CAMENA Early Modern Latin Texts

HIEROLEXICON SIVE SACRVM DICTIONARIVM AVCTORIBVS DOMINICO MACRO MELITENSI ET CAROLO EIVS FRATRE ROMAE Ex Off. Bernardoniana Sub Signo Virtutis Anno 1677 Superior [abbr.: Superiorum] permissu Et privilegiis

HIEROLEXICON, SIVE SACRVM DICTIONARIVM, IN QVO Ecclesiasticae voces, earumque Etymologiae, Origines, Symbola, Caeremoniae, Dubia, Barbara Vocabula, atque Sac. Scripturae et SS. PP. Phrases Obscurae elucidantur. AVCTORIBVS DOMINICO MACRO MELITENSI, Olim Cath. Eccl. Viterb. Canonico Theol. Sac. Indicis Congregationis Consultore, Proton. Apost. Eq. Aurato, Com. Palat. ET CAROLO EIVS FRATRE Biblioth. Alexandrinae in Archigym. Vrbis Praefecto. OPVS Figuris ornatum, quod praecedit Index Criticus, ac subsequuntur SYLLABVS graecarum vocum exoticarum, de quibus in eo agitur, et CONTRADICTIONES APPARENTES Sac. Script. ab eodem DOMINICO conciliatae, et ex eius Schedis in hac tertia, et postuma impressione auctae. PARS SECVNDA. [gap: illustration] ROMAE, Sumptibus PONTII BERNARDON Via Parionis, sub signo Virtutis. M. DC. LXXVII. SVPERIORVM PERMISSV, ET PRIVILEGIIS.

SELDA. officina. [Statutum est, ne quis Mercator praetendat seldae suae aliquid, vnde visus intuentium impediatur. matth. Paris. in hist.

SELLA GESTATORIA APOSTOLICA. FR. sedes portatilis papalis, de cuius antiquitate, ac reuerentia, Ennodius Ticinen. Episc. qui floruit in quarto saeculo sic essatur: [Ecce nunc ad gestatoriam sellam Apostolicae confessionis vda mittunt limina Candidatos. In Apolog.] Vide Cat hedra. Sedes episcopalis. Sellare.

SELLO. in sedem pono, et translatiue possessionem tradere denotat. [Fratrem autem tuum Lambertum sic sellauimus, vt nostrum ius euadere non posset. Caesar. lib. 12. Miracul. cap. 5.] Aliquando in ephippium, siue in equi sellam imponere significat.

SELLARE; sella supra quam sustollitur Papa, ac deuehitur. [Pontifex non ascendit continuo ad Altare; sed prius intrat secretarium, sustentatus a Diaconibus, qui eum susceperunt de sellare descendentem. Ordo Rom.] Dicitur etiam Sellarium; reperitur enim ibidem eadem caeremonia his verbis. [Diacones cum descendentem de sellario accipiunt obuiis manibus etc.] Qui autem illum sustollunt Sellarii dicebantur, vt suo loco dicemus; huius vocabuli synonyma. Vide Cathedra. Sella gestatoria apostolica. Ritus vero hic sustollendi super humeros Pontificem non est quidem fastus, vel superbiae nota, vt temere Nouatores inficere conantur; sed ad mysterium pastoralis vigilantiae agitur. Nam quid aliud nomen Episcopi, quam superinspectorem, ac inuigilantem curae graece sonat? ergo dum Papa tamquam Episcoporum Episcopus ab vniuerso Christiano Grege colitur, consonum equidem est, vt eminentiori sessorio deferatur, ac collocetur, et a nobis eius subditis, tamquam itineris gloriae director, sideique pharus, ac mundi lux videatur; fidelis enim populus non abscondit suam hanc pontificiam lucernam, nec ponit eam sub modio; sed super candelabrum erigit, vt luceat omnibus, qui in domo Christi sunt; propterea Acephali, qui carent capite inuido latratu illos mordere conantur, qui supra reliqua membra erectum defetunt caput, cuius mysticum, ac spiritualem typum hic adicere curaui in illorum gratiam, quibus pia testimquia credibilia sunt nimis, eritque credentibus honor, non credentibus autem lapis offensionis, et petra scandali. Quae sigura inter M. SS. Ciacconis tamquam vetustiffima reperta, mihi ex gratia quondam Ioannis Baptistae Marii Canonici Romani exhibita fuit. Est enim primitiuae Ecclesiae ritus argumentum tum ex inscripto nomine S. Iulii Papae scilicet huius nominis primi, tum ex vetustissima forma planetae, sandaliorum etc. atque ex rudi curuli sella ad similitudinem antiquorum Praefectorum Vrbis, quas Pancirolus typice affert in Notitia Imperii.

Cui antiquissimae papali caeremoniae etiam suffragatur id, quod ex Ennodio in dict. Sella gestatoria apostolica attulimus. Reliqua ad propositum. Vide in dict. Sandalia. Caibedra. Sede episcopalis.

SELLARIVS. Eques, qui in sella super equum insidet: [Sellarius vero, qui erat super carcerem, dum esset Christianus. In Vita S. Anastas. Mart.] In ordine autem Romano denotat famulos Pontificis, qui illum in sede supr humeros ferunt.

SELMON. FR. dictio hebraica, quae recitatur in Psalm. 67. [Si dormiatis inter medios Cleros, pennae columbae deargentatae, et posteriora dorsi eius in pallore auri. Dum discernit coelestis reges super eam; niue dealbabuntur in Selmon: mons Dei, mons pinguis.] Selmon inquit August. significare vmbram, quod exponit in mysterium Annuntiationis Deiparae: et per columbam Spiritum Sanctum intelligens, sic ait: [Omnia autem haec operatur vnus Deus, atque idem Spiritus, diuidens propria vnicuique, prout vult: quem dando ille supercoelestis, discernit reges super columbam deargentatam. De quo Spiritui Sancto cum ad eius Matrem gratia plena missus Angelus loqueretur, quaerenti quomodo fieret, quod paritura nuntiabatur, quoniam non cognoscebat virum: Spiritus Sanctus, Inquit, superueniet in te, et

uirtus Altissimi, obumbrabit tibi? nisi vmbram faciet. Vnde isti reges, dum gratia Spiritus Domini Christi discernuntur super columbam deargentatam, niue dealbantur in Selmon: Selmon, quippe, interpretatur vmbra. In Psal. 67.

SEM. vnus e filiis Noem, hebraice, et arabice nomen significat, licet D. August. lib. 16. de Ciuit. Dei cap. 2. Nominatum interpretetur.

SEMANTERIVM. et Simanter, instrumentum longum, tamquam hasta, cuius sonitu Graeci vtuntur in Ecclesia loco campanae, et vocant shmanth/eion, ac iuxta allegoricum sensum tubas ange licas in finali iudicio denotat. [Semanterium obscure significat Angelorum tubas. S. Germanus in Theor.] Item est symbolum clauorum, quibus Christus crucifixus est. [Simanter est veluti typus clauorum, quibus perfoderunt manus, et pedes Domini. Idem.

SEMENTINA. FR. seminis patronymicum. [Par autem est, vt nos, qui his diebus (id est quadragesima) a carnibus animalium abstinemus, ab omnibus quoque, quae sementinam trahunt originem carnis ieiunemus, a lacte, videlicet, caseo, et ouis. can. denique. dist. 4.] Hebraei, et Arabes appellant Semen butyrum. Synonyma. Vide Lacticinia.

SEMIARIANI. FR. Haeretici, qui conueniebant cum Arianis, qui negabant in Christo naturam diuinam; sed ab Arianis discrepabant, quia Christum asserebant esse a ceteris creaturis longe diuersum; nam eo tamquam ministro vsum fuisse Deum in creatione rerum: ex quibus suum venenum hausit Eunomius, de quibus Semiarianis, sie Epiphanius haeres. 73. [Nolunt Fi lium similem esse Patri; sed solum esse creaturam. Differre autem a ceteris creaturis, quod praeemineat magnitudine, et quod primus omnium productus subsistat, et quod ministro eo vsus sit Deus ad reliquorum opificium.

SEMICINTIA. subligacula breuia ad tegendas partes verecundiores, ad instar illorum, quibus vtebatur D. Seraphicus Franciscus, et hodie. Religiosi Capucini vtuntur [Diuitibus quidem in hospitio cum honore, et reuerentia susceptis, in omni opulentia delitiae opponuntur de patrimonio crucifixi. Christus autem semel olim crucifixus in ligno, foris in pauperibus suis crucifigitur, et torquetur in luto, in quibus aut nudus omnino, aut in semicintiis fame, et frigore tremens de iis, quae interius dantur canibus, solatium angustiae suae postulat. Petrus Blesen. epist. 102.

SEMIDVPLEX. in Breuiario dicitur illud officium, in quo non duplicantur Antiphonae, quo termino Durandus primo vsus est; nam in Breuiariis antiquis dicebatur Non duplex, Semiannale, succentoris, et Quinque Candelarum; de quibus suis locis specialiter agitur. Vide quoque quae in dict. Duplex egimus.

SEMINIVERBIVS, Contionator, id est, seminator verbi. [Erudiat quia seminiuerbius; definiat quia Praelatus; intercedat quia aduocatus. Seminiuerbius in cathedra, Ptaelatus in curia, aduocatus in Missa. Petrus Blesen. serm. 43.] Eodemque vocabulo ab Atheniensibus denominatus est Doctor gentium, et Praedicator veritatis. D. Paulus. [Quid vult hic seminiuerbius dicere. Actor. cap. 17.] FR. [Vnde ab huiusmodi sapientibus in Actis Apostolorum Praedicator egregius seminiuerbius est vocatus etc. can. sit Rector discretus. 43. dist.] et ibi Glossa. Vide Contionator.

SEMNIVM. Monialium clausura, siue Monasterium, ex graeca dictione se/mnos2, id est, castus.]Puellae calcato ad exemplum Agnetis mundo, semnia parare, et certatim in ea ruere coeperunt. In vita B. Agnetis de Bohemia 6. Mart.] Atque Philo Hebraeus Religiosorum monasterium semnei=on appellauit. Vide Monasterium.

SEMONES. FR. [Semones dici voluerunt Deos, quos coelo nec dignos ascriberent, ob meriti paupertatem: sicut Priapus, Hippo, Vertumnus: nec terrenos eos deputare vellent per gratiae venerationem: sicut Varro in Mystagorum libro ait: Semoneque inferius derelicto, Deum depinnato attollam orationis eloquio. apud Fulgentium. de vocib. antiq.

SEMVS. diminutus. [Dimidio tantum palmo vas semum inuenerunt. In Vita S. Brigidae Virginis.] Itali scemo dicunt, id est, deficiens, deminutus.

SENATORIVM. locus pro Principibus a Pontifice de stinatus. Vide Oblatio. Sanbedrim.

SENENSE HOSPITALE, primum in Italia post Barbarorum expulsionem. Vide Xenodochium.

SENESCALLVS. FR. palatina dignitas. Blond. decad. 2. lib. 7. dicitur etiam Senescalcus. Vide Buticularius. Domesticus.

SENILE PIGNVS, eleganter a Prudentio denominatus est Isac vnicus senis Abrahami haeres.

SENIOR saepe ab Ecclesiasticis. scriptoribus pro Presbytero sumitur; nam presbu/teros2 graece, senior latine sonat, id est, magis senex, subauditur intellectu, ac moribus potius, quam aetate. [Senior electae Dominae. Epist. Cath. Ioannis. Secunda. Senior Gaio carissimo. quem diligo in veritate. Idem epist. 3.] De Sacerdotibus, vel de Episcopis potius locutus est Tertullianus, quando de electione secundum illius aeui vsum, dixerat: [Praesunt probati seniores honorem istum, non pretio, sed testimonio probati] FR. Apud profanos vero Auctores Dominus, et superior

intelligitur, qui feuda, et iurisdicendi ceteris facultatem concedit. Sigon. de Regno Ital. lib. 7. et leges Longobardicae. quem itali Signore dicunt. In primo significatu. Vide Presbyter.

IN SENIS VNCIS POSSIDERE. FR. pro aequali portione possidere. [Ergo Deus, et diabolus in senis vnciis hominem possident D. August. lib. 3. contra Iulian. Pelag.] ex interpret. Latinii ad D. August.

SENNAAR. FR. hebraice significat dentium excussio. D. Greg, in Psalm poenit. cap. 19. Erat regio, vbi Babel turrim aedificare coeperat. [Cumque proficiscerentur de Oriente inuenerunt cam pum in terra Sennaar, et habitarunt in ea etc. et dixerunt, venite, faciamus nobis ciuitatem, et turrim, cuius culmen pertingat ad coelum.

SENTENTIALITER. FR. nempe, per sententiam. [Easdem possessiones restituendas tibi sententialiter deferimus. de constitutionibus. cap. 10.

SENTINATOR. Nauta, qui purgandae nauis sentinae curam habet. [Quid huic quaeso obfuit seni persona sentinatoris? S. Paulin. epist. 34. ad Macar.

SENTINO. uerbum, sentinam purgare significans. D. Paulinus epist. 34. ad Macarium. FR. signi ficat etiam satagere: [Sentinare, satagere, dictum a sentina, quia multam aquam nauis, cum recipit, periclitatur. Caecilius in Aethrione: Cum Mercurio capit consilium, postquam sentinat satis. Festus.

SENTINOSVS. FR. adiectiuum sentinae patronymicum. [Sed et peregrinationem expleuisti, et rem ordinasti, et veteri, et sentinoso, vt audio, nauigio iterum te fluctibus tradidisti. S. Paulin. Episc. in funere eius fratris.

SENTIS. fibula. [Ad suam sentem argenteam, pretiosamque in depositum sibi commendauit. In vita S. Brig. Virg.] Eius synonyma. Vide Fibula.

SEPARATIO. per quid formaliter a distinctione diuersificatur. Vide Diuortium.

SEPHER. FR. [Dixitque Caleb, qui percusserit Cariath Sepher, et vastauerit eam, dabo ei Axam filiam meam vxorem. Iudic. 1. 12.] Haec Ciuitas Sepher pluribus nominibus nuncupabatur: nempe: [Nomen autem erat hebron Cariatharbe, vel Sepher. D. Aug. lib. 7. quaest. 3. super Iudicum.] Item dicebatur Seior. Iosue. 15. 54. nam Mambre eadem, et Hebron Genes. 15. 18. Atque Arbee, id est, quatuor. Genes. 23. 2. et 35. 25. Iosue 14. 15. et 15. 13. et 20. 7. et 21. 11.

SEPHORA. FR. hebraicum vocab. et varia significat, nempe, tubo, pulchra, auis. D. Hieron. lib. 1. aduers. Iouin. est nomen proprium feminarum in Sac. Scriptura. Sic vocabatur obstetrix quaedam hebraearum. Exod. 1. 15. item Moysis vxor. [Et ant autem Sacerdoti Madian, (id est, letro) septem filiae. Iurauit ergo Moyses, quod habitaret cum eo, accepitque Sephoram filiam eius vxorem. Exod. 2. 21.] De qua inter expositores est ingens, et antiqua quaestio; nam haec vxor non videtur esse eadem, ac ea, de qua contta Moysen eius soror Maria cum Arone murmurauerat [Loquutaque est Maria ad Aron contra Moysen propter vxorem eius aethiopissam. Num. 12. 1.] Sephora enim madianita erat; madian autem regio in Asia fuit, Aethiopia vero in Africa est: quare aliqui putant fuisse diuersam hanc vxorem ab illa. Sed D. Aug. in primis eandem fuisse defendit, inquiens: [De vxore Moysis aethiopissa quaeri solet, vtrum ipsa erat filia Iethro, an alteram duxerit, vel superduxerit: sed ipsam fuisse credibile est. De madiamtis, quippe erat, qui reperiuntur in Para lipomenon Aethiopes dici, quando contra eos pugnauit Iosaphat. (lege Asa. 2. paralip. 14. 9.) Nam his locis dicitur eos persecutus populus Israel, vbi madianitae habitant, qui nunc Sarraceni appellantur; sed nunc eos aethiopes nemo fere appellat; sicut solent locorum, et gentium nomina plerumque vetustate mutari. D. Aug. lib. 4. super Numer. quaest 20.] quam quaestionem ex variis opinionibus apud Io. Lorinum in cap. 12. Numer vers. 1. §. ropter vxorem eius aethiopissam. et Vinc. Riccardum in notis ad Cantacuz. super cantic. cap. 24. §. Cedar. difuse inuenies. Pro Aug. tamen coniectura dicendum, quod Zara aethiops ex Arabia peruenerat vsque ad Maresa. 2. paralip. 14. 9. quae eest in Idumaeae regione. 2. Macab. 12. 33. et 35. Idumaea vero est in confinio Arabiae. Plin. lib. 5. cap. 13. atque ex Arabia Sarraceni proueniunt.

SEPS. sh/y, serpentis species, de qua Prudentius lib. 1. contra Symm. vbi agens de vipera, quae in Melitae insula manum Pauli Apostoli inuaserat, vt recte versum conficeret, vsus est nomine Sepis pro vipera; sic inquiens.

In omnibus tamen eius Codicibus mendose Spes habebatur; sed primus huius erroris castigator Latinus latinius fuerat, sicut Vlysses Aldrouandus in quadam eius epistola fatetur, quae inter Lucubrationes eiusdem Latinii a me collectas, et typis mandatas reperitur. Quare putat Aldourandus, quod seps sit Lacerta Chalcidica; ita appellata non quia in Chalcidis territorio nascatur, quemadmodum recentiores Scriptores existimarunt, sed quia virgata est lineis aurichalci coloris, quod metallum xalko/s2 Graeci vocant. Imo in eodem discursu Vlyssis Latinio directo refert vidisse simile insectum, a quodam Medico sibi missum, ac in territorio Forumliuii

inter saxa repertum. De eadem Sepe ait Tertullianus: [Per latebras animae sepis manente veneno. lib. de vnico Deo cap. 1.

SEPTEMPLICO. per septem multiplico. [Septimus numerus per hebdomadas currens, sic septem septemplicat septimanas. Chrysol. serm. 140.] vbi aliqui perperam Ogdoadas scripsere, corrigendum autem est hebdomadas, iuxta Eruditissimi Latinii correctionem.

SEPTEM SOLIVM. FR. Romae templum, quod Baronius ait fuisse contra S. Gregorii Ecclesiam inter montem Palatinum, et cliuum Scauri; ita appellatum, quia septem solia, siue ordines columnarum habebat. an. 1084. nu. 5. Martinellus in sua Roma ethnico-sacra pag. 40. §. Arcum Stellae. ait fuisse versus portam Capenam, et pag. 45. inquit, septi solium fuisse [in capite Circimaximi: vbi est molendinum supra marianam aquam, qui locus antiquitus vocabatur via noua, dum S. Petrus Apost. fugiens iret ad portam Appiam, tibiamque demolitam haberet cecidit ei fasciola.] sed Septizonium appellat Famianus Nardinus in eius Roma antiq. lib. 6 eap. 15. In septisolio Anast. Biblioth. in Gregorio IX. dixit. [Pontifex creatus est prope Septizonium in Diaconia S.Luciae in septisolio.] Vnde septizonium distinctum fuerat a septisolio licet fuerint contigua. Blondus vero osten dit fuisse arcem, quam septem solia vocat sic: [Gregorius VII. cum vidisset etc. de romani populi costantia diffisus in Castellum cum domesticls se recepit. Rusticus vero eius ex fratre nepos se contulit ad septem solia arcem tunc Castello S. Angeli nullatenus inferiorem. decad. 2. lib. 3.] Quae arx ab Henerico Imperatore an. 1084. demolita fuit. Baron. loco cit. Igitur Templum fuit S. Luciae, quod hodie in silice dicitur. Nardinus cit. lib. 3. cap. 10. sed Codices Anastasii varie, corrupteque habent, nam aliqui continent Diaconiam S. Luciae in Septodio, alii in Septa solis, alii denique in septem viis.

SEPTIMANIA. Gothiae regio, quae hodie pars Suetiae est. [Vel Gothis credite, qui saepenumero etiam septimaniam suam fastidiunt. Sidon. lib. 3. epist. 1.] Eodemque vocabulo in testamento S. Remigii vtitur Flodoardus: [Res etiam quas saepe dictus Rex piiffimus Princeps ibi in Septimania, et Aquitania concessit] Ac clarius in testamento Caroli Magni, sic habetur [Prouinciam, ac Septimaniam, vel Gothiam Ludouico filio nostro consignauimus.

SEPTIMIANVM. FR. locum, siue marmoreum conseptum in Vaticana Basilica significat; vbi ostendebantur Reliquiae: sic Torrigius de Crypt. Vatic. secund. editione. pag. 81. et 83. Vbi hanc inscriptionem affert: [Temporibus Domini Hadriani I. hic recundita sum reliquia Sancti Sanctorum in Mense Nouembris die XXII. Indictione septima bina clausura in integro Septimiano.] Sanctissimum Veronicae Sudarium intelligit. Verba sic mendose.

SEPTIMONTIVM. Gentilium Romae festum in memoriam diei, in quo inelusus fuerat in Vrbe septimus mons: [Septimontium, et brumae, et Charae eognationis honoraria exigenda omnia. Tertull. de Idolatr.] In quo die in curru vehi non licebat per Vrbem; appellabatur etiam hoc festum Paganalia; nam potius rusticorum erat festum.

SEPTIMVM. templum, scilicet, septimo ab Vrbe Constantinopolitana lapide distans; sic enim ex textu graeco vertit Victor Tunn. dictionem e(/bdomon, inquiens: [Zenon a Leone Aug. fil. in Septimo coronatur.] De quo templo Landulfus lib. 17. histor. his verbis mentionem facit [Cunctis conuenientibus apud Septimum, tunc Patriarcha a Tyranno de orthodoxa fide, vt sine perturbatione seruaret Ecclesiam, extorsit professionem.] Celebris fuerat hic situs ob magnificum Imperatoris Palatium, in quo asseruabantur imperialia ornamenta, vbi ob eius incendium corona Iustiniani deperdita fuerat, sed elapsis octo mensibus inuenta est, ita Cedrenus. In eodem Palatio, teste D. Gregorio, necatus fuerat Mauritius Imperator. Celebris item erat prae multitudine Ecclesiarum adiacentium, ac Monasteriorum. Amanuensium autem error fuit in transcribendis Iustiniani legibus, qui Recitata septies posuere pro Recitata septimi; nam ibi Senatus conuocatus erat. FR. De hac nece Mauritii Imperatoris Gregorius scripserat in eius Regist. lib. 11. epist. 1. Celebratur insuper praedictum Septimi Palatium, quod et Secundianum quoque appellabant; nam in eum locum ossa Samuelis Prophetae, vt Hieronymus contra Vigilantium testatur, translata fuerant. De vocabulo Secundianus refert D. Greg. loc. cit. his verbis: [Coronatus est Phocas, et Leontia Augusta Septimo Palatio, quod dicitur Secundianus.] Idemque habet Theophanes de Foca agens. Item Hebdomadum appellat Cedrenus lib. 18. cap. 38.

SEPTVAGESIMA. quae a die Dominica incipit, cuius nominis Ordo Romanus rationem reddit, inquiens: [Septuagesima videtur dici propter septuaginta dies, qui sunt ab ipso die ad sabbatum ante octauam Paschae, quo die alba tolluntur vestimenta a nuper Baptizatis.] Haec enim dierum combinatio est symbolum captiuitatis, babylonicae, post quam ad possessionem suam hebraicus populus redierat: ita nos captiuitatem huius babylonici saeculi commemoramus per hunc dierum numerum coelestem Hiernsalem exspectantes, et ob id expleta horum dierum periodo, nimirum, in sabbato ante Dom. in Albis Ecclesia celebrat in Missae introitu memorabilia illa verba. [Eduxit Dominus populum etc.] Alcuin. Sancta Mater Ecclesia

in hac septuagesimae Dominica lugubribus paramentis induitur, ac solitum saetitiae cantum Alleluia dimittit, de quo satis in dict. Alleluia egimus; vbi diximus, quod ob memoriam mortis per Adami peccatum introductae, eadem Ecclesia in introitu Missae vlulatum incipit. [Circumdederunt me gemitus mortis.] Hinc de septuagesima agens Iuo, sic inquit. [Vnde in Introitu hodiernae Missae sancta Ecclesia per lapsum primi Parentis, mortem sibi ilatam esse deplorat.] Vide Laus tibi Domine. Ab hac septuagesimae Dominica festa mobilia totius anni regulantur, quorum prima est; sed pro hac Dominica inuenienda, haec regula traditur; scilicet, notentur dies lunae currentis in festo Epiphaniae, quibus totidem adiungantur vsque ad quadragesimi numeri complementum, et vbi a die Epiphaniae quadraginta dierum numerus peruenit, tunc prima Dominica occurrens erit septuagesima. Aduertenda tamen est duplex in hac regula exceptio; prima siquidem, quod quando praefati quadragintadies terminantur in aliqua Dominica, tunc non illa; sed sequens erit septuagesima. Altera exceptio est, quod in anno bisextili quadraginta, et vna dies computanda erit: quae regulae his versibus continentur.

A sexto stellae numerando perfice lunam.
Quadraginta dies post septuagesima fiet.
Bisextus quando fuerit super additur vnus.
Si cadit in lucem Domini, tunc sume sequentem.
Si cadit in feriam septenam, sitque bisextus,
Linque diem Domini primum, sumasque secundum.

A sexio, nimirum, die stellae, id est, Epiphaniae, quae Festum siellae dicitur, et in sexto die Ianuarii celebratur, si cadit in lucem Domini, hoc est in diem Dominicam. Pro facili igitur huius regulae intelligentia, exemplo in praxi explanabo. Anno 1644. in die Epiphaniae occurrebant 27. lunae dies, quibus additis 13. ad complendum numerum 40. cadebat dies quadragesimus in 19. Ianuarii, qui erat dies martis; sed quia ille annus erat bisextus, ac proinde vnicus dies supra quadragesimum addendus erat, hinc ad diem Mercurii 20. Ianuarii ex praedicta exceptione. computatio terminabatur, itaque post hunc diem celebrata fuit Dominica septuagesimae, id est, ad diem 24. eiusdem mensis.

SEPVLTVRA. FR. vsurpatur aliquando pro funerali. [Vbi sunt Episcopi sepulturae celebrentur. can. vbicumque. 13. quaest. 2.] Sepulturam autem intelligendo in sensu rigoroso. Optatus Mileuit. lib. 3. inquit in Domo Dei Defunctos non sepeliri, quam prohibitionem canonicam tetigimus in dict. Porticani. Hanc legem etiam Gratianus Imp. sanciuerat in Cod. de sacrosanctis Eccl. l. 2. sed quid exclamaret Optatus, si positus fuisset in superbiam saeculorum nostrorum? in quibus adeo magnatum excreuit luxuries, vt cum illis omnia vitia exstinguantur praeter superbiam; nam laudari desiderant, vbi non sunt. et cruciari non curant vbi sunt; erigunt siquidem intra diuina penetralia superbissima sepulcra, quae in speciositate Altaria excellunt, et vanitate se aeterniaeandi, eum ipsomet Deo Aeterno dimicare tentant; vnde satis recte exclamat Bernardus, quod fornicator in se ipsum, iniuriosus in proximum, at superbus in Deum peccat. Augustinus tamen in lib. de cura pro mortuis. ait esse licitum etiam prope Martyrum sepulcra deuotionis causa mortuos sepeliri. Sepulturae synonyma. Vide Coemeterium. Hospitium nouum. Mausoleum. Sarcophagus. Taphus. Vrceus.

SEQVACITAS. sectatio. [Hinc etiam ille apud nos maxima reuerentia suit, quod non satis ferebat aegre pigram in quibusdam sequacitatem. Sidon. l. 4. epist. 11.] et de scriptoribus ob velocitatem scribendi abbreniaturis vtentibus, inquit: [Scribarum sequacitas saltuosa. Idem lib. 9. epist. 9.

SEQVAX. sectator. [Sequax humilis turba consilii. Sidonius lib. 7. epist. 1.] Vide Pedissequus. Sequipes.

SEQVESTER. id est, mediator, sic enim a S. Methodio appellatus fuit Saluator Christus. [Ineffabilem inuisibilis Patris filium, pacis sequestrum et admirabili quodamodo omni breuitate minorem factum. In Sermon. de Simone, et Anna.] Item significat officium valde spectabile in aula constantinop. quod a Graecis mesa/zwn dicitur; vnde Ioannes Palaeologus posteius reditum a Florentino Concilio tertio vxorem duxerat mariam Cantacuzeni, qui dignitate sequestri fungebatur, sororem; sequestri enim instituti erant ad componendas lites, et differentias sine figura iudicii; quare in Actis eiusdem Concilii Florentini legitur, quod hi sequestri magno conatu se ingesserant ad persuadendos Michaelem Balsamonem scriniarium, siue Cartophylacem, et Siluestrum Sgurobolum Ecclesiarcham ad decreta eiusdem Concilii acceptanda, quae tenaciter reiciebant.

SEQVESTRATIM. FR. separatim: [Pontifices, quibus in Summo Sacerdotio constitutis ab extraneis aliquid, aut cum Ecclesia, aut sequestratim dimittitur, aut donatur. can. Pontifices. 12. quaest. 3.] Sed vere in hoc loco mediatim significat. Vide Sequester.

SEQVIPES. vestigiorum sectator, et imitator. [Vt per angustam viam eorundem Sanctorum valeamus sequipedes esse. In vita SS. Inliani, et socior.] FR. Legitur etiam Sequipeda paenes Iuonem Carnotensem in epist. 65. vbi agens de Iuramento noui Pontificis, inter alia haec habet: [Sed feruenter, vt eorum discipulus, et sequipeda totis mentis meae conatibus, quae tradita

canonice comperio obseruare, et venerari profiteor.] eliqua huius nominis synonyma. Vide Pedissequus. Sequax.

SEQVVTOR. persecutor. [Altius impresso du palpitas ense sequutor. prudentius.] Vide Subcisiuus.

SERANTHASMVS. sericum floribus contextum, vox quidem graeca shranqa/smos2, a verbo a)nqizw, quod floribus ornare significat. [Hic Sanctissimus Praesul Eugenius III. quando celebrauit primam Missam in B. Petri Ecclesia, obtulit super venerabile Altare eius optimum seranthasmum ad Altaris ornatum. Romanus Canonicus in descript. Basil. Vatic. cap. 8.

SERAPHIM, nomen ordinis Beatorum Spirituum, ex hebraica voce Seraph, quae prunam, et ardentem carbonem significat; itaque Seraphim ardentem, et amore diuino ignitum denotat. Vide Cherubim. FR. eodem modo, quo in dict. Cherubim dixi, quod Ethnici, et primo Aegyptii, qui sacram scripturam forte prae manibus habuerunt, Serapin Deum coluere, deducto vocabulo ex Seraphim, et quia Angelicus huiusmodi Spiritus ab Ezechiele cap. 1. describitur quaternis faciebus Bouis, nempe, Leonis, Aquilae, ac Hominis; sic Aegyptii Serapin quatuor animalium figuris formauere, scilicet, Bouis. natalis Com. lib. 6. Mythol. cap. 13. et lib. 8. cap. 18. Ac trium aliorum animalium. [Serapin calathum in capite eius infigunt, vel dum simulacro signum tricipitis animantis adiungunt, quod exprimit medio, eodemque capite leonis effigiem etc. macrobius lib. 1. Saturnal. cap. 20.] Et quia vnus Seraphim calculo os Isaiae tetigerat, vt idem cap. 5. inquit, hinc etiam Gentiles Sarapin pinxerunt simul cum harpocratis simulacro, ob turantis digito os eius. Ita D. Aug. ex Varrone. [Et quoniam fere in omnibus templis colebatur Isis, et Serapis; erat etiam simulacrum, quod digito labiis impresso admonere videretur, vt silentium fieret. lib. 18. de Ciuitate Dei. c. 5.

SERICVM. Vide Baphium. Chrysoclauum. Holosericum. Imisilium. Seranthasmus. Tramosericum.

SERIOSIVS. aduerb. id est, magis ferie. [Latori vero praesentium Bonifacio defensori aliqua iniunxi, quae sanctitati vestrae debeat seriosius intimare. D. Gregor. in Regist. lib. 1. cap. 26.] FR. eodem vocabulo vsus est Ioannes XXII. in eius extrau. de verborum signif. cap. 1.

SERPENS AENEVS Moysis conseruatur in Mediolanen. Metropolitana Ecclesia. Vide Vesperae.

SERRA. FR. montium dorsa, vel iuga. Bullar. Casin. tom. 2. constit. 38. num. 6.

SERVATOR LOCI. FR. Locum tenens, Vicarius, Substitutus, Delegatus: [In Panormitana autem parte loci seruatorem tui me sufficit elegisse. S. Gregor. in Regist. lib. 12. epist. 3.] Idem. etiam habetur in l. si quis furem. de furtis. a Graecis vero topotheith/s2 dicitur, vt Balsamon, notat in prooemio Co`cilii Carthaginensis, cuius verba latine sic sonant, [Locos implentes eorum, qui non poterant in Synodo connenire.] Puta Praelatos legitime impeditos, eorum vice missos, ac substitutos direxisse in Synodum. Huius vocabuli synonyma. Vide Vicarius.

SERVIFICO. in seruitutem redigo. [Vt seruificent eos, et spolient eos. Chrysost. hom. 35. in cap. 20. Mat.

SERVITOR. FR. Minister, seruiens. [Non Episcopus Clericum, vel seruitorem Ecclesiae ad caedem perducat. can. neminem. dist. 45.] Et clarius in significatione Ministri: [Ecclesia Antiochena multis ex seruitoribus est fere destituta ministris. De Cleric. non resident. cap. 16. Decretal.] Item non raro vsurpatur pro Monacho, seu Religioso, qui Deo famulatur. [Renuntio etc. Venerabili Monasterio S. pauli, vel suos seruitores,] et infra: [Et obligo me quidem Rogata, et meos heredes in praefato Monasterio Beato Paulo Apostolo, suosque seruitores. Bullar. Casin. tom. 2. const. 21.] Vgi euidenter pater, quod particula Vel stet pro Et, dum antea dixerat, vel suos seruitores: deinde in eodem sensu repetit suosque seruitores; quod Lectori propono pro clariori intelligentia quaestionis super synonymum seu infra scribendum. [et in praefato Monasterio S. Anast. perpetuo largimur, vt de praesenti die habebant tui seruitores potestatem in praefatis omnibus ad vtilitatem S. Anastasii introeundi, vtendi, tenendi, fruendi, et vsque in saeculum saeculi possidendi, quatenus pro te Gloriose Martyr mereamur etc. Ibidem const. 25.] Idem habetur in eodeni. tom. 2. const. 112. n. 3.

SERVVS SERVORVM DII, nedum Papae, sed Episcoporum titulus. Vide Bonifatii Episcopi titulus in dict. Infula.

SERVVS VILIS. Vide Impans. Mediastinus. FR. Serui Ecclesiae qui dicuntur, et quare. Vide can. cum multae. 15. quaest. 8.

SESCVPLVM. FR. lucrum, quod excedit cotum cum dimidio respectu sortis principalis. [Non licet foenerari Ministris Altaris, vel in sacerdotali ordinatione constitutis, vel vsuras, vel lucra, quae sescupla dicuntur accipete.] vbi glossa sie explicat. [Hic ponitur scscuplum pro sesquialtero, quod continet tontum, et cius medietatem. Sescuplum secundum quod pers, scribitur, quod est totum, et plica. Vnde sescupla vsura dicitur, cum datur summa aliqua, et recipitur summa illa cum sua plica, id est, medietate. Sexuplum, scriptum per x, dicitur quaelibet res sexties multiplicata.] Idem habetur in can. quoniam multi. 14. quaest. 4. his verbis. [Vel species frumentorum ad sescuplum dare omnis etc.] Vbi Glossa ait non esse

usuram, si detur quatuor, et quinque soluantur. Sesauiplum dicendum vult Latinius in Correct. Concilior. tit. Concil. Laodicen.

SESTHENIVM. FR. sic appellabatur quaedam Basilica Constantinopolitana in honorem S. Michaelis dicata.

SETHIANI. siue Sethaniani Haeretici, qui credebant Christum fuisse Seth Adami filium. 24. quaest. 3. can. 39. Vide an sint iidem ac Sathaniani, de quibus in dictione Euchetae. Precatores. dictum fuit. Quomodo vocabatur Seth apud Graecos. Vide Typhon.

SEV. FR. particula non raro pro Et apud antiquos Ecclesiasticos Scriptores vsurpatur, et idem dicendum de eius synonymo, Vel, vt suo loco dicemus. [Habentes tabulas, seu orbiculos de chrysoclauo. Anast. Biblioth. in Leone III.] Vbi Salmasius falso existimat tabulas has habuisse rotundas figuras; nam hic dictio Seu valet Et, vt recte contra eundem Salmasium Albertus Rubenus arguit: itaque Tabulae est diuersa res ab Orbiculis: nam sensus Anastasii est quasi diceret tabulas, et orbiculos, res, scilicet, inter se diuersas, quod multis exemplis d Anastasii comprobatur. [In altere B. Petronillae posuit vestem de stauraci vnam habente pereclysim de blattis, seu chrysoclauo. in Leone II.] et alibi: [Qualiter Angelus B. Caeciliam, seu Valerianum, et Tiburtium coronauit. In Paschali I.] Quis vnquam putaret Caeciliam, et Valerianum esse vnam eandemque personam? [Quem omnes Viri romani, seu omnes populi in Pontisficatus ordinem elegerunt. Idem in Greg. II. Et Gandulfo Castaldione, seu Manfredo Iudice. Bull. Casinen. tom. 2. const. 113. Conradus II. Rex Italiae, seu Germaniae. Ibid. const. 82.] Itaque Seu pro Et ab Anastasio vsurpatur, nam ipsemet inter Tabulas, et Orbiculos differentiam ponit in eodem Leone III. idem repetens, dum inquit. [Habentes tabulas, atque orbiculos de chrysoclauo.] Reperitur idem stylus in decimo saeculo: [Verus Index Dom. Imperatoris, ac Regis, et Vuibertus Vicecomes filius bon. nem, idemque Vuiberto de Baniolo, seu Ildeuertus, qui et Bezo fil. quondam Fredolphi de Villa Gurgo. Bullar. Casin. tom. 2. const. 61.] vbi clare videtur, quod Vuibertus de Baniolo, erat diuersus ab Ideluerto de Villa Gurgo. vt in eiusdem instrumento ex eorum distincta subscriptione sit euidens. Idem dicendum de synonymo Vel, vt in dict. Seruitor ostendimus. Vide etiam dictio Vel. Idem de synonymo Siue dicendum erit: [Hildouicus Gratia Dei Imperator Augustus, omnibus Fridelibus nostris in partibus Longobardiae, Romaniae, siue Beneuento, atque Tuscia, nec non Venetia consistentibus. Bullar. Casin. tom. 2. const. 36.

SEVERIANI. FR. Haeretici. [A Seuero exorti vinum non bibebant; vetus testamentum, et refurrectionem non recipiebant, 24. quaest. 3. can. 39.] ac fuse de hac Haeresia, et Auctore eius Baron. ann. 57. num. 132. ann. 511. num. 15. et 16. an. 174. num. 11. ann. 513. num. 1. et seqq. anno 517. numer. 51. et sequentib. anno 518. num. 45. et 50. cumiseqq. an. 519. nu. 143. etc. dicebantur Curruticuli. Idem ibidem num. 147. Apparitio Haeresiarchae in Inferno. Idem an. no 532. numer. 20. Reliqua anno 535. et an. 536.

SEXAGESIMA. [Porro sexagesima inde dici potest, quia sexaginta sunt dies vsque ad medium Paschae, quod est feria quarta paschalis hebdomadae. Ord. Rom.

SEXTA. canonica hora. Vide Horae canonicae. FR. sexta autem moralis hora quaenam intelligatur in sac. script. Vide Baronium an. 34. n. 163.

SEXTARIATICVM. tributum, siue canon Ecclesiae a Rusticis soluendum pro quolibet aridorum sextarii mensura; errauerunt namque illi, qui Rusticos soluentes vectigalia ita appellari putarunt; eorum enim error ex gregorianis verbis conuincitur, quae sic habentur: [Vale, iniquum, et iniustum esse perspeximus, vt a rusticis Ecclesiae de sextariaticis aliquid accipiatur, vt ad maiorem modium dare compellantur, quam in horreo Ecclesiae infertur. Vnde et praesenti admonitione praecipimus, vt plusquam decem, et octo sextariorum, modiorumque numquam a rusticis Ecclesiae frumenta debeant recipi. D. Greg. lib. 1. epist. 42. ad Petrum Subdiacon.] FR. qui canon Ecclesiae a Rusticis soluendus erat pro accessione supra se xtarium, ideo a S. Pontifice hoc tributum iniustum existimatum fuerat, qui abusus tempore Romanorum introductum est, de quo Cicero in 5. Verrin. [Nec numerum accessionem cogebatur arator dare.] nam in pecunia soluebatur.

SEXTARIVM. FR. liquidorum, et aridorum mensura, de qua ita Hieronymus in cap. 4. Ezech. [Porro Hin duos choas atticos facit, quos nos appellare possumus duos sextarios italicos, ita vt Hin mensura sit iudaici sextarii, nostrique castrensis, cuius sexta pars facit tertiam partem sextarii italici.] Vide Hin.

SEXTVS. FR. dicebatur Catthaginis locus, vbi S. Cyprianus martyrium passus est. Baron. an. 161. num. 22.

SEXTVS DECRETALIVM. FR ita appellatus est Codex decretalium, quia vsque ad quintum librum decretalium Gregorius IX. scripserat; Bonifatius vero VIII. sextum compleuerat, vt idem in eius prooemio admonet. Vide Decretales. Septimum autem decretalium, post sextum Clementinas, et Extrauagantes compilauit Petrus Matthaeus editum Francofurti an. 1590.

SIBYLLA. FR. quae decem ex Varrone numerat D. August. lib. 18. de Ciuit: Dei. cap. 22.

Lactantius. 1. dinin. instit. et D. Hieron. lib. 1. aducrs. Iouin, qui ex eodem Varr. inquit: Aeolice qeobu/lhn, id est, Der consilium Sibyllam appellari; sed Ludou. Viues cit. loc. Aug. commen tans, ait Aeolice siou/s2 Dcos, boulh\n consilium significare, indeque Sibyllam dici. Per boulh/n enim penes omnes Graecos intelligitur consilium.

SIBYNA. iaculum, siue telum missile, ex graeco sibo/nh. [Et concident machaetas suas in aratra, et sibynas in falces, id est, animorum nocentium, et linguarum infestarum, et omnis malitiae, atque blasphemiae, ingenia conuertent in studia modestiae, ac pacis. Tertull. lib. 3. aduers. marc. cap. 21.

SICARIVS. FR. a sica gladii genere, et significat Assassinum, de quo sit mentio. de poenitent. distmct. 1. et de homic. voluntar. vel casuali. cap. sicut dignum. Ibique Glossa §. Sicarios.

SICERA. hebraica vox, quam aliqui vinum annosum, et inueteratum significare putant; alii vinum purum. Sed re vera quemlibet potum ad inebriandum potentem denotat, vt maniseste ex Euangelii textu colligitur, in quo Sicera a vino dinersificatur; nam ait ibi: [Vinum, et siceram non bibet. Luc. cap. 1.] Imo apud Hebraeos ipsam met ebrietatem significat: [Sicera autem est quidquid absque vino facit ebrietatem. Zonat. in cap. 3.] Ac Arabes Sakera vocam ebrietatem. Atque Zacharias Chrysop. Episc. in Euang. cap. 2. ait, quod: [Siceram vocant Hebraei omne potum, quod inebriare potest, siue de pomis, siue de frugibus, seu de qualiber alia materia confectum.] FR. idem sentiunt Lyranus, qui ait, quod: [Sicera dicitur omnis potus inebriatiuus,] et D. Hieronymus in epist. ad Nepotian. inquit, quod sicera dicatur [Omnis potio apud Hebraeos, quae inebtiare potest, siue illa ex frumento conficiatur, siue pomorum succo: siue faui decoquantur in dulcem, et barbaram potionem, aut palmarum fructus exprimantur in liquorem, coctisue frugibus aqua pinguior colaretur.] Palea etiam in dist 35. inquit: [Sacerdotes, qui ministrant in templo Dei, prohibentur vinum, et siceram bibere; ne cra pula, et ebrietate aggrauentur corda corum. Sicera hebraeo sermone omnis potio nuncupatur, qua quis inebriari potest. Quicquid inebriat statum mentis euertit.] Tandem Glossa in can. admonere. 33. quaest. 2. §. siceram. ait [Per siceram intellige omnem potum, qui inebriat.] Quare vim nominis non exprimit Auctor vocab. Eccles. dum inquit, siceram signifi care ceruisiam, quia licet accidentaliter posset in eandem confectionem aliquando conuenire; formaliter tamen, et generaliter denotat omnem potum inebriatiuum. Item Tertull. Ebriamen, exponit hic in dict. Ebriamen.

SICILIA. FR. Ecclesiasticum patrimonium. can. relatum. 10. quaest. 3. siue patrimonium S. Petri. [Praeter haec Regnum Siciliae, (quod est speciale patrimonium S. Petri; et idem Princeps ab Apostolica Sede tenebat in feudum) iam ad tantam in Clericis, et Laicis exinanitionem, seruitutemque redegit, quod eis plane penitus nihil habentibus, et exinde fere probis eiectis, illos, qui remanserunt ibidem, sub seruili quase conditione viuere, ac Romanam Ecclesiam (cuius sunt homines principahter, et vasalli) offendere multipliciter, et hostiliter impugnare compellit. posset etiam merito reprehendi, quod mille quidam sartorum annuam pensionem (in qua pro eodem regno ipsi Ecclesiae Romanae tenetur) per nouem annos, et amplius soluere praetermisit. lib. 2. tit: 14. cap. 2. sexti Decretal.] et ibi Glossa. §. Patrimonium. Vide hic Fartus. Rogerius vetuit in vtraque Sicilia Romanas monetas, quae romasinae dicebantur. Vide Folleralis. Siculorum in Deiparam deuotio. Vide Hodegitria.

SICLVS. monetae species, de qua saepe in sacra Pagina; vox quidem hebraica Sekel, id est, pondus. Erat autem duplicis valoris, sine speciei; nempe, quae Siclus Sanctuarii dicebatur, et semiunciam, seu quatuor drachmas ponderis continebat, quod est idem; ideo a Graecis tetra/draxmon appellabatur. [Siclus nummi genus est apud Hebraeos, quales sunt tetradrachmi attici. Ioseph. Iud. lib. 3. Antiq. cap. 9.] Idem a D. Hieronymo refertur his verbis. [Siclus autem, id est, stater habet drachmas, quatuor: drachmae autem octo latinam vnciam faciunt. In Ezechiel. cap. 4.] Vide Stater. Altera vero sicli species dicebatur Siclus communis, qui duas drachmas, id est, vnciae quadrantem pendebat, a Latinis Sicilicus appellatus fuit. lib. 21. §. 2. ff. de auro legat. et a Graecis de/draxmon dicebatur, et duos romanos iulios, seu duos reales hispanicos valebat; cuius speciei monetae triginta Proditori Iudae in solutionem suae praeuaricationis trad tae sunt, vt Cornelius a Lapide existimat; nam Budaeus de Asse refert vnam ex illis monetis Parisiis vidisse, quae duas drachmas pendebat, qui pondus cum alia simili Romae in Ecclesia S. Crucis in Hierusalem conseruata conuenit; idem etiam obseruaui in alia Iudae consimili moneta, quae inter multas, ac pretiosissimas deuotionum reliquias ab Equitibus in eorum S. Ioannis Ecclesia conseruatur; aliamque ex his monetis fatetur R. Moyses seuidisse, quam Dimidium ponderis vocat Antonius Augustinus in eius dialogis de numismatibus negat fuisse Iudae monetas, quas Roma, et et Melita vt supra diximus existimant. FR. In can. Iudices. quaest. 1. haec D. Hieronymi verba afferuntur, vbi de Simonia agit. [Nec quemquam mouet illud, quod in primo Regum libro legitur, Saulem, volentem ire ad Samulem, dixisse puero suo, ad eum se ire non posse, quia pretium, quod offerret pro vaticinio, non haberet,

et puerum respondisse: ecce inuenta est in manu mea quarta pars sicli pecuniae. hanc dabo viro Dei, et annuntiabit nobis etc. Siclus enim viginti obolos habet, et quarta pars sicli quinque sunt oboli.] Plutarchus in Lysandr. ait, quod obolus minimum numisma erat, apud Athenienses quod sexies sumptum explebat drachmam atticam. Temere siquidem glossa in can Denique et puellae. 36. quaest. 2 inquit. [Drachma (ut dicunt) est siclus.] R. Moyses, qui et Gerundensis appellatus fuit, in pentateuchum scribens, inquit, se vidisse Tolemaidi, quae hodie Acca dicitur, siclum semiunciae ponderis, in quo ex vna facie sculpta erat Aronis virga cum inscriptione Siclus Siclorum. et in alia facie erat insculpta mannae vrna cum inscriptione Ierusalem sancta. De Siclo autem moneta diserte agit Baron. an. 33. num. 30. et 31. Ezechiel. cap. 45. haec scripsit. [Siclus autem viginti obulos habet.

SIGILLARIVS. ex principio occulto, et impenetrabili proueniens. [anima velut sigillario motu superficiem eius intus agitante. Tertull. lib. de Anima. cap. 2.] Vide Enthymesis. Ac proprie figillarius dicitur lusor ille, qui simulacris puerilibus, a Latinis Sigilla appellatis, ludebat; italice Burratini, siue Pupazzi dicuntur. inde Tertullianus sumpta metaphora a sigillarii occulto sub velo motu, animae motionibus applicuit; et quidem, quod per tale vocabulum lusorem intelligat Tertullianus satis aduersus Valent expressit; inquiens, [Sigillario extrinsecus ductu] FR. puerilia simulacra appellauit Idola Ennodius, quando in 3. dictione Missae pro Honorato Episcopo, dixerat: [Vbi sunt sigilla numinum votis imaginata facierum? Quorum facies in potestate pendet artificis? Vbi sunt Dii, quibus potentiam dederunt homines fulgore gemmarum?

SIGILLVM. in primario significatu imaginem, figuram, et paruam statuam, siue statunculam denotat. [Obtulit candelabra aurichalca septem ante altare, quae sunt in pedibus decem cum ornatu suo ex argento interclusa sigillis Prophetarum. Anast. in Siluestro.] De sigillo, quo litterae firmantur. Vide Bulla. bullatorium. Chartophylax. Pastellus. Statuncula. Syparum. FR. In sigillis episcopalibus antiquitus non ponebantur insignia gentilitia, sed effigies eiusdem Episcopi pontificaliter induti cum baculo paflorali, et mitra, vt ex cap. 6. decretal. de fide instrumentor. colligitur, vbi sic habetur: [Falsum sigillum vitiose videbatur appositum, eo quod a media parte sigilli apparebat quaedam imago, non cum mitra in capite, sed cum pileo, nec induta pontificibus, sed regalibus indumentis, tenens in manu non baculum pastoralem, sed quasi sceptrum regale.] Sigilla, quae ponebantur in marsupio noui Pontificis. Vide Sedes stercoraria. Sigillum Domini. Vide Chrisma. Sigillo ex Altariolo sublato deperditur consecratio. Vide Altare.

SIGMA. Cenaculum hemispherica figura constructum. [Discumbebat Iesus plus in Matthaei mente, quam sigmate, et epulabatur non cibis; sed reditu peccatoris. Chrysol. serm. 19.] Ac idem alibi repetit, loquens de discipulis tempore Christi passionis absconsis: [Si metuentes, si clausi, certe non prandentes, et si prandentes, non erat domus illa, sed carcer; illud sigma non erat, sed carcer. serm. 83.] Dicitur enim sigma a sigura literae graecae huius nominis antiqua, quae erat ad modum C. FR. Aliquando enim non vndique ad mensam conuiuae ac cumbebant: sed ab altera tantum parte conuexa, vtpote capaciori conuiuarum, quam ex conuexo interiori latere, vbi edulia ministrantes assistebant, et ex eadem ratione antiqua propugnacula rotunda, vel ad modum sigmae non sunt amplius in vsu, quia praebebatur maior ambitus aggressoribus, quam aggressis, qui in interiori peripheria angustiabantur. Igitur de his mensis figurae lunatae, vel hemicycli lampridius in Heliogab. mentionem facit, inquiens [Primus (id est, Heliogabalus) denique inuenit sigma in terra sternere, non in lectis.] Ac recte hunc antiquum Romanorum morem Ditmarus comprobat, inquiens: [Imperator antiquam Romanorum consuetudinem, iam ex parte magna deletam; suis cupiens renouare temporibus; multa faciebat etc. solus ad mensam, quasi semicuculum factam, loco ceteris eminentiori sedebat. lib. 3. Chron.

SIGNATVS MANV, Miles; Mauritio enim Imperatori, qui lege prohibuerat, ne quis miles posset habitum monachalem suscipere, scripserat D. Gregorius haec verba. [In qua lege subiectum est, vt nulli, qui manu signatus est, connerti liceat. in Regist. lib. 2. epist. 61.] Erant igitur Milites Imperiales stigmate in manu signati; atque hoc D. Paulus in epist. ad Galatas c. 6. intellexerat, quando scripsit. [Ego enim stigmata Domini Iesu in corpore porto.] quam epistolam sic commentatus est D. Anselmus, inquiens: [Stigmata vocabantur signa quaedam, quae in manibus militum fiebant, per quae recognoscebantur esse de militia Romani Imperatoris.] Paulus ergo illis verbis protestari se voluit, quod fidelis iesu seruus, ac miles esset. FR. Gregorius vero papa decimus ait, quod Fabricenses, id est, arma bellica fabricantes stigmata ferebant, atque Custodes aquarum: cuius haec sunt verba; [Ex stigmate namque consueto Fabricensibus imprimi, latitans Fabricensis agnoscitur Et Custodes aquarum (quos Hydrophylacas nominant) quis [orig: queis] infigi solent annotatione signati. lib. 5. tit. 11. cap. 12. in sexto.] Item Sigma significat plagam, et vlcerationem. [Nam legitur, quod Maria soror Aron, prophetissa, dum

detractionis aduersus Moysen incurrisset delictum, ilico stigmate leprae percussa est. can. Hoc ipsum. 33. quaest. 2.

SIGNVM. id est, abbreuiatio in scribendo, quam, D. Hieronymus furtum verborum appellauit, inquiens: [Extemporalis est dictatio, et tanta ad lumen lucernulae facilitate profusa, vt Notariorum manus lingua praecurret, et signa, ac furta verborum volubilitas sermonum obseruet. De vitand. suspect. Contuber.] Item significat campanam. Signum radians. Vide Asteriscus.

SIHOR. FR. nomen hebraicum, quod D. Hieroronymus ait fuisse locum proprium. [Et peruenit vsque ad Carmelum maris, et Sihor, et Labanath. Iosue. cap. 19. 26. Congregauit ergo Danid cunctum Israel a Sihor Aegypti, vsque dum ingrediaris Emath. 1. paralip. 13. 5.] Sed Alphonsus Tostatus in 1. paralip. eodem cap. quaest. 16. §. A Sihor. inquit significare sluuium hebraice, ac proinde non esse nomen proprium loci, sed appellatiuum.

SILENTIARIVS. secretarius. [Et haec tanta dilectio ad hoc processit, vt eum secretorum conscium, et primatem capellanorum faceret; sibi quoque eundem Silentiarium statueret, vt in quo compererat prudentiae altitudinem, eius consilio componeret totius regni vtilitatem. In vita S. Agilberti Abb.] Fortasse a silentio, sicut etiam a secreto secretarii nomen inditum fuerat; quamuis in Curia imperiali varias si gnificationes huius vocabuli inueniam, et inter alias, Silentiarii dicebantur milites custodientes ianuam Imperialis Consistorii, quia iurgia rumores, aliasque incouenientias detrudere debebant, quorum collegium Schola silentiariorum dicebatur. FR. de hoc militiae Caesarianae vocabulo egit Procopius apud Baronium ad an. 491. n. 6.

SILENTIO. uerbum intransitiuum, quod tacere denotat. [Sic non deber opera Dei, quae in illo per suos Sanctos fiunt sine suis meritis, silentiare; sed praedicare. In vita S. Dion.

SILICERNIVM. FR. [Quo differt ab epulo Iouis silicernium? a Simpluuio obba? ab aruspice pollintor? Tertull. Aduers. Gentes.] Significat mortuorium prandium, alia significata huius dictionis inueniuntur apud Ioseph. Scaligerum in castigationibus Festi. et apud Calepinum.

SILICERNIVS. FR. senex. [Silicernios dici voluerunt senes iam incuruos, quasi iam sepulcrorum suorum silices aspicientes. vnde et Cincius alimetus in historia de Gorgia Leontino scripsit, dicens: Qui dum iam silicernius sui sinem temporis exspectaret, si mori non potuit, tamen infirmitatibus exsultat. Fulgentius de vocib. antiq.] quem Graeci tumboge/rwn dixere de Silicernio Terentius in Adelph. vbi aliqui intellexetunt nomen comicum fictum; errant tamen, nam Silicernium funebre conuiuium, vt supra diximus, et alia significat

SILIQVA. hoc nomen proprie significat fructum vilem, quem hodie romani guainelle dicunt, Hispani Carobas, Neopolitani Sciuscelle, Siculi Charrubi, Arabes Carub. de quibus frugibus D. Lucas cap. 15. inquit: [Et cupiebat implere ventrem suum de siliquis, quas porci manducabant.] Item significat monetae speciem vilis quidem. [Adiectis siquilis, oneribus, et granaticis. D. Gregor. in Regist. lib. 1. c. 42.] Quae moneta iuxta Eruditissimi Latinii opinionem erat vigesima quarta solidi pars. Solidus vero, vt idem ait, erat valoris inliorum romanorum 17. et baioccorum tres circiter; nam solidus erat tertia aurei scuti pars, quod quando latinius scripserat, id est, anno 1568. aureum scutum secundum illius saeculi pretium, non continebat nisi iulios tredecim, licet hodie quindecim contineat. Igitur data proportione temporis Latinii solidus correspondebat carolino Romano, nempe, tribus quartis Iulii; sed hodie nimirum anno 677. in quo scribimus, solidus viginti iulios contineret, quia scutum aureum hodie iulios quindecim continet. Vide Solidus. FR. De eadem moneta Siliquae habetur. in l. final. de furtis; vbi Glossa errat dum asserit Siliquam tantum valere quantum solidum. In. supradicto Gregorii textu sit mentio de Granaticis fortasse species monetae erat, quam hodie in vtraque Sicilia Grani nomen retinet, et est etiam vilis moncta.

SILIQVATICVM. FR. gabella exigenda pro siliquis. l. final. de furtis. Sed potius videtur significare gabellam pro quocumque mercimonio. [Et siliquatico de singulas mercaturas, et portoras. Bullar. Casinen. tom. 2. constit. 20. num. 3.

SILOE. hebraica vox Scilluach, id est, Missus, ita enim sacer Chronista explicat, vbi de piscina agit, in qua Caecus a natiuitate degebat, qui oculos lauans visum recepit. FR. Fons quidem erat ad radices montis Sion, vt scribit Hieron. in Isai c. 8. et non scaturiebat continuo; sed in aliquibus incertis diei horis, qui fons, ait S. Epiph. de vita, et interitu Proph. c. 7. intercessione Isaiae primo emanauit; nam ante quam moreretur Propheta ille, aliquantulum Deum precatus est, vt ex illo. loco aquam mittere dignaretur, cuius oratio statim exaudita fuit; inde Siloe haec fons denominata fuerat, ex tali miraculosa emanatione: Siloe enim demissum significat; additque, quod sub Ezechia Rege antequam stagnum, et piscinas construxisset, in hoc fonte scaturierat modica aqua mediantibus Isaiae precibus, vt populus Israel in Ciuitate obsessus non perieret siti. Itaque ad manus opportune illam populus habebat, et e contra irreperibilis erat hostibus, de eodem facit etiam mentionem

Iosephus Hebraeus. Quae relata habentur poenes Baronium an. 33. num. 35. et 36.:||: Patriarcha autem Iacob Iudam eius filium benedicens, vt in Genesi habetur, vocauit Messiam Sciloch. quae vox in vulgata Mittendus translata fuit. FR. Non incongrue videtur hic quendam lepidam reprehensionem referre, qua quidam Amicus aliquos Iudaeos romae degentes semel obiurgauerat; nam romani vulgariter ventum syrum Sciloccho appellant, hinc sumpta occasione ille. talis dixerat hebraeis Romanis, quod non tantum admirabatur, quod ceteri Iudaei per Orbem decepti adhuc Messiam exspectarent; sed quidem de Hebraeis Romae incolentibus, qui illum exspectant, dum a Seiloccho tam saepe visitantur, aequiuocans namque in sensu hebraeorum, et in sensu vulgari Romano, quia illi per Scilech Messiam, ac ventum syrum vulgares Romani intelligunt, a qua spiratione crebro infestatur Roma:||: Alii tamen hanc dictionem censent non esse hebraicam, ac proinde fuerunt variae opiniones. R. Abnnazer affirmat Missum significare; alii dixerunt esse compositam ex duabus vocibus Sciai-lab. id est, Donate vos ei. Vide Probatica.

SIMON. FR. hebr. nomen oboedientem significans. Simon autem, qui a Romanis tamquam Deus colebatur cum hac inscriptione Simoni Sancto, seu Sanco, de quo titulo pluries apud Gruterum. Simon Magus fuit, vt Iustinus Mart. Apol. pro Christian. ad Antonin. Pium. Irenaeus. lib. 1. c. 20. Tertull. Apol. cap. 13. Euseb. lib. 2. cap. 12. 13. et 14. a Baron. adducti. An. 34. num. 52. et in figura Iouis. idem Baron. An. 35. n. 2. An. 44. num. 59.

SIMONIA. grauissimum delictum venditionis rei spiritualis, quae moursionem censurarum Ecclesiasticarum, obligationem restituendi pretium acceptum, et fructus beneficii obtenti mala fide perceptos fecum trahit. Fuit enim a mago Si mone ita denominata, qui pecunia ab Aposto lis Spiritum Sanctum emere tentauerat, inuidia motus operationum prodigiosarum, quas Pa raclitus per eos demonstrabat, qui tamen ab Apostolico Senatu reiectus fuit hac sententia. [Pecunia tua tecum sit in perditlonem, quoniam domum Dei existimasti pecunia possideri. Actor. 8.] Quam vero Petrus Blesensis epist. 129. his verbis explicat. [Non poterant tibi sufficere redditus canonice acquisiti, et ecclesiasticae facultates, nisi aedificares Sion in sanguinibus, atque venalitate exsecrabili, et damnabili quaestu diuitias congregares.] Et inferius sic illam describit: [Auaritia haec simoniaca ipsa est vermis interficiens, bruchus pessimus, aerugo, ac tinea cordis, quae bona omnia aeruginat, et consumit.] FR. Haec pessima Haeresia habuit suos sectarios, qui Simoniani dicebantur, quorum, dogmata exosa licitam rerum spiritualium venditionem asserebant, ac creaturam non a Deo; sed a virtute quadam superna creatam. can. quidam. 24. quaest. 3. Simoniani enim sunt plus exsecrandi, quam Macedoniani haeretici, qui impugnabant Spiritum Sanctum; hi namque creaturam, et seruum Dei Patris, et Filii Spiritum Sanctum delirando fatebantur: at Simoniani efficiunt Spiritum Sanctum non Dei, sed eorum seruum. [Omnis enim Dominus quod habet, si vult, vendit; siue seruum, siue aliquid aliud eorum, quae possidet. Similiter, et qui emit, Dominus eius volens esse, quod emerit, per pretium pecuniae illud acquirit. Ita et hi, qui hanc inquam actionem operantur, detrahunt Spiritui Sancto, aequaliter peccantes his qui blasphemauerunt, dicentes Christum in Belzebub eicere daemonia: atque (ut verius dicamus) Iudae comparantur proditori, qui Iudaeis occisoribus Christum vendidit etc. can. Eos, qui. 1. quaest. 1.] Ita enim, et taliter detestabilis est simonia, vt neque ex eius acquisitionibus reputetur valida eleemosyna. can. non est putanda. 1. quaest. 1. Simonia erat etiam apud Ethnicos odiosa, imo de Romulo inquit Dionys. Halicarn. l 2. c. 3. [Deinde quod, quum alii male quodamodo, et inconsiderate eligant Sacerdotes, et alii censeant huius honoris pretium voci praeconis subiciendum; alli vero sacerdotia sorte diuidunt ipse (id est, Romulus) sacerdotia neque venalia esse, neque sorte diuidi voluit: sed legem tulit qua iussit ex singulis curiis creari duos, qui annum aetatis quinquagesimum iam praeterissent, qui et genere aliis praestarent, et virtute essent insignes, et censum sufficientem haberent, et corpore essent integro. His autem non ad certum aliquod tempus, sed quandiu viuerent, hos honores concessit, eosque militiae, ob aetatem, et negotiorum vrbanorum ob legem immunes fecit.] Qui nedum sacras, sed et temporales dignitates per largitiones abhorrebant, vt ex Cic. 2. de Orat. et in epist. ad Quintum fratr. satis liquet. Quantum vero apud hebraeos odiosum erat hoc largitionum genus ex pluribus sac. script. locis comprobatur. ac de Daniele inquit Ioseph [correction of the transcriber; in the print Ioseseph] Hebraeus. [Pro muneribus promissis a Balthassaro, eo quod exigebat prophetiam visionis, respondit Daniel sapientiam, et diuinitatem (hoc est spiritualitatem) sine suffragio somper existere, et gratis prodesse credentibus. lib. 10. antiq. cap. 13.] Quare merito canones simonia. cos ad restitutionem obligant male de spiritualibus perceptorum, quia data, et accepta damnabiliter, ac infructuose retinent, et vt loc. cit. inquit Daniel: sine suffragio, (id est, animarum) semper existeret. nam tantum gratis prodesse credentibus. Miraculum autem cuiusdam Simoniaci Episcopi. Vide in dict. Gloria Patri etc. Committit simoniae peccatum Episcopus, accipiens aliquid pro ordinatione. Vide Inthronisticum.

Simoniaci haeretici sub variis nominibus. Vide Henericiani. Neophytorum haeresis. Trapetiza. Cetera. Vide Froxeneta. Transactio. Vicedominatus.

SIMONIZO. reperitur apud nonnullos Ecclesiasticos Scriptores hoc verbum, quod simoniam committere denotat.

SIMPSALMA. sumyalmh, id est, consonantia in psallendo, seu simultanea psallentia. [Simpsal ma dicitur vocis copulatio in cantando. Isid. lib. 6. cap. 19.] Sed prima vocalis ex orthogra phia graeca non per, i; sed per, y, scribi deberet.

SIMVLTAS. conspiratio, conuentio. [Quorum simultates Presbyter astutus praeuidens. In vita S. Seueri Episc.] de quibusdam Clericis serino est, qui furari eiusdem sancti Corpus conspirauerant. FR. significat proprie simulationem, malae mentis machinationem, ac odium occultum, quod vocabulum non ab aduerbio simul; sed a verbo simulo suum etymon trahit: [Habeatur semel concilium ante dies quadragesimae, vt omnibus (si quae sunt) simultatibus amputatis, mundum ieiunium, et sollemne Deo possit offerri. can. habeatur. dist. 18.] Vbi Glossa priuatum odium significare putat: sed re vera denotat generaliter tam occultum, quam manifestum. Ita Cicero pro l. manilia vsus est, inquiens: [Vt multas etiam simultates partim obscuras, partim apertas intelligam mihi non necessarias, vobis non vtiles suscepisse.

SINAIDA. FR. semitam, siue, vt alii malunt, terminum territorii significat. [Si quis propter intentionem signa noua, aut theclaturam, aut sinaidam in siluis alterius fecerit. l. si quis pro pter, de eo, qui terminu!] Reperitur etiam Sneida, quae incisionem arborum significat.

SINE INVICEM; id est, sine relatione, vel sine correlatiua correspondentia. [Possunt hae duae naturae diuina, et humana in Christo sine inuicem loquendo proferri; non possunt siue inuicem credendo cognosci. Ferrandus Diaconus Carthagin. in epist. ad Anatol.

SINGVLARIS FORMA VERBORVM FR. adhibenda est in electione a singulis electoribus, licet plures sint; secus vero si plures Arbitri, aut Iudices, illis praesentibus, vnus tantum eorum nomine omnium sententiam proferat. cap. 4. de sententia, et re iudicata in sexto.

SINGVLARITAS. FR. monachatus; nam monos graece, latine singularem sonat. [Propositum Monachi proptio arbitrio, et voluntate susceptum, deseri non potest absque peccato; quod enim quis vonet Deo, debet reddere: vnde qui relicta singularitatis professione ad militiam, vel ad nuptias deuolutus est, publica poenitentiae satisfactione purgandus est. can. Propositum. 20 quaest. 3.

SINISTRA. quare in ea parte depingebatur S. Petrus. Vide Bulla. Dextera. Quare sinistra antiquitus communicabantur Sacerdotes, et hodie Dominicani obseruant, et quare Summus Pontifex a parte sinistra recipit Eucharistiae Sacramentum. Vide Communio.

SINIORALE. FR. Dominiabile, quod consistit in toto dominatus, seu seniorum, et Senatorum Rei publicae corpore. Itali Signorile, et substantiue Signoria dicunt. [Si vultis regnare, et vigorem regium, et seniorale, et super vestros, et super impugnantes potestatem vestram optatis habere. Concil. Melden. cap. 7. an. 845.

SINISTERITAS. aerumnae, infelicitas. [Quibus primordiis maiores nostri etiam sinisteritatum suarum relationes euoluere auspicabantur. Sidon. lib. 1. epist. 5.

SINOPIS. color rubicundus, ita appellatus a Ciuitate huius nominis, ex qua deuehitur. Fuit item meretrix famosa hoc nomine appellata, inde prouerbialiter sinopis pro lasciuiae dedito subintelligebatur, ac eadem intentione haeretici Eutychiani Sanctum Seleucium Amaseae Metropolitam in Concilio Ephesino cauillabantur, dicentes ei. [Non est Amaseae Episcopus, Sinopis est,] aequinocando, nempe, ad Ciuitatem, et Meretricem vnico hoc nomine appellatas. FR. de hoc colore ita inquit Plinius. [Sinopis inuenta est primum in Ponto: inde nomen a Sinope vrbe. Nascitur et in Aegypto, Balearibus, Africa: sed optima in Lemno, et in Cappadocia, essossa e speluncis; quae saxis adhaesit, excellit. Glebis suus colos extra maculosus. Hacque vsi sunt veteres ad splendorem. Species Sinopidis tres, rubra, et minus rubens, et inter has media. lib. 35. cap. 6.] De hac Ieremia cap. 22. inquit. [Et facit laquearia cedrina, pingitque sinopide.] De hac etiam egit Vitruuius lib. 7. Strabo lib. 12.

SINOPICVS. ex Sinopide Ciuitate, vel sinopidis colorem referrens. Vitruuius lib. 7.

SINSTRIS. corrigendum tamen est Sinistris in Petro Damiano epist. 9. nam loquitur de situatione sinistra reprobis in die Iudicii assignanda, cuius haec sunt verba. [Plerique Pontificatus iura non deserunt, et de sinstris sunt; quotquot autem legimus recta intentione dimisisse, certa spes est eosdem aeterna cum Christo societate gaudere.

SIPHON. si/fwn, calamus, sine fistula, qua antiquitus sanguis Domini ex Calice exorbebatur in communione, ne effunderetur. [Obtulit Calicem maiorem fundatum cum siphone pensantem libras triginta. Anastas. Biblioth.] Hodie tamen solus Pontifex vtitur siphone in sollemnibus celebrationibus, qui tubulus ex auro est, quo Diaconus etiam, et Subdiaconus dominicum

sanguinem exorbent. Dauantria in eius caere moniali m. s. vbi describens Cardinal ium Diaconorum communionem, de hac fistula facit mentionem, aitque hos Cardinales post sumptionem Corporis Christi exorbuisse sanguinem dominicum per siphonem ex Calice, sustentato a concelebrante Diacono, qui interim haec verba pronuntiabat. [Sanguis Domini nostri Iesu Christi custodiat animam tuam in vitam aeternam Amen-] Et si forte in eadem papali Cappella aliquis Rex tunc repertus esset, is associatus a secundo Cardinali Episcopo, (quem Dauantria subpriorem appellat) accedebat ad Altare, et recipiebat sacramentum sub vtraque specie, sic in praxi hic Auctor testatur se vidisse de anno 1355. quando in die Paschae per manus Innocentii IV. communionem acceperat Petrus Rex Aragonensis ab Albanensi Episcopo associatus. In die autem feriae quintae in Cena Domini ad imitandam Christi humilitatem ait idem Dauantria, quod: [Pontifex solus communicat super Altare sine ministris, et non cum calamo; sed cum Calice tantum se confirmat illa die.] Etiam Laici, quando antiquitus sub vtraque specie recipiebant sacramentum per hanc fistulam sanguinem sorbebant. [Quia sanguinis effusio propter incultioris populi rusticitatem, merito timebatur, cali cibus canna est feruminata affabreque inserta. Lindan. in Panop. Euangel. lib. 4. cap. 56.] Quae tamen canna su stentari inuoluta ab Acolyto solebat, sicut hodie fit de patena a Subdiacono. [Accolytum patenam, et fistulam habentem. Ord. Rom.] Angelus Rocca in tractatu de Communione Summi Pontificis ait cannam hanc arundinem significare, cum qua per spongiam acetum Christo Crucifixo porrexerunt hebraei. In Monasterio Casinensis montis ostenditur antiqua fistula, qua vtebantur illius loci Abbates, et in antiquis Carthusi anorum statutis de ea sub his verbis fit mentio. [Ornamenta aurea, vel argentea praeter Calicem, et calamum, quo sanguis Domini sumitur in Ecclesia non habemus.] FR. romae in Ecclesia S. mariae scholae graecae in cuiusdam lapidis inscriptione quae incipit Sume Valerianc etc. tempore Ioannis Papa IX. ibi incisa memoratur cuiusdam pium legatum, et inter alia, quod quidam relinquit illi Ecclesiae. [Calicem argenteum exauratum cum Calamo, et patena.] Quae inscriptio affertur etiam ab eodem Rocca. Dicebatur itaque Canna, Calamus, Fistula. Vide Confirmo. Pugillaris.

SIPHORVS. genus textilis. [In Ciborio Constantinianae Basilicae optimos de siphoris, et de fundato pannos appendit. Anast Biblioth. in Nicolao.] Alii Syrophorus legunt, id est, byssus ex Syria; alii vero Setophoris, ac alii Serophoris.

SIROMASTES. FR. siroma/sths2. [Legi enim siromasten Phinees, austeritatem heliae. D. Hieronym. epist. 53.] Aliqui in cap. 25. Numerum iuxta vim graecae vocis hastam interpretantur; sed nostra vulgata pugionem vertit, inquiens. [Quod cum vidisset Phinees filius Eleazari filii Aaron Sacerdotis, surrexit de medio multitudinis, et arrepto pugione etc] Ioseph autem hebraeus lib. 4. Antiq. cap. 6. hanc historiam referens, Rompheam scripsit.

SISTRVM. FR. crepitaculi genus. [Porro cum reuerteretur percusso Philisthaeo Dauid; egressae sunt mulieres de vniuersis vrbibus Israel, cantantes, chorosque ducentes in occursum Saul Regis, in tympanis laetitiae, et in sistris. 1. Reg. 18. 6. Dauid autem, et omnis Israel ludebant coram Domino in omnibus lignis fabrefactis, et citharis, et lyris, et tympanis, et sistris, et cymbalis. 2. Reg. 6. 5.] Igitur non erat aeneum, et aegyptiis Isidis sacerdotibus peculiare tantum, vt asseruit Calepinus, et apud eos vice tubae adhibitum; licet de Cleopatra Virg. 8. Aeneid. semel cecinerat:

Nam ex ligno fabrefacto erat, fortasse Symandrum, de quo suo loco. Ac sistro vtebantur etiam Hebraei, quod sic Tostatus describit: [Sistrum, instrumentum ligneum, rotulas quasdam habentes volubiles ferreas, et cum sistra mouentur, concutiuntur rotulae ferreae, et reddunt harmoniam, hispanice sonaias (italicc sonaglii) dicuntur. Alii existimant sistra esse duas particulas ferreas concauas, quae cum manibus teneantur, concutiuntur, et sonum reddunt, quae hispanice Terenumellas vocantur. Alii tandem putant fuisse instrumentum cum tribus chorids. in 1. Reg. cap. 16. tom. 2. quaest. 13.

SIT NOMEN DOMINI BENEDICTVM, an Episcopus debeat in benedictione Missae prinatae proferre. Vide Benedictio so lemnis.

SITARCHIA. sitarxi/a, horreum proprie significat, at translatiue apothecam ad condendum omne annonae genus denotat. [Verum quia per campos nudos, per falsos vertices, per incertas solitudines acturi sumus viam, nobis tota est escae, et potus portanda substantia: imponamus abundantem misericordiam nostrae sitarchiae profuturam. Chrysol. serm. 8.] Vide Sitonicum. Item Sitarchia annonae praefecturam, et Sitarcha annonae praefectum significant.

SITARCIVM. FR. [Panis defecit in sitarciis nostris, et sportulam non habemus. 1. Reg. cap. 9.] graeca lectio habet a)ggei\wn. Paraphr. Chalad. In vasis. Dionys. Carthus. in hunc locum, viaticum intelligit in peris, saccis, seu repositoriis positum. Gaspar Sancius vero ait: *g)sitarki/a graece comeatum significare, seu viaticum; hoc tamen loco pro manticis, aut sacculis viatoriis vsurpatur, in quibus feruntur alimonia: sumitur autem

res contenta pro continenti, sicut poculum sumitur pro vino, et ferculum pro cibo: hebraica habet Kelenu, id est, in vasis nosttis. in t. Reg. cap. 9. Franc. Mendoza ex graeco legit e)k tw=h a)ggei\wn h(mw=n, hoc est de sacculis nostris; nam, a)gge\on sacculum significat. Sed Sitarcii etumon a dictionibus graecis si/tos2, nempe frumentum, et a)rki/w, verbum, quod interdum praestare significat deriuari videtur; vnde Sitarche annonae praefectus, et Sitarchia eadem praefectura appellabantur, vtsupra diximus.

SITONES. FR. frumentarii, seu frumentorum negotiatores. Vide Latinium in Saluianum. lib. 4.

SITONICVM. granarium, a voce graeca si/tos2, que frumentum significat. [De frumentis autem, quae scribitis, longe aliter Vir magnificus Ciri danus asserit, quia solummodo tanta transmissa sunt, quae pro transactae indictionis debito ad replendum sitonicum sufficerent. Gregor. lib. 1. epist. 2.] Reperitur vocabulum Siticus, quod frumentarium Mercatorem significat. [Consideremus solas negotiatorum, et siticorum omnium turbas. Saluian. de prouid. lib. 4.] cuius Codices mednose aliqui Syricorum habent. FR. Sitonicum aliquando pro ipsa frumenti annona vsurpatur. [Indicastis sollicitudini vestrae Sere nissimorum Principum iusione curam sitonici fuisse mandatam. Idem D. Gregor. lib. 10 epist. 38.

SKELLA. FR. tintinabulum, campanula, quae a Latinis Squilla dicebatur. [Si quis Skellam de caballis furauerit. In lege salica. tit. 29. §. 3-.], Vide Scilla.

SLAVI. FR. non credebant in immortalitate animae [Etsi ego fungar vice cot s ferrum et non se exaeuentis; tamen ne muti canis opprobrio noter ab illiteratis, et maxime slauis, qui cum morte temporali omnia putant, finiri, haec lo quar pro certitudine resurrectionis, et pro qualitate meriti futurae remunerationis, firmiter indicans cunctis fidelibus. Ditmarus Episc. in Chron lib. 1.

SMALTVM. italice Smalto, [Fecit tabulam de smalto sexcentas sexdecim auri obrisi pensantcm libras. Anast. Biblioth. in Leone IV.

SMALTIPVS. italice Smaltato. [Rete totum ex gemmis albaueris, et bullis aureis, conclusas etiam auri petias in se habens smaltitas. Anast. Biblioth. in Benedicto.

SMIGMA. smi=gma, sapo, ex verbo smi/xw, id est, purgo. [Dixit ergo puellis afferte mihi oleum, et smigmata, et ostia pomarii claudite, vt la urer [orig: urér]. Daniel. cap. 13. n. 17. l Aliqui existimant fuisse aquam hordei, et lupini; at secundum graecam significationem quaelibet mixtura in telligitur, ad lauandum, et poliendum apta. FR. sed communiter Smegma dicitur; sic enim Plinius lib. 22. cap. 25. de lupinis agens, inquit [Si vero coelesti aqua discoquantur, (id est, lupini) sucus ille smegma sit.] Et lib. 27. c. 12. Smecgma scribit, sic: [Osyris ramulos fert nigros, tenues, lentos, et in iis folia nigri ceu lini, semenque in ramulis nigrum initio, dein colore mutato rubescens; smecgmata mulieribus faciunt ex his.] Hoc puto fuisse muliebre smegma, quo Susanna, ex Daniele supra, vsa fuerat. Item Dioscorides Smegma etiam scribit. Ceterum saponis inuentores primi Galli fuere, ita plinius lib. 28. cap. 12. vbi sic ait: [Prodest et sapo Gallorum hoc inuentum rutilandis capillis, ex seuo, et cinere. Optimus fagino, et caprino, duobus modis, spissus, ac liquidus: vterque apud Germanos maiore in vsu viris, quam feminis.] Et Martialis lib. 14. epig. 26.

Caustica Teutonicos accendit spuma capillos:
Captiuis poteris cultior esse comis.

SOCCVLVS. calciamenti genus. [Quam cum fratres audiunt, socculos suos in dormitorio, Sacerdos autem, Diaconus, et Sub diaconus in sacristia relinquentes. In quo dam Caeremoniali m. s. Cisterciensium cap. 18.] FR. Hoc vocab. vsitatum fuerat etiam apud Latinos, est namque diminutiuum nomen a Socco calciam ento, id est, paruus soccus; legitur enim apud Suetonium. In Vitell cap. 2. quod: [Pro maximo munere a Messalina petiit, vt sibi pedes praeberet excelceandos: detractumque socculum dextrum, inter togam, tunicasque gestauit assidue nonnumquam osculabundus.] Et Plinius lib. 9. cap. 35. De margaritis agens, exagitat feminarum luxuriam in his gemmis. et haec inter aliz inquit. [Quin et pedibus, nec crepidarum tantum obstragulis; sed totis socculis addunt. Neque enim gestare iam margaritas, nisi calcent etc.] Et de eodem vocabulo. Idem lib 37. c. 2. ita mentionem facit. [Tolerabiliorem camen fecit causam caii principis, qui super omnia muliebria socculos induebat e margaritis.] Vide Cespu 5. Ficones.

SOCHA. iurisdictio [De quibus Episcopus ipsus Ecclesiae a conflitutione antiquorum habet omnes redditiones socharum. In Vita S. Osualdi Episcopi.] Vide Saca.

SOCCORDIVM. Praesidium cordis, cardiaci medicamenti genus. [Alia die morituris soecordio, et than atio, et asclipidoto. Tertull in Apolog.] Vbi secundum vocabulum remedium significat contra vim mortis; tertium autem nomen denotat quoddam medicamentum Esculapii.

SOLARIVM EXPOSITIONIS, erat locus eminens circumseptus, in quo dclmquentes, vt ab Imperatore viderentur, exponebantut. [Post paululum ergo insserunt inferri eum in solarium expositionis, vt esset ibi, quatenus prospiceret Imperator per cancellos triclinii sui ea, quae futura erant fieri. In collectan. Anastasii Biblioth.] Et apud eundem legitur, sed mendose: [Statuerunt ergo Reuerendissimum Dominum in medio solarii dispositionis.] Sed corrigendum Expositionis.

SOLATIOR. solatium praesto, reficio. [Huic vos solatiari, in quo sibi necesse fuerit, admonemus. D. Greg. lib. 1. epist. 13.] FR. Gregorius loco ci tato per hoc verbum defendere, tueri, atque consolari, seu solari intelligere videtur; nam ibi Luminosam Zemarchi tribuni relictam Episcopo Centumcellensi commendat, et eam solatiari, in quo sibi necesse fuerit, admonet, et signanter. [Vt nullus sit ei de quolibet mole stus articulo in comitiua illa, quam vir eius agendam susceperat, donec temporis terminus adimpleatur etc.] et sicut qui fidem pro debitore praestat, illum defendere videtur, dum indemnem reddit; hinc vnus pro altero sensus promiscue vsurpatur. [Quod te (Deo solatiante) vsque ad praesens spiritualiter seruasse confessus es. Epist Zachariae Papae ad Bonifacium Episcopum. In tom. 3. Concilior. edit. Paris. de anno 1585.

SOLATIVM. FR. subleuamen, et fideiussio, ex verbo Solatio, de quo in l. 3. de exercitalibus. Idem non raro habetur in Regislro D. Gregorii [Vt viduis, ac regimine desolatis impertiri solatia debeatis. lib. 1. epist. 13. I Et inferius ibidem. [De impensis a vobis solatiis propensius animus gratuletur.] Et sicut fideiussor remanet simul cum debitore in debito illaqueatus; sic delicti societas Solarium dicitur. l. si quis libero homini De his qui insidiando. Vnde solatium quasi sodalitium sonat.

SOLEA. sole/a: est maxima inter Auctores controuersia, quaenam Ecclesiae pars per hanc dictionem intelligatur, cum pro comperto habeatur, quod haec constructio proxima ad Sancta Sanctorum fuisset, vt ex Codini verbis cap. 17. de off. colligitur, vbi inquit, [At Patriarcha prope soleam stans, recitat oratione.] Aliqui crediderunt fuisse pauimentum ante Sancta Sanctorum; sed talis opinio cum verbis Curopalatae, et Cantacuzeni non concordat, qui affirmant, quod quando Imperator ad Patriarcham sese approximabat, per hunc soleae locum trausibat; superfluae enim essent relationes istae, cum accessus ad Sancta Sanctorum neccssario transitum per pauimentum supponat: nec probabile praeterea videtur, ruinam trulli, siuc cupulae, ita pauimentum conterere potuisse, vt in puluerem conuerteretur, quemadmodum his verbis refort Cedrenus: [Trulla Sancta Dei, magnaeque Ecclesiae fornicata lapsu suo ambonem; et soleas, quae ex onychite lapide erant contriuit, et in puluerem conuertit.] Nec verisimile censetur, quod pauimentum gemmis tam pretiosissimis stratum fuisset. Quare posser interim opinio Meursii sequi, asserentis fuisse thronum, siue solium, ex quo distribuebatur fidellbus communio, et licet antiqui patres nullam huius vocabuli mentionem faciant; significant nihilominus illius temporis ritum, quod, nempe, in situ eminenti dabatur Communio, ad denotandum Christi Sacramentati Maiestatem, ita contra Luciferianos. D. Hieronymus inquit: [Episcopum Corpus Domini adtrectantem, et de sublimi loco Euchatistiam populo ministratem.] Atque Chrysostomus de Sacerdore loquens, ad Eucharistiam populum inuitantem, ait: [Ea de causa stans excelsus, omnibus manifestus, tremendo in illo silentio vehementer inclamat: Sancta Sanctis:] fortasse erat gradus ante portam ad Sancta Sanctorum, quae coniectura verbis Simonis Thessalonicensis confirmatur, qui ait: [Subdiaconos, et Diaconos sedere oportet extra Bema circa soleam. lib de sacramentis. IFR. Non repugnat fuisse ex onychite pauimentum, vt ex Cedreno supra allato habetur; nam hic lapis varii generis erat, pretiosus, scilet, de quo Plinius lib. 37. cap. 6. et vilior, de quo mox dicam, imo Romae in priuatis domibus reperiebantur pauimenta onychite secundae speciei lithostrata, ita ex Martiali lib. 12. epigr. 50. colligitur, vbi inquit in habentem amoenas aedes.

Et tibi centenis stat porticus alta columnis,
Calcatusque tuo sub pede lucet onyx.

Lux ipsa est tibi longior, diesque
Nullo tardius a loco reccdit.
Siccos pinguis onyx anhelat aestus.
Illioc Taygeti virent metalla,
Et certant vario decore saxa etc.

Haec enim distinguebatur a gemma onychiris, de qua gemma Martial. lib. 11. epigr. 50

Vnguentum fuerat, quod onyx modo gerebat,
Olfecit post quam Papilus, ecce garum est.

De onychite autem vili Plinius lib. 34. cap. 10. ita scribit. [Tertia est in lateribus fornacum, quae propter grauitatem ad cameras peruenire non potuit, haec dicitur placitis etc. ex ea duo alia genera: onychitis extra pene caerula, intus onychis maculis similis.] Vbi sic in eius annotationibus Iacobus Dalecampius. [Cadmiarum genera sunt quinque prima ex lapide

pyrite vsto, secunda botrytis, tertia onychitis [correction of the printer; in the print onyphitis], quarta placodes, siue placitis, quinta ostracitis. Confundit haec omnia Plinius.] Ex quo euidens fit. hanc secundam onychitis speciem non esse gemmam; sed cadmiam, quae nihil aliud est, vt lib. 34. cap. 1 et 10. idem Plinius cxplicat, quamaes ex lapide aeroso, qui a similitudine coloris gemmae huius nominis Onychites appellabatur; sed quia extrahebatur ex Cypri Insula, ita Plinius cit. lib. 34. cap. 10. vbi loquens de onuchite Cadmia, sic inquit: [Omnis autem Cadmia in Cypri fornacibus optima.] Ideo fortasse, solea etiam haec cadmia dicta est, nam in Cypro erat Vrbs, quae teste Nicolao Noni gero in dictionario graeco-latino, *sw/leia dicebatur. De hac Festus. [Solea, vt ait Verrius, est non solum ea, quae solo pedis subicitur, sed etiam pro materia robustea (siue, vt melius legunt alii) Robusta, super quam paries craticus exstruitur.] Robusta siquidem, quoad tenaci tatem; sed percessione teritur; hinc mirum non est, si solea, fiue onyx in Trullae ruina redacta fuerat in puluerem ex supra allata Cedreni relation. Enodatis igitur praemissis, vt mihi videtur; remaner specificandum quinam locus fuisset hic, per quem Imperator transibat, quan do ad Patriarcham accedebat, vt Curopalata et Contacuzenus supra retulerunt, et vbi erat haec quaesita lastratura soleae, siue onychitis, quod idem est, Dico fuisse prothesim, de qua caeremonia Imperiali satis in dict. Prothesis dictum est. Nec mirum, quod haec cadmia vo cabatur Solea, et Onychytes, nam iisdem binominibus piscis species etiam denominabatur, de specie sub nomine soleae. Plin. lib. 9. cap. 15. 36. et 20. lib. 32. cap. 11 Et sub nomine onychi tis eodem lib. 32. cap. 10 De quo etam Martia lis lib. 10. epigr. 48. vers. 13.

Ceterum soleae, quibus plantarum calces infime teguntur non esse, nec graecum, nec latinum nomen ait Gellius lib. 13. cap. 2. Noct. Att. verum gallicum verbum esse opinatur nouum, non diu ante aetatem M. Ciceronis vsurpari coeptum, et Gallici dicebantur.

SOLEMNITAS. festiuitas principalis, et immutabilis cum magno populi concersu a verbo Sollo, quod stabilire significat. [Sollemnitas a sacris dicitur, ita suscepta, vt mutari ob reli gionem non debeat. Ifid. lib. 1. cap. 18.] Quare vbi vulgata in threnos leremie habet: [Eo quod non sint, qui veniant ad sollemnitatem.] in textu hebraeo habetur Meghedm, quod significat ad tempora, id est, tempora trium fesliuitatum, quae sunt in lege stabilitae, nimirum, Pascha, Pentecostes, et festum tabernaculorum, in quibus temporibus templum hierosolymitanum populus visitare tenebatur. FR Quod in Deuteronomio cap. 16. his verbis habetur expresse: [Tribus vicibus per annum apparebit omne masculinum tuum in conspectu Domini Dei tui in loco, quem elegerit. In sollemnitate aaymorum, in sollemnitate hebdomadarum, et in sollemnitate tabernaculorum.] Cardinalis Bellatminus in comment. Psalm. 118. qui psalmus reliquis omnibus longior est, existimat quod Hebraeis in his tribus anni temporibus ad hierosolymitanum templum accedentibus inseruisset, quo itineris taedium canendo diuerterent.

SOLFISO. a sol, fa, Italice solfeggiare dicitur, musicales notas canere significat, cuius synonyma. Vide Cantus. Vt, re, mi, fa, sol, la.

SOLIDVS. moneta, de cuius valore dictum est in dict. Siliqua. FR. vbi dicere praetermisi, quod Latinii adnotata aequipollentia valoris solidi non distinguit, de qua solidi specie intelligebat; nam vltra vulgarem solidum reperiebatur solidus aureus de quo ff. in ius vocando. l. final. et ibi Glossa. Vide hic in drct. Obryziati. Item solidus prouisinus. vide dictionem hic immediate sequentem. In Beneuentano territorio de anno 836. Equus valebat solidos octo, et Bos quatuer. [Det pretium pro Cauallo solidos octo, et pro Boue solidos quatuorm capitulare Sicardi cap. 15. apud Camillum Peregrinum in Hist. Princip. Longobard

SOLIDVS PROVISINVS, de qua moneta Cencius Camerarius in suo M. S. Caeremoniali, et appellabatur etiam solidu: prouisinorum, quia a solita prouisione per Senatum Romanum assignata proueniebat, et a Romano Basilicae Vaticanae Canonico, qui tempore Calixti III. scripserat, solidus prorisiensis dicitur. FR. [Et de dicta distributione Canonicus Sacerdos, qui celebrabit, habeat solidos prouisinos octo vltra distributionem, et Diaconus, et Subdiaconus solidos prouisinos quatuor pro quolibet. In Bulla Vrbani V. apud eruditum Soresinum in tractatu de Capitibus SS. Petri, et Pauli pag. 9.] Negatur autem quod dicta distributio fuisset a Senatu Romano assignata Canonicis; nam in eadem Bulla Vrbani V. expresse haberut, quod. [De fructibus Camerae distribuantur.

SOMA. sw=ma, id est, corpus: [Beatorum Sarii, et Maxelleudis Virginis sacra deposuit somata. Gerardus Episc. in Donat.

SOMNIALIA. FR. Liber superstitiosis ita inscriptus, in quo somniorum obsernationes contineb antur, sub nomine Danielis Prophetae falso diuulgatus [Sius qui attendunt somnialia scripta, et falso Danielis nomnie intitulata. can. non bseruetis. 26. quaest. 7.

SONIACA. hoc vocabulo vtitur Anselmus Leodiensis Canonicus cap. 40. de Episcopis Leodiensibus: [Praecepit ne soniacam Episcopis Leodiensibus debitam ab eodem loco, vbi ipsius Sancti Corpus quiescit, accipere praesumerent.]

Significatus quidem huius barbari, obscurique vocabuli, cum sit difficilis intelligentiae; ideo Chapeaulli huius textus Commentatoris opinionem sequi interea cogor, qui denotare hoc vocabu lum ait companaticum Episcopo debitum Fr. Ioannis Chapeauilli Annotatotis verba in praedicto loco haec sunt. [Soniacam etc. ita legunt codex Aureae vallis, Groesbeckaanus, et alii vetustissimi Codices: forte intelligit obsonium Episcopis debitum.

SOPHVS. FR. dicitur sapiens: [Sophi appellati sunt, qui latine sapientes. D August. de Ciuit. lib. 18. cap. 24.

SOPHISTA. quamuis hoc vocabulum fere in malam partem accipiatur; nihilominus hominem doctum, et eruditum significat. [Rabanus sophista, et sui temporis poetarum nulli secundus. In vita S. Rabant Archiep.] Ac de eodem Tritermius lib. 1. num 13. egerat his verbis: [Sophistarum omnium nominatissimus.] FR. Nam Sophus, vt diximus sapientem sonat. [Quidam, qui in Magna Ciuitate Alexandrina medicin ali arte erat imbutus, collectorem se apud sophistam suum habuisse perhibuit summae prauitatis puerum. D. Greg. lib. 11. epist 46.] Quarc inquit D. Augustinus. [Sophistae autem appellantur latinarum litterarum eloquentissimi Auctores. lib. 2. locutionis de Exodo. §. Non mihi videntur.] et lib. 2. de Doctrina Christiana c. 31. de ornata oratione inquit: [Quamquam etiam sermo non captiosus; sed tamen abundantius, quam grauitatem decet verborum ornamenta consectans sophisticus dicitur.] In libro tamen Ecclesiast. cap. 36. in malum sensum accipitur, vbi haec habentur. [Vir peritus multos erudinit, et animae suae suauis est. Qui sophistice loquitur odibilis est; in omni re defraudabitur. Non cst illi data a Domino gratia: omni enim sapientia defraudatus est.

SOPITIVVS. cibus, siue aliud medicamentum somniferum, quod soporem conciliat. [Accedit hinc beatitudini meae dulce ad inuicem commer cium litteratum, vnde et amaritudinibus meis mitigatiuum paratur electuarium, et inquietitudini sopitiuum medicamentum. Petrus Cellens. lib. 3. 3pist. 2.

SORBITIVNCVLA. FR. a verbo sorbeo: [Spirans cadauer sorbitiunculis irrigabat. D. Hieron. in Epitaph. Fabiolae ad Oceanum.

SOREK. vox hebraica in cap. 5. Isaiae secundum LXX. versionem, vbi vulgata habet Blectam. Et in responsorio sabbati sancti habentur etiam haec verba. [Et plantauit vineam Sorek.] Significat ergo Electam licet Hebraei dicant esse speciem vitis optimae. Graecus textus legit kalli/kartos2, id est, bene fructificans. FR. in vulgata lib. Iudic. c. 16. 4. fit etiam de fimili vocabulo mentio his verbis: [Et habitauit in Valle Sorec.

SOROR IN CAPILLO. FR. soror innupta. in domo paterna, siue fratris degens. l. si quis Longobardus. de successionibus. de hac phrasi dictum est etiam in dict. In capillo, et fortasse Virgincum habentem adhuc faciem lanuginosam significat, nam in multis locis, praecipue in Melita, magnum dedecus est Virginibus, ino scandalum auferre ex genis primas lanugines, sicut Romae virgines murenulam, seu viriolam deferre pudet in collo ante nuptias.

SORRENTIALIS. carnifex. [Sorrentialibus Praefecti, si suspendunt, aliquem quinque solidi: quando decollant similiter, quando caecant duodecim denarii pro vnoquoque oculo. Romanus Vatic. Basilicae canonicus in tract. de eadem Basilica. cap. 42.] Eius synonyma. Vide Carnifex.

SORS. FR. id est diuinatio. Vide can. peruenit. can. si quis Clericus, et seqq. 24. quaest. 5. Vide Teni.

SORTIARIA. FR. Venefica, Maga. [Alii potu, alii autem cibo a sortiariis dementati. Hincmar. de diuort. Lotharii ad 15. Interrog.

SORTITVS. nomen substantiuum sortem significans. [Nec terrenae vobis, et iudaicae possessionis vllos vindicandos esse sortitus arbitremini. D. Ambros. in exhortat. ad Virgines.

SORTVMINA. siue Surtumina, et Surtunina. FR. Aquarum scaturigo: [Aquas, fontes, surtunina, tamburios nuncupata, quam aliter quomodocumque colaturas, molendinas etc.] Et inferius: [Aquas, fontes sortumina, tamburrios nuncupata, quam aliter quomodocumqut scolaturas, molendina etc. Bullar. Casin. to. 2. const. 294.

SOSANIA. vox quidem barbaro-graeca swsa/nion, loricam significans, licat Graeci in neutro genere pronuntient. [Adaptauit humeris suis sosaniam. et appendit pharetram pectori. loannes Diacon.] Ac vbi legitur in hist. Francorum Sosanias, Aldhelmus eundem factum referens, Loricas seripsit.

SOTER. FR. Sancti Pont. et Mart. Nomen: graece enim *swth/r, latine Saluatorem significat.

SPADO. uerbum, castro, eunuchizo, in lege salica, vbi etiam Spathus eunuchus dicitur. [Si quis caballus spathum furauerit. tit. 41.] Vide Eunuchus.

SPALAGVS. Talpa animal, spa/lac [Simulque truculenta regulorum venena, ad quae quadrupedis rubetae, et spalagi pestifera comfectio humanae naturae nocitura habebatur. Aldhel. lib. 3. cap. 10. de Virg.

SPALLA. FR. Contributio Episcopo dari solita. [Cognouimus, quod praefatus Episcopus spallas, quas ab eadem Ecclesia, tam ipse, quam predecessores sui recipere consueuerant etc. cap. cum venerabilis lib. 3. decretal. tit. 39.