CAMENA Early Modern Latin Texts

JOH. MICRAELII LEXICON PHILOSOPHICUM TERMINORUM PHILOSOPHIS USITATORUM ORDINE ALPHABETICO SIC DIGESTORUM, UT INDE FACILE LICEAT COGNOSSE, PRAESERTIM SI TAM LATINUS, QVAM GRAECUS INDEX PRAEMISSUS NON NEGLIGATUR, QVID IN SINGULIS DISCIPLINIS QVOMODO SIT DISTINGVENDUM ET DEFINIENDUM. Editio Secunda ab ipso Authore Correcta et Aucta cum novis novorum Terminorum et Vocabulorum Indicibus. [gap: illustration] STETINI, impensis JEREMIAE MAMPHRASII, Bibliop. Typis MICHAELIS HÖPFNERI, anno CIC ICC LXI.

REFLEXUM est, qvod in se redit. Sic actus animi reflexus est, qvo se ipsum intelligit.

Reflexe cognoscitur, qvod cum jam ante cognitum est, amplius consideratur.

Reflexus in opticis radius, qvi et catoptricus dicitur, est, qvi a [orig: â] corporis superficie reflectitur versus partem, unde projectus est.

Reflexio, a)na/klasis2, reverberatio, facit duplicem angulum: unum incidentiae, et alterum reflexionis. Angulus autem incidentiae semper est angulo reflexionis aeqvalis. Sic in Fig. LX. corpus lucidum A. Radius incidentiae A C. Radius ad oculum B. reflexus C B. Hinc intelligitur, lineam A C. et lineam C B. esse prorsus aeqvales. Ideoqve radius reflexus, si perpendiculariter cadit, in speculum nt F C. in D E. in seipsum reflectitur. Si autem oblique cadit in speculum, oblique qvoque in aliam partem reflectitor, non aliter ac pondera ad corpus solidom linealiter projecta per can dem lineam reverberantur; oblique autem projecta, per pa tem in oppositum consimilem resiliunt.

Reflexiones radiorum in aeqvalibus superficiebus repraesentant imaginem rei, in asperis autem et non laevigatis repraesentant tantum colorem et non imaginem.

REFRACTUM in genere est qvod aliqva sui parte non continuum est, sed fractum.

Refractus radius est, qvi in duo diversa media incidens refringitur. Sic in Fig. LXI. si visibile est aliqvid in C. in aere [orig: aëre], infra cujus superficiem A B. sit medium densius, nempe aqva: tunc radius C D. penetrabit versus D. integer et irrefractus. Si autem visibile sit in E. et oblique incidat in punctum F. non potest recta tendere vetsus G. sed frangetur in puncto F. et ita fracte versus D. penetrabit cum angulo E. F. D, cum qvadam inclinatione ad perpendicularem F. H.

Refractionis anguli non sunt aeqvales angulis incidentiae. Et tes, qvae per radios fractos videtur, extra suum locum videtur. Hinc, si numus ponatur in fundo vasis, ut in certa aliqva distantia videri possit, deinde videri potest si aqva infundatur.

REGALIA, jura majestavis, qvibus principes instructi constituunt et regunt statum reip. Vocatur etiam jurisdictio superior et potestas juris duundi.

Regalia majora sunt potestas jura dicundi, belligerandi, religionis administrandae, comitiorum indicendorum, magistratuum creandorum.

Regalia minora sunt jura redituum, qvae sunt majestati subsidiaria, et spectant ad fiscum et aerarium, qvod augetur sive ex bonis publicis, sive privatis.

REGNUM, regio gubernata monarchiae, in qva unus superiori non subjectus, potestatem supremam obtinet. Vid. Monarchia.

Regnum juxta Aristorelem est qvinque generum: Laconicum, Barbaricum, Aesymneticum Heroicum, Pambasilicum. Vid. Monarchia.

REGRESSUS syllogisticus est demonstratio reciproca, cum a [orig: â] demonstratione o(/ti regredimur ad demonstrationem dio/ti.

REGULA est aliqvid certum et notum, cui debet res aut actio conformari, ut recta vel bona dicatur. Hinc omnis mensura est regula, ad qvam mensurati qvantitas exigitur Vid. Mensura.

Regula geometris est instrumentum lineae rectae ducendae in plano, qvam vocant lineare, lineale, amussim, canonem.

Regulae in qvibuscunque disciplinis certae inveniuntur, qvae sunt axiomata, brevia per se fide digna, juxta qvae aliqvid cognoscendum vel agendum est.

Regulae aliae sunt theoretiea, ut in metaphysicis et theologicis; aliae practica, ut in ethicis; aliae poetica [orig: poëtica], utin arribus.

Regula aurea in arithmeticis est, qvae vocatur Regula Detri. Est et in illis Regula Detri inversa, seu proportio reciproca: Regula societatis; Regula alligationis; Regula duplex; Regula falsi; Regula Algebraeseu Cossa.

RELATIO, sxe\sis2, constituit logicis qvartum praedicamentum, in qvo illa entia ponuntur, qvorum totum esse est in respectu ad aliud.

Relata opponuntur absolutis, et dicuntur pro/s2 ti: et sunt entia respectivae, qvae non cognoscuntur, nisi ex respectu ad aliud. Vid. Absolutum.

Relatio est vel substantialis et subsistens, ut in personis Trinitatis; vel transcendentalis, qvalis est inter ens

et ejus affectiones seu modos, et inter ipsos modos secum collatos, qvalis est inter causam et causatum, totum et partes: vel praedicamentalis, cujus reqvisita sunt qvinqve (1) duo termini seu relam, ut pater et filius. (2) duo subjecta, qvae semper sunt substantiae, qvia relata per se subsistere non poslunt, sed inhaerent substantiae, ut Abraham et Isaac. (3) fundamentum, qvod debet esse duplex, unum in termino a [orig: à] qvo. alterum in termino ad qvem. et haec fundamenta sunt vel qvalitas vel qvantitas, ut potentia generandi in Abrahamo, et potentia recipiendi generationem in Isaaco. (4) ratis fundandi, qvae plerumque fit per actionem seu actum, qvo potentia unius applicatur alteri, ut in Abrahamo ipse actus, qvo ducta uxore liberos qvaesivit. (7) ipsa velatio, qvae etiam duplicibus nominibus potest explicari, et qvidem abstractis, ut parernitas respectu Abrahami; filialitas tespectu Isaaci.

Relata secundum esse sunt proprie relata, et referuntur ad praedicamenta, unde excluduntur (1) relata secundum dici et (2) relata rationis.

Relata secundum dici, improprie relata, velata rationis, cum aliqvid non sua natura refertur ad aliud, sed tantum secundum rationem, ut:caput capitati caput.

Relationes sunt (1) vel mutuae, qvando uterqve terminus respectum realem ad se mutuo habet, ut pater et filius; vel non mutuae, qvando alter terminus respectum qvidem realem habet, alter autem habet tantum respectum rationis, ut scientia et scibile. (2) vel diversorum nominum, ut frater et soror; vel ejus dem nominis, cen sunt relata similia, ut frater et frater (3) vel digniora correlativis, ut rex: vel indigniora, ut subditus. Illa dicuntur relata superpositionis; haec suppositionis; utraque disqvipamntiae. Nam relata aqviparantiae sunt ejusdem nominis.

Relationum hae sunt regulae (1) Relationes sunt minima entitatis, qvia multis fulcris indigent, ut patet ex qvinque reqvisitis jam dictis. (2) Relationes non incurrunt in sensus. (3) Relata interim et natura et cognitione simul sunt, ut uno posito, ponatur et alterum, et cognito uno cognoscatur alterum. (4) Relata sunt a)ntistre/fonta, id est, vicusitudinariae, ut pater est filii pater, et filius est patris filius (5) Relatorum igitur unum dicitur alterius. (6) Uni autem relato possunt plura correlata respondere.

confertur in personam, qvae malum est perpessa, ut cum Milo transferebat culpam in Clodium.

RELIGIO, cultus Deo debitus et exhibitus: dicta a [orig: â] religando, qvia nos religat DEO.

Religio juxta Platonem est praecipuum fundamentum reip. bene constitutae, cui succedit alterum fundamentum, qvod est justitiae administratio.

Religionis verae septem sunt characteres 1. homines a [orig: â] creaturarü cultu avocare 2. ipsa Dei voce imperatam esse 3. veram unius Dei essentiam manifestare. 4. voluntatem Dei, et modum, qvo vult coli, patefacere. 5. ingens debitum, qvo Deo obligamur, et cui solvendo pares non sumus, ob oculos ponere. 6. rationem solvendi Deo debitum monstrare. 7. homines Deo reconciliatos ad pietatem adhortari.

*(rh=ma [note of the transcriber: in the print: *ru=ma ], verbum significans tempus cum energia.

REMINISCENTIA, a)na/mnhsis2, per qvam intellectus eorum, qvae antea novit, recordatur per qvandam ratiocinationem. Dicitur memoria intellectualis. Vid. Memoria.

Remotum opponitur propinqvo et immediato. Dicitur etiam mediatum Inde causa alia est remota et mediata. alia propinqva, proxima, et immediata.

RENES, nefroi\, sunt in inferiri ventre duo: alter in dextra inferior; alter in sinistra superior, substantiae carneae et solidioris, qvi serum ex sanguine per venas emulgentes excipiunt, et illud per ureteres seu urinarios meatus in vesicam nomine urinae seu lotit deferunt.

REPETITIO, e)pana/lhyis2, figura dictionis, qva idem verbum crebro ab initio et fine repetitur.

REPETUNDAE, pecuniae per magistratum injuste a [orig: â] privatis exactae. et coram judicio repetirae. Ind: judicia de repetundis constituta.

Repetundarum crimen, qvo qvis, qvi in officio publico est constitutus, sordide et turpiter se gerit, ut cum ab invitis privatis pecuniam extorqvet, aut etiam pecunia corrumpitur, qvo minus officium faciat. Si qvis autem pecuniam publicam sibi creditam consumit, vel improbe retinet, residuorum criminis reus est.