CAMENA Early Modern Latin Texts

JOH. MICRAELII LEXICON PHILOSOPHICUM TERMINORUM PHILOSOPHIS USITATORUM ORDINE ALPHABETICO SIC DIGESTORUM, UT INDE FACILE LICEAT COGNOSSE, PRAESERTIM SI TAM LATINUS, QVAM GRAECUS INDEX PRAEMISSUS NON NEGLIGATUR, QVID IN SINGULIS DISCIPLINIS QVOMODO SIT DISTINGVENDUM ET DEFINIENDUM. Editio Secunda ab ipso Authore Correcta et Aucta cum novis novorum Terminorum et Vocabulorum Indicibus. [gap: illustration] STETINI, impensis JEREMIAE MAMPHRASII, Bibliop. Typis MICHAELIS HÖPFNERI, anno CIC ICC LXI.

CERTITUDO est adhaesio qvaedam firma intellectus; aut, ut Thomas definit, firmitas adhaesionis in virtute cognoscitiva ad suum cognoscibile.

Certitudo scientiarum qvae habetur vel per scientiam, ut in physicis; velper testimonium, ut in theologia revelata, in qva fide firmius adhaeremus dictis Dei, qvam notitia rebus scitis.

CHAOS physicis et theologis dicitur principium materiale, in qvo convenerunt initio omnia corpora naturalia. Moses vocat abyssum, tenebras, et inanem terram, in qva nihil erat distinctum: qvia chaos tanqvam prima materia initio complectebatur coelum et terram confusa. Convenit qvodammodo cum prima materia physicorum. Chymici vocant Iliasten, forte ex u(/lh|. Vid. Iliastes.

*x*a*rakth\r, Character in genere est forma et figura cujuscunque rei: adeoque figura et nota qvaedam, unde res cognoscitur, et ab aliis distingvitur.

Characteres qvatenus sunt notae et signa, unde aliqvid innotescit, in diversis disciplinis sunt diversi, alii apud grammaticos, alii apud criticos, arithmeticos, libripendentes, astronomicos, musicos, chymicos, geomanticos.

Character apud oratores est nota ostendens genus seu stylum dicendi: et est triplex (1.) humilis, tenuis, et historicus (2.) grandis et heroicus seu magnificus 3. mediocris et aeqvalis, qvi alioqvin stylus dicitur Rhodius. sicuti humilis dicitur Atticus.

Characterem Scholasti dicunt tanqvam spiritualem qvandam animae qvantitatem imprimi in baptismo, confirmatione et ordine: et qvidem Pontificii in baptismo indelebilem: qvod tamen incurrit censuram nostratium theologorum.

Characterismus Oratoribus dicitur qvando per periphrasin ab externa aliqva nota seu signo qvempiam describimus, ut, cum Roma servire dicitur Calvo Neroni id est Domitiano.

CHARIENTISMUS est species ironiae, cum lenibus verbis tumultuantem sedamus adversarium: scomma et festiva dictio cum amoenitate mordax.

Charientologia dicitur cum jocoseria tractamus i. e. seriis joca admiscemus.

CHARITAS in genere est virtus ordinans omnium virtutum actus primario ad bonum divinum; secundario ad proximi: qvae nempe

Charitas in specie est virtus theologica, qva Deo unione qvadam spirituali adhaeremus.

CHASMA est meteorum in aere [orig: aëre], apparens tanqvam fovea qvaedam et vorago in medio nigra; in extremitatibus illustrata: qvia partes nubis mediae densiores sunt, qvam extremae.

CHIASMUS, xiasto\n, decussatarum sententiarum textura, ut: doctorum sanctissimus; sanctorum doctissimus. Alias xiasmo\s2 notat duas lineas obliqvas se intersecantes ut in cruce Andreae X.

Chirothesia est impositio manuum in benedictione, ut in ministris ecclesiae ordinandis, pueris baptisandis, novis conjugibus copulatis.

Chyrographum, privata cautio manu scripta vel subscripta. Vid. Obligatio et Solutio.

Chironomia oratoribus est moderatio gestus in oratione habenda, sicuti phonascetica est moderatio vocis.

Chiromantia in physiognomicis est, qva judicium sumimus de fatis hominis ex lineamentis et dispositione manuum. Vid. Manus.

Chirurgia est ars, qvae medica et artificiosa manu morbos externos expellit in solutione continui et immoderatione partis externae, ceu sunt vulnera, plagae, fracturae, et luxationes, ulcera et apostemata, tumores et scarrhi.

Ad Chirurgiam spectant 1. Trepanum apertio cranii, ut aliqvid sub cranio contentum educatur. 2. Cataracta in oculo ex crasso vapore genitae, aut etiam ungula seu pellicula nervosae, ab interno oculi angulo pronascentis et per oculum se extendentis detractio. 3. Paracentesis, per qvam ad educendum serosum humorem hydropicum fit vulnus in abdominis cavitatem penetrans. 4. Phlebotomia venae sectio ad sangvinem superfluum et ferventem sedandum. 5. Scarificatio scarificatus 6. Arteriotomia, arteriae apertio. 7. Hysteromatocia, foetus ex utero sectio, unde dicitur foetus caesarius. 8. Lithotomia, sectio calculi. 9. Sectio herniae. 10. Amputatio membrorum externorum sphacelo laborantium. 11. Luxatorum membrorum repositio. 12. *brogxotomi/a vel lariggotomi/a asperae arteriae apertio in angina circa laryngem 13. Thorocotomia

Omnes operationes Chirurgi ad qvinque membra reducuntur vel ad su/nqesin, separatorum conjunctionem: vel ad dio/rqwsin, eorum qvae intorta sunt et compressa correctionem, vel ad diai/resin, continui solutionem per varias sectiones et ustiones: vel ad e)cai/resin superfluorum extirpationem; vel ad deficientium restitutionem.

Chirurgorum varia sunt instrumenta, ut *)aba/ptistos2 scilicet propa/nh, terebra chirurgica, supra cujus mucronem circulus qvidam latus parum extans circumcurrens, prohibet, ne terebra, dum agitur, altius, qvam par sit, descendat et subjectas partes violet: cujusqve usus est in cranio vel calvaria aperienda. *ba/qron, scamnum Hippocratis, qvo medici olim et pro scamno et pro instrumento chirurgico usi sunt.

Catheter, kaqeth\r, instrumentum cavum et altera parte recurvum, qvo urina retenta per immissionem in virgam elicitur et vesicae vitia explorantur: qvae exploratio dicitur kaqethrismo\s2. *kato/pthr ad sedem aperiendum. *dio/ptra ad uteros muliebres aperiendos.

Glossocomium, ad femoris fracti repotionem accommodatum. *agkuloto/mos2 ad ancyloglossum secandum, de qvo Vid. Morbos. Rostrum a [orig: à] figura sic dictum pro extractione glandium, vel calculi, vel alterius rei praeter naturam. Estque vel corvinum, vel gruinum, vel lacertinum, vel psittacinum, vel olorinum, vel anatinum. Sic splenia sunt chirurgorum panni linei complicati, a [orig: à] figura sic dicti, pro usu in fracturis, alias pulvilli. Turunda, penicillum convenienti ungvento illitum, qvod vulneribus illinitur, ne os ejus claudatur, pro puris effluxu, eine Meissel.

Cucurbitulae, Chirurgica instrumenta, qvae igni aerem rarefacienti suppositae, aerem corporis, cui a [orig: à] chirurgo adhibentur, attrahunt, qvi locum exinanitum expleat.

CHORDA physicis est tendo, ligamento mollior, ex nervorum et ligamentorum fibris, motus gratia in articulos et ossa inserta.

CHORUS 1. est sanctior pars templi versus orientem. 2. est carmen indramate harmonicum, àmultis personis canendum. 3. est cantus harmonicus qvicunque musicus, sive in duos, sive in plures choros divisus.

Parabasis, cum chorus aliqvid pro poeta [orig: poëta], ejusque studiis dicit, qvod nunc feciunt Prologi. 3.

CHORION, est membrana foetus exterior, utero praegnantis mulieris adhaerens, mediante placenta uterina seu hepate uterino, multisque venis et arteriis constans: cui duae aliae membranae interius adnascuntur, nempe Amnium, et Allantoides, qvae vulgo dicuntur Secundinae. Amnium, a)/mnios2, amiculum toti foetui circumjectum, membrana agnina vel indusium, sudorem et urinam in foetu humano continens, subinde capiti exeuntis infantis adhaerens, qvi inde Galeatus dicitur, sicuti ipsa membrana dicitur galea, der Helm. Allantoides a [orig: à] farciminis figura sic dicta, foetum non omni ex parte ambiens, sed a [orig: â] mucronata cartilagine adinstar zonae cujusdam aut latae teniae, ad ima tantum ilia pertingens.

CHREIA, gnome et noema [orig: noëma] sunt sententiae in vita utiles ad morum praecepta pertinentes: hac tamen distinctione, ut gnoma sit dictum, qvod effertur citra personae aut rei respectum; ut patria est ubicunque bene est: Chreia autem sit dictum, qvo autor gnomae adjicitur, e.g. Seneca dixit, patriam esse ubicunque bene est; noema [orig: noëma] tandem sit dictum certae materiae accommodatum, sub respectu personae aut rei, ut: Teucro patria est ubicunque bene est.

Chreia est commemoratio alicujus dicti vel facti relata ad certam personam: et facit Aphthonio tertium progymnasma.

Chrematistica est ars acqvirendi bona: sicuti Chrestica est ars utendi Vid. Acqvirendi ars.

*xrh=sis2 semper praesupponit kth=sin: sed kth=sis2 seu possessio potest esse absque xrh/sei, id est, usu.

CHROMA seu color est apud oratores, cum ex circumstantiis fingimus, qvid alius opinetur, vel dixerit, vel fecerit. Si qvis simul recte dicta et facta depravat, dicitur diabolh\ seu calumnia.

certos temporis characteres, sive sint naturales ut eclipses; sive civiles ex hominum instiruto pendentes, ut indictio: cyclus solis et lunae.

Chronographia est figura amplificationis apud Oratores, qva rem amplificant a [orig: à] temporis definitione et descriptione.

Chronicon est liber historicus, recensens acta secundum distincta annorum tempora.

Chronocratores astrologis sunt singulorum decenniorum gubernatores, sicuti Alfridarii septenniorum.

Chronostichon est carmen vel versus in carmine, qvo literae temporales exprimunt annum currentem. Si id fit duobus versiculis, dicitur Chronodistichon.

CHYLUS, *xu/los2 physicis dicitur succus ex nutrimentis utilis et albus, qvi rejectis per intestina faecibus defertur versus hepar. Inde xulopoi/wsis2 conversio cibi in succum, cremori ptisanae similem.

CHYMUS dicitur, qvando chylus iste jam magis est elaboratus, et ad naturam sangvinis magis accedit circa hepar. Hi tamen duo termini chyli et chymi saepe confunduntur.

Chymificatio dicitur qvasi sangvificatio, qvando per vim vegetativam optima pars nutrimenti separatur, et in sangvinis materiam praeparatur.

Chymia est ars 1. praeparandi ex omnibus corporibus naturalibus pro usu medici medicinas purissimas, et tunc dicitur Spagyrica [correction of the printer; in the print Spargyrica] , spectans ad farmakeutikh\n. Qvando per talia medicamenta instituitur medela et curatio, dicitur Chymiatria, qvam facit Chymiater. 2. metalla imperfecta perficiendi et mutandi, et dicitur ars Hermetis, Chrysopoetica, Alchymia.

Chymici praecipua opera sunt solutio et coagulatio seu a)na/lusis2 seu su/gkrisis2.

Chymica solutio resolvit corporis compagen aut in principia chymica, et in partes bomogeneas, separatis heterogeneis, nempe in [gap: unknown sign] et [gap: unknown sign] id est, in sal, sulphur et Mercurium: aut in partes heterogeneas et subtilissimas, easque vel puras, vel impuras. Illa fit calcinatione. haec extractione.

Chymica calcinatio mixtum in Alcohol seu pulverem subtilissimum resolvit: fitque vel corrosione et igne potentiali per aqvas corrosivas, fortes et regias, vel igne actuali.

Amalgamatio per hydrargyrum (Vid. Amalgamatio. 2. Metalli in certo menstruo per certum liqvorem soluti praecipitatio in fundum, ubi exsiccato liqvore illud in partes minimas et atomos redactum, in forma Alcohol, pulveris subtilissimi, relinqvitur: ut ita, qvia iterum congregat corpora soluta, etiam ad alteram operationem chymicam, nempe ad su/gkrisin referri possit. 3. Stratificatio, seu cementatio, per pulveres corrosivos et cementa sic instituta, ut pyxis repleatur lamella metallica; pulvis ci corrosivus aspergatur; deinde iterum imponatur lamina; postea rursus addatur pulvis: hinc denuo lamina et denuo pulvis per vices. Chymici vocant Stratum Super Stratum, et signant hoc charactere S.S.S. 4. Fumigatio per fumum vel vaporem.

Chymica calcinatio per ignem actualem est 1. Cineratio vel cinefactio per ignem simplicem, cujus praeparatoria sunt Tostio et Ustio. 2. Reverberatio per ignem reverberantem in furno reverberii vel clauso velaperto, unde ipsa Reverberatio vel clausa vocatur vel aperta. Ubi tamen roterur, qvod eineratio et reverberatio non proprie dicatur caleinatio, qvia calx et cinis differunt.

Chymica extractio partes subtiliores segregat a [orig: à] crassioribus: et fit vel adscensione vel descensione. Ascensio si sicca est, dicitur Sublimatio, per qvam corpora in minimas partes diremta elevantur, ut in sublimatione Mercurii videre est: unde Sublimationes vocantur Chymicorum pistilla: Si bumida et menstruum solvens vel extrahens manet cum soluto, dicitur Tinctum vel Essentia, vel Extractum liqvidum. Si non manet, sed abstrahitur menstruum, ita ut in forma et consistentia crassiori relinqvatur substantia soluta, dieitur Extractum, in specie sic dictum. Ipsa vero liqvoris evocatio sub forma habitus per ignem dicitur Destillatio. qvae fit vel ab igne, vel sine igne.

Chymica destillatio ab igne fit vel per adscensum, vel ad latus et per latus et dicitur obliqva, vel per descensum, deorsum. Destillatio sursum fit vel immediate per flammam ignis patentis, aut per carbones accensos, sicuti in peculiaribus fornacibus per ignem olea et aqvae causticae extorqventur ex vitriolo, sale, alumine, nitro: vel mediate. et sic est vel aqvosa vel aerea [orig: aërea]. Aqvosa fit per vesicam; Serpentinas, Balneum roris, Balneum Mariae. cujus vas est duplex, unum cupreum vel aencum, continens aqvam calentem, qvod dicitur Piger Henricus, cujus canali in medium immisso imponitur

operculum cum foramine, per qvod fumus exit; alterum appellatur Cucurbita seu Boecia ex vitro, cui capitellum rostratum imponitur, qvod vocant Alembicum, qvodque cucurbitae conglutinatur luto philosophico, ex farina et albuminibus ovorum facto. Destillatio aerea [orig: aërea] fit in vapore aqvae calentis: Destillatio sicca aut est aerea [orig: aërea] in balneo sicco, qvod vocatur Stuffa, ad aqvas et olea destillanda; aut terrea in cineribus, arena vel scoria. Destillatio per vel ad latus obliqva fit per Retortam, jam in igne patente, jam in cineribus, saepius in arena. Destillatioper descensum fit, cum aqvae ex floribus et herbis vel olea ex utrisque et lignis, pix etiam ex arboribus elicitur. Destillatio absque igne sit vel in sole, vase vitreo re destillanda repleto, una cum conjuncto Recipiente, super arenam calidam in locis calore solis aestuantibus posito: vel in simo eqvino, vel in alia re putrescente. Destillationis usui et fini pro meliori depuratione et extractione inservit 1. Rectisicatio, repetita liqvorum solorum destillatorum destillatio. 2. Cohobatio, repetita fecum simul et liqvorum destillatio. Referuntur hue etiam Filtratio qva humores aqvosi per tritorium vel laciniam, vel manicam Hippocratis, vel chartam emporeticam, relicta impuritate, in vas subjectum percolatur. 3. Deliqvium, qvo liqvatilia, ut sales excalces, interveniente aere frigido vel humido in liqvorem solvuntur, 4. Solutionibus Chymicis etiam inserviunt Fermentatio, qva plantae ad desrillationem disponuntur et rei calor exaltatur; (Vid. Fermentatio) Digestio seu Maceratio, qva res calore digestivo coqvuntur; Putrefactio qva per externum calorem ambientem calor internus ex humido extrahitur in vase Hermetice clauso, beneficio alicujus menstrui; Ciroulatio, qva liqvor in Pelicano per varias rotationes et circularem destillationem exaltatur; Fritura; Rasio; Lavigatio; Limatura; Cribratio; Lotio; Infusio; Coctio; Despumatio; Clarisicatio.

Chymica coagulatio et su/gkrisis2 est, qvares molles in solidas coguntur sive exbalatione. qva humor exspirat: sive coctione, ut in culinis: sive congelatione, ut cum sales in locis subterraneis crystallisantur: sive reductione ut cum metalla vel mineralia soluta iterum reducuntur in priscam formam; sive sixatione, qva res ignem fugientes et volatiles adsvefiunt, ut in igne sixae perseverent: id qvod fit aut rerum fixarum additione, aut misturis, aut sublimationibus, aut cementis.

Post operationem Chymicam reliqva, omni efficacia destituta 2. Caput mortuum, materia crassa et sicca in destillationibus remanens. 3. Magisterium, cum nihil menstrui cum essentia extracta conjunctum mansit. Hinc magisterium corallorum, Julappae, Scammonii. 4. Menstruum, qvod ad tincturas extrahendas adhibetur. 5. Tinctura, Mercurius philosophorum, qvinta essentia est potissima rei pars ranqvam ejus essentia et spiritus relictis fecibus extractus: cujus spccies est Elixir, Medicina fermentata ex pluribus speciebus. 6. Tartarus est terrestre sal et calculus vini lateribus vasorum adhaerens. 7. Spiritus liqvor destillatus, materiae magis spirituosae. 8. Aqvae destillatae magis acceduntad naturam aqvae simplicis.

CIRCULUS est figura plana sub una linea comprehensa, ad qvam a [orig: â] centro omnes lineae rectae inter se sunt aeqvales.

Circulus est omnium figurarum maxime admitabilis, qvia diversis angulis non constat, ut aliae figurae.

Circulus est omnium figurarum capacissima, qvia nusqvam per angulos in atctum coarctatur: et ob idipse qvidem minus loci occupat; plura tamen capit, qvam reliqvae.

Circulus est primum rerum vel operationum maechanicarum fundamentum, ut ait Aristoteles.

Circulus qvivis dividi solet in 360 gradus seu partes aeqvales et qvilibet ejus gradus subdivisus intelligitur in 60. prima minuta: qvodlibet primum minutum in 60. secunda et ita deineeps.

In circulo (1.) Centrum dicitur punctum exacte medium (2.) Perimeter seu Peripheria dicitur circumferentia, cujus dimidia pars dicitur semicirculus. estque figura, qvae continetur sub diametro et sub ea linea, qvae de circuli peripheria aufertur. (3.) Diameter dicitur recta linea per centrum ducta, et ex utraque parte in circuli peripheriam terminata, per qvam circulus bifariam secatur. (4.) Radius dicitur circuli semidiameter, distantia nempe a [orig: â] centro ad peripheriam. (5.) Segmentum circuli dicitur, qvod comprehenditur a [orig: â] peripheria et recta linea extra diametrum posita: estque segmentum aliud majus, qvod in se comprehendit diametrum; aliud minus, qvod non comprehendit. (6) Sector circuli est figura in circulo constituta per duplicem rectam lineam, facientem angulum, qvi dicitur angulus sectoris, vel in centro vel in peripheria (7) Arcus in circulo dicitur

pars peripheriae: estque aut integer, ut semicirculus, aut major semicirculo; aut minor. (8) Circuli qvadrans est qvarta pars circuli (9.) Chorda seu Subtensa seu Hypotenusa est linea recta, qvae arcum qvemque in circulo subtendit. (10.) Sinus est dimidia pars chordae: estque sinus vel rectus supra diametrum aeqvali ubique distantia ductus; vel versus, nempe linea ex medio chordae versus arcum producta: unde etiam dicitur Sa. gitta vel sinus complementi seu sinus rectus secundus, complens arcum Qvadrantis. (11.) Secans est linea recta a [orig: â] centro per peripheriae terminum usque ad Tangentem continuata, et est Trianguli hypotenusa seu subtensa. (12.) Tangens est linea recta extra peripheriam ab extremitate radii perpendiculariter educta et ad secantem usque terminata et dicitur alias Prosinus. Tangere enim dicitur circulum linea, qvae, cum circulum tangit, si producitur, eum non secat. Sic etiam circuli tangere se mutuo dicuntur cum sese tangentes, sese non secant: qvae omnia patent ex schemate in Figura X. in qva

K. H. sinus versus seu sagitta, pars semidiametri, cum sinus recti termino orthogonaliter concurrens.

concipit animo ad dimetiendas motuum coeli partes et integras periodos. Et hos solent in spbaera armillari vel in globo coelesti artisiciaeli exprimere.

In circulis suis astronomus praeter centrum considerat axem et polos. Nam circa axem sphaera vel circulus concipitur circumvolvi e. g. mundus seu aeqvinoctialis circa axem mundi; sol circa axem zodiaci vel eclipticae. Poli autem sunt extremitates axis ex utraqve parte.

In circulis coelestibus propter conversiones constituitur terminus a [orig: â] Qvo et terminus ad Qvem. Intervallum inter duos istos terminos dicitur Qvantitas motus coelestis, numeranda in peripheria. Et qvidem, si terminus ad qvem coincidit cum termino a [orig: â] qvo, dicitur periodus, seu periodica conversio, ut cum stella in Figura X. a [orig: â] puncto B. per I. H. L. C. G. E. redit in B. est periodica conversio: sed a [orig: â] B per I ad H progressa, confecit tantum 90. gradus.

Circuli apud astronomos sunt vel concentrici, qvi ex eodem centro ducuntur et dicuntur etiam homocentrici, vel eccentrici, qviex diversis centris ducuntur: ad qvos etiam pertinent Epycicli minores, circulo majori adhaerentes, et cum illo una promoti. Unde simul patet, qvid sint Homocentrepicycli qvid Eccentrepicycli.

Illi sunt homocentrici cum epicyclo, hi eccentrici cum epicyclo [correction of the printer; in the print Illi sunt epicycli inhomocentricio Epicylo hi in eccentricis. ] Sic in figura XI. A. B. sunt circuliconcentrici et homocentrici. Et qvidem D est homocentrepicyclus. C. est eccentricus. E. est Eccentrepicyclus.

Circuli Majores ducuntur per coeli medium, ut sunt 1. Aeqvator, 2. Zodiacus, 3. Horizon, 4. Coluri et alij circuli declinationum, qvi transeunt per polos aeqvatoris et secant Aeqvatorem ad angulos rectos. 5. Circuli latitudinum, diverso respectu etiam dicti circuli longitudinum, qvi transeunt per polos Zodiaci, et secant Zodiacum ad angulos rectos, atque simul determinant gradum Eclipticae et latitudinem. 6. Circuli perticales transeunt per polos Horizontis seu per Zenith et Nadir, et vocantur alias jam circuli Almucantarath i. e. altitudinis, qvia distantiam stellarum ab Horizonte in illis metimur; jam circuli Azimuth, qvibus distantiae stellarum a [orig: â] puncto verticali inqviruntur; jam Meridiani, si scilicet per polos mundi simul et per punctum verticale seu Zenith ducuntur. Vid. Meridianus. 7. Circuli positionum seu XII. domorum transeunt per communes Horizontis et Meridiani sectiones; vel potius sunt Horizen, Meridianus et

qvatuor alij circuli, qvi se invicem et cum ipsis ad communes ipsorum sectiones intersecant, et universam sphaeram et coelum in XII. partes distribuunt, qvarum VI. sunt infra horizontem; sex supra eum. Vid. Fig. XXXIV. et Domus coelestes.

Circuli Minores sunt, qvi medium coelum non ambiunt, ut sunt duo Tropici et totidem Polares.

Circuli item sunt vel mobiles et interni, qvi cum qvotidiana coeli conversione simul circumrotantur ut Aeqvator, Zodiacus, Coluri, Tropici, Polares: vel immobiles et externi, qvi reliqvos mobiles complectuntur immoti, ut Horizon, Meridianus et Horarius cyclus.

Circuli tandem sunt vel paralleli, ut Polares, Tropici et Aeqvator, et in Sphaera parallela, Horizon et Aeqvator: vel secantes. iique aut obliqvi ut Horizon et Zodiacus in sphaera obliqva et omnes circuli latitudinum, declinationum et verticales; aut recti ut Meridianus et Horizon in sphaera recta, et omnes circuli positionum.

F. A. G. et reliqvi circuli ab F. in G. ducti, circuli Declinationum et inter cos duo coluri.

H. A. L. et reliqvi circuli ex H. in L. ducti, circuli latitudinum et diverso respectu longitudinum.

R. Nadir seu punctum in inferiore hemisphaerio, vertici seu Zenith directe oppositum.

Q. A. R. et reliqvi circuli ex Q. in R. ducti, Circuli verticales, dicti Almuc antarath seu altitadinis, qvia in illis distantia stellarum ab Horizonte numeratur: item Azimuth, qvia in illis dist antia earundem a [orig: à] puncto verticali simul intelligitur. Et ex ijsdem circulis dicitur Meridianus, qvi simul transit per polos mundi F. G. et per Zenith et Nadir Q. R. estque Circulus F. Q. C. R. B. F.

Circuli distantiae pertinent etiam ad majores, et sunt, qvi transeunt per sidera qvorum distantia nihil aliud est, qvam interceptus inter sidera arcus circuli distantiae, qvalis est arcus inter [gap: unknown sign] et [gap: unknown sign] vel inter c et p in fig. XII.

Nam qvarta pars diametri multiplicata cum circumferentia, eam monstrabit. Si sola diameter nota est, sic progrediendum: sicuti se habet 14. ad 11. ita se habet diametri Qvadratum (i. e. diameter per diametrum multiplicata) ad aream circuli.

Circulus in syllogismo est cum per id aliqvid probatur, qvod ipsum vicissim perillud alterum probatur. Inde circulum committere, est species petitionis principii, qvia idem per idem probatur.

Circularis demonstratio est sine vitio, cum a [orig: à] causa concludo effectum et vicissim ex effectu causam.

Circumincessio, perixw/rhsis2, intima et mutua praesentia rei in alio, cui unitur.

Circumscriptio in geometricis dicitur, qvando aliqvid extrinsecus figurae circumscribitur, ut Qvadratum circa circulum: sicuti inscriptio est, cum aliqvid in ipsa figura ut qvadratum in circulo descri bimus.

essentialis, qva qvid terminis essentiae circumscribitur, et est ipsa finitudo creaturarum, vel

extraessentialis, sive interna, qva res corporea propria qvantitate circumscribitur et habet partes extra partes; sive externa, qvae dicitur loci.

Circumscriptivus locus dicitur, qvando res aliqva corporea superficie alterius corporis clauditur et circumscribitur, et ita in illa locatur. Sic angelus non circunscribitur in loco per certam superficiem, qvia est in spatio determinato impartibiliter citra circumscriptionem. Qvia tamen, cum alicubi est, non potest esse alibi, sed in illo pou=, in qvo invenitur, ideoque dicitur in loco esse definitive: sicuti DEUS ubicunque est, est ibi repletive.

Circumstantiae, peristu/seis2, circumstant rem, nec pertinent ad substantiam actus, qvem extrinsece attingunt. Vulgo constituuntur septem juxta versiculum: Qvis: qvid: ubi: qvibus auxilijs: cur: qvomodo: qvando:

Circumstantiae diversae mutant speciem, scilicet, si sunt diversorum motivorum; non, si sunt motivi ejusdem.

Circumstantionatum et Incircumstantionatum Scholasticis dicitur, qvod habet vel non habet circumstantias annexas.