis venit illuc miser abilis homo hospitari, omnia ad vsum praebentur ei etc. In exilio S. Martini Papae in Collectan. Anastasii Biblioth. per Sirmondum in 8 edita pag. 99.]id est, sumptibus Camerae Apostolicae.

PATRICIANI. siue Patritiani. FR. Haeretici, a quodam Patricio Haerefiarcha Symmachi Marcio nitae praeceptore, qui afferebant humanam carnem a Diabolo conditam fuisse. Baron. an 203. num. 16. qui etiam Tatiani dicebantur, Vide Eucratitae.

PATRINVS. vel Patrimus. Vide Baptismus. Catechista in dict. Catechismus. Chrisma. FR. Gentiles Sponsorem appellabant: [Cuius pro genitore, me sponsorem accipe. Plin. epistol. lib. 3. ad Corollam Viduam,] cui se illius filii sponsorem loco mortui genitoris praebet, id est, loco patris mortui.

PATRIOTICVS. FR. Patrius. [Quam patriotica lingua nominamus Exonia. Hincmarus in epist. ad Carolum Magnum.

PATRIPASSIANI Haeretici. Vide Noentiani. Vide etiam Baronium an. 196. n. 17. et 21.

PATRITIATVS. FR. dignitas, de qua Barou an. 337. num. 53. an. 508. num. 1. an. 787. num 71. Item can. Adrianus. can. In Synodo dist. 63

PATRITIVS. seu Patricius. FR. qui patritiatus dignitate fruitur. [Et coram patricio saecularia, iudicentur in communi can, omnis oppressus. 2. quaest. 6.] patritius a rebellibus Romanis constitutus fuerat. Vide Baron. an. r 144. n. 41.

PAVIO. id est, pauimentum formo, quo S. panlinus epist. 11. ad Seuer. in sensu passino vsu est, vbi de Sacello Montis Oliueti agens, in quo loco ascendens Christus in Coelum, vestigia eins in pauimento impr essa reliquerat, affirmat hic Sanctus, quod numquam in eo loco extendi poterat pauimentum; nam semper lap ides miraculose reiecti erant, ita vt minime sancta illa vestigia abscondi potuerint. [Nun quam tegi mar. more, aut pauiri receperit, semper excussis

PAVLIANI. siue Paulianistae. FR. Haeretici a Paulo Samosateno sic denominati, cuius improba vita. Vide Dioeceta. Hi Christum blasphemabant asserentes, non aliud principium habuisse, nisi a generatione Mariae. can. quidam. 24. quaest. 3. §. Pauliani. can si quis configerit, et can. Paulianistae. 1. quaest. 1.

PAVLVS APOSTOLVS. Vide Pseudo. Saulus. Eius effigies descripta. Vide Galilaeus. Eius Monachi Orientales. Vide Tonsura. Quare de eo fit mentio in Canone Missae ante consecrationem, non vero de S. Matthia. Vide Canon Missae.

PAVO. animal, varia eius grammaticalis declinatio. Vide Cataclistus. FR. Pauonum Corona a Papa Angliae Regi missa. Baron. an. 1186. n. 9. Item Pauo culcitram significare puto in lectionibus Sancti Marcelli Papae, et Mart. in quodam peruetusto Licicense Breuiario, vbi sic habetur: [Post dies octo veniens. Sanctus Marcellus Episcopus cum Lucina Matrona Christianissima; condidit corpora Sanctorum aromatibus, et linteaminibus inuoluit, ac imposuit nocte in pauone suo cum Eunuchis suis, et sustulit Martyres etc.] An iste pauo erat Pontificis, et tunc suspicarer esse Pauonem, de quo suo loco diximus.

PAVSANA. interstitium, proroga, temporis interuallum, pausa. [Pausanas exigit, quas nec te exigere, neque nos concedere ratio ipsa compellit. Luitprandus in eius legatione.] Vide Pausatio. Pauso.

PAVSATIO. diastema, temporis intercapedo [pausatio Sanctae Mariae,] id est, quies; sic appellatur in quodam antiquissimo M. S. Calem dario Bibliothecae S. Genouefae Monasterii parisiensis festum Assumptionis B. Virginis, quod Graeci Dormitionem vocant, et metaphorice mortem significat.

PAVSO. quiesco. [Veruntamen pausemus hic, si placet hodie. S. Bernardus in serm. 3. ad festum Omnium Sanctorum.

PAVVLA. hoc vocabulum in regulis S. Pacomii. cap. 72. reperitur, vbi sic habetur. [Nullus habeat separatim mordacem pauulam.] Loquitur deuolsellis, cum quibus Monachi spinas in eorum pedibus confictas expellebant dum discalceati incedebant; ideoque in ea regula ordinatur, quod praedictum instrumentum in communi, non autem in particulari retineri possit. Aliqui putant ex graeco vocabulo pau=la, id est, quies hoc nomen deriuari, quia tali instrumento extrahendo ex pedibus spinas, et dolore cessante, quies sentiebatur. Sed cum Petro Possino puto nihilominus haec frustra asseri, nam instrumen tum illud Mordax appellatum clarum est, ac proinde corrigendum Mordacem paruulam, siue potius sine vlla mutatione Mordacem pauulam; legi enim apud Pacianum Pauulus, id est, Paruulus.

PAX. quae in osculo pie ante communionem a Christianis ex apostolica traditione dabatur. [Salutate vos inuicem in osculo pacis. 1. Cor. 16.] Quare D. August. serm. de vigil. Pasch. inquit: [Post ipsum dicitur Pax vobiscum, et osculantur se Christiani in osculo sancto; sed pacis Christi signum, quod ostendunt labia, fiat in conscientia, id est, quomodo labia fratris tui accedunt, sic cor a corde non recedat:] FR. Diuus autem Bernardus per hoc sanctum osculum mysterium Sanctissimae Trinitatis contemplatur, nempe, in ambobus labiis Patrem, et Filium considerat, et in lingua Spiritum Sanctum. Item D. August. hanc pacem sic encomiastice serm. 1. de pace ad Fratres in eremo extollit [Haec est illa pax mater Eremitarum. Coenobitarum pater, Monachorum soror, virginum tripudium, viduarum speculum, coniugatorum spectaculum. Tu malorum praesidium, tu gemma Regum, tu o pax pauperem diuitem facis. Pax, quam inter diuitias potentes nequeunt inuenire, et sine te ieiunia, orationes, eleemosynae, ceteraque bona prodesse non possunt]:||: Hodie tamen osculum pacis inter Ecclesiaticos tantum praeberi solet, quia osculorum abusus inter saeculares malitiose concreuerat, et furtiue mulieres osculabantur, ideo introductum fuit, vt cum icona sacra in aliqua tabella depicta pax saecularibus daretur. Baron an. 45. Graeci tamen dant pacem ante consecrationem iuxta decretum Concilii Laodicensis. can. 19. in quo sic habetur [Tum pax danda, quam vbi Episcopo Sacerdotes impertierint, laici sibi inuscem dabunt pacem, secundum quae perficiatur oblatio] a Latinis vero ante communionem datur, iuxta decretum Innocentii Papae [Pacem ante communionem dari Innocentius Papa decretis suis instituit. Valaf. de reb. Eccles. cap. 22.] FR. Sed antiquitus immeditate post Pater noster dabatur pax. Baron. an. 45. num. 25.:||: Igitur Diaconus a Celebrante accipiens pacis osculum iuxta morem Subdiacono donat, et is omnibus illis tantum, quos Diaconus incensauerat, communicat, eo ordine, quo incensatio facta fuerat; licet breuitatis gratia sufficiat hanc caeremoniam peragere cum capitibus ordinum in illis Cathedralibus, in quibus reperiuntur praebendae diaconales, et subdiaconales distinctae; at vbi hic ordo minime exstat, sufficeret primis ex vtroque choro huius functionis actio. FR. Antiquitus Lectori epistolam D. Pauli lecturo dabatur pax. Baron. ann. 60. num. 58.:||: Pax autem datur cum dantis, et recipientis amplexu, cum sinistrae genae contactu, quia sunt ex cordis latere,

vt ordinant Rubricae; ac vltimo loco Subdiaconus Acolyto, qui illum associatus est dat pacem, et hic inferioribus clericis, aliisque saecularibus defert: sae cularibus enim numquam a Subdiacono est pax defererida, licet Magnates, et locorum Domini essent; ita Sac. Rit. Congr. sub die t. Iulii 1614. decreuerat. Quando in celebratione reperitur Saccrdos assistens, tunc hic debet a Celebrante pacem sumere, et Subdiacono conferre, vt ad chorum, et deinde ad Diaconum illam deferat. ead. Sac. Congr. Rit. 17. Iun 1606. Si vero pontificaliter Episcopus celebret, tunc ad Assistentem Sacerdotem spectat ab eo pacem accipere, qui acce dens ad latum Episcopi dexterum, et genuslexus osculando prius Altare, accipit ab ipso Episcopo pacem, et ad chorum eo ordine, quo incensatio adhibita fuit, defert. Diacontis, et Subdiaconus quando communicantur, ab eodem Episcopo pacem sumant, duo vero Diaconi assistentes ab eodem etiam post Assistentem presbyterum sumant, facientes prius genuflexionem; sed Altare non osculantur. Tandem presbyter assistens illam caeremoniarum Magistro dat, et hic ad alios chori Clericos defert. Quando vero Episcopus solummodo ad Missam cantatam assistit, tunc presbyter assistens sumpta a Celebrante pace, ad Episcopum deportat, qui Diaconibus assistentibus illam communicat. Presbyter autem assistens postquam Episcopo pacem dederit ad suum locum in Choro recedit, vbi accedens Subdiaconus ad recipiendam pacem, eam ad alios iuxta consuetum morem, vt supra diximus, defert, ac tandem Diacono communicat. Caetem. Episc. lib. 1. cap. 24. Nam Diaconus in tali casu non debet a Celebrante pacem recipere, sicut in aliis casibus facit; sic enim Sacr. Rit. Congreg. 17. Iunii 1606. et 15. Mart. 1608. declarauit. Qui fert iconam pacis, vel librum Euangeliorum ad osculandum, non debet facere reuerentiam personae, cui pacem, vel librum porrigit ad oculandum in principio. Caerem. Episc. lib. 1. c. 14. In Feria V. Cenae Dom. et Peria VI. Parasceue pax non datur, cuius mysterium Amalar. de Eccles. off. lib. 1. cap. 13. sic explicat [Similiter, et a pacis osculo in illis diebus nos abstinemus, non quod pacis osculum malum sit, vbi charitate vera profertur; sed vt demonstretur quam iniuriam passus sit Christus a suo proditore.] Neque datur in Missa Sabbati Sancti, quia adhuc non eam suis Discipulis annun ciauerat Christus. Tandem relinquitur in Missa defunctorum. Nam, vt inquit Durandus lib. 4. cap. 53. [In Missa vero pro defunctis pax non datur, quia fideles animae iam non sunt, nec vlterius erunt in turbatione huius mundi.] Vbi enim rixarum, et contentionum reperitur periculum, ibi pacis remedium requiritur. Et ideo in missis defunctorum non excludebantur Energumeni, neque publici poenitentes, quia non dabatur pax, nec communio porrigebatur, quae semper cum pace vnite dabatur, ita vt apud D. Cyprianum, aliosque Dare pacem significet porrigere communionem, quae a S. Ignatio Martyre epist. 14. ad Ephes. Pax Christi appellata est. Et antiquitus etiam non dabatur Monachis pax, vt Durandus ibidem asserit [Hinc est quod etiam inter Monachos pax non datur, quia Mundo mortni reputantur] Quando Papa sollemniter celebrabat, Primicerius cantorum solebat eius humerum dexterum deosculare, ad denotandum Angelum annuntiantem Pastoribus Chrissi Natiuitatem; ita Innoccentius III. lib. 2. de Myst. Missae cap. 10 Deinde duo Assistentes Diaconi idern faciebant, osculando prius Altare ad signific andam pacem a Chrisso in terram allatam, et ideo prius Altare osculabantur, sic etiam presbyter affistens, sed in fine Missae, antequam pontifex daret benedictionem faciebat; ideo idem Inocent. lib. 6. cap. 13. Mysterium huius actus ostendit, inquiens: [Ostendens hunc illum pontificem, qui secundum legem figurate dexterum armum separare debet ab hostiis salutaribus, vel pacificis.] Tempore Tertulliani dabatur pax, cum patena, (sed a Beato Pio Papa V. prohibitum fuisse in dict. Patena diximus) quae pax, subiungit Tertullianus, Aulicis non dabatur, tamquam ambitionsis, ac inuidis, paci, et quieti aduersantibus: [Circumferatur patena pacis inter fideles, praeterquam tamen inter anlicos, quos vnamines esse, et pacificos non sinit ambitio. lib. de orat.] Pax vero nedum in Missa dabatur, sed etiam post publicas Ecclesiae preces [Sub finem precum nos inter nos osculo salutamus. Instin. in Apolog. ad Antonin. Imp.] Et ideo praedictu Tertullianus eod. lib. de orat. cap. 14. hoc pacis osculum sig illum orationis appellauit, quod relinquebatur ie. in niorum tempore, his verbis [Alia iam consuetudo inualuit, ieiunantes habita oratione, cum fratribus subtrhaunt osculum pacis, quod est signaculum orationis.] Ideo ad osculum conuenire, pro simul orare antiquitus dicebatur. Quod pacis osculum non solum in Ecclesiis publicis, sed et in priuatis domibus post orationem dabatur [Potes domi deferre pacem] Tertullia nus dixerat. Haec tamen pia, ad religiosa consuetudo a D. Philippo Nerio pacis, et concordiae amatore renouata fuit; in eius enim constitutionibus statuit, vt peracta mentali oratione vespertina, quam patres simul agunt, pace sigilletur, dum Sacrista pacis tabellam ad osen, lum circumfert; in qua sod alitate huius coelestis pignoris effectus mirabiliter, ac ingiter emicat. Antiquitus mos puerorum erat osenlaudo genitores, aliosque amicos aures appraehendere, cuius significationem sic Clem. Alex. strom. 5. explicat [Non ergo temere pueris praecipimus, vt apprehensis auribus amicos osculentur, hoc vtique tacite significantes ingenerari per auditum sensum directionis] quod

osculum xo)tra, graece, id est, olla dicebatur, quia caput per aures apprehendebant, eo modo, quo olla per ansas sumitur. Reliqua. Vide Osculum. De Pace. Vide Irenaeus. Irenarcha - Laberum. FR. in antiquis inscriptionibus quando reperiuntur haec verba Quieuit, vel Quiescit in pace signum est, quod depositum illud sit alicius Christiani, ita Gruterus de epieaph. Christianorum. Torrigius de Cryp. Vatican. in secunda impress. pag. 576. et Alii.

PAX DOMINI SIT SEMPER VOBISCVM; verba, quae dicuntur a Sacerdote antequam immittat particulam hostiae in calice. Vide Hostia. §. Quo vero ad caeremoniam fractionis Hostiae. Quando Papa celebrat in Basilica. S. Mariae Maioris, ad verba Pax Domini sit semper etc. Chorus silet in memoriam illius prodigii, quando in die Paschae celebrans ibi D. Greg. Angeli responderunt: Et cum spiritu tuo.

PAX TECVM. Vide Deo gratias. FR. dicebatur post osculum pacis Baron. an. 45. num. 24. et 25. Dicebatur post Pater noster in Missa. Ibidem.

PAX VOBIS, quae Salutatio episcopalis a Petro Damano appellatur, nam Episcopus prima vice salutans populum in Missa loco Dominus vobiscum dicit Pax vobis; quam formam suis discipulis Christum ordinasse ait: Alcuinus de dinin. off. ideo Episcopi Apostolorum successores eadem forma salutant: sic miraculose corpus S. Ioanis Chryso stomi, quando S. Proclus Patriarcha illud in Throno reposuerat, dicens [Recipe thronum tuum o Pater] ex ore defuncti mnc audita est ad populum haec salutatio: Pax vebis. Baron. an. 438 num. 11. Haec salutatio relinquitur tempore Aduentus. Caerem. episc. lib. 2. cap. 13. Non enim adhuc per Christi Natiuita tem pax in terra hominibus descendit. Item in Sabbato sancto non dictur, quia adhuc Christus non resurrexit qui post resurrectionem his verbis Discipulos salutauit. Duran. lib. 6. cap. 85 FR. Glossa in can. Hoc quoque de consecrat. dist. r. sic inquit: [Episcopus etiam cum primum salutat populum, non dicit Dominus vobiscum; sed Pax vobis, quia haec fuit prima vox Christi ad Discipulos post resurrectionen: ergo vt se ostendat Vicarium Christi, ideo sic dicit. Post vero dicit Dominus vobiscum, vt sic osten datur esse de numero aliorum Sacerdorum.] Non est praetermittenda D. Augustini monitio, quae apud Gratian. 2. quaest. 7. can. 29. sic habetur [Non omnis, qui dicit. pax vobis: quasi columba est audiendus, corui de morte pascuntur, hoc columba non habet, imo de fructibus terrae vinit, innocens est victus eius.] Vide similem admonitionem in dict. Episcopus, qui cani aequi paratur.

PAXAMATIVM. pacama\s2, quamuis vocem latinam esse ait Suidas, et significat panem biscoctum; in textu tamen graeco pachma/di)n legitur [Praeter duo paxamatia, quae tribus vix denariis distrahuntur, nihil amplius vnusquisque praesumit. Cassian. lib. 4. cap. 14.] dicitur etiam Paximatium in eodem significatu [Tantum vnum paximatium, et quinque oliuas in cibo capiebat. Ruffin. lib. 3.] Item reperitur etiam in eodem sensu Paxamidium. [Fert panes Antonius, et imponit mensae quatuor paxamidia sex vnciarum, et sibi quidem vnum madefecit. Pallad. in vita Pauli Simplicis.] Itaque fuit error Isidori, dum hoc vocabulum panem subcinericium significare asserit; nam panem biscoctum ex allatis textibus significare colligitur, et apud Arabes panis biscoctus Baxmas appellatur adhuc, vox quidem certe ex paxamatio corrupta, imo aliqui etiam graece Paximas, et Paxamas scripsere en exemplum prioris [Rapu vnum panem paximatem, et manducaui eum occulte. Pelag. lib. 4. num. 25.] En secundi [Paxamas panis bis coctus, est autem vox romana. Suidas.] Reperitur etiam Paxamadium; ita Leo Imp. in tact. c. 10. [Comeatus paxamadii, aut pisti, aut alterius cuiusquam expeditae rei habeas viginti, aut triginta libras.] FR. Aduertendum tamen est, quod quando Suidas dixerat hanc vocem romanam esse, non ideo intellexetat latinam, sed graecam, siue constantinopolitanam; nam haec Vrbs noua Roma a Constantino Magno appellata fuit, et Graeci vsque ad praesens se Romaeos, id est, Romanos appellant, et quod hoc Suidas intellexisset, ex sequentibus eins verbis patet, ibi enim subiunxerat, quod paxasmas a Latinis Bucellatum dicirur.

PAXILLO. Palare, palis munire: [Magnus namque labor impendet in vinea excolenda, vt pote, quae primum est putanda, secundo fodienda, tertio paxillanda. Petr. Blesen. serm. 37.] Miror quomodo Ludouicus la Cerda tam oculatissimus in significatione barba ar arum vocum, absque fundamento, hoc verbum herbas noxias extirpare significare asseruerit, cum notum sit cunctis Paxillum denotare palum. Vide Pedaturae.

PAZ. nomen hebraicum, et significat aurum purissimum: sic in Daniele cap. 10. in textu tamen graeco w)fa/z legitur, at in Codice Vaticano habetur kefa\z, quod vocabulum lapidem pretiosum, et non aurum Symmachus virtit. Communiter tamen aurum purissimum significat. [De quo dicitur: Caput eius, vt aurum paz. Paulin. epist ad Seuer.] Vide Ophir.

PECCAMEN. peccatum: [Cessare autem diuinae miracula, vel ibi, vel alias, nostra enormitas peccaminum facit, qui post reuelatam Christi gratiam retro sumus conuersi. Odo Abb. in serm. S Benedict.] Idem in quodam priuileg. Paerisiensis Episcopi ad fauorem Monasterii Sancti Dionysii legitur, sic: [Decet, et praesertim eos, qui in sacris ordinibus eminere videntur, priuatae, et publicae rei ita curam agere, vt et sua peccamina adnullare studeant.] Vide Delictum. Duplicitas. Peccatum.