07/2005 Ruediger Niehl
new TEI header; typed text - simplified structural tagging - no semantic tagging - no spell check


page 410, image: s420

Magno Theologo, Admodum Reverendo, Clarissimo et Excellentissimo VIRO, DN. DANIELI CRAMERO, Doctoriae Seniori, Ecclesiae Marianae Stetinensis ultra 40. annos Pastori, Illustris Paedagogii Professori ac Inspectori, Consistoriique Ecclesiastici Assessori meritissimo; Nato Retziae in Neo-Marchia 20. Ianuar. intra 6. et 7. matutinam, Anno 1568. Denato autem Stetini 1637. Aetatis suae 69. 5. Octob. intra 12. et 1. Pomerid. Sepeliendo ibidem 12. Octob. in Templo Divae Mariae sacro; Ut Omnes et singuli Studiosi iuvenes in Illustri Paedagogio lugentes et condolentes eant exsequias, Rogatu Lugentium serio hortatur, M. MARTINUS LEUSCHNER, RECTOR.


page 411, image: s421

EFferimus hodie, ô dolor l ô lacrimae! efferimus, inquam; quam vellem aliud! sed efferimus, non unum de multis aut cum vulgo numerandum homuncionem; sed virum magnum, reverendâ dignitate, nominis claritudine, egregiorum meritorum eminentiâ praesignem ac aestimabilein: magnum, inquam, CRAMERUM; ô fatum nos quô mactas cordolio? efferimus Virum de Christi Ecclesia meritissimum, Doctoremque et profundiori divinitus revelatae sapientiae cognitione, et praxi Theologicâ instructissimum, qui ultra quatuor annorum decades, publice docendo, profitendo, disputando ac scribendo, vere orthodoxam Ecclesiam compluribus saluberrimis ac utilissimis scriptis complevit, schismaticorum ac haereticorum heterodoxias ac strophas erroneas, ceu malleus quidam, contulit ac perfregit; Ecclesiam suae concreditam fidei magnâ dexteritate rexit, et salutari divini verbi incentivô ad Christum perduxit, illustre Paedagogium, quod hîc Stetini colitur, ceu fidelissimus Professor ac Doctor, omnigenô caelestis sapientiae imbre ita irroravit, ita irrigavit, ut non paucae inde enatae fuerint plantulae, de quibus in hortos translatis suos Pomerania universa, multaeque vicinae, imo longe quoque remotae regiones hodieque sibigratulantur. Dies proinde luctus ac doloris hic dies est, cum Ecclesiae universae, quam egregiis hactenus meritis mira divini eius ingenii fecunditas cumulavit, tum nobis maxime, quibus tanto acerbior praesentis doloris sensus accidit, quanto arctiori coniunctionis ac necessitudinis vinculô ipse fuit devinctus. Ecclesiae nostrae Pastor fuit, cuius fidelem curam annos ultra quadraginta gessit, omnesque cum lupos, tum vulpes, ab illius vastationelongissime arcuit: Illustris Paedagogii Professor ac Inspector fuit, in eamque curam totus incubuit. ut non solum ipsemet optima quaeque Studiosae iuventuti instillaret, sed ut idem quoque ceteri factitarent Collegae, singulatique quâdam industriâ precavit, ne quid res literaria caperet dettimenti ac dedecoris. Caput proinde nostrum amilsiums, et non lugeremus! sepimentum nostrum amotum est, et non plangeremus! Nitebantur sane res nostrae maturatâ venerandi Senis prudentiâ non insirmiter: Vigilantia eius ita nos contra quosvis insidiosos insultus ac machinationes muniebat, ut, ceu sepimento quodam circumclusi, nihil extimesce remus: Suppeditabat mira in eo iudicii dexteritas ea consilia, quae secure amplecti et utiliter sequi possemus. Etenim insperato hôc casu ad nihilum prolapsa ereptaque nobis sunt omnia.


page 412, image: s422

Annon itaque ater hic dies sit nobis? annon largiori lacrimarum profusione rigandus? Rigandus sane, si quis est alius. Quid? si quem haec omnia commovere non valeant, cogitet is, quod magnorum Virorum, corum inprimis, qui masculos se egregiosque pro veritatis caelestis defensione athletas ac promachos praestiterunt, obitus magna portendere mala soleant, semperque a sapientibus ac Illustribus Viris accurate notati ac observati fuerint. Cum Hippo Episcopalis Africae urbs, a Vandalis Arianis obsessa, iam iam in hostium potestatem esset ventura, augustissimi Patris, Divi Augustini, mors eius occupationem paucis diebus antevertit, sataleque urbi exitium portendit. Quid item factum sit Bea. to Luthero, atque postea Philippo Melanchthone sublatis, nemini puto esse incognitum. Intellexerunt illud probe maximi quique viri, ideoque istiusmodi obitus acerbissimis prosecuti sunt questibus. Eliâ Prophetâ curru igneo equisque igneis in caelum eunte, exclamat Elisaeus Discipulus: Pater mi, pater mi, currus Israelis et equites eius; sumptaque vestimenta sua in duolacerat fragmenta. 4. Reg. 2, 12. Et Ioas Israelis Rex Elisaeum Prophetam in ultimis iam constitutum visitans, in acerbissimas salvitur lacrimas, gemensque ac fremens itidem suspirat: Pater mi, pater mi, currus Israelis et equites eius. 4. Reg. 13, 14. Fallitur enim et vehementer errat, qui e solis consiliis viribusque humanis omnem Rerum publicarum salutem felicesque in rebus gerendis successus dependere arbitratur. Vel unicus enim Elias aut Elisaeus, teste ipsô divinô Spiritu l. c. plus potest, quam plurimi currus falcati magnique equitatuum apparatus. Quapropter cum talium Virorum excessus non solum magna et irrecomparabili cum iactura sint coniuncti, sed mala etiam plerumque portendant, quis non videt magni nostri Crameri ex hac vita excessum nequaquam susque deque esse habendum; praesertim turbulentissimis hisce ac funestissimis temporibus, quibus omnia in peius ruunt, retroque sublata feruntur, quibusque Pomerania universa, summo capite, aliisque illustribus orbata viris, omnium rapinis et expilationibus laceratur, atque in praecipiti constituta exitium propediem subitura videtur extremum. Nos, ut, quantum Virum amiserimus, evidentius pateat, indeque luctus magnitudo ac necessitas verius aestimetur, vitam ipsius, quam ab ineunte aetate, ad extremum usque spiritum laudatissimam, multisque singularium casuum momentis memorabilem exegit, brevi ac stricta verborum


page 413, image: s423

serie, quantum residua virium nostrarum imbecillitas permittet, comprehensam exhibebimus. Nasci ipsi contigit, annô abhinc nono et sexagesimo, qui Epochae Christianae vulgaris est, supra sesquim illesimum octavus et sexagesimus intra 6. et 7. horam matutinam, 20. die Ianuarii, quem Fabiano et Sebastiano antiquitas sacrum voluit Patriam sortitus est non incelebre Neo-Marchiae oppidum Retziam, parentes item opimos ac pientissimos; Patrem quidem Reverendum et Doctiss. Virum, Dn. Martinum Cramerum, Ecclesiae ibidem Pastorem dignissimum; Matrem autem Gertrudem Crugerianam, feminam cultissimam omnisque matronalium virtutum ornamentis praecellentem. Primis Christianae pietatis sacris mature initiatus ac Deo consecratus, vix trimus quidem lumbricis, naturalem sedem glomo ita obstruentibus, ut tympani instar venter extumesceret, ad mortem usque per triduum laboravit: Verum, affulgente divinô auxiliô, tandem eluctatus est, indeque a prima vocum balbutie; eximia ingenii indole praecocibus se probente indiciis, in schola patria, ad 13. usque aetatis annum, primis verae pietatis ac literarum rudimentis omni studio excultus est. Quibus sideliter perceptis. anno 1581. circa sinem Augusti, Landsbergam missus, Praeceptorem accepit Virum Cl. M. Iacobum Copitonem, Pastorem, Inspectorem et Lectorem maxime quidem industrium, sed sectae Calvinianae addictum, ex quo solidam Graecae et Latinae Linguae cognitionem hausit, eique Landsberga expulso, per annum ferme integrum, insuper adhaesit. Hinc, cum ab anno 1584. usque ad annum 1588 partim in illustri Paedagogio Stetinensi, partim in Gymnasio Gedanensi, studia sua singulari quodam diligentiae ardore excoluisset, tandemque luis pestiferae metu domum reversus scholae patriae Rectore destitutae operam suam, usque ad Michaelisfestum, locasset, Rosiochium se contulit, ibique mensâ beneficiariâ usus suit usque ad idem Michaelis festum anni sequentis 89. Intraverat iam eam Musarum sedem, in qua magni ac divini sui mgenii dotes expedire, egregiaeque suae voluntati ad summa quasi grassanti satisfacere posset. Proinde nihil procrastinans, nihil ad posteriora temporismomenta, quod ignavi ac degeneres factitate solent animi, reiciens, omni virium robore, omnique ingenii contentione cum Sophiae tum Theosophiae studiis incubuit. Ac in Philosophia quidem (a qua vitam vere literatam omnibus modis ordiendam censebat) praeter ceteros Professores publicos, quos indefesso discendi


page 414, image: s424

studio audiebat, Doctores privatos nactus est fidelissimos, M. Duncanum Liddel, natione Scotum, et M. Gotschovium, ex quorum illo Mathematum disciplinas, Arithmeticam, Geometriam Euclideam, Sphaerologiam, Theorias Planetarum secundum Alphonsinos, Copernicum et Tychonem Brahe, insuper doctinam Logicam, ex organo Aristotelis pluribus Disputationibus excusso; ex hoc vero Computum Astronomicum probe percepit. Neque enim ipse, data tam commodâ ad altiora emergendi facultate, sibi defuit, sed quae a Praeceptoribus tradebantur, summâ atren tione notata in memoriae thesaurum reposuit, et in iis alios, privatis lectionibus ac disputationibus, magno cum profectus sui incrementô, exercere coepit. Anno porro 1590. circa Epiphanias festum, in lucem publicam prodiens, sub praesidio Cl. Dn. M. Duncani Liddelii, theses in totum Aristotelis Organon, non sine multorum invidiâ, respondendo desendit, atque deinceps Ethicam Aristotellis ab Heilando com prehensam, aliquot discendi cupidis Studiosis iuvenibus privatim explicavit. Interea, Deo sic disponente, missus Rostochium ad Academiam praelustris ac incluti Viri, Dn. Georgii Rosenkrantzii, Proregis Daniae silius Oligerus, adolescens generosissimus ac rarâ ingenii felicitate insignis, ipsius inspectioni commendatus est, qui, studiis ita calentibus liberalissime suppeditatis sumptibus, ingenio ad sublimia evolaturo alas aptavit aptissimas exoptatissimasque. Pro quo insperato ac procul dubio divinitus praesito adminiculo, ipse Deo non solum gratias egit devotissimus, sed Spartae etiam acceptae atque ornandae memor, eundem in omni scibili, praesertim in omni Mathematicarum disciplinarum genere, summâ industriâ, excoluit. His sic gestis, anno 1591. meritissimis Magisterii hono. ribus, magno cum omnium applausu, ornatus, multa coepit aperire collegia, Problemata proposuit, quae in utramque partem ventilando priori die defendit, posteriori negavit, publicisque praeterea ac sollennibus habitis Orationibus in omnium ora ac laudes sese ingessit. Quin et assumptis decem Theologiae Studiosis, Dissertationibus sacris diligenter se exercere coepit, ex quorum numero nemo fuit, qui non ad ingentem pervenerit frugem. Profectus dehinc cum Roson. crantzio suo in Daniam, indeque post aliquot mensium recreationes varias, in Germaniam cum eodem remissus, in celeberrima Wittebergens. Academia aliquot annos substitit, ubi quidem si, quam strenuum se praebuerit in proponendis Disputationibus publicis, in habendis collegiis privatis, in


page 415, image: s425

confutandis Ramaeis aliisque perperam sentientibus, in edendis denique scriptis publicis expendere velim, non unam pagellam sed praegrandem librum complere possem. Hoc unicum adicio, quod ob tantam eius industriam complures ipsi oblatae fuerint ac splendidae quidem Vocationes. Ab Illustrissimo ac Celsissimo Pom. Principe ad Rectoratum in Ducali Paedagogio, anno 1593. m. Iulio; ab Amplissimo Senatu Rostochiensi ad Professionem Ethicam; a Celsissimo Saxoniae Administratore (qui ipsum ex Academia dimitti mandato vetabat) ab Professionem extraor dinariam Organi suscipiendam invitatus est: Quâ ultimâ, prioribus posthabitis, susceptâ, paulô post Opus Logicum utilissimum Dn. Matthiae Flacii Illyrici, atque hinc anno 94. Isagogen Metaphysicam, et inter alios libros scriptum Theologicum contra Stevarcium Iesuitam, nec non Orationem publicam; qualenam Papa Rom. sit animal, edidit. Atque hôc annô etiam 25. Iulii ipsi Inspectio Stipendiariorum, addito salario annuô 150. fl. Misnicorum, commendata est. Inter hos labores Philosophicos et Theologicos, absolutissima SS. Theol. complementa, quae in vitae huius fragilitate obtineri possunt, ex eius loci Theologis celeberrimis, Hubero Gesnero etc. beato D. Hunnio praesertim, felicissime hausit, cuius laudatissimis vestigiis, per omnem vitae cursum, firmiter institit. Post tot tantaque edita specimina tandem ad Archi-Diaconatum Ecclesiae Marianae stetinensis, ut et Professionem in Illustri Paedagogio, nec non Assessionem in Consistorio Ecclesiastico suscipiendam ab Illustrissimo Pomer. Principe evocatus, paruit quidem vocationi, sed priusquam officium adiret, Wittebergani reversus, Gradum Licentiatus, magna cum omnium gratulatione suscepit, atque deinde in Daniam profectus, discipulum suum carissimum, Oligerum Rosencrantzium, omni disciplinarum genere ita instructum, ut excelleret, praelustribus Dn. Parentibus restituit, indeque non sine magnifico honorario dimissus, singulari quodam diligentiae et zeli ardore officium demandatum aggressus est. Ac in primo quidem eius limine visitationi Scholae Stargardianae, ut et Ecclesiarum districtus stetinensis, mandato Illustrissimi Principis interfuit, scriptisque aliquot hinc editis, sollertiam, ac industriam suam omnibus comprobavit. Biennio post, annô nim. 1597. ipsa Dominica Quasimodogeniti, editis denuo antea pluribus scriptis utilissimis, partim Philosophicis partim Theologicis, sollenni inauguratione Pastor Ecclesiae Marianae ac Ducalis Paedagogii Inspector, mandato Ducali, renuntiatus est, sidelemque Achatem et Collegam accepit M. Ioaechimum Praetorium, cum quo nunc inter caelites triumphat. Ex quo tempore qualem se praestiterit, quot et quam salutaribus Scriptis cum Didacticis tum Polemicis, contra omnis generis schismaticos ac


page 416, image: s426

haereticos, Calvinianos, Pontificios, Iesuitas inprimis, Photinanos, Schwenckfeldianos, Ecclesiam Christi orthodoxam adiuverit, in tanta pagellae angustia dici non potest. Prostant scripta publice, quae attente lectitari satius est, quam prolixô catalogô hîc recitari. Pastor namque factus anno dicto, atque sequenti 1598. 3. Iunii. Doctor SS. Theologiae Wittebergae, solitis ceremoniis, magna cum laude, renuntiatus, memor ex Divi Pauli 1. Timoth. 3, 1. et seqq. ad Titum 1, 6. quod sit fidelis Doctoris et Episcopi officium, in omnibus regulae Apostolicae conformem se reddere studuit, ideoque vigilando, docendo, scribendo, aliisque boni exempli facem praeferendo, omnem aetatem transegit. Ex quo factum est, ut ipsi tantâ meritorum magnitudine praeeminenti, undiquaque luculentae vocationes destinarentur: e Borussia ab Ordinibus Provincialibus, ad Borussiae Episcopatum, Dantisco ad Pastoratum, a Cancellario D. Chemnitto, ad locum Superintend. Occid. Pem. quae tamen, ipsô locum mutare nolente, in actum deductae non sunt. Quod superest, matrimenia iniit duo: Prius quidem cum praestantissima ac lectissima Virgine, Erdmunde, Viri admodum Reverendi, Clarissimi et Excellentissimi, Dn. Iacobi Fabri, SS. Theol. D. Orientalis Pomer Superintendentis et Contionatoris Aulici meritissimi, filia dilectissima, anno Christi 1595. 15. Septembris: Posterius vero cum honestissima Virgine, Elisabetha Bartholomaevia, anno 1609. 16. Ianuarii. Ex priori 7. suscepit liberos, 4. filios et 3. filias, ex quibus hodie unicus duntaxat filius, Rever. Clarissimus et Excellentissimus Dn. M. Ioh. Iacobus Cramerus, Gedanensis Ecclesiae lumen ac ornamentum non vulgare; et unica filia Regina, Excellentissimi et Consultissimi Viri, Dn. Alexandri Seifarti, I. U. D. et Archidicasterii Pomer. Advocati, uxor dilectissima, DEo sit laus, supersunt; reliqui omnes apud Deum agunt: Ex posteriori 9. liberos. 3. filios et 6. filias genuit, ex quibus filiae aut ante partum aut in partu interierunt: e siliis, Martino, optimae indolis adolescente, iam olim ad caelites profectô, soli posteriores duo, Philippus et Fridericus, supersunt, qui, ut diutissime supersint et patrissent, animitus precamur. Vitam eius ceteram et Christianam conversationem quod attinet, fuit illa, ut omnibus notum est, Viro Theologo dignissima. Ut enim paucis multa complectar, id semper operam dedit unice, ut, ad Apostoli praescriptum ad Tit. 2, 12. viveret s1wfro/nws2, dikai/ws2 kai\ i)us1ebw=s2 utque bonam militaret militiam, retinens fidem et bonam conscientiam. Quare non


page 417, image: s427

dubitamus, cum non ita pridem 5. nim. Octobtis, anni currentis, postquam inter vivos exegisset annos ferme 69. piissima morte defunctus fuerit, quin ipsi iam inter caelites ovanti imposita sit corona iustitiae, proque momentaneis afflictionibus aeternum gloriae pondus retribuatur. Nos exanimi eius corpori olim, cum omnibus sanctis et electis, laetissimam resurrectionem, lugenti autem familiae efficax divini Spiritus solatium, et omnium similium casuum lugubrium clementem aversionem a DEO ter opt. max. omnibus votorum suspiriis precamur. Prop. publice 12. Octobris.

Concio B. Cramero habita fuit sunebris ex Psalmo XXIII. Stetini, a Christiano Grossen, SS. Th. Lic. Archid. Profess, et Consist, Eccl, Assess.

EPITAPHIUM. Reverendi Dn. D. DANIELIS CRAMERI, quod vivus sibiipsi confecit.

VIxi aliis; nunc vivo mihi, quia reddor ut hospes
Caelo, iam possum vivere, Christe, mihi.
Vixi homini; nunc vivo DEO, quia mortuus ut sum,
Christe, age, iam possum vivere, et esse tuus.

SYMBOLUM pie Defuncti. Domini doctrina coronat. Vel, ut alicubi de se ipso cecinit:

NIl scio, nil possum, nil sum quoque, quod tamen esse,
Scire, et posse aliquid dicar, id omne DEI est.

SCRIPTA.

Tabula in libros Rhetoricos Phil. Melanchthonis: Wittebergae 1590. in 4.

Problemata Philosophica: ibidem 1591.

Oratio funebris de vita et morte Dn. M. Iacobi Backmeisteri: Rostochii 1591. in 4.

Areteugema, de Aretino et Eugenia, quod nobiles artes et Virtutes premantur, non opprimantur, fabula comice descripta: Vitteb. 1592. Lipsiae et Giessae 1606. in 8.

Disputatio, de praecipuis Logicae Aristotelis partibus, quas Orator quidam Parisiensis Scholis suis insectatus est, pro Aristotele: Vitteb. 1593. in 8.


page 418, image: s428

Opus Logicum D. Matthiae Flacii Illyrici a se recensitum: ibid. 1593.

Oratio, ex cap. IX. Apocal. de themate: Quale animal sit Papa? Opposita Bellarmino, qui ex eodem loco Scripturae, qualenam animal sit Lutheranus, monstrose fingit: ibid. 1595. in 4.

Isagoge in Metaphysicam Aristotelis: ibid. 1594. 1600. et Hanoviae in 8.

Scriptum contra Stevartium Iesuitam: ibid. 1594. in 4.

*peri\ e(rmhnei/as2 ex Analyticis Aristotelis: ibidem 1594 in 8.

Schediasma Apologeticum contra Fridericum Beurhusium: ibid. 1594. in 8.

Synopsis Orgam Aristotelis contra P. Ramum: ibid. 1595. in 8

Oratio valedictoria, de veris verae Ecclesiae DEI notis: ibidem 1596. in 8.

Synopsis Rhetoricae Aristotelicae: ibid. 1596. in 8.

Tyrocinium Apologeticum, pro D. Polycarpo Lysero, ad vindicandam historiam Iesuitici ordinis, ab Elia Hasenmullero conscriptum: ibid. 1594. in 4.

Tractatio Theologica et Scholastica, de distinguendo Catalogo, quoad Praeceptorum numerum, pro communi et a D. Martino Luthero recepta distinctione, contra illam, quam Calviniani amplectuntur: ibid. 1598. in 8.

Oratio Panegyrica, de anno Iubilaeo: ibid. 1600.

Tractatus de sublimi corporis spiritualis Beatorum mysterio: Mulhusii 1601. in 4.

Oratio in obitum Illustrissimi Pomeraniae Ducis, Dn. Ioh. Friderici: 1601. in 4.

Oratio de Colloquio Ratisbonensi: Witteb. 1602. in 4.

Extractum Protocolli Ratisbon. secundum omnes circumstantias historicas: ibid. 1602.

Oratio in obitum Illustrissimi Dn. Barnimi, Ducis Stetini Pomeraniae. ibid. 1603. in. 4.

Oratio in obitum Illustriss. Principis, Dn. Casimiri, Ducis Stetini Pomeraniae: ibid. 1605. in 4.

Palladii Isagoge, Methodus contionandi et mhnolo/gwn. Witteb. 1605. 1611.

Oratio in obitum Illustriss. Ducis Bugislai, eius nominis XIII. et Senioris: ibid. 1605. in 4.

Hypomneses in Epistolam Pauli ad Titum: ibid. 1607. in 8.

Orationum illustrium liber unus: Argentorati 1607. in 8.


page 419, image: s429

Schola Prophetica, Articulorum Symboli Apostolica e Prophetis excerptorum, sex classibus comprehensa et distincta: Hamburgi 1605. et seqq. in 8.

Flores flagrantissimi meditationum precumque sacrarum, ex hortulo animae excerpti: ibid. 1611. in 12.

Sana doctrina de Praedestinatione, in brevem summam methodice redacta, et non minus ad praxin, quam ad Theoriam revocata, una cum analysi doctrinae non sanae et elencho omnium absurde, paradoxe et sophistic e contradicentium: Stetini 1611. in 8.

Inserenda Apologetica, ad inserenda Iacobi Gretseri, de funere Christiano: Witteb. 1612. in 4.

Remuneratio pro gratiis, aut furiis potius Iacobi Gretseri, Iesuitae, reddita: Francofurti 1613. in 4.

Exegema de regno Iesu Christi: stetini 1614. in 8.

Tractatus de descensu Christi ad inferos: ibid. et Lipsiae 1615. in 8.

Epistolae ad D. Christoph. Pelargum: Witteb. 1615. in 4.

Societatis Iesu et roseae crucis vera Emblemata: Francosurti 1617. in 8.

Oratio in obitum Illustrissimi Ducis Georgii: 1618. in 4.

Oratio in obitum Illustriss. Philippi II. Ducis Stetini Pom. 1618

Crux sepulcralis in funus Illustriss. Viduae Wollinensis Ducissae Pomer. 1619. in 4.

Oratio funebris Illustriss, Dn. Francisci Ducis Stetini Pomer. 1621. in 4.

Arbor haereticae conlanguinitatis, hoc est, Haeresiologica descriptio, in qua praecipuae haereses veterum, ex uno post natum Christum principio deductae, in IV. classes dirimuntur, explicantur, refelluntur, et ad duo Anti-Christianisini capita revocantur: Argentinae 1623. in 4.

Oratio, de dulcissimo nomine Iesu, cum Iubilo S. Bernhardi de nomine Iesu: stetini 1614. in 8.

Isagoge ad libros Propheticos et Apostolicos: ibid. 1605. Wittebergae 1611, et Rostochii 1630. in 8.

Parentatio Illustriss. Ducis Pomeraniae Udalrici: 1623.

Dissertatio Theologica et Scholastica de Peste. Lips. 1625. in 8.

Emblematum sacrorum prima et secunda pars, hoc est, Decades decem Emblematum, ex sacra Scriptura, de dulcissimo nomine et cruce Iesu Christi, figuris aeneis incisis et rythmis sive versibus Latinis, Germanicis, Italicis et Gallicis ornatis: Francos. 1624 in 8.


page 420, image: s430

Ecclesiastes Christianus, sive de Vanitatibus humanae et Christianae vitae: Argent. 1631. in 12.

Octoginta Emblemata Moralia nova: Francof. 1630. in 8.

Lacrumae in obitum Illustrissimi Principis Bugislai XIV. Ducis Pomeraniae ultimi: Stetini 1636. in 4.

Christliche Schiffarth: Hamburg 1596. in 8.

Ein Lutherisch Neujahr den Jesuiten verehret, daß die Papisten keinen wahren Gotthaben, und daß sie nichts von der Schriffr halten: ibid. 1597. in 4.

Antiquarium von unheiliger Heiligkeit und heiliger Unheiligkeit der Päpste, Cardinäl, Bischöffe, Jesuiten und Münche: Franckf. 1597. in 4.

Zwo Historische Jahrpredigten, vom Evangelischen Jubel-Jahr: ibid. 1600. in 4.

Grosse Pommerische Kirchen-Cronicken: Franckfurt am Mayn 1602. in 4. Sterin 1628. in Fol.

Von der Hauptfrage: Ob auch einem Ketzer Treu und Glauben zu halten sey, wider eine blut dürstige Predigt Petri Schargae, Jesuiters, in der Stadt Wilde gehalten: Leipzig 1602. in 4.

Gründlicher Bericht vom Regenspurgischen Collquio, auch was sich mit Conrad Vettern, wegen seiner Schmähbücher, wider den Lutherum, begeben: ibid. 1602. in 4.

Gründlicher Beweiß, von der Vollkommenheit der H. Bibell wider eine Päbstische Schmähschrifft, so in Preussen spargiret worden: Wittenb. 1603. in 4.

Purgatorium, oder Poliermühl deß nagel-neuen Jesuiter-Spiegels, wider die Jesuiten zu Braunßberg: Leipzig 1603. in 4.

Derweise gerechte Knecht und unschuldiges Länblein Gottes, Jesus Christus, auß dem 53. Cap. Esaiä, in 5. Predigten erklärer: Hamburg 1606. in 4.

Eine schöne neue Comoedia vom Ritter Aretino und seiner Schwester Eugenia: Magdeburg 1605. in 8.

Eine Comoedi von zweyen Herren von Sachsen, Hr. Albrecht und Hr. ernesto, welche durch Verrätherey weggeführet, doch wiederumb glücklich heimkommen: ibid. 1605. in 8.

Schöne Biblische Figuren altes und neues Testaments mit Reimen: Franckfurt 1611. 1622. in 8.

Passional D. Ioh. Bugenhagii vermehret, und in kurtzen Erklärungs-Predigten verfasset: Stetin 1611. 1618. in 4.


page 421, image: s431

Eigentliche Abbildung deß Calvinischen Feldlagers auss dem Irberg in Schweitzerland 1612.

Der kleine Catechismus Lutheri, wie er in den Pommerischen Kirchen, unter der Jugend getriehen wird: Sterin 1612. in 8.

Nützlicher Unterricht, von den fürnehmsten Streiten, zwischen den Lutherischen und Calvinisten: ibid. 1614.

Der heilige Berg-König zu Zion, auß dem 2. Psalm, in 4. Predigten erktärt: Hamburg 1615 in 4.

Außführlicher Bericht deß Colloquii mit D. Christoph. Pelargo gehalten, samt Rettung der Epistel: Wittenb. 1615. in 4.

Christlich Bedencken auff D. Pelargi tentsche Confession: ibid. 1615. in 4.

Drey Juvel-Predigten: ibid. 1615. in 4.

Außtegung deß Psalms Davids, zum Vortrab deß operis Biblicis: Giessen 1618. in 4.

Die Trostreiche Himmels-Leiter Jacobs, in 7. Weinachtpredigten erklärt: Leipzig 1618. in 4.

Offenbahrung S. Johannis sampt einer richtigen Erklärung so wol wegen Historischer Erfüllung, als aller und jeder hierin enthaltenen Scheimnüß: Stetin, Leipzig, Franckf. 1618. 1620. in 4.

Deß Neiten Testaments Außlegung: Strßab. 1620. in Fol.

Der 1. und 2. Tomus deß grossen Biblischen WErcke, oder Außlegung der gantzen H. Schrifft: straßburg 1620. 1621. in Fol.

Die vernünfftige lantere Milch deß H. Catechismi in zehen Prediaten erkläret: stetin: 1621. 1635. in 4.

42. Leichpredigten zu unterschiedlichen Zeiten gehalten und absonderlich gedrucket in 4.

Disputationes: Theses in Organum Aristotelis: De Virtutibus: proaire/s1ei: De globo terrae: De Praedicabilibus: De scopo totius Christianismi sive summo hominis bono: De Paenitentia: De Praedestinatione: De Ascensione Christi in caelos et Sessione ad dextram Dei: De Caena Domini: De haereticis in genere: De Creatione: De Passione Christi per circumstantias considerata: De Missa Pontificia: De nova, haeretica, blasphema et scandalosa mixtura Lactis Divae Mariae cum sanctissimo sanguine Iesu Christi, in iustisicatione hominis peccatoris coram Deo: DeBaptismo: De aureo B. Lutheri dicto; Christum nobis propositum esse, ut donum et exemplum: etc.


page 422, image: s432