CAMENA Early Modern Latin Texts

JOH. MICRAELII LEXICON PHILOSOPHICUM TERMINORUM PHILOSOPHIS USITATORUM ORDINE ALPHABETICO SIC DIGESTORUM, UT INDE FACILE LICEAT COGNOSSE, PRAESERTIM SI TAM LATINUS, QVAM GRAECUS INDEX PRAEMISSUS NON NEGLIGATUR, QVID IN SINGULIS DISCIPLINIS QVOMODO SIT DISTINGVENDUM ET DEFINIENDUM. Editio Secunda ab ipso Authore Correcta et Aucta cum novis novorum Terminorum et Vocabulorum Indicibus. [gap: illustration] STETINI, impensis JEREMIAE MAMPHRASII, Bibliop. Typis MICHAELIS HÖPFNERI, anno CIC ICC LXI.

AFFINITAS, a)gxistei/a est necessitudo nuptiis contracta, qvalis est soceri et generi; socrus et nurus; vitrici et privigni; novercae et privignae; leviri et fratriae; gloris et fratris viri.

Affinitatis sunt tria genera. qvorum primum una; alterum duabus; tertium tribus mediantibus personis contrahitur.

AFFIRMATIO, kata/fasis2, significat aliqvid de aliqvo dicere: nec est simplex notio seu fa/sis2 in prima mentis operatione, sed unius ad alterum collatio: adeoque compositio duorum terminorum in secunda mentis operatione per actionem intellectus. Vid. Enunciatio.

Affirmatio vera est per compositionem. sicuti negatio per divisionem. Et haec est causa, qvare affirmatio vocetur etiam su/nqesis2, seu compositio, sicuti negatio diai/resis2 seu divisio.

Affirmatione et negatione res sunt oppositae, ratione veri et falsi. Ideoque omnis affirmatio vel vera vel falsa est, juxta illud 3. Met. 7. Necesse est qvodlibet affirmari vel negari de aliqvo. De qvacunque enim re vera estaffirmatio vel negatio. Et necesse est alteram contradictionis partem esse veram; alteram falsam. Nihil enim est, qvod simul sit et non sit, juxta illud 3. Met. 8. Qvodlibet est vel non est.

Affirmatio nostra non facit res necessarias sed ipsarum natura. Hinc recte dicitur, qvod omnis affirmatio non necessario dicat verum et falsum, ut censent Stoici.

Ad affirmationem semper seqvitur negatio opposita: sed non e converso. qvia ad plura se extendit negatio, qvam affirmatio.

*)a*g*a/ph, dilectio seu caritas. Agapae, convivia fraternae caritatis: qvalia fuere veterum syssitia: item convivia publica primorum Christianorum.

AGENS, qvod praeditum est e)nergei/a|: causa, ut res exeat de potentia in actum.

Agens, in qvantum agens, est patiente nobilius, non autem semper simpliciter, e. g. Ignis qvidem agit in hominem: interim non est nobilior homine simpliciter.

Agens per eandem virtutem potest producere multos effectus se invicem conseqventes; non vero contrarios.

Agentia plura subordinata possunt producere eundem effectum: Sie Deus pluit et nubes pluunt.

Agens semper agit, qvod melius est toti qvam qvod parti. Sic Deus permittit, ut arbor pereat, qvod homo servetur. Sic bonus princeps semper id agit, qvod toti civitati est utile, licet alicui civium officiat.

Agens cum propinqvat passo, nec est aliqvid impediens extrinsecum, necessario producit actionem.

Agens vult semper sibi assimilare patiens. Sic ignis vult omnia facere ignea; aqva aqvea.

Agens nullum agit in suum simile. Etsi enim agens et patiens genere debent esse simile et idem, specie tamen sunt dissimilia et contraria: Hinc illud: Agens et patiens non possunt esse idem secundum idem. Ita ignis non agit in ignem, Lumen unum non destruit alterum. Item: Agens, qvod non habet eandem materiam cum patiente, non patitur. Sic angelus non potest comburi ab igne, qvia non est similis materiae cum eo.

Agens pro natura patientis multifariam agit. Sic sol indurat lutum, mollit ceram. Hoc est qvod dicunt: Actio recipitur non pro modo agentis, sed pro modo patientis. Sic magister idem inter plures agit qvidem: sed aliqvos erudit; aliqvos pertinaciores facit.

Agens omne agit propter finem. sive a se, sive ab alio directum: a se, ut rationalia: ab alio, ut irrationalia.

Agens 1. est adjuvans. 2. consulens. 3. disponens. 4. perficiens principaliter, qvod aliis dicitur principale. 5 persiciens instrumentaliter, qvod dicitur agens motum, qvod agit de virtute principalis agentis, a qvo movetur ad agendum, et cujus actionem exseqvitur per aliqvam actionem propriam et naturalem. 6. naturale seu necessarium, seu determinatum qvod determinatur ad unum effectum, nec potest aliter agere, et suo subjecto admotum, non potest non agere. 7. Agens voluntarium seu indeterminatum seu liberum, qvod determinat sibi finem, et ad utrumque vergit. 8. Agens divinum et

independens, qvod non agit per motum, sed per creativam productionem. nec reqvirit materiam, sicuti agentia naturalia. Dicitur etiam agens primum, qvod non patitur ab agente. 9. Agens dependens. 10. Agens univocum, o(moeide\s2, o(mogene\s2, qvod est proportionatum passo, et facit effectum ejusdem speciei, ut cum eqvus generat eqvum. 11. Agens aeqvivocum seu analogum, qvod facit effectum diversae speciei, ut homo statuam; Deus mundum. 12. Agens propria virtute. 13. Agens aliena virtute. 14. Agens formale. Sic album facit album 15. Agens effectivum. Sic pictor facit parietem album. 16. Agens immediatum, ut pater respectu filii: 17. Agens mediatum, ut avus respectu nepotis. 18. Agens pure, qvod non repatitur. 19. Agens, qvod in agendo repatitur. 20. sustatiko\n th=s2 fu/sews2, kata\ fu/sin, naturae constitutivum. 21. e)kstatiko\n th=s2 fu/sews2, naturae destructivum. 22. Agens per motum, qvalia sunt naturalia. 23. Agens per simplicem emanationem, ut cum essentia per se prodit suas virtutes essentiales. 24. Agens per productionem creativam, ut cum Deus creat ex nihilo.

AGEOMETRICUM, a)gewme/trhton, vocatur ab Aristotele fallax argumentum, qvod vel ex alia scientia et ex peregrinis principiis est depromtum, vel ex eadem qvidem scientia haustum, sed tamen falsum.

*)agewme/trhtos2 alioqvin vocatur ille, qvi Geometricae nullam habet peritiam, et antiqvitus non admittebatur ad scholas philosophorum, juxta illud foribus scholarum adscribi solitum: ou)dei\s2 a)gewme/trhtos2 ei)sh/tw.

AGGREGATA dicuntur entia per aggregationem seu entia aggregativa, qvae constant ex rebus diversis, sive ordinatis, ut exercitus: sive citra ordinem, ut cumulus. Inde Accumulatum dictum.

Aggregativum ens est unum per accidens. Sic justus non est unum qvid per se, sed homo cum justitia. Ita peccatum simul notat actionem et a)taci/an.

Aggregatum arithmeticis dicitur totum o(/lon seu su/nolon, sunago/menon, Tota summa, qvod ex additis numeris provenit.

*a*i(=*ma. ai(mati/ths2: ai(matopoi/hsis2: ai(mor)r(agi/a: ai(mwr)r(oi/des2 Vid. Haema et Sangvis.

*a*i*sqh/mata et noh/mata differunt. Illa, qvia sentiuntur, sunt singularia, loco et tempore circumscripta. Haec, qvia intelliguntur, sunt universalia, nullo loco et tempore determinata; qvorumque ratio seu essentia a multis discrepantibus potest participari. Illa sunt extra mentem; Haec non item, qvia ipsa mens facit noh/mata.

*a*i)*sqhto\n, Sensibile, objectum sensus, qvod sua natura non est e)pisthto\n, sed tantum do/caston i. e. Nullum sensibile est scibile, sed tamen opinabile. Nam in sensibilibus saepius dominatur error.

*a*i)*ti/a alia est o(likh\ seu totalis. alia merikh\ seu partialis. alia prohgoume/nh seu impulsiva interna. alia prokatarktikh\| seu impulsiva externa. alia o)rganikh\ seu instrumentalis.

*a*i)/*thma est sententia non natura nota, sed qvam artifex sibi dari et concedi postulat, etiam si is, a qvo id postulat, nondum sit persvasus, nec ai)/thma intelligit. Dicitur Latinis Postulatum et Petitio. qvia petit et postulat magister seu artifex, ut sibi concedatur.

*ai)th/mata tripiliciter [correction of the transcriber; in the print trpliciter] differunt a definitione. Nam 1. definitiones sunt aliqvo modo notae, tanqvam hypotheses jam antea probatae; postulata non item 2. illarum finis est scire; horum aliqvid facere. 3. illae citantur in a)podei/cei; haec in kataskeuh=|, qva ad demonstrandum aliqvid diagrammata describuntur. Interim utraque sunt principia assumta, sicut axiomata sunt principia innata, prolh/yeis2 seu praeoccupationes et sententiae praescitae. qvae et vocantur koinai\ e)/nnoiai seu communes sententiae.

*)a*k*atalhyi/a est rerum incomprehensibilitas: qvae ubi occurrit, jusserunt philosophi e)pe/xein i. e. abstinere.

*)a*k*ata/lhpta sunt cogitatione incomprehensibilia, qvalia Sceptici dixere omnia. Peripatetici autem defendebant aliqvarum rerum katalhyi/an.

*)ake/falon qvod est sine capite et principio. Sic populus et rumor *a)ke/falos2.

*)a*kolou/qhsis2 Vid. Conseqventia, Consecutio et Connexa. Opponitur ei *)anakolou/qhsis2 seu inconseqventia, cum ea, qvae dicuntur, non respondent iis, qvae jam dicta sunt: et est vitium orationis. Sic a)ko/louqon est conseqvens, reciprocum, consentaneum: cui opponitur a)nako/louqon, inconseqvens.

*)a*k*ri/beia est accuratum loqvendi vel demonstrandi genus: item rigor juris. Inde a)kribe\s2 id dicitur philosopho, qvod omnibus numeris absolutum: sicuti a)kribodi/kaioi sunt judices, qvi jus summum seu a)kribodikaion praeferunt aeqvitati.

*)a*k*ro/stixon [note of the transcriber: in the print: *)a*k*ro/stixis2 ] , Acrostichon. versus, qvorum initiales literae nomen includunt: dicitur etiam kefalonomatiko\n.

*)a*k*urologi/a est abusio vocis seu vox insolens, qvae semper parit obscuritatem: qvalis est Archaismus sive vox vetusta et obsoleta: *kainofwni/a, neoterismus, novatio, novitas vocis, kata/xrhsis2, tropus durior et inaeqvalior: poikilogi/a, cum omnia immodice, figurantur. Cicero vocat Abusionem, qvando verbo simili et propinqvo pro certo et proprio utimur, ut si qvis dicat vires breves: longum auxilium: parva statura. Deridenda haec tibi propino. Opponitur ei *kurologi/a, proprietas sermonis. *)akuron in specie aliqvando sumitur pro catachresi.

*)a*l*azonei/a vanitas, arrogantia et jactantia, qva vel ea, qvae non habemus, vel majora, quam habemus, nobis arrogamus. Inde a)lazw\n, fastuosus ostentator et a)lazo/neuma, facinus plenum insolentiae.