CAMENA Early Modern Latin Texts

JOH. MICRAELII LEXICON PHILOSOPHICUM TERMINORUM PHILOSOPHIS USITATORUM ORDINE ALPHABETICO SIC DIGESTORUM, UT INDE FACILE LICEAT COGNOSSE, PRAESERTIM SI TAM LATINUS, QVAM GRAECUS INDEX PRAEMISSUS NON NEGLIGATUR, QVID IN SINGULIS DISCIPLINIS QVOMODO SIT DISTINGVENDUM ET DEFINIENDUM. Editio Secunda ab ipso Authore Correcta et Aucta cum novis novorum Terminorum et Vocabulorum Indicibus. [gap: illustration] STETINI, impensis JEREMIAE MAMPHRASII, Bibliop. Typis MICHAELIS HÖPFNERI, anno CIC ICC LXI.

Organicae partes vocantur partes compositae heterogeneae, ceu sunt membra corporis, qvibus natura utitur ad usus vitae necessarios.

Organicum, instrumentarium, instrumentale. Inorganicus dicitur intellectus, qvia non habet proprium organon corporis, qvo utatur.

ORIENS, locus in coelo, ubi stellae oriuntur; alias Ortus. Inde Oriens in Geographicis illa pars terrae, in qva respectu aliorum citius sol oritur, qvam alibi.

Oriens philosophicis habetur pro parte dextra coeli; sicuti occidens pro parte ejus sinistra. Vid. Occasus, ubi simul egimus de ortu stellarum.

ORIGO, via a [orig: à] primo principio ad illa, qvae inde deducuntur: sive illud sit principium causale, sive sine influxu causali.

Originans scholastici id dicunt, unde est eriginatum, qvod est ab origine.

Originale seu authenticum instrumentum solemniter descriptum et sigillatum, dicitur vulgo Vidimus.

ORTHODOXIA theologis dicitur doctrina fidei et religionis pura et sincera: cui opponitur heterodoxia, id est, haeresis et error in explicando verbo divino.

ORTHOGRAPHIA, prima pars grammaticae, qvae continet artificium literas recte [orig: rectè] pingendi et scribendi.

Orthographia est etiam species architectonicae, qva figurae aedificiorum delineantur.

OS, pars faciei, incipiens sub naribus, ubi est mystax, et desinens in extremitate menti. Ubi notetur, qvod cavitas circa mystacis medium sub naribus dicatur fi/ltron, qvia hominem reddit amabilem. Sicuti cavitas in mento, seu fovea in illo, dicitur numfh\ seu tu/pos2.

Oris partes inferiores sunt dentes XXXII. gingiva seu vallum dentium immobile: maxillae, qvarum cavitati dentes infiguntur per alveolos: palatum seu )ourano\s2, in qvo circa finem ad nares sunt duo foramina, per qvae aer [orig: aër] inter respirandum ingreditur, et excrementa cerebri naribus obstructis in os dilabuntur: gurgulio, gargareon, seu uvula, id est, caruncula spongiosa pendula ad duo illa palati foramina; lingva

instrumentum loqvendi et gustandi, cujus basis jungitur illi ossi, qvod vocatur u(yiloeide\s2. Tandem in ore pars profunda dicitur faux, ubi circa initium oesophagi est larynx, et glandulae duae spongiosae, alias dictae tonsiliae seu amygdalae, sitae post uvulam ad excipiendam salivam ex cerebro. Vid. Fauces.

OSCITATIO est motus virtutis expultricis cerebri, per qvam spiritus flatuosus in maxillae inferioris musculis expurgatur. Pandiculatio autem est in reliqvis corporis membris.

OSSA, o)sta=, pars corporis similaris, solida et sicca, ex seminali superfluitate facta, ut substent carnosis partibus, tanqvam fulcra.

Ossa omnia, exceptis dentibus, membrana qvadam seu tunica extrinsecus cinguntur, qvae exqvisite [orig: exqvisitè] sentit, et dicitur Periosteum in genere; circa omnium autem dicitur Pericranium. circa costas pleura.

Ossa connectuntur vel per articulationem seu a)/rqrwsin, vel per coalitum seu su/mfusin, seu coalitionem. *)/arqrwsis2 dividitur in dia/rqrwsin et suna/rqrwsin. *dia/rqrwsis2 est, cum ossa manifesto motu in manifesta cavitate conjunguntur, qvae cavitas si est profunda, dicitur e)na/rqrwsis2, qvalis est in osse femoris cum coxendice: si superficiariae, dicitur a)rqrwdi/a, ut in osse occipitis cum prima colli vertebra; si alternativa, ut ossa se mutuo recipiant et recipiantur, dicitur gi/gglimos, qvalis est in oste tibiae supremo cum osse femoris. *suna/rqrwsis2 est, cum ossa conjunguntur sine motu, vel per r(afh\n et suturam, ut in ossibus cranij, vel per go/mfwsin seu inclaevationem, ut sit in dentibus; vel per harmoniam seu simplicis lineae interventum, ut in multis faciei ossibus. *su/mfusis2 sit vel per cartilaginem, et dicitur sugxo/ndrwsis2, ut in ossibus maxillae inferioris et pubis: vel per nervum, et dicitur suneu/rwsis2: vel per ligamentum, et dicitur sunde/smwsis2 seu sundesmo\s2, ut in osse coxendicis cum femore: vel per carnem aut musculum, et dicitur sussa/rkwsis2 qvasi incarnatio, ut in osse hyoide cum scapula.

Ossium cavitates aut sunt intus, ubi medulla est, aut extra ad articulationes, et dicuntur acetabula seu kotu/lai, cavitates nempe profundiores, in qvas alterum os inseritur.

Ossium partes solidae sunt aut ipsum os durum, aut a)po/fusis2 seu processus et protuberantia ossis,

qvalis ost in vertebris, aut e)pi/fusis2 seu appendix, os nempe ossi adnatum; in infantibus rarum et cartilaginosum; in adultis in duratum.

Ossium anatomici nonnulli tot numerant, qvot in anno dies. Bauhinus agnoscit in capite 58. in trunco 73. in artubus 173. in utraqve manu 85. in utroqve pede 88.

Ossa in diversis corporis partibus diversa sortiuntur nomina, ut in capite dicitur Cranium seu Calvaria 14. ossium, suis suturis sive spuriis sive veris ad fuliginum transmissionem distinctum. Suturae spuriae, mendosae sqvamosae sunt circa ossa temporum, unde etiam dicuntur temporales. Suturae verae sunt tres (1) Coronalis anterior, a [orig: à] temporibus utrinqve transversim ascendens ad verticem (2) Lambdoides seu u(yiloeide\s2 a [orig: à] figura literae *l vel *u dicta, a [orig: à] basi occipitis ad utrumque aurem ascendens, et in angulum oriens (3) Sagittalis, seu recta per lineam rectam inter Coronalem et lambdoidram per longitudinem capitis.

Ossa in cranio diversa, diversa sortiuntur nomina. Os frontis, sub qvo sunt oculi, dicitur coronale: Duo ossa syncipicis, ossa Bregmatis dicta, qvibus luccedit os occipitis, qvod Basilare dicitur, qvinque distinctum foraminibus, ad nervorum et venarum atqve arteriarum transmissionem: Duo ossa temporum ad aures dicuntur petrosa et parietalia, sex foraminibus externis et duobus internis constantia, et tres cavitates habentia, pro meatibus auditoriis, qvarum una dicitur tympanum (in qvo praeter aerem [orig: aërem] congenitum sunt tria ossicula, stapes, incus et malleus, et duae fenestellae) alterae labyrinthus, tertiae cochlea. Et haec ossium tempora extrinsecus habent os zygomatis seu jugale ad regionem oculorum, ex duobus processibus combinatum. Os instar basis cerebro substratum dicitur os cuneiforme, paxillare et sphaenoides, incumbens ad palati latera Spongiosum autem, spongoides seu cribriforme os dicitur illud, qvod in media frontis basi situm est, et narium cavitatem operit.

Os u(oeide\s2 est, qvo [correction of the printer; in the print qvod] tanqvam basi lingva ad radicem in faucibus sustentatur, in specie Y.

Ossea pars faciei sub oculis dicitur maxilla, tam superior XI. ossium, qvam inferior mobilis ex duobus coalescens ossibus. De dentibus supra diximus.

In trunco est spinae, ejusqve vertebrae seu spondyli. Sunt autem vertebrae colli VII. qvarum prima crassissima et maxima, qvae caput sustentat, dicitur Atlas; XII. dorsi.

qvibus totidem costae a [orig: à] lateribus articulantur; V. lumborum, qvi dicuntur h( o)sfu\s2 et cinctus. VI. ossis sacri et unum os coccygis. Ipsum autem os sacrum basin dorsi constituit figura triangulari. Os coccygis dicitur a [orig: à] figura rostri cuculi.

Os innominatum seu os coxae, ad latera ossi sacri, constat tribus ossibus, ceu sunt: ilion superius, ischion inferius, et os pubis seu pectinis.

Costae, pleurai\, Rieben/ in forma arcus pectus ambiunt: qvae quo magis accedunt pectus, eo sunt latiores: numero utrinque duodecim, qvorum septem superiores sunt gnhsi/ai, verae costae, qvae sterno inarticulantur; qvinqve spuriae, minores et molliores, ubi est dilatatio ventris: dictae etiam xondroi\, id est, cartilagines, qvia sunt cartilagineae.

Stornum seu os pectoris in anteriore thoracis parte, cujus suprema pars vocatur jugulum. inferius triangulari forma [orig: formâ] ensiforme cartilagineum.

Claviculae, klei=des2, claudunt thoracem et formant scapulam cum sterno in forma S. Non inveniuntur in brutis, nisi in simia, sciuto, mure, et echino.

Scapulae seu spatulae sunt os latum, in medio tenuius, in processu crassius; incumbens utrinqve costis instar scuti, figura pene triangulari; tres habet processus notabiles, qvorum 1. a)krw/mion, seu humeri mucro 2. korakoedh\s2 3. au)xh\ cervix.

Inter ossa artuum est (1) Os bracbii teres, inarticulatum scapulae et cubito (2) Ossa cubiti, utrinqve duo, qvorum brevius et minus atqve superius dicitur radius. longius autem et inferius dicitur ulna seu cubitus, cujus anterior processus dicitur w)le/kranon, olecranum. (3) Manus, in qva est carpus seu rasetta, constans 8. ossibus: metacarpium seu palma, constans 5. ossibus. Ossa digitorum 15. qvia in qvovis digito sunt tria ossa cum suis condylis seu nodis. (4) Femur, os utrinqve unicum et longissimum sub osse sacro et coxa, constans tribus processibus, qvorum superior dicitur caput, acetabulo coxendicis insertum; reliqvi duo dicuntur rotatores seu trochanteres. (5) Mola, parella, scutum, os scutiforme, articulationi femoris et ribiae impositum, ne femur ad anteriora labatur. (6) Tibia utrinqve inter genu et talum duobus constat ossibus. Interius majus dicitur canna et sura major. exterius minus dicitur fibula seu canna et sum minor. Majoris pars seu processus inferior dicitur malleolus internus. minoris dicitur

malleolus externus (7) Pes extremus in se continet tria ossa, ceu sunt (1) tarsus seu pedium, constans 7. ossibus, qvorum unum dicitur talus seu astragalus seu os balistae, quatuor lateribus constans; alterum in pede maximum dicitur calx seu calcancum, in qvod chorda totius corporis immixta innascitur; tertium dicitur scaphoides seu naviculare, talo conjunctum, qvartum cuboides seu os tesserae, calci praepositum. Reliqva tria uno nomine dicuntur cuneiformia (2) Metatarsus seu metapedium, id est, planta pedis, constans qvinqve ossibus. (3) ossa digitorum 14. qvia pollex constat tantum duobus ossiculis.

Ossa Sesamoidea seu sesamina, minima et rotunda, in intermediis manuum et pedum sunt innata, qvorum illud qvod in primo pollicis articulo est, Arabes vocant Albaduram, unde putant corpus tandem tanqvam ex semine restaurandum. Et Rabbini illud existimant esse incorruptibile.

OSTENSIO in genere est demonstratio. Inde reductio syllogismi per ostensionem, qvae opponitur reductioni per absurdum, est demonstratio legitimae argumentationis per manifestum syllogismum.

Ostensio circularis dicitur syllogismus in prima figura affirmativus, qvi habet tres terminos convertibiles.

Ostentum, qvod contra naturam cujusqve rei genitum et factum est. Qvo perrinent prodigia et portenta, fanta/smata, id est, visiones, omina, monstra, omnia te/rata.

OSTRACISMUS Atheniensibus dicebatur, qvando qvis inter cives ob nimiam potentiam jubebatur sine infamia ad certum tempus urbe exire, ut civitas liberaretur metu, ne sua potentia reliqvos opprimeret. Syracusani vocabant Petalismum.

*(/o*t*i, Qviae, opponitur tw=| dio/ti, id est, illi, qvod est propter Qvid. sicuti syllogismus a [orig: à] posteriori opponitur syllogismo a [orig: â] priori.

OVA, a [orig: à] nonnullorum animalium femellis concipiuntur e [orig: è] masculo, ad propagandam speciem.

Ovum subventaneum et zephyrium, inefficax, citra coitum editur per imaginationem conceptum. Ova medicis alia sunt r(ofhta\, sorbilia, paululum calefacta, alia tromhta\, tremula, paulo coactius cocta; alia e(fqa\, cocta durius, sive elixatione, sive assatione; alia agitata, qvae prius

OXYMORON, qvasi acutifatuum, sententia ita acute enunciata, ut fatua videatur, qvia idem negatur de se ipso, qvum tamen non sit, nisi prudentum, ut Festina lente. Laetus cura Num capti potuere capi? Artem docuit inertem. Non minus est solus, qvam cum est solus.

PACTUM, conventio, qva [orig: qvà] duo vel plures sese certis conditionibus obligant, et si minus stent dictis, se obstringunt: aut ad damnum, aut ad poenam. Vid. Conventio.

Pacta conventa vel sunt tacita, vel expressa. sive legitima et justa, sive fraudulenta.

Pactum de retrovendendo, cum venditori res conceditur ab emtore, ut eam qvasi redemptam recipiat, cum restituturus est pretium.

PAEDIA, Paedonomia, Paedotribiae, paidotrofi/a, disciplina, educatio: alterum virtutis et sapientiae addiscendae principium: sicuti primum est fu/sis2 seu naturae bonitas, et tertium a)/skhsis2 seu exercitatio.

PAGUS, dictus a [orig: â] phgh=| fonte, qvia mortales primum circa fontes coierunt ad victum commodius qvaerendum.

Pagus est vel urbanus, pars nempe oppidi, qvam proprie tribum vel centuriam vocant; vel rusticus, societatum ruralium; vel metrocomia, unde coloniae in alios pagos sunt deductae.

Pagi nationales, integrae regiones, unde aliqvot millia educi possunt, et constant pluribus pagis et vicis. Sic Helvetii olim tempore Caesaris erant in qvatuor pagos divisi: et hodiernum dividuntur in XIII. pagos seu centones, ut Galli vocant.

Paganus, a)stra/teutos2, dicitur vulgo, qvi aliis in militia egressis domi manet, vel domum in suos pagos redire jubetur. Unde gentes inconversas vocamus paganos, qvia Christo non militant.

fastigiata supra lingvam, continens foramina meatuum cerebrum purgantium: a [orig: à] cujus fine dependet gurgulio.

PALEAE in jure Canonico sunt additiones diverso tempore ad primam decretorum collectionem Gratiani factae, inqve margine primum adscriptae; et deinde in contextu positae.

*p*a*liggenesi/a, regeneratio, qvae Stoicis dicta est mundi renascentia post interitum.

*p*a*linwdi/a (1) dicitur recantatio. (2) apud oratores et poetas mutatio dicendi, et cantus superiori contrarius.

*p*a*lullogi/a (1) iteratio sermonis, sive vitiosa, sive oratoria, qvando per anadiplosin idem verbum in fine unius sententiae et initio alterius repetitur. (2) exergasia, de qva supra.

*p*a*liggenesi/an theologi vocant, qvando qvis in sacro sancto lavacro remissis peccatis Christo inseritur, et qva si de novo nascitur seu novus fit homo.

PAMBASILIA Aristoteli vocatur regnum, in qvo monarcha absolutam qvidem habet potestatem, sed tamen secundum virtutem vivit, et aliter liberos homines tractat, aliter serviles, adeoqve id est in civitate, qvod paterfamilias probus in domo.

PANCRATIASTES qvi in omnibus certaminibus victor est. Dicitur etiam pancratus et pancratistes.

PANCREAS, pancreon, qvasi tota caro, caro glandulosa in medio mesenterio sita ad fundum ventriculi, atqve intestino duodeno adhaerens. Vocant etiam Lactes propter candorem.

PANDECTAE, pandektai\, libri quasi omnia recipientes et continentes, ex qvibus veluti ex cornu copiae omnia licet depromere.

Pandectae, Digesta a [orig: à] Jctis constituuntur tria. 1. Digestum vetus ni, pergamenis albis compingi solitum, qvod extenditur a [orig: à] libro I. usqve librum XXIV. tit. III. et principia juris atqve contractus continet. 2. infortiatum [correction of the printer; in the print Insortiatum], qvod atra pelle vestiebant, continens materias testamentarias, extensum usqve ad lib. XXXIX. 3. Novum, in pelle et colore rufo, qvod continet materiam

PANEGYRICUM, dicendi genus, qvod alii vocant demonstrationem encomiasticam, e)pideiktiko\n, dhmhgoriko\n, qvia in publicis coetibus, qvi Panegyres dicuntur, hujusmodi orationes haberi consveverunt.

PANIS, a)/rtos2, ex farina et aqva ad nutriendum corpus coctus. Massa, ex farina et aqva, unde panis fit, dicitur fu/rama.

Panis, cui admixtum est fermentum seu zumh\, dicitur zumi/ths2, fermentatus, geseuret Brodt; qvi sine fermento est, dicitur azymus.

Panis qvi fit ex farina nobilissima, qvam vocant pollinem, similaginem, siliginem et semi/dalin, et cui crimnum, id est, farina crassior et furfures detracti sunt, dicitur similagineus, semidali/ths2. Cui crimnum et furfures non detrahuntur, usualis et cibarius, au)to/puros2, qvasi qvi tota farina constat, et sugko/mistos2, qvasi mixtus ex similagine, crimno et furfuribus. Qvi fit ex crimno et furfuribus, derracta similagine, est pituri/a, kleie Brodt.

Panes ratione materiae alii sunt triticei. alii hordacei. alii olyracei ex secali; alii ex materia varia mixta. Sic melicerides et melitomata, Honig=Pfesser=Kuchen, miscentur ex farina et melle et aromatis.

Panes ratione coctionis aut assationis alii sunt furnarii, testacei, clibanitae, in furnis aestuantibus assatialii i(pni/tai, in minoribus furnis confecti: alii e)gkru/biai, Aschen=Brod, in calidis cineribus praeparati. Sic panes martij, Marzipan, dicti ex inaza seu massa panea, coqvuntur carbonibus infra supraqueue aereas laminas positis. *)exari/tai, Pasteten assantur in craticula aut foci pavimento, ut inducatur crusta, interioribus mollibus et laxis.

Panes ratione formae sunt ba/gxuloi, Wecken, figura rhombi: ko/llikes2, geflochtene Költzschen, rotunde plexi instar plocami seu cincinni: ko/llaboi, Zöpfe, plexi in qvadrangula forma: pe/mmata, Hörner, in forma cornuum: crustulae, spirae, spei=rai, Pretzel/Kringel: plakou=ntes2, placentae rotundae, Kuche, Backe: coronae, ste/fanoi, placentae in medio perforatae, Ringe. Et hinc patet causa, qvare panes, qvibus in S. coena utimur, olim dicti sint coronae. Streptae sunt placentae tortiles, Sprützkuchen: Taganitae ex farina, oleo aut lacte, adspersis condimentis frixae in sartagine, Pfannkuchen: Crepides, Kreplein ex massa variis condimentis complicata: )/egxutoi, Streublein, ex pulticula in sartaginem infusa: obeliae,

Spießkuchen, in veru assatae: ostracitae, in testis coctae, Eierkuchen: i)tri/a, libum ex melle et sesamo, Hyppen: r(uh/mata, Eisenkuchen, ex pulticula ferreis laminibus affusa: a)mh/tiskoi, ex triticea farina et lacte: Tragolagana, Plintzen, ex oleo admixto.

*p*a*nourgi/a, solertia omnia tentans, plerumqve sumta in malam partem pro fraude et subdola calliditate. Inde panou=rgos2, panourgo\s2, versatus, vafer.

PAPULA, qvodcunqve in cute sponte extuberat propter superfluos humores et in exulcerationem desinit.

*p*a*ra/basis2, transitus, sumitur (1) pro delicto, transgressione, paranomi/a (2) pro conversione chori ad populum, qvando aliqvid loqvebatur extra argumentum fabularum. Vid. Chorus.

PARABOLA (1) comparatio et collatio rerum, sive similium sive dissimilium (2) sermo aenigmaticus, qvali ut plurimum usus est ipse Christus. (3) Geometris est conicasectio. Vid. Conus. (4) Significat etiam divisionem, multiplicationi contrariam.

PARADIASTOLE, Latinis dilatio seu sejunctio, Oratoribus dicitur schema seu figura, qvae vel plures res eandem vim habentes disjungit, ut, pro astuto sapiens, pro confidente fortis, pro illiberali diligens habetur: vel definitionem instituit per falsi nominis remotionem, ut, nolo te parcum vocare, cum sis avarus; parcus enim eo utitur, qvod satis est: avarus, qvo plus habet, co magis eget.

PARADISUS, para/deisos2, hortus, viridarium. Apud theologos locus gaudij, sive in oriente ante lapsum, sive in coelis.

*p*a*ra/dosis2 1. traditio et praeceptio sive scripta, sive non scripta. 2. proditio.

PARADOXUM est inopinatum et admirabile, qvod praeter opinionem et exputationem effertur. Inde paradocologi/a est nova et

PARAENESIS est admonitio seu adhortatio, sive praeceptum sive consilium. Dicitur etiam paramuqi/a item nouqesi/a: item para/klhsis2: qvae ipsa vox notat etiam consolationem; item supplicationem.

*p*a*raggeli/a seu para/ggelma est praeceptum seu commonefactio in genere Deliberativo.

PARAGIUM, jus, qvo frater natu major praecipuam feudi partem possidet, et fratribus minorem relinqvit. Vid. Apennagium. Alij, ut Vossius in de vitiis sermonis Paragium vocant adaeqvationem, qva jure pari paterna vel avita tenetur haereditas, dum sextus a [orig: à] stirpe gradus non excedatur.

*p*a*ra/gramma [note of the transcriber: in the print: *p*a*ra/grameia (see Greek word index) ] est depravatio seu vitium scripturae, seu mendosa scriptio.

*paragrammatismo\s2 est figura rherorica, qvae alias dicitur Agnominatio, ut Nobilis, mobilis: etiam Anagramma ut Fridericus, fide curris. *paragrafh\ est adscriptio ad marginem seu scholion: item effugium litis seu exceptio, qvae fit ante litis contestationem.

*p*a*ragrafo\s2, perikoph\ est interpunctio seu segmentum capituli in libro ad dignoscendas strophas et periodos, peculiari linea notandas, membrum scilicet excerptum ex tota oratione.

PARALIPSIS, omissio, praeteritio, cum enumerantur ex abundanti, qvae dicimus nos praeterire, ut, non dico, qvod patrem necavit.

Parallaxis mathematicis duplex est, una altitudinis, altera diversorum horizontum.

Parallaxis altitudinis est differentia veri et visi seu apparentis in coelo loci, qvam facit horizontis veri et visualis differentia ex distantia terrae et ejus centri orta. Verus locus est, qvem, si in terrae centro essemus, ex eo videremus in coelo extimo. Visualis locus est, qvem in superficie terrae constituti ex ca cernimus. Sit centrum terrae A. in Fig. XLVII. Sit B. superficies terrae. A. B. distantia centri et superficiei terrae 860. mill. Germ. Sit B. C. horizon visualis. A. D. horizon verus seu rationalis. Sit jam E faino/menon in aese [orig: aëse] vel coelo

parens. Illud alio loco videbitur ex A, nempe in F. circa finem [gap: unknown sign] : alio in loco ex B. circa initium [gap: unknown sign] . Distantia igitur inter F et G. dicitur parallacis2. Ubi notetur, qvod qvo minor est parallaxis, eo altius est faino/menon. Et propterea si faino/menon est in K, ut longe minor est parallaxis, nempe H et I. ita inde colligitur, longe majorem esse distantiam K qvam E.

para/llacis2 diversorum horizontum est duorum in coelo extimo locorum differentia, in qvibus faino/menon aliqvod apparet, ex duabus dissitis regionibus visum. Sit aliqvis in Fig. XLIIX. consistens in I. alter in K. Qvi consistit in I. videbit faino/menon M. in L. circa finem [gap: unknown sign] . sed qvi in K. consistit, videbit idem faino/menon in N. circa [gap: unknown sign] . Ita etiam, qvi in I. consistit, videbit faino/menon O inferius in P. Sed qvi in K. consistit, videbit idem faino/menon O in Q. Sed ex R videbitur id ipsum in S. Unde iterum patet, qvidqvid minorem habet parallaxin, esse superius: qvidqvid autem habet majorem, esse inferius.

PARALLELA, e)k paralle/lou, qvae idem diversis locis sunt vel innuunt et juxta se e [orig: è] regione posita sibi consonant. Sic dicuntur lineae parallelae: circuli paralleli: loca scripturae parallela: vitae Plutarchi parallelae: voces parallela: dicta et sententiae parallelae.

Parallelogrammum, qvadrangulum lateribus oppositis parallelum, ceu sunt qvadtata et oblonga. Vid. Qvadrangulum.

Parallelipedum, qvod planis constat parallelogrammmis, ceu est cubicum hexaedrum [orig: hexaëdrum]. Vid. Corpus.

In parallelogrammis est 1. Gnomon. 2. Diameter. 3. Parallelogrammum circa diametrum. 4. Complementum. Sit in Fig. XLIX. Parallelogrammum ABCD. in qvo diameter est AC. Secet linea EF. diametrum in puncto I. et parallela sit lateribus AB et DC: Secet item linea GH. diametrum in eodem puncto I. et sit parallela lateribus AD et BC. Hic duo sunt Gnomones HIFBAD et EIGBCD: et ex uno parallelogrammo qvatuor alia parallelogramma sunt facta: qvorum duo AGIE et IGCH dicuntur circa diametrum consistere, ut per qvae diameter transit: reliqva duo, per qvae non transit diameter GBFI et IHDE vocantur complementa seu supplementa reliqvorum Euclid. lib. 1 def 36.

Parallelismus rhetoribus est, qvando voces idem significantis conjunguntur aut componuntur. E. g. O Cives Cives! item pa=n pa=n.

Parallelismus est geometris causa aeqvalitatis et proportionalitatis in lineis et figuris.

PARALOGISMUS est fallacia seu deceptio per falsam ratiocinationem seu sophisma.

PARALYSIS, est laxatio seu resolutio. Medicis est resolutio membrorum, unde ad motum inepta sunt. Si omnium membrorum resolutio est infra caput, citra laesionem actionum principum, dicitur proprie [orig: propriè] paralysis et paresis. si ea fit cum laesione actionum principum, dicitur apoplexia, qva soluta potest paralysis remanere. Paralysis aliqvando supervenit podagrae.

PARANGARIAE sunt sumtus aut labores a [orig: â] Principe positi, cum iter alio versum suscipitur.

PARAPHERNA, paraphernalia, e)cw/proika, bona receptitia, qvidqvid praeter dotis causam a [orig: à] sponsa ad virum defertur, nempe accessio dotalium donorum, et qvasi dos adventitia, contradistincta profectitiae. Vid. Antiferna.

PARAPHRASIS est interpretatio dictorum mutatis verbis: sicuti metaphrasis est translatio in aliam lingvam, et periphrasis, circumscriptio seu circumlocutio, cum am plioribus verbis aliqvid profertur.

*p*a*ra/ptwma, ptw=ma, lapsus seu delictum, sicuti parw/rama est hallucinatio in videndo vel considerando, et parakousmo\s2 in audiendo.

PARASELENE est meteorum, qvando praeter lunam videtur alia lunae imago in nubibus propter refractionem radiorum producta, et in nube densa ad latus posita tanqvam in speculo apparens.

*p*a*rasiw/phsis2, praecisio, cum dicimus nos reticere, qvod amplius dici posset, et nunc tantum tacitum intelligitur.

*p*a*raskeuh\ (1) praeparatio in genere (2) dies Veneris ad sabbatum praeparans (3) praeparatio ad demonstrationes.

*p*a*ra/stasis2 exhibitio ejus, qvem qvis vadimonio promisit sistere: item demonstratio.

*p*a*rasta/ths2 est, qvi latus fulcit astando et ad juvandum praesto est. Vocatur Latinis Astes.

Parastatae dicuntur in architectonica pilae seu lapides qvadrati, lateribus columnarum astantes.

*p*a*ratatikw=s2, laxe [orig: laxè], e)n pla/tei, non praecise, nec a)poto/mws2.

PARATITLA, summae vel argumenta tractatuum et lemmata ad quemque titulum seu rubricam apposita.

PARECHESIS, parh/xhsis2, cum plures literae eundem sonum reddunt, et habetur pro vitio, ut: O Tite Tute Tate. Dicitur etiam Tautacismus.

PAREGMENON, parhgme/non, cum voces, qvarum una derivatur ab altera, conjunguntur, ut: Is demum miser est, cujus miseriam nobilitat nobilitas.

PARELII, parh/lioi, imagines solis in nube juxta posita densiori, qvas verus sol in ea exprimit.

*p*a*re/kbasis2, transgressio in ethicis: in oratoriis digressio a [orig: à] proposito ad non promissa.

PAREMBOLE 1. interjectio grammaticis. 2. insertio causae vel circumstantiae in medio orationis, oratoribus. 3. intercalatio, calendariographis. 4. dispositio castrensis vel aciei, militibus et politicis. Vid. e)pembolh/.

PARENCHYMA est caro viscerum circumfusa, nempe hepatis, renis, lienis, pulmonum.

PARENTHESIS (1) grammaticis est interpositio, cum vocalis inseritur mediae dictioni (2) oratoribus dicitur, cum aliqvid tota materia alienum nova constructione verborum interponitur constructioni alteri per signa parenthetica ()

*p*a*renqh/kh, additamentum, vel etiam impositio nominis inde dicitur, qvod verba significent e/kparenqh/khs2.

*p*a/*rergon (1) est actio, cui tempus tantum debetur, qvod ab e)/rgw| est reliqvum (2) Appendix et auctuarium operis (3) Qvod negligentius fit (4) Qvod fit cura praepostera.

*p*a/*rison constat sive similibus verbis, sive syllabis et membris aeqvalibus. Dicitur etiam Parisosis.

PAROCHIA, locus, in qvo populus certae ecclesiae certis limitibus est constitutus. Rectius dicta est antiqvitus paroecia, qvae est accolarum conventus, et sacra

PAROEMIA, proverbium: sed paroi/mion est similitudo verborum continua, ut: arator, orator: veni, vidi, vici. Vid. Paronomasia.

PARONOMASIA, agnominatio, alliteratio, cum nomina similia sensu discrepant, et sententia unius aut alterius literae adjectione, detractione, transmutatione vel immutatione, efficitur alia, ut: Tibi verba; illi verbera. Tu ornatus; ille ocreatus. Tu Orator, ille Arator.

PAROXYSMUS, tritatio seu extimulatio, excandescentia. [correction of the printer; in the print ] Medicis, est accessio febris post intervallum seu intermissionem morbi.

PAROXYTONON [note of the transcriber: in the print: PAROXYTONO] est dictio habens acutum in penultima. Sicuti proparoxytonon acutum habet in antepenultima, et Oxytonon in ultima.

PARRHESIA, licentia et libertas loqvendi. Ideoqve oratoribus sumitur pro voce libera et effrenatiore, ut: Dicam eqvidem licet ille mortem mihi minitetur. Ethici parrhesian habent pro virtute, qvaqvis ingenue et intrepide animi sensa profert, nec gratiam, honores et opes aucupatur, sed nec odium reformidat.

Parricidium est caedes personarum qvae in linea recta et collaterali et inter affines sunt loco parentum, liberorum, fratrum, sororum, conjugum.

*p*a*rousi/a, praesentia, qvando qvid alteri coram sesistit. Faciunt autem metaphysici praesentiam aliam localem, qvalis est corporum, et dicitur etiam circumscriptiva, aliam illocalem, sive sit illa definitiva spirituum finitorum, sive repletiva, qvalis est omnipraesentia infiniti Dei, qvi ubiqve totus est, et omnia praesentissime gubernat. Vid. Omnipraesentia. Theologi praesentiam Dei aliam faciunt genemlem seu potentiae et providentiae. aliam gratiae in piis; aliam gloriae in beatis; aliam personalem in persona Christi.

improprie velis partes dicere: in toto potentiali dicuntur facultates, seu partes virtuales et potestativae: in toto universali dicuntur partes subjectivae, ceu sunt species et individua: in toto essentiali dicuntur partes essentiales, ceu sunt forma et materia: in toto integrali dicuntur membra et partes integrantes, sive o(moio, merei=s2, o(mogenei=s2, similares et homogeneae; sive a)nomoiomerei=s2, e(terogenei=s2, dissimilares et heterogeneae. Totum numerale dividitur in unitates. Totum aggregativum habet partes aggregativas.

Pars physicis in anthropologia est corpus toti cohaerens, communiqve vita conjunctum, ad illius usum comparatum. Suntqve partes 1. aliae necessitatis, ut, cor; aliae commoditatis, ut oculi; aliae ornatus, ut barba. 2. aliae principes, ur cor; aliae ministra, ut pulmo. 3. aliae similares, ut ossa; aliae dissimilares et organicae, ut caput. 4. aliae spermaticae, ex seminis crassamento factae, ut nervi; aliae sangvineae ut caro; aliae mixtae, ut cutis. 5. aliae calidae, ut hepar; aliae frigidae, ut ossa; aliae humidae, ut adeps; aliae siccae, ut cartilago: 6. aliae solidae et continentes ta\ i)/sxonta; aliae ta\ i)sxo/mena, humores solidis inhaerentes. aliae impetum facientes, ta\ o(rmou=nta, ut spiritus.

Pars Arithmeticis alia est aliqvota, seu qvota seu proportionalis, qvae aliqvoties in numero proposito exacte continetur, et aliqvoties sumta totum exaeqvat, ut tria qvinqvies sumta efficiunt 15. alia non aliqvota, sed aliqvanta, qvae aliqvoties sumta non reddit suum totum, ut 3. respectu 16.

Pars fortunae [correction of the printer; in the print formae] astronomis, dicitur coeli, qvi eo aspectu horoscopum respicit, qvo sol lunam: qvia dicunt, prout se habet [gap: unknown sign] ad horoscopum, ita se habere [gap: unknown sign] ad partem fortunae Scribitur autem pars fortunae hoc signo [gap: unknown sign] : estqve alia a [orig: à] sole ad [gap: unknown sign] , ad qvam inveniendam locus [gap: unknown sign] subducitur a [orig: à] loco [gap: unknown sign] . et add itur horoscopus: alia a [orig: à] [gap: unknown sign] ad [gap: unknown sign] ad qvam invenjendam locus [gap: unknown sign] subducitur a [orig: à] loco [gap: unknown sign] et dicitur horoscopus.

Partitio oratoribus est propositio plurium membrorum orationis, qva [orig: qvâ] promittitur, in qvot partes sit dividenda oratio. Vid. Divisio.

PARTICULARE jam sumitur pro certo individuo, ut Petrus; jam pro qvibus dem sub certo genere, ut; Qvidam homines.

PASCHA, fundamentum seu basis inventionis et ordinationis omnium festorum mobilium.

Paschales termini sunt, intra qvos ordinatio paschatos se continet, nempe XXII. Martii et XXV. Aprilis juxta versiculos: Pascha nec undenas Aprilis ante Calendas. Nec post septenas Martii valet esse Calendas.

Paschatos celebratio apud Judaeos fit in plenilunio, qvod proxime seqvitur aeqvinoctium vernum, in qvemcunqve septimanae diem incidat: nempe XIV. die [correction of the printer; in the print de] primi mensis Nisan.

Paschatos celebratio apud Christianos cum antea Asiaticae ecclesiae pascha staurw/simon celebrassent, nempe in plenilunio primo post aeqvinoctium vernum, qvo Christus crucifixus fuerat, secundum synodi Nicaenae decretum semper fit die Dominico, qvi seqvitur plenilunium illud. et si plenilunium forte incidit in ipsum diem Dominicum, die Dominico seqvente.

Paschatos celebrandi ratio post Nicaenae synodi tempora, autore Abbate Dyonisio Exiguo, coepit indagari per cyclum lunarem et literam Dominicalem et per tabulam paschalem: in qva, si in annis bissextilibus duae sunt literae Dominicales, posterior litera Dominicalis semper est sumenda.

Tabulam apponemus, ut habeant studiosi philosophiae, in qvae ingenium exceant.

PASSIO pa/qos2 1. Si sumitur pro qvalitate, [correction of the transcriber; in the print , ] est qvalitas facile mobilis a [orig: à] subjecto et sensibus passionem inferens, ut est motus subitus, pallor ex metu. 2. si sumitur pro motu, est actionis receptio, et constituit sextum praedicamentum. 3. pro affectione

qvacunque. 4. pro affectu et animi perturbatione. Vid. pa/qos2, Affectus, Appetitus.

Passio alia est transmutativa, qva subjectum realiter mutatur, alia intentionalis, per qvam nulla fit in subjecto mutatio, ut cum paries videtur: alia perfectiva, ut creari: alia destructiva, ut corrumpi et mori: alia vera, ut vapulare: alia apparens, ut ecclipsis solis.

Patibilis qvalitas est, per qvam sensus afficiuntur, ut est color et sapor.

PATER non solum est naturae, sed et religionis et reverentiae. Unde et ipse DEUS, et qvicunque consulunt nobis, patres vocantur.

Patria est ejusdem populi, ijsdem legibus viventis, natio: estque alia originis. alia domicilii.

Patria potestas est jus, qvod habet pater in liberos, qvam Aristoteles comparat imperio regio: sicuti dominium tyrannico: et oritur 1. ex legitimis nuptiis 2. ex adoptione.

Patriarchae 1. dicebantur patres Hebraei populi antiqvissimi 2. omnes metropolitae, primates et archipiscopi in primitiva ecclesia. 3. tandem nomen illud competit episcopo Alexandrino, Antiocheno, Romano et Hierosolymitano: qvibus accessit Constantinopolitanus: item Moscovitarum, Armeniorum, Abysynorum et aliorum.

Patrimonium, qvod nobis a [orig: à] parentibus et majoribus est relictum. Latius tamen sumtum vocabulum significat etiam qvorumvis aliorum bonorum possessionem.

Patrimonalia bona principis sunt bona non principatus, sed ipsius propria, qvae matrimonii jure ei obvenere, de privata ejus substantia: aerarium ejus privatum.

Patrini [note of the transcriber: in the print: Patricii (see errata list)], testes baptismi et susceptores atqve sponsores pro infante baptizando. Dicuntur etiam compatres et commatres.

PATRICII proprie sunt senatorum filii. Factum tamen est tandem, ut patriciatus dignitas in aulis imperatorum omnibus aliis dignitatibus anteponeretur, et patricii essent praecipui post imperatorem. Vid. Nobilis.

PATRONUS politice [orig: politicè] dicitur, qvi aliqvem ex in ferioribus civibus seu ex plebe, vel etiam servum manumissum in patrocinio habet.

Patronus ecclesiastice dicitur is patronus, qvi cum in ecclesiam insigne beneficium contulit jus sibi retinuit clericos eligendi et nominandi.