CAMENA Early Modern Latin Texts

HIEROLEXICON SIVE SACRVM DICTIONARIVM AVCTORIBVS DOMINICO MACRO MELITENSI ET CAROLO EIVS FRATRE ROMAE Ex Off. Bernardoniana Sub Signo Virtutis Anno 1677 Superior [abbr.: Superiorum] permissu Et privilegiis

HIEROLEXICON, SIVE SACRVM DICTIONARIVM, IN QVO Ecclesiasticae voces, earumque Etymologiae, Origines, Symbola, Caeremoniae, Dubia, Barbara Vocabula, atque Sac. Scripturae et SS. PP. Phrases Obscurae elucidantur. AVCTORIBVS DOMINICO MACRO MELITENSI, Olim Cath. Eccl. Viterb. Canonico Theol. Sac. Indicis Congregationis Consultore, Proton. Apost. Eq. Aurato, Com. Palat. ET CAROLO EIVS FRATRE Biblioth. Alexandrinae in Archigym. Vrbis Praefecto. OPVS Figuris ornatum, quod praecedit Index Criticus, ac subsequuntur SYLLABVS graecarum vocum exoticarum, de quibus in eo agitur, et CONTRADICTIONES APPARENTES Sac. Script. ab eodem DOMINICO conciliatae, et ex eius Schedis in hac tertia, et postuma impressione auctae. PARS SECVNDA. [gap: illustration] ROMAE, Sumptibus PONTII BERNARDON Via Parionis, sub signo Virtutis. M. DC. LXXVII. SVPERIORVM PERMISSV, ET PRIVILEGIIS.

THIRSI. hebraeorum mensis septimus. Vide Elul. Ethanim. Ioseph vero Iudaeus Turi habet: [Septimo mense etc. qui nostratibus est Turi, Macedonibus Hyperberetaeus appellatur. lib. 8. antiquit. cap. 6.] Quare errat Calepinus, dum in dict. Hyperberetaeus inquit Iosephum hunc mensem octauum appellasse.

THLIPSIS. qli/yis2, afflictio, angustia, et tribulatio, quo vocabulo vsus est Lucifer Caralitanus lib. 1. Pro S. Athanasio.

THNETOPSYCHITAE. qnhtoyoxi=tai, Haeretici, qui asserebant animam esse mortalem, vt ipsummet nominis etymon declarat.

THOES. qw=es2, luporum species: [Hi namque sunt Thoes astuti. S. Ignatius Mart. epist. 12.] FR. De hac luporum specie haec narrat Plinius: [Thoes (luporum id genus est procerius longitudine, breuitate crurum dissimile, velox saltu, venatu viuens, innocuum homini) habitum, non colorem mutant per hiemem hirti, aestate nudi. lib. 8. cap. 34.] Lupo ceruiero italice vocatur, de quo etiam adagium est italicum Il lupo muta il pelo, e non il colore, quod de eo dicitur, qui in canitie, vel habitu religioso extrinsece mutatur; sed vitia pristina semper in se retinet. De hac luporum specie multa refert Rhodig. lib. 27. cap. 23.

THOLVS. tugurium, camera, cupula: [Cum quin que annos versatus esset in Monasterio, secessit solus in montem Lyco, et in cacumine montis, factis sibi tribus tholis ingressus se ipsum inclusit. Atque erat vnus quidem tholus ad corporis necessitates, vnus autem vbi operabatur, et edebat, alius vbi orabat. Pallad. cap. 43. hist. Lausiacae.] qe/los2 graece significat proprie cupulam, siue cameram fornicatam. Vide Tribunz. Trullus.

THORACIDA. pictura, quae vsque ad Thoracem terminatur. [Deinde in gestis Siluestri Papae legitur Constantinum Imperatorem per thoracidas Apostolorum, quod ipsos in visione viderit, cognouisse. Valfrid. de reb. Eccl. cap. 8.] quae Apostolorum Petri, et Pauli imagines adhuc in Basilica Vaticana ostenduntur. FR. Est tamen quaestio, vbi nam in corpore intelligatur terminari thorax. Hipocrates lib. de Arte indicat a collo vsque ad ventrem, vbi scilicet hepar residet, terminari. Sed Aristoteles lib. 1 hist. animal. cap. 7. a collo ad crura vsque definiri docet; et hoc pacto praefatae Apostolorum imagines in Basilica Vaticana ostenduntur in tabella depictae. Item Salmasius quandam Dei Gentricis imaginem Thoracletam appellat, id est, medio tantum corpere depictam.

THRENVS. qrh=nos2, lamentatio; ita Hieremiae Profetae lamentationes denominatae sunt; de quibus Ioannes Beleth. cap. 101. ita appellatas fuisse Hieremiae lamentationes commentatus est, ex eo, scilicet, quia Propheta ille in quodam Monte Threno appellato eius lamentationes composuerit, in quo monte audiuntur continuo damnatarum animarum lamentationes, quam fabulosam narrationem secutus est Durandus. FR. threni naenias, et lacrimas significant, Threnos scripserat Simonides Poetae ex insula Ceae, vt Lilius Greg. Gyraldus de poet. et histor. dial. 9. testatur, vbi sic ait: [Scripsit, et threnos, hoc est, naenias, vel lacrimas. Horatius: Ceae retractas munera naeniae. et Catullus: Moestus lacrimis Simonides. Quamquam propter affectum, et reticentiam, locus hic Catulli parum lucide a Grammaticis explanatur.] Vide Hymnus.

THVR. Iuppiter. [Ceterum in expletione suarum expulsionem, atque exercituum sacrificabant olim venerantes Thur Dominum suum, qui non aliquid pecudum, atque pecorum; sed sanguinem inactabant hominum. Duconus in Danica hist.] atque ibidem, vbi de Lotario Regis Daniae filio agitur, sic habetur: [Vehuntur lupi pernices ad lacerandas dominicas oues, Deo suo Thur humanum sanguinem libantes.] Videtur potius Saturnum significare, tum ex affinitate vocabuli, tum etiam quia Saturno sacrificabantur homines; sed Iouem significare dicimus, cui etiam humanus sanguis sacrificabatur, vt ex Tertulliano cap. 9. Apolog. colligitur, vbi sic ait: [Ecce in illa religiosissima Vrbe Ae neadarum piorum est Iuppiter quidam, quem ludis suis humano proluunt sanguine.] Quare diem hebdomadis, quem Iouis diem dicimus Thursday appellant Angli, Dani, et Germani.

THVRARIVS. qui tura idolis offert. Vide Exsuflo. Suffocatus. Thurifico. Thurificatus.

THVRIBVLVM. de quo dictum est in dict. Incensarium pro cuius significatu haec habentur: [Thuribulum namque significat Corpus Dominicum, incensum eius diuinitatem, ignis Spiritum Sanctum. Gem. lib. 1. cap. 12.] Quare autem deferatur ante Euangelium sic explicat Amalarius: [Thuribulum ante Euangelium portatur; quia Christus odor suauitatis in igne passionis pro nobis sacrificatus praedicatur. lib. 3. cap. 18.

THVRIFICATIO [1] debet esse secundum maiorem partem ex incenso. [Materies autem, quae adhibetur, vel solum, et purum tus esse debet boni odoris, vel si aliqua addantur, aduertatur, vt quantitas, thuris longe superet. Caerem Episclib. 1. cap. 23.] Nam verificari debent verba in benedictione posita Incensum istud etc. et verba in incnesatione prolata: Dirigatur oratio mea sicut incensum etc. praeter alia mysteria in incensi materia significata. Quando debet Sanctissimum Eucharistiae sacramentum incensari, tunc non

benedicitur incensum; secus vero si occasione missarum celebrationis, aut vesperarum incensandum sit altare, tunc enim licet sit expositum Sacramentum, benedicitur nihilominus incensum. In Missis Defunctorum, et quando expositum est Sacramentum in ministrando thuribulum non osculatur, neque manus Sacerdotis, nec vlterius incensatur Superior post osculum Euangelii, vt in aliis Missis sollemnibus fieri solet; secus vero si indutus est sacris paramentis: haec enim est romana praxis, quam ego pluries obseruaui. Cardinalis, quando in titulo suae Ecclesiae ad Missam cantatam assistit, dum ipse osculatur librum Euangeliorum; tunc Celebrans incensatur. Itaque regula generalis talis est, vt in principio Missae, et post Euangelium numquam superior non indutus sacris paramentis incensetur, nisi tantum tempore offertorii; ac recenter in caeremoniali Innocentii Papae iussu correcto lib. 1. cap. 23. id manifeste declaratur, vbi sic habetur. [Nullus vero neque Legatus, neque Cardinalis, neque Episcopus, si non sint mitrati, incensantur in Missa, nisi semel, scilicet, post oblata,] ideo Pontifex quando in Capella papali asustit ad Missam semper est mitratus, et pluuiali indutus, qui quando debet sedendo incensari, tunc ob reuerentiam Cathedrae, quae est prima sedes, thurisicatur a Cardinali assistente genuflexo, et quando erectus incensatur tunc idem Cardinalis functionem illam exercet erectus. In Ecclesia graeca quotiescumque reperitur Diaconus praesens, ad eum spectat Altaris thurificatio; in latina autem Ecclesia est Sacerdotis munus. Insuper Graeci in actu incensationis semper cum thuribulo formant signum Cruics. Antiquitus tamen in Ecclesia latina semel in anno, scilicet, in feria quarta post Dominicam III. Aduentus Diaconus tempore matutini incensare solebat Altare, quando a Subdiacono, aliisque Acolytis processionaliter consociatus ambonem ascendebat, vbi Euangelium illius diei, nempe, Missus est Angelus Gabriel etc. cum eius homelia canebat, qua peracta descendebat ad incensandum Altare, quae caeremonia denotabat an nuntiationem ab Angelo Virgini exhibitam, Diacom enim officium angelicum est. Incenstio autem Altaris virtutem Altissimi superuenientem in Virgine significabat. Durand. lib. 6. cap. 8. Incensatio oblatae denotat vnctionem capitis Christi a Magdalena ante passionem factam. Innocent. Papa III. lib. 2. de myst. Missae cap. 57. Trina vero incensatio vni tantum praestari debet, nempe, digniori. Sac. Rit. Congregat. 11. Decembr. 1604. et 11. Decembr. 1614 quando incensatur Altare incipiendum est a cornu sinistro. Vide Bulla. Dicitur etiam Thuribulum Incensarium, Thymiamaterium, Suffitorium. Vide Thurifico.

THVRIBVLORVM FESTIVITAS, erat quaedam festiuitas, quae celebrabatur a Clero in aliqua Ecclesia, quando accipiebantur a Papa quaedam monetarum munera Presbyterium appellata, de qua caremonia sit mentio in quibusdam Scripturis in Archiuo S. Angeli ad forum piscatorium Romanae Vrbis conseruatis, in quibus loquitur de Clero Ecclesiae parochialis S. Patermutii, vbi Clerus suscipiebat a Pontifice presbyterium sex denariorum. [In Thuribulorum festiuitate.] Vide Presbyterium. In hac significatione. Vide Roga.

THVRIFICATIO [2]. incensatio. [Et facitis vos hodie post vnitatem, quod a nullo factum est post thurificationem. Optat. Mileuit. lib. 2. aduers. Parmenian.] Caeremonias, et mysteria thurificationis. Vide Thuribulum.

THVRIFICATVS. qui idolis dat tura, et incensat. [Cornelius qua ratione Trophimo, et thurificatis communicat. S. Cyprian. epist. 53.] qui a Tertulliano Thurificuli dicuntur. Vide Caeremonior. Cruciola. Libellatici. Thurarius. Thurifico.

THVRIFICO. tura do, incenso. [Et Menelaus, qui ne thurificasse a suis Ciuibus probaretur, oculorum dolorem fingens, ad consessum suorum procedere trepidauit. Optat. Mileuit. lib. 7. aduers. Parmenian.] FR. [Omnes sua quaerunt, non quae Iesu Christi etc. ex quo genere sunt, qui vel thurificare idolis, vel codices diunios tradere, quam mori maluerunt. D. Aug. de Schismate Donatist. epist. 164. Iulianus exstitit infidelis Imperator; nonne exstitit Apostata iniquus idolatra. Milites Christiani seruierunt Imperatori infideli; vbi veniebatur ad causam Christi, non agnoscebant nisi illum, qui in Coelo erat: quando volebat, vt idola colerent, vt thurificarent, praeponebant illi Deum. can. Imperatores. §. Iulianus. 11. quaest. 3.] Cogebantur enim Christiani a Genitilibus in detestationem fidei christianae, vt Idolis sacrificacarent, illa thurificando. [Temporibus Diocletiani, et Maximini Olympiade LXVI. edictis crudelibus catholicae fidei cultores, quos christicolas, et cruciolas, (lege Crucicolas) nuncupabant, ad thurificandum statutis (lege Statuis) ethnicorum cogebantur. Aldhelm. de laud. Virg. cap. 17.] Qui detestationis locus Peierarium dicebatur. Vide Peierarium. De hac Ethnicorum superstitione cecinit Ouid. lib. 13. Metam.

Ture dato flammis, vinoque in tura profuso,
Caesarumque bonum fibris de more crematis.

Vide Facio. Suffocatus. Suffragium. Thurificatus. Spuricitias aliquando thurificabant Gentiles. Vide Spurcalla.

TVS. FR. incensum, cuius etymon a qu/w, id est, sacrifico, deducitur. Auctores apud Pontanum. Eius synonymum. Vide Olibanum.