Regeln fuer die Texterfassung 03/2001
not necessary
Meridianus
Meridianus est distinctus in quatuor qvadmntes: qvorum singuli continent 90. gradus.
Meridianus in globo tam coelesti, qvam terrestri, est ex orichalco factus, et exterius ambit globum; medius inter ortum et occasum.
Meridiani magnus est usus, qvia 1. coelum distinguit in partem orientalem et occidentalem 2. aeqvinoctialem disterminat in duas aeqvales partes, unde dies et nox existit. 3. cum astra ad illum perveniunt, sunt in summa altitudine. 4. stellarum declinationem in illo numeramus.
Meridianus primus seu fixus, vel vicemeridianus.
Meridianus primus est, per Insulas Fortunatas, earumque praecipuam Canariam. recentiores autem magis removent versus occasum, qvia acus nautica non recta in septentrionem convertitur in Insulis Fortunatis. Ideoque primum naturalem Meridianum posuerunt ibi, ubi acus nautica nec in occasum, nec in ortum
Acorensibus vel in Flandricis insulis., earumque praecipua S. Michaelis. vel adhuc remotius, versus occasum in insulis Corue et Floros, ita ut per partem Brasiliae ducatur.
Vice Meridiani tot sunt, qvot sunt differentiae punctorum verticalium, totiesque mutantur, qvoties qvis progreditur ab occasu in ortum, vel contra, adeoque innumerabiles. Geographi tamen 180. constituerunt, qvos per singulos Aeqvatoris gradus oppositos et per utrumque mundi polum describunt.
Meridianum communem qvi habent, illis omnibus est meridies eodem tempore: qvi 15. gradibus longitudinis distant in ortum, illis meridies anticipat una hora: et qvi 15. gradibus distant in occasum, illis meridies una hora subseqvitur.
Distributio et Divisio.
Merces.
Meritum et merces seu debitum sunt relata ex praescripto justitiae.
Meritum congrui
vel de congruo pontificiis est opus bonum ante gratiam, cum peccator bene facit, qvod in se est. Putant enim, tunc congruere Deo, ut illi impertiatur gratiam.
Meritum condigni
est iisdem opus seqvens gratiam, qvod mereri putant augmentum gratiae, justitiae, ipsiusque vitae aeternae.
Merum imperium est, qvo qvis habet potestatem gladii, ad puniendum facinorosos: mixtum imperium, etsi jurisdictionem et imperium habet, poenam tamen capitalem non potest infligere. Vid. Jurisdictio.
Adiaphora.
Intestina.
mesaraum. Unde mesaraicae venae. Vid. Lactes et Intestina.
Meridies.
transitio in aliud genus, est, cum transilitur ex genuims principiis ad peregrina. Vocant etiam
Acqvisuio.
in melius, et dicitur deterius, et dicitur
Metabolismus est mutatio literarum, qvando litera pro litera ponitur.
traductio, cum polyptota seu voces ejusdem originis, variatae tamen, ponuntur, ut, Arma armis jungere.
Signum.
Ossa artuum.
transumtio, species metonymias, qva effectus ponitur pro causa.
Metalepsis
fossilia.
Metalla sunt corpora fossilia vel liqvida, ut argentum vivum, vel dura, qvae qvia aqveis magis participant principiis qvam terreis, ab igne liqvescere, et illo extincto ad formam aliqvam redire possunt.
Metallorum materiam Aristoteles tacit balitus. Chymistae sulphur, tanqvam patrem, et argentum vivum, tanqvam matrem; Albertus
humorem pinguem terrae mixtum. Agticola succum, qvem parit vel fluxus aqvae terram molliens aut secum rapiens, vel terrae cum aqva permistio, vel vis caloris in misturas agens, ut illos succos gignat. Causam autem efficientem formantem, qvae succos illos constringit, facit frigus.
Metalla nascuntur in pyrite seu marchasita, et inde excoqvuntur. Et si in pyrite nascitur plumbum, dicitur galena, chrysoles. si aes, chalcides seu cadmia, argyrodes.
Metallicae venae dum excoqvuntur, fiunt in primis fornacibus, scoriae, recromenta, cadmia, pompholyx, et spodos seu Tutia officinarum: in secundis, in qvibus metallum secernitur lythargyrum seu spuma argenti; plumbago. sicuti extra fornaces ex metallis aceto maceratis et comminutis fit aerugo, caeruleum, cerussa. ex iisdem adustis ochra, minium: aliis artificiis cinnabrium, sqvama aeris.
Metalla sunt vel rudia, vel excocta, vel simplicia, vel mixta seu cremata, ceu sunt electrum ex auro et argento; aes corinthium ex auro, argento et aere.
Metalla simplicia vulgo numerantur septem: et singulis planetis
aurum argentum plumbum Ferrum aes, seu cuprum argentum vivum
Ex metallis fiunt varia alia corpora. Sic argenti scobs seu ramentum dicitur belcysma et encauma: Ex plumbo est lithargyrium, plumbago seu molibdena, cerussa, ferro fit AEs si saepe purgetur, et Stomoma aerago diphryges. fex aeris subsidens: chalcanthum: Cadmia: Pomphelyx seu Tutia Arabum, seu Nibil album medicorum, Spodium, orychalcum. Stannum non tam est metailum, qvam mistura plumbi nigri et argenti. In catinis ex plumbo, an argento, antimoninm, stibi, stibium,
Alter ego. Triste vale.
Poenitentiae.
transfiguratio, qvales finguntur totis XV. libris Ovidii.
Metamorphosis est idem poetis, qvod
Metaphysicam Aristoteles vocat sapientiam et philosophiam primam philosophiam. item theologiam, qvia omnes entis species in illa ideo explicantur cum suis affectionibus generalibus, ut deveniatur tandem ad ens primum et summum.
Metaphysicae objectum est ens qvatenus ens est. Unde etiam vocatur aliqvibus
Metaphysica dividitur in generalem, qva ens in abstractissima ratione et omnimoda indifferentia consideratur, cum qvoad naturam, tum qvoad affectiones, tam conjunctas qvam dissolutas: et in specialem, qva ens consideratur in istis speciebus substantiarum, qvae ab omni
theologiam, angelographiam et psychologiam, in qvibus agitur de Deo, angelis et anima separata, non habent pro partibus metaphysicae, sed illas censent peculiares esse disciplinas.
transformatio, figura orationis, qva dictiones per figuras orthographicas transformantur; de qvibus versus:
grammaticis est transpositio literarum, ut metaschematismus: metagrammatismus, anagrammatismus. 2. logicis, transpositio majoris propositionis loco minoris. 3. oratoribus, cum causa facti transfertur.
transanimatio, transcorporatio,
Meteorologia est doctrina de meteoris.
Meteororum materia est exhalatio, sive spirituosa, qvae dicitur crassior ethumidior, et dicitur vapor seu
Meteora sunt vel ignea, vel aqvea, vel aerea, vel
Meteora ignea
sunt exhalatio inflammabilis, vel per calorem, vel per antiperistasin frigidi corporis accensa. Qvod cum fit, oriuntur flammae, trabes, faces, bolides, seujacula, stellae ardentes, caprae saltantes; stellae aut dracones volantes, ignes lambentes et fatui; fulgura et tonitrua.
Meteora aërea
sunt venti.
Meteora aqvea
sunt plavia, nix, grando, nebula, ros, pruina.
Meteora emphatica
sunt apparentia in nubibus phasmata, ut parelij, paraselenae, colores nubium, iris.
Meterologia Meteoroscopia , pars physicae de meteoris.
Meteorologia astronomis est, qvae differentias elevationum et distantias stellarum investigat.
Communicatio.
qvacunque disciplina. sic dicitur methodus physica, ethica. 2. pro demonstratione seu syllogismo demonstrativo: qvi si fit methodus synthetica. sin methodus analytica. 3. pro
ordinatione qvacunque, et dicitur ordo: in qvo si ordo syntheticus: sin progredimur ordo analyticus. si per definitionem praecipua capita alicujus disciplinae explicantur, dicitur methodus seu definitiva. Addunt alii methodum
Methodus praeterea alia dicitur universalis totius disciplinae; alia particularis in certa disciplinae parte: item alia acroamatica, seu perfecta; alia exoterica seu imperfecta: item, alia secundum naturam. alia secundum cognitionem faciliorem. item alia inventionis, doctrinae, alia secundum leges methodi; alia arbitraria.
Methodus
Timiditas et Metus.
Civis.
vel causati pro causa, vel subjecti pro adjuncto, vel antecedentis pro connexo aut conseqvente.
Metropolitanus
Poema.
In metro spectatur (1.) qvantitas syllabae, an sit v brevis, an - longa, an v.indifferens. (2) pes, certis syllabarum temporibus et sua certa regione definitus, sive sit simplex, ut 1. vv Pyrthichius 2. Spondeus --3. v - Jambus 4. - v Trochaeus seu Choreus 5. v v v Tribrachys 6. --- Molossus 7. - v v Dactylus seu Herous 8. v v - Anapaestus seu Antidactylus, sive compositus, ut, v v v v Proceleusmaticus; ---- Dispondéus - v v - Choriambus. Ubi notandum, qvod vel CXXIV. pedes numerent, ut IV. dissyllabos; VIII. trisyllabos; XVI. tetrasyllabos; XXXII. pentasyllabos; LXIV. hexasyllabos; qvi omnes alibi videantur. (3.) Scansio, metri per singulos
Caesura, aptum segmentum, qvo syllaba post pedem relinqvitur, Graece incisum et sectio.
Metrum est 1. Jambicum, sive illud sit monometrum, duorum pedum, ut: v - | v - | sive dijambicum et dimetrum, qvatuor pedum, idque aut acatalectum, seu mutilum et anapaesticum, ut: v - | v - | v - | v - | sive trimetrum, trijambicum et Jambicum senarium, qvod, si habet in qvinta jambum et in sexta spondeum, dicitur Scazon, qvasi claudicans et Hipponactéum, ut v - | v - | -- | v - | v - | -- | - sive denique tetrametrum seu octonarium. 2. Trochaicum, sive illud sit purum, ut: - v | - v | - v | - v. sive Phalaecium et Hendecasyllabum, qvod constat Spondeo, Dactylo et tribus Trochaeis e.g. Vitam qvae faciunt beatiorem: sive Sapphicum, qvod constat Trochaeo, Spondeo, Dactylo et duobus Tr ochaeis, ut: Integer vitae scelerisque putus. Qvod si Trochaicum metrum est bypercatalectum i. e. ubi pes ultimus abundat, dicitur Ithyphallicum, ut: - v | - v - | - | 3. Dactylicum, qvod si constat Dactylo et Spondeo, dicitur Adonicum: si Spondeo et duobus Dactylis, Glyconicum: si tribus Dactylis et Spondeo, Ithyphallicum: si qvinque pedibus constat, ut si Caesura post secundam regionem. e. g.
v v | - | - v v | - v v | - Pentametrum seu epicum minus, qvod nunqvam sine hexametro invenitur. Si tandem sex pedibus constat, dicitur Hexametrum, Heroicum, Epicum majus, ut: Tityre, tu patulae recubans sub tegmine fagi. 4. Anapaesticum, sive illud sit Aristophanicum et tympanicum, ut: v v - | v v - | v v - | v - | sive Archilochium, Aeolicum et Pindaricum, ut: - v | v v - | - | v v - | - | 5. Choriambicum sive Asclepiadeum, ut, -- | - v v - | - v v - | v v |. sive Anacreonticum, ut, -- | - v v - | v - | sive Alcaicum ut: -- | - v v - | - v v - | - v v - | v - | sive Jonicum a minore, ut: v v - - |
Metrum dicitur hypermetrum, si syllaba superest; miurum, diphylum, si syllaba deest: cancrinum, si versus retrogrado ordine legi potest, ut: signa te signa: temere metangis et angis. Fescenninum, qvodcantabatur in nuptiis: dithyrambum, qvo cani solebat Bachus: Elegiacum, qvo funera ornantur.
Metrum acatalectum
est, qvod pedem ultimum habet integrum:
Metrum catalecticum
, cui in fine deest syllaba: brachycatalectum, qvod toto simplici pede brevius est in fine: hypercatalectum, qvod toto simplici pede brevius est in fine: hypercatalectum, qvod unam aut duas syllabas supra legitimum pedem in metro habet.
Metus est sangvinis et spitituum ad corattractio.
Metus alius est captiosus, alius justus.
parvus mundus. qvia nihil est in macrocosmo seu magno mundo, qvod in ipso non invenias. In illo caput, ubi ratio dominatur, est qvasi coelum supremum; medius venter cum corde coelum stelliferum cum sole. Infimus venter, ubi generatio et nutritio, est qvasi regio sublunarium. Sie etiam analo giaplanetarum, elementorum et meteorum in homine invenitur, ut patetscrutanti.
Philosophia.
armati vel togati. Vid. Bellum.
Milliare Italicum. Gallicum autem milliare est passuum bis mille, Germanicum qvater mille passuum seu XXXII. stadiorum.
Mimus etiam dicitur artifex comicus, qvi sine verbis additis gestu eleganti qvodvis factum et qvosvis mores potest exprimere: qvalis fuit Roscius tempore Ciceronis.
Pantomimus
imitatio, qva orationem alterius imitamur, et ejus elegantias nostras facimus. Sic carmen illusoria qvaedam imitatio et ironica, qva dictum alterius exprimimus.
terra, ex qva mineralia et metalla fiunt 2. venae sub terra, in qva fiunt.
MineraliaFossibilia: seu sunt metalla, lapides et terrae, atque succi pretiosi. Dicuntur etiam Nertera qvasi inferiora: corpora scilicet homogenea, partim ex vaporibus et halitibus subterraneis terrae mixtis, partim ex luto et succo prognata et concreta. Vid. Fossilia et Metalla.
libra
pondo argenti, nempe millia assium, qvae valent X. coronatis.
Mina aurea aeqvat valorem centum coronatorum. Vid. As.
maximum et minimum revera dentur in natura, qvia definiti sunt corporum naturalium termini, qvos neqveunt excedere. Sic semen est minima corporum viventium scintilla. Sic recte dicitur, qvod per minima seu atomos fiat mixtio. Sic etiam punctum et unitas sunt minima geometris et arithmeticis. Dicuntur alias Atoma, qvasi insectilia.
Minimum in genere mensurati est mensura.
Maximum minimum
Fractio.
Minutum in arithmetica est dimidium qvadrantis: alias assarium et aercolum dictum Luc. XII. 6. Sed astronomis dicitur pars sexagesima sive horae sive gradus.
Infelicitas.
Mixtio.
Missio est vel honesta post emerita stipendia, vel causaria, ante tempus ob valetudinem, vel aliam sufficientem causam facta; velignominiosa, cum qvis propter delictum sacramento solvitur.
Missio in possessionem politicis dicitur, cum servandae rei causa praetor alicui rei custodiam mandat, sed non, ut possideat.
Acqvirendi ars.
Mixtaimperfecte mixta,
In mixtis rebus oritur temperamentum, seu conformitas ex qvalitatum primarum mutua actione et passione in mixtione orta.
Mixtae actiones
Memoria.
Mobile primum
dicitur physicis et astronomis, qvod suo motu definit nobis diem et noctem: et ad cujus motum secunda mobilia referuntur.
Mobile primum Ptolemaeus qvaerit in coelo primo supra octavam sphaeram; Aristoteles, in ipsa sphaera octava stellifera; Copernicus in terra.
Mobilia in jure
sunt res solo non affixae, ut eqvus et mensa, qvibus opponuntur immobilia. sive illa sint res soli, ut praedium, fundus, domus in fundo locata; sive res solo cohaerentes, ut fructus pendentes.
Mobilia festa
in computo dicuntur, qvae in alium atque alium diem incidunt, secundum varios lunae motus: ut Dies dominicus, Pascha et omnia festa, qvae Festa.
distinctioDistinctio.
Modalis propositioEnunciatio.
Modus dicitur alias Formale. sicuti res qvae modificatur, dicitur materiale.
Modus est entitas determinans aut contrahens.
Modus dicitur alias affectio, attributum et passio entis; non vero accidens, qvia illud est praedicamentale et rem componit, ut qvalitas et qvantitas: sicut modus est transcendentalis.
Modum habet omne, qvod est.
Modi plures possunt esse unius rei.
Modus non facit, ut res sit aliud qvid; sedut sit aliter affecta. et propterea modis qvae differunt, non sunt diversae essentiae.
Inter modum considerandi et inter rem consideratam accurate est distingvendum, sicut inter formale rei et inter ejusdem materiale.
Modi sunt entia fundamentaliter, non formaliter.
Modi sunt (1) vel rerum, et dicuntur pragmatici et reales, de qvibus tractat metaphysicus: vel intentionales et rationales, qvi ab artificibus doctrinae causa inventi sunt, ut in logicis, rhetoricis, Grammaticis. (2) vel interni in apprehendendo et considerando; vel externi in praedicando, unde regula: Modus praedicandi seqvitur modum essendi (3) vel essendi, ut bonitas; vel subsistendi, ut subsistentia. (4.) vel absoluti, ut esse actu: vel respectivi, ut dependentia (5) vel transcendentales, qvi non componunt, vel praedicamentales, qvi componunt. (6) vel puri, omnis entitatis expertes, qvi non addunt rebus entitatem: vel entitativi, qvi sunt formaliter illa ipsa entia, qvorum modi sunt, ut substantia, qvantitas, qvalitas, relatio.
Modum internum
alii vocant naturalem, qvam est in re ipsa et ei convenit non per aliam realitatem, ut per se subsistere; externum autem adventitium, qvi convenit rei per aliam entitatem ut habitus, qvi convenit substantiae per entitatem qvalitatis.
Modos qvinque rerum creatarum facit Plato, qvos etiam vocat rerum genera, ceu sunt (1) Essentia, id,
Idem, qvo res secum et cum aliis congruit (3) Diversum seu Alterum, qvo tam intra se, qvam aliorum respectu diversitatem habet (4) Staetus, qvo qvid suam perfectionem habet aliqvandiu (5.) modus, qvo qvid de potentia in actum transit. Hos qvinque modos Plato dicit esse compositos ex infinito et ex termino. Infinitum illi est potentia passiva, qvae indeterminata et infinita qvidem est; sed tamen per terminum finiri et determinari potest. Terminus autem ei est actus. Deus igitur Platoni est terminus, rerum omnium infiniti expers, i. e. purus actus. Caeterae res omnes ex infinito et termino secundum eundem compositae sunt.
Modi in omnibus disciplinis sunt certi. Sic logicus numerat qvatuor modos per se; totidem in propositionibus modalibus; XIV. modos directos in tribus siguris syllogismorum; qvinque modos indirectos in prima figura. Sic in Grammaticis modus est verborum, varium effectum in actionibus et passionibus significans: estque vel finitus, ut Indicativus, Imperativus, Optativus, Conjunctivus: vel infinitivus. Sic etiam in Musicis modus est distantia sen intervallum unius soni ad alium.
Modificatio propositionum. Vid. Enunciatio.
Modificatum
Pisces.
durities tactui renititur, et in se per superficiem non cedit.
Molliri qvae possunt, dicuntur
Mollities
ethicis dicitur, qvando qvis animi est effeminati et luxuriantis.
Mollities animi
dicitur inconstantia ob toedium veritatis.
Nunc.
Momenta Metaphysicis sunt incomplexa principia, nempe essentia et existentia. Nam essentia dicitur momentum primum. existentia momentum secundum. Unde recte dicitur, qvod ens ponatur in duobus
momentis, nempe per principia interna, seu per materiam et formam in primo; per affectiones seu accidentia in secundo. Sic etiam dicitur compositio vel primi momenti secundi ex subjecto et accidentibus.
solitarius, eremita, anachoreta, qvi vitam solitariam agit. Idem dicitur coenobita, qvatenus in sodalitio vivit.
Monachi jam etiam dicuntur, qvi vivunt in consortio, qvod per magnam catachresin vocant monasterium: rectius coenobium, in qvo non coenobitae.
Monachi tria sunt vota: castitatis, paupertatis, obedientiae. Castitas illis est coelibatus, etiam qvando cum concubina vivunt; paupertas, cum habitant amplissima palatia; obedientia, cum principibus inobedientes, coecum obseqvium praestant Papae.
Monachorum cohabitatio dicitur monasterium, claustrum, coenobium.
Inter monachos qvi praeest, dicitur abbas, archimandrita, coenobiarcha, archimonachus: sicuti, qvae monachabus, nempe nonnis, monialibus praeest, abbatissa.
Monachus, qvi conversus. qvi
Professus.
Monachorum alii sunt eqvites, ut hospitalarii, Cruciferi, Ensiferi, Gartherii: alii mendicantes (ad qvos pertinent I. Dominicani seu Praedicatores, II. Franciscani seu Minoritae, Capucini, Funiferi, Nudipedes, Augustinenses IV. Carmelitae, Benedictini: alii Bernhardini seu Cistercienses sub regula Benedicti: alii Carthusienses, carnibus nunqvam vescentes, in qvem solum reliqvi Mendicantes migrare possunt: alii Jesuitae, antea dicti Innicistae, ab Innico seu Ignatio Lojola.
Monarcharegnum. sin prave imperat, dicitur tyrannis.
Monarchiam, Aristoteles facit qvintuplicem, nempe I. regnum Laconicum seu legale, ubi rex imperat secundum leges, iisque maxime est arctatus, ut Spartae et Venetiis. II. Barbaricum, ubi rex herili imperio in subditos, sed volentes, utitur, et est despota qvidam in dominatu hereditario, ut contingit apud
Aesymneticum, cum qvis Heroi cum, qvod heroibus bene meritis et posteritati corum concessum est: qvales erant posteri Herculis apud Graecos. V. Pambasilicum, qvando qvis sic omnibus imperat in regno, sicuti probus paterfamilias in domo, aliis civiliter, aliis despotice, prout jus in illos habet.
Numus, inventus est, ut sit in permutationibus mediator aliqvis, ceu docet philosophus. Vid. Aes.
In moneta debent considerari ligae et pondus, id est Aloy. Intrinsecam antem bonitatem et pretiositatem monetae vocant ligam seu pedem, Pondus vocant aliam marcam faciunt Trosicam, qvalis est in Hispania et Gallia: aliam
Coloniensem, qvalis in Imperio Germaniae. Utramque dividunt in 8 uncias seu in 16. lothos seu semuncias; Ipsas autem uncias subdividunt in anglos. et singulos anglos in momenta, qvae vocant Uncia Trosica habet anglos XX; Coloniensis tantum XIX. Ubi notetur, qvod in auro puro marca sedecim lothorum ratione bonitatis dividatur in 24. ceratia seu grana. Aurum igitur, cui pars una pura seu unum ceratium purum deest, et pro illo substitutum argentum, dicitur aurum 23. ceratiorum: cui duae partes argenti miscentur, est aurum 22. ceratiorum: et ita deinceps. Marca autem seu XVI. lothi in argento puro habet 288. grana. qvia singuli lothi argenti puri dispescuntur in 18. grana seu
Musica.
Chordae seu voces illae in monochordo distingvuntur in qvinque tetrachorda, ordinaria. qvintum extraordinarium.
In monochordo est 1. in PRIMO TETRACHORDO Proslaembanomenos, id est, assumta vel addita chorda, qvae cum Mese sonat Octavam. 2. Hypatebypaton, i. e. principalis principalium, vox gravissima in consonantia. 3 Parbypatebypaton, qvae proxime seqvitur. 4. Lichanosbypaton, qvasi digitus gravium vocum. Hinc in SECUNDO TETRACHORDO Hypatemeson, qvasi principalis mediarum vocum. 6. Parhypatemeson, qvae proxime seqvitur. 7. Lichanosmeson, qvasi digitalis et discretiva mediarum. 8. Mese seu Media, sic dicta, qvod ab utraque parte VII. claves habet: qvalis est in subjecto schemate a. Hinc in TERTIO TETRACHORDO ORDINARIO seqvitur Paramese. Sed interjicitur hic TETRACHORDUM EXTRAORDINARIUM Tritesynemmenon 10. Paranetesynemmenon 11. Netesynemmenon. Hic demum TETRACHORDUM TERTIUM ORDINARIUM vocum in Alto Paramese, qvasi juxta Mesen seu mediam 13
Tritediezeugmenon, qvasi tertia disjunctarum. 14. Paranetediezeugmenon, qvasi juxta ultimam disjunctarum. Hinc QVARTUM Tritehyperboleon, qvasi tertia excellentium. 17. Paranetehyperboleon, qvae juxta seqvitur. 18. Netehyperboleon, ultima excellentium in Discanto. Exprimemus qvodammodo rem totam seqvente schemate:
Tetrachorda ordinaria.
Hinc intelligitur, qvod Tetrachordum sit qvatuor clavium vocum (mi: fa: sol: la:. comprehensio: ita ut in tota scala mi: la. qvinqvies occurrat.
Tetrachordorum in Monochordo est triplex progressus. 1. Diatonicus, per ditonum et semitonium minus. 2. Enarmonicus per ditonum et duas dieses. 3. Chromaticus per semiditonum et semitonium minus ac majus. Inde chromaticum canendi genus, qvod multis semitoniis est coloratum et ornatum.
tricolos et tetracolos tribus et qvatuor.
duellum.
collis. Planities inter montes dicitur vallis et convallis. Promontorium est caput montanum, in mare prominens.
in excessu, cum materia exsuperat, ut si qvis nascitur biceps; sive in defectu, cum pars deficit, ut cum qvis nascitur sine manibus; sive cum insigni deformitate, ut qvando qvis nascitur ore leporino.
Monstra etiam dicuntur
Mores cum ratione dicuntur virtutes. contra rationem, vitia.
Mores Graecis dicuntur
Mores dicuntur etiam consuetudines gentium sive civiles, sive inciviles et rustici, sive barbari.
Mos
Moralisphilosophia est ipsa philosophia civilis, nempe morum magistra.
Morale
opponitur naturali: sicuti contradistingvuntur bona moralia et bona naturalia.
Moralis causa
est, qvae aliqvid
Morales actus
vel probi sunt, qvi cum debita proaeresi suscepti, juxta normam legis, honesti sunt et decentes: vel turpes, qvi dissentiunt
vitae, et nihil aliud est, qvam dissolutio corporis viventis, omniumque animae in illo functionum cessatio.
Mors hominis
est separatio et egressus animae naturalis, violenta, cum
Mors theologis
alia est prima, qva dissolvitur anima secunda, qva anima perit aeterna morte in inferno, semper separata ab aspectu DEI.
Mors spiritualis
dicitur, vel cum morimur peccatis; et haec mors commendatur: vel cum morimur Deo per peccata mortalia.
Mors civilis
politicis dicitur, qva qvis
Mors Platonica
et philosophica, qva anima sevocatur mortificationem.
Mortificatiocadaveratio dicta, qvalis est in gangraena et sphacelo. In plantis dicitur arefactio,
Morticina
Morticinus morbus
Alii definiunt, qvod sit impotentia seu ineptitudo praeternaturalis ad actiones naturales obcundas.
Morbus alius est animi, et dicitur vitium seu peccatum, de qvo agunt ethici et theologi; alius corporis, cujus causas et symptomata considerat medicus et philosophus: ille, ut medeatur; hic, ut affectionum morbidarum causas ne ignoret.
Morbi corporis sunt vel essentiales, ab ipsa parcium constitutione praeter naturali provenientes; vel accidentales, qvi inseqvuntur morbos essentiales. Utrosque sua seqvuntur
symptomata seu accidentia praeter naturam.
Morbi essentiales sunt vel partium similarium, vel partium organicarum, vel communes, ut solutae unitatis.
Morbi partium similarium sunt vel intemperiei, vel totius substantiae.
Morbus intemperiei
est, cum debita primarum qvalitatum proportio non servatur, sed vel calor vel frigus vel humidum vel siccum excedit. Si intemperies excitatur cum affluxu materiae, dicitur intemperies materialis, si sine affluxu materiae, dicitur intemperies sine materia.
Morbus totius substantiae
est occultarum qvalitatum, ceu sunt pestilentes febres et morbi per venena excitati.
Morbi partium organicarum
dicuntur morbi compositionis malae, ut sunt morbi in conformatione, qvales sunt in gibbosis; in numero, ut si qvis nascitur VI. vel IV. digitis; morbi magnitudinis, ut in tumoribus et phthisi; morbi compositionis in situ seu positu, ut in luxatione pedis.
Morbi solutae unitatis
sunt, cum partes, qvae continuae debebant esse, dividuntur; sive per vulnera caesim aut punctim; sive per
Morbi accidentales simplices et in compositos: in factos et fientes: in universales totius corporis, et in particulares: in morbos per essentiam seu consensum seu legitimos et in spurios: in contagiosos, in non contagiosos in et: sporadicos seu dispersos, et in communes, sive illi sint endemii, patrii, vernaculi, regionales; sive epidemii, nulli loco affixi, ut pestis: item in acutos periculosos cum impetu, et in chronicos diuturnos.
Morborum symptomata
, qvae vide suo loco, itidem varia numerantur. Sunt enim symptomata (1) actionum laesarum in facultate naturali, qvalis est actionum laesarum in secunda concoctione, qvalis est ischuria et dysuria (3.) sensuum externorum, qvalis est surditas (4.) Sensuum internorum, qvalis est stupiditas, fatuitas, delirium. (5.) facultatis motricis, qvalis est paralysis. (6.) actionum anim alium, qvalis est lethargus.
Morborum causae variae ponuntur proximae, vel remotae: vel procatarcticae, qvae dant occasionem, vel continentes: vel occultae, vel manifestae: vel externae, per sex res non naturales, vel internae, per
Morbi 1. est accessio. 2. incrementum. 3. status seu vigor 4. declinatio. 5. recidiva,
Morborum et symptomatum varia genera secundum alphabetum digesta.
Abortus
Abscessusabscessio, atberoma, qvod in se veluti pulticulam continet; aliud steatoma, qvod veluti sevum; aliud meliceris, qvod veluti mel. Qvo pertinent Achores, Aegilops, Anthrax, Bubo, Carbunculus.
Achorestineae.
Actiodepravata, vel diminuta, vel abolita, vel nimis aucta.
Aegilops
Aestuatio
Agrypnia
Fractura.
Albugo