07/2005 Ruediger Niehl
new TEI header; typed text - simplified structural tagging - no semantic tagging - no spell check


page 402, image: s402

PROGRAMMA, Quo ad Exsequias Viri Nobilissimi et Clarissimi, DN. MARTINI ZEILERI, Historiographi famiger atissimi, Notarii Caesarei, et Visitatoris Gymnasii Ulmensis optime meriti, Bonarum artium, Historiae inprimis, Studiosos invitat DIRECTOR ET CONSILIUM GYMNASII ULMENSIS.

TEstis temporum, lux Veritatis, Vita memoriae, magistra vitae et nuntia Vetustatis, per urbem nostram, obstipo incedit capite, et sordidata, atrata, suum Filium, immortalitati consecrandum, luget. Nobil, et Clariss. Virum, DN. MART. ZEILERUM amicum nostrum perdilectum et honoratum, Visitatorem Gymnasii nostri, quem DEUST. O. olim caelo demisit, nudius tertius autem in illud animorum beatorum concilium, quum iam suam aesatem peregisset, et quidem cum plausu maximo, recepit, cuius vitam et obitum breviter nos delineabimus, Europaeis autem pictoribus vivis coloribus pingendum relinquemus. Bonus autem hic Vit Anno 1589. die 7. Aprilis prognatus, Patrem habuit Reverendum, Doctissimum Virum, Cognominem, Pastorem in Pago Ranten, uno lapide ab oppido Muerau distante, superioris Styriae Ducatus; Mater eius fuit Apollonia Ungerathin, quae bene moratum hunc filium in lucem edidit. Dominus eius parens ortum suum Archiepisopatui Salisburg debuit: Missus autem Zvvickaviam Misniae, studiorum gratia, Babylone relicta, veritatem Evangelii cognovit, et inde Wittebergam excurrens, Philippum Melanchton. ibi docentem audivit; postea Lipsiam concessit. Iactis in Theologia fundamentis, quum in patriam August. Confessionis doctrina esset introducta, suam ei operam locavit, et paraeciae Rantensi


page 403, image: s403

40. annos praefuit. Anno vero 1600. persecutioni notissimae cedere codctus, Ratubonam miravit, et anno 162. Ulmam, ubi Pestilentialis Ecclesiastae munus obiit, iam septuagenano maior, ut senex crudus: Post pestem, ex gratia, singulis septimanis, unum florenum a Magistratu accepit, ad annum huius saeculi nonum, sibi emortualem, hac quasi arrha Ulmae nostrae obstrictus. Filius autem ab anno 1601. Scholam nostram frequentavit, donec An. 1608. Wittebergam abiit, quadriennium ibi moratus. An. 1612. Linzium regressus, institutor factus est unius L.B. et duorum Ord. Equ. adolescentum: Non autem LL. BB. tantum, sed etiam Comitiab Ortenburg a studiis fuit, et octo menses Praeceptorem PUbl. LInzii egit. Et ut fastigia solum summa repraesentem, cum L. Barone Argentinam profectus, biennium ibi egit: Ann. 1620. cum maiori natu a Tattenbach in Galliam abiit; inde autem rediens, postquam novennium studiorum et morum, NObilium ae L. Baronum Magister fuisset, cum gratia et remuneratione numerata dimissus est. Hac eius institutione explorata L. Baro Galler, Graecensis Vicarius Praeses, Nostrum ZEILERUM unico suo silio, Iohann-Friderico, INofrmatorem conduxit, cum quo et Ebyswald. Linzium ad Scholam ablegatus est. Exercitio autem Religionis Evangelicae inde exulare iusso, Ulmam anno 1624. cum duobus his discipulis, ex Austria ascendit; et ex hac Schola Tubingam, Argentoratum et Altorffium, praefectus eorundem ablit: Post quinquennium autem Graecium rediit, ubi a discipulorum suorum parentibus ad Religionem Pontificiam sollicitatus est, sed frustra. Etut tota vita Nostri Peregrinatio esset, cum Gallero et Carolo a Gloyach, per Carniolam, Forum Iulii, et ditionem Venetam Patavium ivit, ubi Nationis Germanicae Syndicus factus. Lustratis Longobardorum quibusdam Urbibus, Germaniam repetens, dimissionem honestam a nominatis LL. Baronibus impetravit. An. 1629. ius nostrae Civitatis accepit, et anno sequenti cum Vidua DN. MEHRERI, Mercatoris, nuptias celebravit, quum iam annum aetatis 41. ageret. In peregrinatione sua multa quoque passus est, sed e multis periculis a Deo liberatus, quod grato animo ad finem vitae usque agnovit. Unum prae ceteris est memorabile, hunc Virum Lectionis quamplurimae, altero tantum oculo suos labores omnes peregisse, oculo dextro a teneris, nescio quomodo, vitiato. Qualis fuerit librorum


page 404, image: s404

heluo, eius Topographiae et alia opera loquuntur, quorum non pauca nondum sunt edita. Vos Studiosi adolescentes Virtutem ex illo verumque laborem, imo et fortunam discite. Vix melior eo natus est, vix pietate praestantior; magnum continentiae et sobrietatis, affabilitatis et veracitatis ac Iustitiae Exemplum suit, et Urbis nostrae Ornamentum singulare, imo caput DEO carissimum, unde hoc anno, suo natali, 7. April. de Euthanasia sua divinavit, ex hac colluvione, discessum a DEO petiit, quem ei Pater benignissimus 6. Octobris; concessit, ut marasmo senili consumptus, ad IESUM suum, fratrem certissimum, iam evolarit, famae decus post se relinquens immortale. Eius memoria sit in benedictione. Ite exsequias huic Bono Viro, sine titulis Magno, Pio, Beato: Nos autem ea lege, qua DEUS et Natura voluerit, sequemur. V. Scrib. et PP. us. Octobr. An. 1661. ULMAE.

Laudatissimi huius Viri pietatem testantur Versiculi, quos ipse composuit, suaeque vitae curriculo inseruit, et ita sonant:

DA PIE CHRISTE,

Conficiam spatium peregrinae flebile vitae,
Dum veram vocor in patriam, quae sanguine parta est,
CHRISTE, tuo: Tu me, post funera, magne Sacerdos,
Suscipe, et extremae subduc discrimine luctae:
Mors tua Vita mea est: Tu debita lytra parenti
Solvisti moriens, ut per Te vivere possim.
Hac ergo fretus spe non dubitante recondar
In mortem, DUX CHRISTE, tuam, quae ianua vitae est,
Ut tecum moriens, tecum, ô mea vita, resurgam.

In Defuncti honorem, funebrem quoque contionem habuit M. Marcus Wollaibius, Ministerii Ulmensis Senior et Scholarcha, ex Genes. 32. 10.

EPITAPHIUM MARTINI ZEILERI.

Hic iacet ille senex MARTINUS notus in Orbe
ZEILERUS, scriptor maximus Historiae.
Qui varias doctus linguas, qui plurima regna
Lustrans, per terras et mare fecit iter.


page 405, image: s405

Mansuetus, comis, facili gravvitate severus,
Ingenio placidus, iudicioque probus.
Utilibus clarus Scriptis, Candoris amator
Vir pius, et verae relligionis amans.
Si dicam plura, haud quaquam dicam omnia: tu dic:
HIC MAGNUS ZEILER NOTUSINORBE IACET.

M. IOH. IACOBUS Manner, Ecclesiastes in Summo Ulm. Templo.

ALIUD.

Quem dolet et lacrimis GERMANIA luget obortis,
Hoc iacet in tumulo FILIUS HISTORIAE.

M. CHRIST. ZIEGLERUS.

SCRIPTA.

Historicorum, Chronologorum, et Geographorum, secundum ordinem literarum collectorum, Partes tres, Ulmae 1652. 1657. in 8.

Fidus Achates, sive Itinerarium per Germaniam et regna vicina. Cui accessit consilium de peregrinationibus prudenter utiliterque in stituendis. ibid. 1653. in 12.

Germanice, ibid. 1651. in 12.

Theatrum Tragicum, oder des Francisci von Rosset, aus den Franßösischen in die Teutsche Sprache versetzte traurige Geschichten. Lintz, Tubingen, Rostock, Uom, Stuttgart, Nürnberg, Coln, Santzig diversis annis in 8. et 24.

Itinerarium Germaniae, oder die Reißbeschreibung durch Teutschland. Straßburg 1632. in 4. 1640. 1674. in fol.

Latine. Ulmae 1652. in 12. cum figuris aeneis Amsterod. 1658. in 12.

Itinerarium Galliae, oder Franßosisch Reißbuch. Franckfurt 1634. in 8. 1640. in. fol.

Itinerarium Magnae Britanniae, oder, das Engelländische, Schott- und Irrlandische Reißbuchlein. Straßburg 1634. 1674. in 8.

Itinerarium Hispaniae, oder Spanisches Reißbuchlein. Ulm und Nürnberg 1637. in 8.

Itinerarium Italiae, oder Reißbuch durch Welschland. Franckfurt 1640. in fol.


page 406, image: s406

Ein hundert Episteln oder Senschreiben Ulm 1640. Anderes hundert. ib. 1641. Drittes hundert. ibid. 1643. Vierdtes hundert. ib. 1644. Fünfftes hundert. ib. 1646. Sechstes und letztes hundert. ibid. 1651. in 8. zusammen gedrucket. ibid. 1648. in 8. Marpurg 1656. in 4.

Topographia Helvetiae, oder die Beschreibung des Schweitzerlandes. ibid. 1642, cum Appendice 1654. in fol.

Topographia Sueviae, oder die Beschreibung der vornehmsten Orten in Schwabenland. ibid. 1643. in fol. Eiusdem Appendix. Franckf. 1654. in fol.

Topographia Alsatiae, oder die Beschreibung deren vornehmsten Orten im Elsaß, Sontgau und Breyßgau. ibid. 1643. et Append. 1654. in fol.

Topographia Bavariae, oder die Beschreibung des Bäyerlandes. ibid. 1644. et Appendix 1656. in fol.

Topographia Palatinatus Rheni et vicinarum Regionum, oder Beschreibung der Unter Pfaltz. ibid. 1645. et Append. 1654 in fol.

Topographia Archiepiscopatus Moguntinensis, Trevirensis et Coloniensis, oder Beschreibung deren Churfurstlichen Ertz-Bisthum Maintz, Trier und Coln. ibid. 1646. et Appendix 1654. in fol.

Topographia Hassiae et vicinarum regionum, oder Beschreibung des Hessen- Landes, und deren benachbarten Landern. ibid. 1656. et Append. 1656 in fol.

Topographia Circuli Westphalici, oder die Beschreibung deren vornehmsten Orten in Westphalen. ibid. 1647 in fol.

Topographia Franconiae, oder die Oerter-Beschreibung in Franckenland. ibid. 1648. et Appendix 1656 in fol.

Topographia Austriae, oder die Beschreibung deren Ertz-Furstlichen Oesterreichischen Landen, als Oesterreich, Steyer, Karnten, Krain und Tyrol. ibid. 1649. et Append. 1656. in fol.

Topographia Regni Bohemiae, oder die Beschreibung Böheim, Schlesien und Mähren ibid. 1649. in fol.

Topographiae Saxoniae Superioris, Thuringiae, Misniae et Holsatiae, oder Beschreibung des Obern-Sachsenlands, Thüringen, Meissen und Holstein. ibid. 1650. in fol.

Topographia Saxoniae inferioris, oder Beschreibung deren


page 407, image: s407

vornehmsien Orten in dem Nieder-Sächsischen Creyß. ibid. 1652. in fol.

Topographia Electoratus Brandenburg. Pomeraniae, Borussiae et Livoniae, oder Ort-Beschreibung Brandenburg, Pommern, Preussen und Lieffland. ibid. 1652. in fol.

Exilium Melancholiae, oder Unlust-Vertreiber, aus Ludwig Garons Frantzosischem Büchlein, Le Chasse - Ennuy genant, ins Teutsche übersetzet. ibid. 1643. in 8.

Descriptio Hungariae, oder die Beschreibung des Königreichs Hungern. ibid. 1646. corrigiret und verbessert. ibid. 1660. in 8.

Descriptio Regni Poloniae, oder die Beschreibung des Königreichs Pohlen. ibid. 1647. Erneuret 1657. 1663. in 8. Latine. 1659. in 12.

Descriptio Regni Sueciae, oder Beschreibung des Königreichs Schweden und Gothen. ibid. 1647. vermehret 1652. 1658. in 8. Latine. Amsterod. 1656. 1671. in 12.

Descriptio Daniae et Norwegiae, oder die Beschreibung deren beyden Königreich Dennemarck und Norwegen ibid. 1647. 1658. in 8. Latine. 1655. in 12.

Die Bescreibung des Burgundischen und Niederländischen Kreyß. ibid. 1649. in 8. et fol.

Nucleus Historiarum M. Samuelis Meigerii, an unzehlbaren Orten verbessert und zum Theil vermehret. ibid. 1649. in 4.

ein Vereichnuß der Churfürsten und Ständen des H. Römischen Reichs Teutscher Nation, nach den zehen Reichs-Kreysen, sambt ihren Monatlichen einfachen Anschlag zum Römer-Zug. ibid. 1651. 1665. in 4.

Chronicon parvum Sueviae, oder das Schwäbische Zeit-Büchlein. ibid. 1653. in 4.

Hundert Dialogi oder Gesprach von allerhand Materien. ibid. 1653. in 8.

Manuale, oder ein Handbuch von allerley Erinnerungen, auch denckwürdigen und mehrentheils neuen Erempeln, nach dem Alphabet in locos communes eingetheilt. ibid. 1655. in 8.

Topographia Galliae, oder Beschreibung der vornehmsten Orten in dem Königreich Franckreich. in XIII. Theil. ibid. 1655. in fol.


page 408, image: s408

Historischer Anzeiger vieler Heiligen Leute, Martyrer, Kirchenlehrer, und anderer hocherleuchteten, vornehmen und beruhmten Personen beyder Geschlechts, so um die Zeit Christi, und nach derselben biß auffs Jahre 1400. gelebet, etc. ibid. 1657. in 8.

Collectanea in 2. Theil. Augsp. 1658. in 8.

Vier Centuriae Variarum Quaestionum. Ulm 1658. 1660. in 8.

Exempel-Büchlein in 3. Theil. ibid. 1660. in 8.

Miscellanearum Epistolarum Centuria. ibid. 1663. in 8.

Compendium Itinerarii Germaniae Nov-Antiquae, oder ein enger Begriff des im 1632. Jahr in 4. in 2. Theil ausgegangen Reißbuchs durch Tentschland. ibid. 1662, in 8.